ΣTA 194 ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ελλάδας - Ρωσίας, λίγες φορές οι σχέσεις των δύο χωρών υπήρξαν τόσο ταραγμένες. Από τις 17 Σεπτεμβρίου του 1828, όταν η Ρωσία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και έστειλε τον πρώτο της διπλωμάτη, τον ελληνικής καταγωγής Μάρκο Βούλγαρη, για να παραδώσει τα διαπιστευτήριά του στον Ιωάννη Καποδίστρια, μέχρι σήμερα οι Ρώσοι διπλωμάτες μάλλον δεν είχαν αντιμετωπίσει ξανά ένα τόσο εχθρικό κλίμα – αν μιλάμε για ομαλές περιόδους.
Ο Αντρέι Μάσλοφ, ο πρέσβης της Ρωσίας στην Αθήνα, νιώθει αρκετή μοναξιά αφού μερικοί από τους πολύ στενούς του συνεργάτες απελάθηκαν ήδη. Στην οδό Νικηφόρου Λύτρα, στην έδρα της ρωσικής πρεσβείας στο Παλαιό Ψυχικό, γνώριζαν τα άσχημα νέα πριν ανακοινωθούν. Παρότι έβλεπαν, ωστόσο, ότι όλες οι δυτικές χώρες, η μία πίσω από την άλλη, προχωρούσαν σε απελάσεις των Ρώσων διπλωματών από τα τέλη Φεβρουαρίου, ήλπιζαν ότι η Ελλάδα μπορεί να μην έκανε το ίδιο. Οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν και παρά την αρχική απροθυμία του υπουργείου Εξωτερικών η Ελλάδα ακολούθησε κι αυτή τον ίδιο δρόμο, απελαύνοντας μάλιστα διπλάσιο και τριπλάσιο αριθμό Ρώσων διπλωματών από ό,τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ η Γαλλία.
Η ειρωνεία είναι ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία προωθούσε την αναθέρμανση των σχέσεων της Ελλάδας με τη Ρωσία, οι οποίες, μετά τον παρατεταμένο μήνα του μέλιτος που πέρασαν με τις κυβερνήσεις του Κώστα Καραμανλή (είχε προηγηθεί το πολικό ψύχος με τις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη), είχαν ατονήσει.
Ο Επιτετραμμένος της Ρωσίας στην Ελλάδα Oleg Bredikhin (Ολεγκ Μπρεντίχιν), ο γενικός πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Vladimir Maystrenko (Βλαντίμιρ Μαϊστρένκο), ο σύμβουλος της πρεσβείας και υπεύθυνος Τύπου Vasily Gavrilov (Βασίλι Γκαβρίλοφ), ο διευθυντής του Ρωσικού Κέντρου Επιστήμης και Πολιτισμού Alexander Khomenko (Αλεξάντερ Χομένκο), ο επικεφαλής του Τμήματος Πολιτιστικής και Ανθρωπιστικής Συνεργασίας Fedor Kalaydov και άλλοι επτά ακούγεται ότι έχουν ήδη αποχωρήσει, και η Ελλάδα περιμένει τώρα την αντίστοιχα σκληρή ρωσική απάντηση.
Δήλωση του Γενικού Προξενου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Μαϊστρένκο.
Οι διαρροές από την κυβέρνηση τις προηγούμενες μέρες έλεγαν ότι ξήλωσαν έναν μηχανισμό που έχει στηθεί τα τελευταία 20 χρόνια, από τότε που πήρε την εξουσία ο Βλαντίμιρ Πούτιν, και ότι μεταξύ των απελαθέντων βρίσκεται και ο Βασίλι Γκαβρίλοφ που «έλεγχε ένα ολόκληρο σύστημα μέσων μαζικής ενημέρωσης και χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης».
Βεβαίως το θέμα προσφέρεται για υπερβολές και μια και η κυβέρνηση απέλασε τους Ρώσους διπλωμάτες όταν εξαναγκάστηκε να το κάνει, επιχειρεί τώρα να το παρουσιάσει ως κατόρθωμα με μυθικές διαστάσεις.
Στελέχη της αντιπολίτευσης σχολίαζαν πως, αν γνώριζε η κυβέρνηση ότι είχε στηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός πρακτόρων και υπήρχαν εκθέσεις της ΕΥΠ που το τεκμηρίωναν, γιατί τον άφηνε τόσο καιρό και δεν τον ξήλωνε νωρίτερα; Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι οι εκθέσεις της ΕΥΠ για τις οποίες έγινε λόγος ήταν παλιές και περιείχαν περίπου «αυτά που γνωρίζουν όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ».
