Είναι μια σειρά «συναυλιών» αλλιώτικη, μια ιδέα που φέρνει στη σκηνή μέσα από τη «φωνή» περισσότερων από 30 δημιουργών από τους χώρους της λόγιας και της δημοφιλούς μουσικής και των παραστατικών τεχνών, τολμηρές μουσικές κατασκευές, τραγούδια και εικόνες, με τη συμμετοχή 15 μουσικών.
Γιάννης Αγγελάκας, Κωνσταντίνος Βήτα, Σαβίνα Γιαννάτου, Φοίβος Δεληβοριάς, Σοφία Ζαφειρίου, Φάνης Ζαχόπουλος, Nalyssa Green, Δημήτρης Καμαρωτός / Αμαλία Μουτούση, Παύλος Κατσιβέλης / MC Yinka, Απόστολος Κίτσος, Πέτρος Κλαμπάνης, Λόλεκ, Τζέιμς Ουάιλι, Δημήτρης Παπαγεωργίου, Μιχάλης Παρασκάκης, Παύλος Παυλίδης, Γιώργος Πούλιος / Ευριπίδης Λασκαρίδης, Blaine L. Reininger, Φίλιππος Σακαγιάν, Μιχάλης Σιγανίδης, Φώτης Σιώτας / Θοδωρής Γκόνης, Νικόλας Τζώρτζης, Νικολέτα Χατζοπούλου, Μάρθα Φριντζήλα / Βασίλης Μαντζούκης αποτελούν τη δημιουργική ομάδα της φιλόδοξης παραγωγής της ΕΛΣ που ονομάζεται «A Greek Songbook», ένα ελληνικό «βιβλίο» τραγουδιών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.
Ο ελληνικός προσδιορισμός αυτού του «βιβλίου» έχει να κάνει με την ίδια τη ρίζα της λέξης, την Ελλάδα δηλαδή, καθώς πριν διακόσια ακριβώς χρόνια στερεώθηκε η λέξη αυτή ως συνείδηση εθνική και γεωγραφική και ψυχική.
Μια σύναξη ανθρώπων που φτιάχνουν έργα τέχνης, από διαφορετικό τόπο, με διαφορετικές ιδεολογίες και πρακτικές, στο ελληνικό αυτό «βιβλίο τραγουδιών» έχουν ως θεμέλιο του εγχειρήματός τους τη χρήση μιας σειράς ανθολογημένων, ιστορικών υλικών, κειμένων, σκοπών ή αφηγήσεων σχετιζόμενων άμεσα ή έμμεσα με πρόσωπα και πράγματα της εποχής της Επανάστασης, οργανώνοντας ιδιότυπα ένα θραυσματικό τοπίο από άδοντα ερείπια, γύρω απ’ τα οποία οι επίγονοι χτίζουν το σύγχρονό τους εποικοδόμημα.
Μια σύναξη ανθρώπων που φτιάχνουν έργα τέχνης, από διαφορετικό τόπο, με διαφορετικές ιδεολογίες και πρακτικές, στο ελληνικό αυτό «βιβλίο τραγουδιών» έχουν ως θεμέλιο του εγχειρήματός τους τη χρήση μιας σειράς ανθολογημένων, ιστορικών υλικών, κειμένων, σκοπών ή αφηγήσεων σχετιζόμενων άμεσα ή έμμεσα με πρόσωπα και πράγματα της εποχής της Επανάστασης.
Καθένας με τον τρόπο του, με τις αισθητικές τριβές ορατές και προφανείς τις αισθητηριακές αντιθέσεις, σε τρία προγράμματα συναυλιών, οι καλλιτέχνες και τα τραγούδια τους χωρίζονται με τη σειρά τους σε τρεις κατηγορίες (τραγούδια, οργανικές συνθέσεις και έργα video art), άλλοτε αρμονικά και άλλοτε συγκρουσιακά, σε ένα σχήμα που φιλοδοξεί να αποδώσει μορφικά τη σωρεία των ανομοιογενών ρευμάτων που συγκεράστηκαν στο πολιτιστικό και πολιτικό χωνευτήρι του 1821.
