Μετά τη γερμανική εισβολή, τoν Απρίλιο του 1941, ο Βασιλιάς της Ελλάδος Γεώργιος Β', επικεφαλής της ελληνικής κυβέρνησης, εγκατέλειψε την Αθήνα με προορισμό την Κρήτη αρχικά και στη συνέχεια το Κάιρο, όπου και παρέμεινε ως την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, στις 17 Οκτωβρίου του 1944. Εκεί είχε την έδρα της η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, που αν και ήταν αναγνωρισμένη παγκοσμίως, είχε ελάχιστη επιρροή εντός της Ελλάδας.
Το εορταστικό πρωτοσέλιδο της ελληνικής εφημερίδας του Καΐρου, «ΦΩΣ», το 1943, ανήμερα της τρίτης επετείου της 28ης Οκτωβρίου, κοσμεί επετειακό έργο του Αιγυπτιώτη ζωγράφου Σταμάτη Βασιλείου. Κορυφαίος τίτλος «Γενική οπισθοχώρησις των Ναζί εκ του Δνειπέρου και της Κριμαίας», αφού ήδη από το 1942 και τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν είχε αλλάξει η καμπή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, υπέρ των συμμάχων χωρών κατά του άξονα. Τα άρθρα «Στώμεν καλώς έναντι του ιδίου μας Μεγαλείου» του αρχισυντάκτη της εφημερίδας και «Η αθάνατη στιγμή της Ελλάδος» του Φρέιζερ Σάθερλαντ, καθώς και μικρότερες μόνιμες στήλες της εφημερίδας συνοδεύουν το κύριο θέμα της ημέρας «Επί τη σημερινή επετείω, Η Α.Μ., ο Βασιλεύς προς τον Ελληνικόν λαόν και τας ένοπλας δυνάμεις».
Με ενότητα και αυτοθυσία εκερδίσαμεν τον πόλεμον. Μόνο με ενότητα και αγάπην θα κερδίσωμεν και την ειρήνη.
Η Α.Μ. ο Βασιλεύς των Ελλήνων Γεώργιος ο Β', πορτρέτο του οποίου συνοδεύει το δημοσίευμα, είχε απευθύνει την παραμονή της επετείου από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου, διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό προαναγγέλλοντας πως «η ώρα του λυτρωμού πλησιάζει. Η Ελλάς θα εγερθεί και πάλι άσπιλος και φωτεινή αξία του υψηλού παρελθόντος της και κυρία των πεπρωμένων της, εις ηθικόν ανάστημα υπέρποτε μεγάλη. Βαθειά τραύματα έχομεν να επουλώσωμεν. Με ενότητα και αυτοθυσία εκερδίσαμεν τον πόλεμον. Μόνο με ενότητα και αγάπην θα κερδίσωμεν και την ειρήνη. Ο λαός που υπήρξε τόσο μεγάλος στον αγώνα, θα φανή σώφρων και προορατικός εις την νίκην».
Ο ομιλητής υπήρξε όντως προορατικός αναφέροντας στην ομιλία του ότι «η εποχή αυτή θα μείνει θρυλλική στον αιώνα τον άπαντα. Εφόσον υπάρχουν άνθρωποι ελεύθεροι εις την ζωήν δεν θα λησμονηθούν αι νίκαι του στρατού μας, στην Ήπειρο, στην Αλβανία, στην Μακεδονία και στην Κρήτη».
Λίγο παρακάτω καταλήγει με σιγουριά πως «ο φασισμός συνετρίβη και υπετάγη άνευ όρων» και ολοκληρώνει το διάγγελμά του με την υπόσχεση «θα πράξω παν ότι θα υποβοηθήσει τον ιερόν αυτόν σκοπόν. Ο θεός βοηθός. Ζήτω η μεγάλη Ελλάς».
Από τον ίδιο ραδιοφωνικό σταθμό απηύθυνε Ημερήσια Διαταγή προς τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, ορίζοντας ήδη από το 1943 και την τρίτη επέτειο του ΟΧΙ, ότι η 28η Οκτωβρίου και η 25η Μαρτίου θα είναι οι δύο μεγάλες εθνικές μας γιορτές, συγχαίροντας όλους τους στρατευμένους και αναφέροντας πως «έστε βέβαιοι, ότι δεν θα βραδύνη πλέον πολύ η ημέρα όπου η Σημαία μας την οποία εκρατήσατε υψηλά διαρκώς νικηφόρον, θα κυμματίσει και πάλιν υπερήφανα εις την Ακρόπολιν και θα είναι το καμάρι των απανταχού Ελλήνων, ελεύθερων πλέον και ηνωμένων εις μιαν μεγάλη οικογένειαν».
Λιγότερο από έναν χρόνο μετά, στις 18 Οκτωβρίου 1944, η ελληνική σημαία υψώθηκε στον βράχο της Ακρόπολης (φωτογραφία από την εφημερίδα «ΦΩΣ», 31/10/1944)
Την επόμενη ημέρα, στις 29 Οκτωβρίου του 1943, η εφημερίδα «ΦΩΣ» δημοσιεύει την ανταπόκριση της «επί τη χθεσινή επετείω» με τίτλο «Ο Ελληνισμός της Αιγύπτου εις πάνδημον δέησιν υπέρ των πεσόντων» και υπότιτλους «Η δέησις εν Καΐρω, εν ατμοσφαίρα πατριωτικής συγκινήσεως. – Παρουσία του Βασιλέα των Ελλήνων και ξένων επισήμων. – Θερμόταται λαϊκαί εκδηλώσεις υπέρ του Βασιλέως. – Αι λεπτομέρειαι της τελετής».