Η ειρωνεία είναι ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία προωθούσε την αναθέρμανση των σχέσεων της Ελλάδας με τη Ρωσία, οι οποίες, μετά τον παρατεταμένο μήνα του μέλιτος που πέρασαν με τις κυβερνήσεις του Κώστα Καραμανλή (είχε προηγηθεί το πολικό ψύχος με τις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη), είχαν ατονήσει. Κατά ορισμένους ο πρωθυπουργός φιλοδοξούσε να παίξει η Ελλάδα έναν ρόλο «γέφυρας» μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, αλλά αφενός αυτό δεν του επετράπη, αφετέρου τον ρόλο αυτό έσπευσε να προλάβει ο Ταγίπ Ερντογάν, μετά την (αμφιλεγόμενη) στροφή του, για να δικαιολογήσει και την άρνησή του να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Αλλά στην Τουρκία οι δυτικοί σύμμαχοι το επιτρέπουν, ίσως γιατί θεωρούν σημαντικότερο τον ρόλο της (και) σε αυτήν την κρίση.
Ο «Ρώσος Τεν-Τεν»
Ποιος είναι όμως ο Βασίλι Γκαβρίλοφ, που κάποιοι από την κυβέρνηση παρουσιάζουν ως τον διπλωμάτη που επηρέαζε ελληνικά ΜΜΕ υπέρ της Ρωσίας και ορισμένα μέσα τον εμφανίζουν ως κινηματογραφικό ήρωα;
Ο Γκαβρίλοφ είναι ένας νέος άνδρας που έχει ξαναβρεθεί στην Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια, σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν έμοιαζε με Ρώσο Τεν-Τεν, όπως τον αποκαλούσαν κάποιοι δημοσιογράφοι, επειδή έμοιαζε κάπως στον ήρωα των κόμικς.
Υπάρχουν και άλλοι Ρώσοι διπλωμάτες που ήταν στην Αθήνα, στη συνέχεια πήγαν σε άλλα πόστα (όπως στην Κύπρο, π.χ., αλλά όχι μόνο) και μετά ξαναήρθαν. Ο Γκαβρίλοφ έχει σπουδάσει και στη Θεσσαλονίκη, στο ΑΠΘ, όπου εμπλούτισε τις γνώσεις του για την Ελλάδα. Είναι από τους Ρώσους διπλωμάτες που μιλάνε καλά ελληνικά και καταλαβαίνουν ακόμα καλύτερα. Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, γιατί η Ρωσία προτρέπει τους διπλωμάτες της να μάθουν τη γλώσσα της χώρας στην οποία θα πάνε για να υπηρετήσουν την πατρίδα τους.
Ο Βασίλι Γκαβρίλοφ έχει τρία παιδιά και είναι εξαιρετικά χαμηλών τόνων. Όπως οι περισσότεροι Ρώσοι διπλωμάτες, αποφεύγει να φωτογραφίζεται, δεν συχνάζει σε κοσμικά μέρη και δίνει πάρα πολύ σπάνια συνεντεύξεις. Είναι πράγματι εργατικός και δραστήριος, πάντα παρών όταν υπάρχει πρόβλημα που μπορεί να λύσει και λόγω της θέσης του εκπροσώπου Τύπου γνωρίζει αρκετούς δημοσιογράφους και μιλάει μαζί τους όταν του ζητάνε πληροφορίες. Όσο για τα «ΜΜΕ που ελέγχει», στην πραγματικότητα πρόκειται για κάποια πολύ μικρά «αντισυστημικά» σάιτ τα οποία είναι φιλικά προς τις ρωσικές θέσεις. Ορισμένοι αφήνουν αιχμές και για ρωσική χρηματοδότηση αυτών των σάιτ, ωστόσο για την ώρα αυτά παραμένουν φήμες, καθώς τίποτα μέχρι τώρα που να τεκμηριώνει τους ισχυρισμούς αυτούς δεν έχει παρουσιαστεί.
Ο Βασίλι Γκαβρίλοφ, ως εκπρόσωπος Τύπου της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα, θεωρήθηκε υπεύθυνος για τις πολύ επιθετικές ανακοινώσεις που εξέδωσε η ρωσική πρεσβεία τις πρώτες μέρες του πολέμου. Όσο αθόρυβος θεωρούνταν (και ήταν) όλα αυτά τα χρόνια τόσο θόρυβο προκάλεσε με τις ανακοινώσεις αυτές που έβαλλαν κατά της Ελλάδας.
