Η παγίδα του ρατσισμού και το πάθημα του Martin Parr
'Εγινε συλλεκτικό τελικά, αλλά για τους λάθος λόγους. Το φωτογραφικό βιβλίο του Gian Butturini, που, όταν το ανακάλυψε, θέλησε ο Martin Parr, ο βρετανός φωτογράφος με το ιδιότυπο (και κάπως υπεράνω) χιούμορ που τον έκανε διάσημο, να το επανεκδόσει, είχε άδοξη τύχη. Ο ίδιος ο Μartin Parr ζήτησε, μετά από τις αντιδράσεις που προκάλεσαν κάποιες σελίδες του, να αποσυρθεί και να καταστραφούν τα υπάρχοντα αντίτυπα. Το βιβλίο είχε πρωτοκυκλοφορήσει το 1969, αλλά γρήγορα μάλλον λησμονήθηκε. Το Λονδίνο του Gian Butturini είχε αντιπροσωπεύσει ωστόσο για τον ιταλό φωτογράφο μία σημαντική και πετυχημένη στροφή από μία ένδοξη γραφιστική καριέρα στη ρεπορταζιακή φωτογραφία, την οποία υπηρέτησε εξίσου με ταλέντο. Το βιβλίο είχε άλλωστε όλα τα εχέγγυα για να επανεκτιμηθεί σύμφωνα με την πραγματική του αξία. Μάλιστα, έδειχνε μία πραγματικότητα του "swinging London" που οι άγγλοι φωτογράφοι γενικά αποστρέφονταν εκείνη την εποχή, κάτι που το κάνει ακόμη πιο ιδιαίτερο. Λέει ο Butturini: "Αυτό το ημερολόγιο εικόνων - το Λονδίνο μου - προέκυψε από μια εσωτερική παρόρμηση, ξαφνική και βίαιη σαν να με πέτυχε μία πέτρα στο κεφάλι. Γεννήθηκε χωρίς σχέδιο, χωρίς περιορισμούς, σαν κάτι "αληθινό" και ζωντανό, συγκροτημένο και ασυνάρτητο, γκροτέσκο και λυρικό, αντιφατικό όσο και συνεπές, συναρπαστικό και θαμπό, που σε κάνει να χασκογελάς και να κλαίς όπως η ζωή της ίδιας της μητρόπολης". Και πράγματι, συνέλαβε την ενέργεια της πόλης και την άπονη ζωή με έναν τραχύ και ωμό τρόπο που θυμίζει το ιαπωνικό Provoke και τον Daido Moriyama. Τι ήταν τότε αυτό που ενόχλησε; 'Ενα δισέλιδο κυρίως. Μία μαύρη θλιμμένη γυναίκα δίπλα σε ένα φυλακισμένο γορίλα. Και το λάθος του Martin Parr ήταν να ξεχάσει πως μετά το Black Lives Matter, το MeToo, κλπ., όλα εξετάζονται πλέον κάτω από ένα νέο πρίσμα. Θα μπορούσε να είχε δει την παγίδα που έκρυβε το δισέλιδο και να την απασφάλιζε στον πρόλογό του. Του διέφυγε όμως, κατηγορήθηκε για ρατσισμό και αναγκάστηκε σε μία άτακτη υποχώρηση. Υπερβολική μπορεί, στα όρια της υποκρισίας μπορεί, αλλά οι αναπόφευκτες υπερβολές δεν ακυρώνουν έτσι κι αλλιώς τη σημασία των νέων κινημάτων αμφισβήτησης. Το δισέλιδο άλλωστε, αν υποθέσουμε ότι ήταν εύκολο" ή και "αδόκιμο", είχε ένα εντελώς ξεκάθαρο νόημα για τον φωτογράφο: "Η μαύρη γυναίκα είναι κλειδωμένη σε ένα διαφανές κλουβί, έξω από το χρόνο, ανάμεσα στα κύματα της ανθρωπότητας που περιβάλλουν την παγωμένη φυλακή της μοναξιάς της". 'Οσο για τον γορίλα, σημειώνει "την αυτοκρατορική αξιοπρέπειά του την ώρα που δέχεται τις κοροϊδίες και τις φλούδες που του ρίχνουν τα γραβατωμένα ανίψια του."
Κατηγορούμενος για ρατσισμό, ο Martin Parr παραιτείται από το Photo Festival του Μπρίστολ
Clémentine Mercier
Libération, 22 Ιουλίου 2020
'Εχοντας υπογράψει τον πρόλογο ενός φωτογραφικού βιβλίου με αμφιλεγόμενο editing, που τον κατέστησε στόχο μιας εκστρατείας που απαιτούσε την παραίτησή του, ο φωτογράφος του Magnum ενέδωσε και ζήτησε δημόσια συγγνώμη.