Η ανταπόκριση ενημερώνει τους δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες της εφημερίδας της κραταιάς ακόμη Ελληνικής Παροικίας, πως «η Εν Καϊρω Δέησις ετελέσθη εν τω Πατριαρχικώ Ναώ του Αγίου Νικολάου (σ.σ στο Χαμζάουι, στην περιοχή Χαν Αλ Χαλίλι) με εξαιρετική επισημότητα και ευρύτατην λαϊκήν εκπροσώπησην της παροικίας μας. Τμήματα της Αιγυπτιακής αστυνομίας επί της οδού Αζχαρ είχον επιφορτισθεί με την ρύθμιση της τροχαίας κινήσεως. Εις την προς τον ναόν άγουσα δίοδον, τμήμα του Ελληνικού Στρατού εν παρατάξει διεφύλαττε την είσοδον ελευθέραν, ενώ εις το προαύλιο του Ναού ευρίσκοντο παρατεταγμένατμήματα του Σώματος Προσκόπων, υπό τον αρχηγόν των κ. Κουρμούλη, Ομάδες Ναυτοπροσκόπων, και στρατιωτικόν απόσπασμα δια την απονομήν τιμων. Πλήθη κόσμου συνωθούντο όπισθεν των στρατιωτικών γραμμών εν τω προαυλίω, την δίοδον και την λεωφόρον Αζχαρ εν αναμονή της διελεύσεως των επισήμων... Ώρα 10.50 ο Ναός ήτο κατάμεστος κόσμου. Είχον ήδη καταλάβει τας θέσεις των εις τον Ναόν, ο Πρωθυπουργός μετά της κυρίας Τσουδερού, ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Ρούσος, ο υπουργός της Αεροπορίας κ. Βούλγαρης, ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Θεοφανίδης, ο τέως αντιπρόεδρος κ. Κανελλόπουλος, οι Πρέσβεις παρά τη Ελληνική Αυλή Μεγ. Βρεττανίας, Αμερικής, Αιγύπτου, Γιουγκοσλαβίας, Τουρκίας, Ολλανδίας, ο Πρόεδρος Ελεύθερων Γάλλων, ανώτεροι αξιωματικοί συμμαχικών κρατών, ο αρχηγός του Στρατιωτικού οίκου, ο αρχηγός του Πολιτικού Οίκου, ο Διευθυντής Υπουργείου Εξωτερικών, ο τέως πρέσβυς της Ελλάδος εν Ρώμη, ο Πρέσβυς της Ελλάδος εν Καΐρω, κ. Παππάς, ο Γεν. πρόξενος, κ. Καλλέργης, ο ιδιαίτερος γραμματέας του Πρωθυπουργού, στρατηγοί και κατώτεροι αξιωματικοί πάντων των όπλων, Αδελφαί Νοσοκόμαι. Ομοίως ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Καϊρου κ. Μαύρος, μετά των Κοινοτικών επιτρόπων κ.κ. Μακκά, Μουστάκα, Κομνηνού και Κατσάνη, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ελλήνων Ισραηλιτών Καΐρου κ. Μπέσος, ο Πρόεδρος Ελληνικής Κοινότητας Ηλιούπολεως κ. Λυκίσσας, ο Περιφερειακός έφορος Προσκόπων κ. Λιούφης κ.ά... Πλήθος κόσμου είχε καταλάβει τας δύο πτέρυγας του ναού, ο δε γυναικωνίτης, ήτο κατάμεστος κυριών.
Ώραν 11ην ακριβώς τα έξωθεν του Ναού πλήθη εκσπούν εις παρατεταμένας ουρανομήκεις ζητωκραυγάς. "Έρχεται ο Βασιλεύς!"
Συνοδεύεται υπό της Α.Β.Υ. του Πρίγκιπος Πέτρου, του Αρχηγού της Αυλής συνταγματαρχου κ. Λεβίδ και του υπασπιστού του ιλάρχου κ. Σταθάτου. Την Αυτού Μεγαλειότητα υποδέχεται εις την είσοδον του Ναού ο Πρωθυπουργός κ. Τσουδερός και ο εν Καίρω Πατριαρχικός Επίτροπος..." Στο τέλος της τελετής "ο Βασιλεύς ακολουθούμενος υπό των επισήμων εξέρχεται του Ναού. Εις το πέρασμα του γίνεται αντικείμενον θερμότατων εκδηλώσεων εκ μέρους των Ελλήνων του Καΐρου οι οποίοι δεν εύχοντο παρά να δουν απελευθερωμένην την Πατρίδα των και τον ηρωικόν Βασιλέα των αποκαθιστάμενον εις μιαν μεγάλην ομονοούσαν και ευημερούσαν Ελλάδα».
* Ο Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος είναι στιχουργός, διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου. Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό του αρχείο.
σχόλια