Πριν από τη ρωσική εισβολή, ενώ δεν συνήθιζε να δίνει συνεντεύξεις, βγήκε στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ, στο Πρώτο Πρόγραμμα, και χαρακτήρισε ανοησίες τις προβλέψεις περί επίθεσης στην Ουκρανία από τη Ρωσία. «Η Ρωσία έχει πει ξεκάθαρα ότι δεν έχει σχέδια εισβολής στην Ουκρανία», ισχυρίστηκε, μιλώντας για μια «συνηθισμένη προπαγανδιστική καμπάνια» και μια επικοινωνιακή «υστερία εναντίον της Ρωσίας», με στόχο τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.
«Τα ΜΜΕ ορισμένων χωρών παρουσιάζουν συνεχώς τη Ρωσία ως επιτιθέμενη. Πρόκειται απλά για ανοησίες», είχε πει, αφήνοντας αιχμές και για πιθανή προβοκάτσια. «Βλέπουμε διάφορες κινήσεις και πάλι προπαγανδιστικού χαρακτήρα. Για παράδειγμα, όταν οι ΗΠΑ απομακρύνουν το διπλωματικό προσωπικό τους από την Ουκρανία, με στόχο τη δημιουργία αντι-ρωσικών εντυπώσεων». Ο Βασίλι Γκαβρίλοφ είχε επίσης ισχυριστεί ότι ακόμα και το καθεστώς του Κιέβου έλεγε στην Ουάσιγκτον ότι τους προκαλούν ζημιά με τις πολεμικές δηλώσεις τους. Όσο για τα ρωσικά στρατεύματα, υποστήριζε ότι αυτά βρίσκονταν εντός των ρωσικών συνόρων και δεν υπήρχε κάποια ειδική συσσώρευση στα δυτικά σύνορα, απλώς «γίνονται ορισμένες ασκήσεις, αλλά γίνονται συνεχώς στη Ρωσία» (το ηχητικό εδώ).
Πριν από σχεδόν τρία χρόνια, τον Αύγουστο του 2019, ο Βασίλι Γκαβρίλοφ είχε επιλέξει να μιλήσει σε μία μικρή τοπική εφημερίδα, την «Αμαρυσία». Το σχετικό δημοσίευμα ανέφερε: «Ο Βασίλι Γκαβρίλοφ είναι ένας φίλος μας από παλιά! Υπηρέτησε στη ρωσική πρεσβεία πριν από την οικονομική κρίση, σε μια εποχή που οι ελληνορωσικές σχέσεις άνθιζαν. Επέστρεψε τον περασμένο Νοέμβριο, βρίσκοντας ένα νέο τοπίο και μια Ελλάδα πολύ ταλαιπωρημένη σε όλους τους τομείς… Όπως μας είπε με νόημα ο Β. Γκαβρίλοφ, "η Ρωσία παραμένει ανοιχτή για ολόπλευρη συνεργασία με την Ελλάδα, στους τομείς που δεν επηρεάζονται από τα περιοριστικά μέτρα της Ε.Ε. ή τα αντίμετρα της Ρωσίας"! Ο Β. Γκαβρίλοφ θα επιδιώξει συναντήσεις με παράγοντες της περιοχής μας, στην Περιφέρεια Αττικής, στους δήμους, αλλά και με βουλευτές του Βόρειου Τομέα. Αποκλειστικός στόχος η αναζωογόνηση των διμερών σχέσεων, προς όφελος του ελληνικού και του ρωσικού λαού…».
Η τρίτη εμφάνισή του στα ΜΜΕ (στα δάχτυλα του χεριού μετριούνται) ήταν όταν είχε μιλήσει στο δελτίο ειδήσεων του Star για τις ρωσικές επενδύσεις και έναν πλούσιο Ρώσο, τον Βιτάλι Μπορίσοφ, που είχε αγοράσει στην Κρήτη «το θρυλικό σπίτι των “Φουρτουνάκηδων” και των “Βροντάκηδων” (από την παλιά ελληνική ταινία)» και μία μεγάλη έκταση στην οποία θα έχτιζε 350 πολυτελείς κατοικίες και τρία ξενοδοχεία στον κόλπο Μιραμπέλου. Παράλληλα θα δημιουργούσε και μία μαρίνα 65 θέσεων, με τη συνολική επένδυση να ξεπερνά τα 600 εκατομμύρια ευρώ. «Το συγκεκριμένο έργο είναι αναγνωρισμένο από τις ελληνικές Αρχές ως η μεγαλύτερη ξένη στρατηγική επένδυση» είχε πει στο Star ο εκπρόσωπος Τύπου της ρωσικής πρεσβείας.