Δέκα δημιουργοί εξηγούν στη LiFO τι μπορεί να σημαίνει σήμερα το «Α Greek Songbook», μιλώντας για αυτά που τους ενέπνευσαν και τον τρόπο με τον οποίο δούλεψαν και προετοίμασαν τα κομμάτια τους για να πάρουν μέρος σε αυτήν τη σημαντική και διαφορετική μουσική ανθολόγηση.
Μπλέιν Λ. Ρέινινγκερ | Σέλλεϋ: Ελλάς
Όταν ο Κορνήλιος Σελαμσής με προσκάλεσε να συμμετέχω σε ένα επετειακό εγχείρημα για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, το ενδιαφέρον μου κινητοποιήθηκε αμέσως. Πρότεινε να μελοποιήσω επιλεγμένους στίχους από το τεράστιο δραματικό ποίημα του Σέλλεϋ «Ελλάς». Επέλεξα να το κάνω στη μορφή τραγουδιού που να παίζεται από μικρό σύνολο ροκ ή τζαζ, και να τραγουδώ εγώ. Τα περίτεχνα και διανθισμένα έργα της ρομαντικής ποίησης του 19ου αιώνα δεν προσαρμόζονται πάντοτε εύκολα σε σύγχρονα τραγούδια, κι έτσι η μελοποίηση αποδείχτηκε μια πρόκληση. Είμαι ευχαριστημένος με τα αποτελέσματα, ωστόσο, και πιστεύω πως καταφέρνουν να εκφράσουν το ουσιαστικό απελευθερωτικό μήνυμα του ποιήματος. Είναι επίσης ταιριαστό πως κι εγώ, όπως ο Σέλλεϋ και ο Μπάιρον, είμαι ξένος, φιλέλληνας, εξωτικό φυτό που ρίζωσε στο έδαφος της Ελλάδας.
Πέτρος Κλαμπάνης | UNCIVIL
Ο αγώνας για την ανεξαρτησία της Ελλάδας στις αρχές του 19ου αιώνα δεν ήρθε μόνος του. Ακολουθήθηκε από έναν σκληρό, πιο σκοτεινό πόλεμο. Μια μάχη μεταξύ συναγωνιστών. Μια μάχη του έθνους με τον εαυτό του. Σύμμαχοι και συμπολεμιστές τη μια μέρα, την επόμενη γίνονται ορκισμένοι εχθροί. Παρασκήνιο, προδοσία, δίψα για πλούτο και εξουσία. Οι Νησιώτες με τους Ρουμελιώτες πολεμούν ενάντια στους Μωραΐτες και το αντίθετο, σε μια περίοδο της ιστορίας μας από την οποία έχουμε να μάθουμε πολλά, παρόλο που δεν την έχουμε διδαχθεί.
Αυτές τις έντονες ακρότητες επιχειρώ να εκφράσω με μουσικό τρόπο, στο έργο μου «Uncivil», το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο project που επιμελείται ο Κορνήλιος Σελαμσής «The Greek Songbook». Πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο καλλιτεχνικό στοίχημα, που φέρνει μαζί πολλούς σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς. Είναι χαρά και τιμή μου που είμαι μέρος αυτής της μουσικής περιπέτειας και ανυπομονώ να μοιραστώ μαζί σας το «Uncivil» καθώς και να ακούσουμε μαζί το έργο στην πλήρη του έκταση, στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.