Τα κεφάλια πέφτουν το ένα μετά το άλλο από το βάθρο τους στο Μπρίστολ ... Μετά το κίνημα Black Lives Matter, το οποίο εξαπλώθηκε διεθνώς μετά το θάνατο στα τέλη Μαΐου του Αμερικανού George Floyd, το άγαλμα του Edward Colston, ενός βρετανού δουλεμπόρου του 17ου αιώνα, πετάχτηκε τον Ιούνιο στον ποταμό. Στη συνέχεια αντικαταστάθηκε κρυφά από ένα άγαλμα του καλλιτέχνη Marc Quinn, που αναπαριστούσε μία νεαρή μαύρη γυναίκα του κινήματος Black Lives Matter, που κι αυτό αποσύρθηκε μετά από είκοσι τέσσερις ώρες από τις δημοτικές αρχές του Μπρίστολ. Και τώρα είναι η σειρά του Martin Parr, διάσημου κατοίκου της πόλης, να αποκαθηλωθεί. Ακριβέστερα, ο διάσημος Βρετανός φωτογράφος επέλεξε να αποχωρήσει από την καλλιτεχνική διεύθυνση του Bristol Photo Festival, μία νέα εκδήλωση που έχει προγραμματιστεί για την επόμενη άνοιξη, μετά από κατηγορίες για ρατσισμό.
Αιτία αυτού η επανέκδοση ενός βιβλίου φωτογραφίας του 1969, που είχε προλογήσει τότε ο Allen Ginsberg. Ο Martin Parr (στον οποίο αφιερώνεται αυτές τις μέρες στη Rennes μία αναδρομική έκθεση), υπέγραψε τον πρόλογο της νέας έκδοσης του βιβλίου του Gian Butturini London - μία ασπρόμαυρη περιήγηση στο Λονδίνο του '60 - το οποίο περιγράφει ως εξής: "Το Λονδίνο του Butturini απεικονίζει τους φτωχούς και την εργατική τάξη που δεν τα κατάφεραν να τα βγάλουν πέρα στη δεκαετία του '60, από μία κάθε άλλο παρά τουριστική σκοπιά." Στο εσωτερικού του βιβλίου, μια διπλή σελίδα παρουσιάζει δίπλα-δίπλα το πορτρέτο μιας μαύρης γυναίκας με θλιμμένο πρόσωπο και έναν γορίλα στον ζωολογικό κήπο του Λονδίνου. Όλοι οι φωτογράφοι γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία των οπτικών αντιπαραθέσεων και της έμμεσης αντηχησής τους. Και, σήμερα, ο Gian Butturini, ο οποίος πέθανε το 2006, δεν είναι πια εδώ για να εξηγήσει τη χειρονομία του...
Η διάταξη των σελίδων δυσαρέστησε μία 18χρονη φοιτήτρια που είχε λάβει το βιβλίο για τα γενέθλιά της. "Ήμουν εντελώς αηδιασμένη και εξοργισμένη", είπε η Mercedes Baptiste Halliday στο The Guardian. Στη συνέχεια η νεαρή κοπέλα ηγήθηκε μιας εκστρατείας εναντίον του Martin Parr, ο οποίος αποχώρησε τελικά από το Bristol Photo Festival αφού ζήτησε πριν συγγνώμη στο λογαριασμό του στο Twitter, "νιώθοντας ντροπή" που συσχέτισε το όνομά του με το βιβλίο. Γνωρίζοντας την επιδραστικότητά του, ο φωτογράφος του Magnum Photos ζήτησε να αποσυρθούν από την πώληση τα αντίγραφα της επανέκδοσης και να καταστραφούν. Δηλώνοντας πρόθυμος να μάθει από τα λάθη του, υποσχέθηκε επίσης να δωρίσει την αμοιβή του από τη σύνταξη αυτού του προλόγου σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα. Στα μέσα Ιουλίου, το Ίδρυμα Martin Parr στο Μπρίστολ, που άνοιξε το 2017, ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας υποτροφίας της διαφορετικότητας για να βοηθήσει νέους φωτογράφους από μαύρες ή ασιατικές μειονότητες. "Η φωτογραφία πρέπει να είναι ένας τόπος για όλους", είπε ο φωτογράφος. Θα είναι αρκετά αυτά τα μέτρα για να μεταπειστούν οι φοιτητές που ακύρωσαν μια έκθεση στο Ίδρυμα;
Clémentine Mercier