Ο Β. Γκαβρίλοφ είχε μιλήσει και για τους Ρώσους επιχειρηματίες που είχαν επενδύσει στην εταιρεία Δωδώνη, αλλά και τη θυγατρική της εταιρείας Gefko, μία από τις μεγαλύτερες εφοδιαστικές εταιρείες της Ευρώπης που ανήκε κατά 75% στους ρωσικούς σιδηροδρόμους. (Το βίντεο εδώ)
Άλλος ένας δραστήριος διπλωμάτης είναι και ο Fedor Kalaydov, γραμματέας πολιτιστικής και ανθρωπιστικής συνεργασίας της ρωσικής πρεσβείας, ο οποίος είχε συναντήσεις με δημάρχους, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία, με τον δήμαρχο Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας Άρη Βασιλόπουλο. Σύμφωνα με τοπικό σάιτ, η συνάντησή τους είχε ως θέμα τη διερεύνηση της συνεργασίας ανάμεσα στον δήμο Νέας Φιλαδέλφειας και τον δήμο της πόλης Ευπατορίας που βρίσκεται στη «Δημοκρατία της Κριμαίας». Η συνεργασία ανάμεσα στις δύο πόλεις, εφόσον δρομολογούνταν, θα αφορούσε την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, «με στόχο την κοινή ανάπτυξη και την πραγματοποίηση διαπεριφερειακών προγραμμάτων ανάπτυξης, πολιτισμού, εκπαίδευσης, κοινωνικής πολιτικής καθώς και την αναζήτηση κοινών λύσεων για τις ανάγκες σε υποδομές και την προσέλκυση επενδύσεων στους δήμους μας». «Ο κ. Kalaydov είχε επιδώσει επιστολή πρόθεσης συνεργασίας και πρόσκλησης στον δήμαρχο Άρη Βασιλόπουλο, για να συμμετάσχει στο (τότε) επόμενο παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ, που θα διεξαχθεί από 18-20 Απριλίου στη Γιάλτα. Στη συνάντηση συμμετείχε και η κ. Ρένα Χωρέμη, αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Πολιτιστικού Ιδρύματος της Διασποράς». Φυσικά όλες αυτές οι δραστηριότητες, όπως και οι άνθρωποι που συναντούσαν, σε καμία περίπτωση δεν ενοχοποιούνται, καθώς όλα αυτά είναι εντός του θεσμικού τους πλαισίου.
Ο κ. Kalaydov στην Πάτρα, σε παρουσίαση βιβλίου που μιλά για την ιστορία του Ρώσου αντισυνταγματάρχη, φιλέλληνα Νικολάι Αλεξέγιεβιτς Ράικο, «ο οποίος μετά από αίτημα του Ι. Καποδίστρια ήλθε στην Πάτρα το 1828, ως 1ος Φρούραρχος της πόλης, προκειμένου να την ανοικοδομήσει... και αρνήθηκε οποιαδήποτε αμοιβή, ζητώντας μόνον: να γραφτεί δίπλα στο όνομά του ο χαρακτηρισμός “φιλέλλην”».
Οι πιέσεις
Υποψίες για αποσταθεροποιητικές κινήσεις κάποιων Ρώσων στην Ελλάδα υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια. Ωστόσο μέχρι τώρα τίποτα συγκεκριμένο δεν έχει βγει στο φως εναντίον τους. Ακόμα και κυβερνητικοί που διοχέτευσαν πληροφορίες για τους απελαθέντες δεν τους καταλόγισαν κάτι από αυτά που εμπίπτουν στη συνθήκη της Βιέννης, την οποία επικαλέστηκε το υπουργείο Εξωτερικών (είναι η συνθήκη για τις διπλωματικές και προξενικές σχέσεις στην οποία προβλέπονται οι λόγοι της απέλασης, όταν ένας διπλωμάτης προβαίνει σε πράξεις που δεν είναι συμβατές με τα καθήκοντά του).
Στελέχη της αντιπολίτευσης επιμένουν πως «είναι οι ΗΠΑ που πίεσαν την ελληνική κυβέρνηση να συνταχθεί και της υπέδειξαν τις απελάσεις» και υποστηρίζουν ότι προσχηματικά επικαλέστηκαν την παλιά έρευνα της ΕΥΠ .
«Ας περιμένουμε τώρα να δούμε τι θα απομείνει και από τη δικιά μας την πρεσβεία στη Ρωσία» λέει διπλωματική πηγή. Όσο τους μειώσαμε εμείς τόσο θα μειώσουν τους διπλωμάτες μας και αυτοί. Η απέλαση δεν είναι φιλική ενέργεια. Θα υπάρξει απάντηση».