Σαβίνα Γιαννάτου | Και το κεφάλι του Αλή…
Το τραγούδι «Και το κεφάλι του Αλή…», ένα μοιρολόι-νανούρισμα για τον Αλή Πασά, έχει ως αφετηρία τους στίχους της «Αληπασιάδας» του Χατζή Σεχρέτη που περιγράφουν το κομμένο κεφάλι του Αλή Πασά. Περιλαμβάνει επίσης στίχους στα αλβανικά από το ποίημα «Ali Pashë Tepelena» του Ισμαήλ Κανταρέ, στίχους από το δημοτικό ποίημα «Κυρά Φροσύνη», καθώς και φράσεις από την «Ελληνική Νομαρχία».
Ομολογώ ότι το θέμα 1821, επειδή συνδέεται δυστυχώς με το δημοτικό σχολείο, που συνδέεται -λόγω της ηλικίας μου- με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και όλα τα «πατριωτικά», συν την υποχρεωτική καθαρεύουσα, δεν με κινητοποιούσε επαρκώς ώστε να μπορώ να δημιουργήσω κάτι μ’ αυτό μουσικά.
Όταν, όμως, από τα κείμενα που μας έστειλε ο Κορνήλιος Σελαμσής, το μάτι μου έπεσε στην «Αληπασιάδα» του Χατζή Σεχρέτη και πιο συγκεκριμένα στην περιγραφή του κομμένου (και βαλσαμωμένου) κεφαλιού του Αλή Πασά -κάτι που μου θύμισε τον Ιωάννη Βαπτιστή με τη Σαλώμη- μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα πως είχα ένα θέμα για να ασχοληθώ.
Η περιγραφή ενός κεφαλιού σαν έναν πλανήτη, σαν μία νεκρή σελήνη… Το κομμάτι θα παιχτεί από γιαϊλί ταμπούρ (Ευγένιος Βούλγαρης), νέυ (Χάρης Λαμπράκης), κοντραμπάσο (Δημήτρης Τίγκας), βιολοντσέλο(Σοφία Ευκλείδου), ντραμς και βιμπράφωνο. Θα είναι ένας συνδυασμός παραδοσιακής και free jazz μουσικής.
Παύλος Κατσιβέλης, ΜC Yinka (Μανώλης Αφολάνιο)
Κomuna: Ο Δημήτρης Μπαλής και η Κομμούνα της Άνδρου
Όταν έγινε στον Παύλο η πρόταση να γράψει ένα μουσικό έργο για το ‘21, η συνεργασία μας ήρθε φυσικά. Γνωριζόμαστε χρόνια, έχουμε συνεργαστεί καλλιτεχνικά και μας συνδέουν κοινές αντιλήψεις και δράσεις.
Το ενδιαφέρον μας για την Επανάσταση του ‘21 ήταν μεγάλο. Παρακολουθούσαμε ήδη τις ενδιαφέρουσες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν πρόσφατα προσεγγίζοντας το θέμα από μια αντι-εθνικιστική και ιστορικά τεκμηριωμένη σκοπιά.
Οι ιδέες για τη μορφή που θα έπαιρνε το κομμάτι σχεδόν ζητούσαν την ερμηνεία του Μανώλη. Βρεθήκαμε, λοιπόν, κάποιες φορές, κάτσαμε κάτω, διαβάσαμε πολλά κείμενα και ντοκουμέντα της περιόδου, αλλά η προκήρυξη του Ανδριώτη Δημήτρη Μπαλή μας κέρδισε και τους δύο ιδιαίτερα: Η ιστορία των φτωχών αγροτών, Αρβανιτών κι Ελλήνων, που εξεγείρονται ενάντια στους ντόπιους δυνάστες τους και συστήνουν μια αυτοδιαχειριζόμενη κομμούνα, είναι μια διάσταση του ‘21 για την οποία μπορεί κανείς να είναι περήφανος. Είναι τέτοιοι άνθρωποι που πολέμησαν την καταπίεση αλλά η ιστορία τους θάφτηκε κάτω από τον μύθο της εθνικής αφήγησης.
Στη συνέχεια κάναμε κάποιες αρχικές αναγνώσεις-αυτοσχεδιασμούς πάνω στο κείμενο αυτό, μια εργασία πιο πολύ «θεατρική» παρά «μουσική», και μ’ αυτή την αφετηρία ανέλαβε ο Παύλος τη λεπτομερή σύνθεση του έργου στο πεντάγραμμο και ο Μανώλης τη δυναμική ερμηνεία του. Η διαδικασία είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για μας, και ελπίζουμε αυτό που φτιάξαμε να ενδιαφέρει και να αφορά.
Μιχάλης Παρασκάκης | Στοχάσου, καὶ ἀρκεῖ
Διαβάζοντας την «Ελληνική Νομαρχία» -για να γράψω το δικό μου τραγούδι για το «A Greek Songbook», ένα ανορθόδοξο βιβλίο ολοκαίνουριων «τραγουδιών» για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση- συνειδητοποίησα νωρίς πως δεν θα είναι τραγούδι. Το «Στοχάσου, καὶ ἀρκεῖ» (ο υπότιτλος του βιβλίου) είναι ένα ταραχώδες κομμάτι μουσικού θεάτρου, για έναν ηθοποιό και μουσικό σύνολο. Καθισμένος σε ένα τραπέζι, ο ηθοποιός γίνεται ο σχεδόν παραληρηματικός ανώνυμος συγγραφέας της «Νομαρχίας», μιλώντας μας πύρινα και παθιασμένα για την ελευθερία και την αποστέρησή της από ζυγούς κάθε είδους. Στο τραπέζι βρίσκονται κάποια αντικείμενα, σύμβολα καταπίεσης (στέμμα, χρήματα, σταυρός, τηλέφωνο κ.λπ.) που απαξιώνονται, μέχρι την οργιώδη κορύφωση του «τραγουδιού».
Nalyssa Green | Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
Το να ξεκινήσεις να γράψεις ένα τραγούδι για την Μπουμπουλίνα εμπεριέχει το ρίσκο να βγει κάτι που να θυμίζει πράγματα που ένα έργο τέχνης δεν θα έπρεπε να θυμίζει: διαφημιστικό σποτ του ΕΟΤ ή σχολική εορτή. Πρέπει να είσαι συγκεντρωμένη στο τι να αποφύγεις αλλά να είσαι και ελεύθερη να εκφραστείς. Να είναι ένα δημιούργημα που αφορά και συγκινεί με κάποιον τρόπο. Τουλάχιστον τη δημιουργό του.
Ξεκίνησα λοιπόν την έρευνα με στόχο να βρω κάποια πηγή που να αποκαλύπτει λόγια της ηρωίδας. Με ενδιαφέρει πολύ να βρίσκω και να φωτίζω τη γυναίκα σαν δρων υποκείμενο. Γιατί αυτή η ενέργεια λείπει πολύ μέσα στη φίμωση της θηλυκότητας από την πατριαρχία. Δεν βρήκα. Οπότε έγραψα για αυτό: για το ότι δεν βρίσκω. Και συνέχισα να φτιάχνω τον στίχο του έργου μου βασισμένη σε κείμενα της εποχής που περιγράφουν την ηρωίδα αλλά με έναν τρόπο πιο ήπιο και ανθρωποκεντρικό. Αφού συνέθεσα τον στίχο συνειδητοποίησα ότι είχα χρησιμοποιήσει κείμενα γυναικών της εποχής. Δεν ξέρω αν αυτό έχει κάποια σημασία. Συνέβη πάντως τυχαία.
Το αποτέλεσμα νιώθω ότι δικαιώνει την αισθητική μου και τους στόχους μου. Ανυπομονώ να το παρουσιάσουμε μαζί με όλα τα υπόλοιπα έργα που φτιάχτηκαν με διαφορετικές αισθητικές και στόχους, από μια μεγάλη και ετερογενή ομάδα που πιστεύω πολύ.
Απόστολος Κίτσος | Ιερωτικό Τραγούδι
Το «Ιερωτικό» (υβριδική λέξη από το ιερατικό και το ερωτικό) είναι μια ερωτική μπαλάντα σε στίχους του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Ο Ιεράρχης έγραψε το συγκεκριμένο ποίημα ενώ ήταν ήδη χειροτονημένος μητροπολίτης και άρα οποιαδήποτε ερωτική σχέση και επαφή ήταν γι’ αυτόν απαγορευμένη. Το τραγούδι αυτό φιλοδοξεί αφενός να φωτίσει μια άγνωστη πλευρά της καθοριστικής αυτής για την Επανάσταση προσωπικότητας και αφετέρου να αναδείξει το διαχρονικό και πανανθρώπινο σχήμα του ανεκπλήρωτου πόθου. Όπως θα έλεγε και ο Μάνος Χατζιδάκις, ο έρωτας είναι αρχαίος μα η αμαρτία βυζαντινή.
Νικολέτα Χατζοπούλου | Ετεροτοπία
Η σύνθεση είναι βασισμένη σε τέσσερα έργα ζωγραφικής με θέμα το Ναύπλιο, που δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο 1825-1833. Μέσα από μία πρωτότυπη μέθοδο-πείραμα, οι ξεπατικωτούρες των έργων χρησιμοποιούνται ως παρτιτούρες. Βασικά στοιχεία όπως οι καμπύλες, οι στίξεις, η κίνηση, η πυκνότητα, η αρμονία των στοιχείων αλλά και ο θόρυβος, αποτυπώνονται ηχητικά και οργανώνονται σε μία ιδιότυπη φόρμα τραγουδιού.
Μάρθα Φριντζήλα / Βασίλης Μαντζούκης
Η τραγική ιστορία της Σούσας και του Σαρήμπαλη
«Η τραγική ιστορία της Σούσας και του Σαρήμπαλη» οργανώθηκε μουσικά με γνώμονα τη μελοποίηση του δεκαπεντασύλλαβου παραδοσιακού τραγουδιού «Της Σούσας», που αναφέρεται στον καταδικασμένο έρωτα δύο νεαρών παιδιών: της Ελληνίδας Σουσάνας και του Σαρή Μπαλή, Τούρκου αξιωματούχου. Τρεις σκοποί, δύο παραδοσιακοί κι ένας πρωτότυπος, ξανασυστήνουν το τραγούδι, πλαισιωμένοι από διάφορα μελωδικά σχήματα, πότε σύμφωνα και πότε διάφωνα, άλλοτε να συνοδεύουν, άλλοτε να αυτονομούνται στο δικό τους «τραγούδι», διαμορφώνοντας έτσι τον σαφέστατα πολυφωνικό χαρακτήρα του εγχειρήματος. Στόχος μας ήταν να διατηρήσουμε την αποστομωτική αμεσότητα που διδάσκει η δημοτική ποίηση και η παραδοσιακή της μελοποίηση.
«Το "Α Greek Songbook" είναι η συλλογή είκοσι τεσσάρων έργων που ανατέθηκαν από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε καλλιτέχνες που αρθρώνουν μία ενδιαφέρουσα γλώσσα στο παρόν. Όλοι τους, ανεξαρτήτως καταγωγής, είναι στενά σχετιζόμενοι με το πολιτιστικό έρμα της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες συνθέσεων που συναντάμε στο εγχείρημα: Τραγούδια, ορχηστρικές κατασκευές, και μία ειδική ξεχωριστή κατηγορία που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε "μουσική μαζί με εικόνες". Τα έργα αυτά ακουμπάνε τις πηγές με τα δομικά υλικά τους ή την αφορμή τους. Κείμενα, σκοπούς και αφηγήσεις. Στην περίπτωση των κειμένων, μέσα από το αχανές πεδίο των πηγών επιλέγουμε κατά περίπτωση στιγμιότυπα και θραύσματα ενίοτε δυσεύρετα. Όπου υπήρχε δυνατότητα, στη γλώσσα που γράφτηκαν. Σταχυολογούνται δημώδη άσματα, Συντάγματα, ο Βύρωνας, ο Σέλλεϋ, ο Σολωμός αλλά και η "Αληπασιάδα" του Χατζή Σεχρέτη, επιστολές, μαρτυρίες, σελίδες ιστορικών αλλά και περιηγητών που στάθηκαν σε λεπτομέρειες πέραν της πολιτικής. Το θέμα κάθε έργου διαμορφώθηκε με κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά με αίτημα την ελευθερία των συνειρμών απάνω στις αρχικές κατευθύνσεις που δόθηκαν. Τα έργα παίζονται από ένα σύνολο που απαρτίζεται από δέκα όργανα του δυτικού κανόνα και πέντε όργανα της οθωμανικής παράδοσης. Τα έργα παρουσιάζονται σε μία σειρά που δεν ιεραρχείται σύμφωνα με το ύφος ή το είδος ή τη συνάφειά τους» λέει ο Κορνήλιος Σελαμσής που επιμελήθηκε την παραγωγή.
Πρόγραμμα συναυλιών
Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021, ώρα 20.30
Γιάννης Αγγελάκας – Πνευματικός ατιμάζει κόρη
Φώτης Σιώτας / Θοδωρής Γκόνης – Οι πατάτες του Καποδίστρια
Μάρθα Φριντζήλα / Βασίλης Μαντζούκης – Η τραγική ιστορία της Σούσας και του Σαρήμπαλη
Πέτρος Κλαμπάνης – Uncivil
Φάνης Ζαχόπουλος – Το ματωμένο δέντρο
Μιχάλης Παρασκάκης / Βασίλης Μαγουλιώτης – Στοχάσου, καὶ ἀρκεῖ
Νικολέτα Χατζοπούλου – Ετεροτοπία
Βιντεοπροβολή: Κωνσταντίνος Βήτα – Σου φιλώ τα μάτια
Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021, ώρα 20.30
Φοίβος Δεληβοριάς – Εις Μάρκο Μπότσαρη
Απόστολος Κίτσος – Ιερωτικό τραγούδι
Παύλος Κατσιβέλης / MC Yinka – komuna – Ο Δημήτρης Μπαλής και η Κομμούνα της Άνδρου
Τζέιμς Ουάιλι / Γιάννης Διονυσίου – Α! Τι νύκτα
Μπλέιν Λ. Ρέινινγκερ – Σέλλεϋ: Ελλάς
Νικόλας Τζώρτζης / Αντονύ Ριβερά – Vents contraires
Δημήτρης Παπαγεωργίου – Συνεκδοχαί
Βιντεοπροβολή: Γιώργος Πούλιος / Ευριπίδης Λασκαρίδης – ΜΑNDO
Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021, ώρα 19.30
Παύλος Παυλίδης – Ο πυρετός του Μπάιρον
Λόλεκ – Αιμάτινος ποταμός
Nalyssa Green – Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
Σαβίνα Γιαννάτου / Χάρης Λαμπράκης – Και το κεφάλι του Αλή…
Φίλιππος Σακαγιάν – ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΣΙΜΟ, κι’ εγώ φως
Σοφία Ζαφειρίου / Γεωργία Καρύδη – mnemolithiko
Μιχάλης Σιγανίδης / Θεανώ Μεταξά – Το κρυφό σχολειό ΙΙ, Οι όχλοι συνέπνιγον αυτόν
Βιντεοπροβολή με ζωντανή μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός / Αμαλία Μουτούση – Byron Hydrophone Recordings
Συμμετέχει το φωνητικό σύνολο chórεs
A Greek Songbook
19, 20, 21 Νοεμβρίου 2021
Ώρα έναρξης: 20:30 (Κυριακή 19:30)
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης
