«Γράφε για να ζεις, ζήσε για να γράφεις» είναι η φράση που συμπυκνώνει όλη τη φιλοσοφία ζωής του δημοσιογράφου και συγγραφέα Δημήτρη Μανιάτη. Από το 2005 εργάζεται ως πολιτικός συντάκτης και χρονογράφος στην εφημερίδα «Τα Νέα» και συνεργάζεται με την εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» στο ελεύθερο πολιτικό ρεπορτάζ. Επίσης, έχει επιμεληθεί κείμενα για μουσικές παραστάσεις, για τον ετήσιο κατάλογο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και έχει εργαστεί ως σύμβουλος ιστορικών θεμάτων για παραστάσεις.
«Θα βρεθούμε στη Στάνη, κάτω από την πλατεία Ομονοίας», μου είπε όταν τον ρώτησα πού ήθελε να συναντηθούμε. Αφορμή για τη συνέντευξη ήταν η έκδοση της συλλογής διηγημάτων του που φέρει τον τίτλο «Μπρούντζινος» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.
Όπως σημειώνει, πρόκειται για «δεκάξι διηγήματα μικρής φόρμας. Μικρές ιστορίες, σαν φέτες ζωής ή σαν μικρά όνειρα που καταγράφηκαν πυρετικά λίγο πριν τελειώσουν. Πικρά, αστεία, γλυκόπικρα, αδιάφορα, στιγμιότυπα μιας ζωής που χάνεται, μιας ζωής που ανατέλλει, μιας ζωής που δεν υπήρξε ποτέ ή, απειλητική, εδώ γύρω μάς κυκλώνει».
Από τη μία βλέπουμε την πόλη ως ένα απέραντο ξενοδοχείο και από την άλλη ως προαυλισμό από μια δουλειά. Έχουμε καταφέρει οι ίδιοι οι κάτοικοι να είμαστε τουρίστες στην ίδια μας την πόλη. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι Αθηναίοι μισούν την πόλη τους. Είναι αλήθεια ότι δεν την αγαπάμε την Αθήνα παρά μόνο ως excel ενός real estate.
Ως δημοσιογράφος έχει πάρει συνέντευξη από σπουδαίους καλλιτέχνες και διανοούμενους και έχει γράψει χιλιόμετρα λέξεων σε πολλά είδη ρεπορτάζ. Ανατρεπτικός, διεισδυτικός και κατά πολλούς ένας ελεύθερος σκοπευτής του γραπτού λόγου, ο Δημήτρης Μανιάτης γοητεύεται από το λαϊκό, θεωρεί ότι οι πιο ωραίες ιστορίες είναι βγαλμένες από την πραγματική ζωή και πιστεύει ότι «δεν αγαπάμε την Αθήνα παρά μόνο ως excel ενός real estate».
Μεγάλωσε σε αριστερή οικογένεια, στο σπίτι διάβαζαν τα «Νέα» και τον «Ριζοσπάστη». «Γεννήθηκα στη Ναβαρίνου, στα Εξάρχεια, και το περιβάλλον που με καθόρισε βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πόλους, τη Μύκονο και τα Σεπόλια», θα πει.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί αναφέρεται στην πολιτική επικαιρότητα, σχολιάζει με καυστικό τρόπο πτυχές της καθημερινότητάς μας και εξηγεί γιατί τον ενδιαφέρει να διασώσει έναν κόσμο που χάνεται.
— Τι σε θυμώνει στην εποχή μας;
Δεν έχω καταλήξει αν πρέπει να θυμώνουμε ή όχι, δηλαδή κατά πόσο επιτυγχάνουμε να οριοθετήσουμε τον θυμό. Αρχικά, υπάρχει ο θυμός που δεν καταλήγει πουθενά, ο τυφλός, ο μισανθρωπικός. Κι όσο μεγαλώνω, αυτού του είδους τον θυμό επιδιώκω να τον αποβάλλω απ’ τη ζωή μου, βρίσκοντας πάντα μια δεύτερη σκέψη για τους ανθρώπους.
Από την άλλη, υπάρχουν και πράγματα που πρέπει να σε θυμώνουν, γιατί ο θυμός είναι η κινητήριος δύναμη είτε για το γράψιμο είτε για να εκφράσεις τη διαμαρτυρία σου. Αυτός ο θυμός εξελίσσεται, δηλαδή, σε καύσιμη ύλη δημιουργίας. Αυτό, λοιπόν, που με θυμώνει στην εποχή μας είναι ο αυτοεγκλωβισμός στην εικόνα μας, κάτι που έχει οξυνθεί εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Προσωπικά, μου αρέσει να είμαι άνθρωπος με αιχμές και στις μέρες μας παρεξηγείται ο άνθρωπος που διατυπώνει ελεύθερα μια γνώμη. Θεωρείται ο κακός και αυτό συμβαίνει επειδή τείνουμε στην εποχή μας προς μια ομοιογένεια. Μάλιστα, το συναντάμε πολύ συχνά και στους καλλιτέχνες. Ανεβάζουν μια παράσταση και αισθάνονται ότι πρέπει όλοι να τους πουν πόσο καλοί και αριστουργηματικοί είναι. Όποιος κάνει μια διαφορετική κριτική γίνεται ο δυσάρεστος της ιστορίας.
Ωστόσο, ως ηθοποιός ή ως σκηνοθέτης, πρέπει, για παράδειγμα, να αποζητάς την κακή κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα. Επίσης, χαίρομαι όταν βλέπω ότι ο Γιάννης Τσίρμπας ποστάρει μια κακή κριτική για το βιβλίο του. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, δυστυχώς, έχουμε ποινικοποιήσει την αιχμή, αλλά η κριτική και το σχόλιο είναι ουσιώδες συστατικό της δημοκρατίας.
— Η υπόθεση των υποκλοπών μπορεί να φέρει ανατροπές στην πολιτική σκηνή;
Είναι μια υπόθεση εν εξελίξει η οποία τελικά έχει περισσότερο βάθος απ’ ό,τι όλοι υπολόγιζαν. Πιστεύω ότι θα έχει μια επίδραση, αλλά σε ένα κοινό που περισσότερο θα το προσδιόριζα ως κεντρώο, το οποίο είναι ευαισθητοποιημένο απέναντι σε θεσμικά ζητήματα.
Η ευρύτερη κοινωνία, τα μικρά λαϊκά στρώματα θα ιεραρχήσουν άλλες ατζέντες όπως η οικονομία, η ενεργειακή κρίση αλλά και αν θα μπορούν, τα επόμενα χρόνια, να διατηρήσουν ή να διευρύνουν τον υλικό τους πλούτο.
— Είμαστε σε φάση προόδου ή συντήρησης;
Δύσκολη ερώτηση. Νομίζω ότι ζούμε σε μια ρευστή περίοδο και είμαστε σ’ ένα σταυροδρόμι μεγάλων εξελίξεων. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιες χώρες κάνουν άλματα προς το μέλλον κι άλλες βήματα προς τα πίσω. Επομένως, δεν ξέρω αν γενικά μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε μια εποχή προοδευτική ή συντηρητική αλλά σίγουρα μεταβατική.
— Πού είναι η αριστερά σε όλο αυτό που ζούμε και τι ακριβώς κάνει;
Η αριστερά είναι μέρος αυτής της προβληματικής και είναι λογικό, γιατί αποτελείται από ανθρώπους. Αυτό που οφείλει να κάνει είναι να βρίσκει την πολιτική συνταγή η οποία πρέπει να είναι πιο συμπεριληπτική σε διάφορους τομείς, όπως τα δικαιώματα, και την ίδια στιγμή να είναι βαθιά δημοκρατική.
Παρά το ότι έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, φαίνεται ότι η αριστερά είναι ακόμη ζαλισμένη. Τώρα, όσον αφορά το πού είναι, δεν σημαίνει ότι δεν είναι εδώ. Το ερώτημα είναι πόσο πειστική μπορεί να γίνει.
— Ποιος είναι αριστερός σήμερα;
Αν θυμηθώ τον Νορμπέρτο Μπόμπιο, θα πω ότι είναι εκείνος που πιστεύει στην ηθική διάκριση των πραγμάτων αλλά και εκείνος που βασίζεται στην κοινωνιοκεντρική προτεραιότητα.
— Οδεύουμε ίσως στις πιο τοξικές από πλευράς κλίματος εκλογές;
Όχι, θα είναι σκληρές και αντιπαραθετικές εκλογές. Την τελευταία πενταετία, όμως, το πολιτικό σύστημα έχει ένα κατακτημένο επίπεδο. Την τοξικότητα ίσως τη δούμε σε δευτερεύουσες φάσεις κομματικής διένεξης και όχι στον πολιτικά κυρίαρχο λόγο.
— Ποια είναι η γνώμη σου για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και ποια για τον Αλέξη Τσίπρα;
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατάφερε με επιτυχία να εκταμιεύσει ένα μεγάλο «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» μέτωπο που αναπτύχθηκε στη χώρα και έχει μεγάλη ευθύνη η αξιωματική αντιπολίτευση ως προς αυτό. Επίσης, «συνομοσπονδίασε» την παράταξή του και κατάφερε την κλασική αστική δεξιά να συγκυβερνά με κομμάτια του ΛΑΟΣ και του Ποταμιού.
Οι πολιτικές του βέβαια είναι σαφείς και ξεκάθαρες για μένα, αφού εμποδίζουν την κοινωνική κινητικότητα. Θεωρώ πάντως ότι θα κριθεί σε ένα πεδίο: στο γεγονός ότι ο σημερινός 30άρης δεν μπορεί, επί παραδείγματι, να διατηρήσει το σπίτι του.
Ο Αλέξης Τσίπρας έχει περάσει τρεις διαφορετικές φάσεις ως πολιτικός. Βρίσκεται και ο ίδιος σε ένα σταυροδρόμι και θεωρώ ότι είναι ο πολιτικός με το μεγαλύτερο πολιτικό ένστικτο στη χώρα. Αυτό που του λείπει είναι ότι δεν συνυπολογίζει το ευρύτερο γεωπολιτικό κάδρο στη δική του ανάλυση και ότι έχει αρχίσει να αποκόβεται απ’ το πιο ζωογόνο στοιχείο που είχε, δηλαδή τη λαϊκότητα και τη χημεία του με τον απλό άνθρωπο. Αλλά η διακυβέρνησή του οφείλουμε να πούμε ότι άφησε τέσσερις-πέντε καλές τομές για τη χώρα.
— Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διέψευσε τις προσδοκίες; Και τι πήγε λάθος με την «πρώτη φορά αριστερά;»
Κάποιες, ναι, τις διέψευσε. Έβαλε τον πήχη ψηλότερα από ό,τι έπρεπε για τον μέσο πολίτη. Και αυτό το πληρώνει ακόμη, μέχρι και σήμερα.
— Είναι καλή περίοδος για να είσαι δημοσιογράφος; Τι σε γοητεύει και τι δεν σου αρέσει σήμερα στη δημοσιογραφία;
Θα έλεγα ότι είναι μια ενδιαφέρουσα περίοδος, αλλά υλικά δεν είναι καλή. Οι παλιοί συνάδελφοί μας έφτιαξαν σπίτια, εξοχικά, αγόρασαν αυτοκίνητα. Και τα έκαναν δουλεύοντας, το τονίζω. Σήμερα, τρέχουμε όλη μέρα απλώς για να τα κουτσοβολέψουμε. Ταυτόχρονα, ο δημοσιογράφος δεν χωρίζει τις εποχές σε καλές ή κακές. Είναι εκεί για να τις φωτίσει.
Αυτό που δεν μου αρέσει στο επάγγελμά μας είναι η «γονατογραφία» και η προχειρολογία. Το θετικό είναι ότι αναπτύσσεται ένας πόλος ανεξάρτητης και χειραφετημένης ερευνητικής δημοσιογραφίας.
— Έχουν μέλλον οι εφημερίδες;
Έχουν μέλλον όσο θα είναι αναντικατάστατες απέναντι στην ιντερνετόσφαιρα. Δες τι συμβαίνει όταν έχουν απεργία οι εφημερίδες και πόση ένδεια υπάρχει στη θεματολογία των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης.
Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που πληρώνονται στο ραδιόφωνο και τους ακούς να διαβάζουν, για παράδειγμα, ένα κείμενο της LiFO και πιθανόν να μην πουν καν την πηγή. Οι ίδιοι λοιπόν που διατυμπανίζουν επανειλημμένως ότι έχουμε ξεπεραστεί τροφοδοτούν τα δικά τους μέσα με την ύλη των εφημερίδων.
— Ποια είναι η άποψή σου για το σύνθημα «αλήτες - ρουφιάνοι - δημοσιογράφοι»;
Καταλαβαίνω γιατί ακούγεται. Μπορώ να αποδείξω σε εκείνον που το λέει γιατί κάνει λάθος.
— Έχεις βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο της κριτικής ως ο αριστερόστροφος δημοσιογράφος που γράφει στα «Νέα». Κάποιοι έχουν ζητήσει και την απόλυσή σου. Τι απαντάς;
Νομίζω ότι αυτό αφορά το πώς εκείνοι διαβάζουν και ερμηνεύουν τη δημοκρατία. Προφανώς, με ενοχλεί όταν επιχειρείται να μειωθεί η δημοσιογραφική μου υπόσταση. Πάντα ψάχνεις και εσύ να δεις πού έκανες λάθος. Οι ιστορικές εφημερίδες ωστόσο είχαν πάντοτε έναν πλουραλισμό και μια πολυχρωμία στις σελίδες τους.
— Έχεις λογοκριθεί ποτέ όσα χρόνια βρίσκεσαι στα «Νέα»; Και τι λες σε εκείνους που εκφράζουν μια καχυποψία εξαιτίας της αλλαγής σκυτάλης από ΔΟΛ σε ΔΟΜ;
Εδώ και δεκαοκτώ χρόνια που είμαι στην εφημερίδα κάνω απολύτως ελεύθερα τη δουλειά μου. Κι όταν δεν θα μπορώ να την κάνω, θα φύγω. Ο Βαγγέλης Μαρινάκης, του οποίου ούτε το τηλέφωνο δεν έχω, έχει σεβαστεί πλήρως την κληρονομιά του ΔΟΛ. Και, όπως βλέπουμε τελευταία, όταν τα δικά μας μέσα βρίσκονται σε κριτική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση, τότε είναι καλά για όλους εκείνους που μας κατηγορούν ταυτόχρονα ως εργαλεία της κυβέρνησης.
— Έγραψες μια νέα συλλογή διηγημάτων που φέρει τον τίτλο «Μπρούντζινος» και εκεί υπάρχει μια εμμονή για τους οίκους ανοχής, για τα καταγώγια, τις πορνοταινίες ιδιωτικής χρήσης αλλά και τα σινεμά πορνό, τα στριπτιζάδικα…
Με ενδιαφέρει να διασώσω έναν κόσμο που χάνεται. Στέκια, μέρη και σημεία που εκφράζουν μια λαϊκότητα η οποία σιγά - σιγά εκλείπει, εξαιτίας του μικροαστισμού που μας έχει εμποτίσει.
Μιλάμε βέβαια και για τόπους που διακρίνονται για τη βαρβαρότητά τους. Επομένως, δεν επιθυμώ τη ρομαντικοποίηση γι’ αυτά τα τόποσημα της παλιάς ζωής που χάνονται απέναντι στην ιντερνετική οθόνη των κινητών μας τηλεφώνων. Συγχρόνως, βασική μου επιρροή ήταν και παραμένει ο Ηλίας Πετρόπουλος.
— Τι συμβολίζει ο «Μπρούντζινος»;
Την εποχή μας. Δεν είναι ούτε χρυσή ούτε ψεύτικη. Είναι μια εποχή μεγάλης εσωτερικής μελαγχολίας για όλους μας. Επιλέγω τη μικρή φόρμα επειδή είναι πιο κοντά στον ψυχισμό μου, εξαιτίας της έλλειψης χρόνου, του τρόπου ζωής και οπτικής των πραγμάτων.
— Γιατί γράφεις βιβλία;
Για να ξεφύγω από τον εαυτό μου. Νοηματοδοτώ με τους δικούς μου όρους την καθημερινότητά μας. Για μένα η λογοτεχνία είναι τα νέα σύνορα, αυτά που εσύ χαράζεις.
— Τι είναι αυτό που οδηγεί στην εξαφάνιση το λαϊκό, είτε ως συμπεριφορά είτε ως μουσική επιλογή;
Επίσης ένα δύσκολο ερώτημα. Λαϊκότητα σημαίνει κοινός τόπος. Καταλαβαίνεις ότι είναι κάτι λαϊκό όταν αυτοί που το επισκέπτονται το συνδιαμορφώνουν. Αναμφίβολα, η λαϊκότητα περιέχει στοιχεία κιτς, υπερβολής και αφιλτράριστης συμπεριφοράς.
Από την άλλη, ο μικροαστισμός τι είναι; Το σημείο που σκέφτεσαι τι δεν πρέπει να κάνεις. Επομένως, όσον αφορά τη μουσική, σήμερα δεν υπάρχουν μπουζούκια γιατί η λαϊκότητα έχει μετατοπιστεί. Πας σε ένα μπουζουξίδικο και ακούς έναν DJ ή έναν τράπερ. Θεωρείται σήμερα λαϊκός ο Κωνσταντίνος Αργυρός που τη δεκαετία του ‘80 θα έλεγε δύο ποπ τραγούδια για να ανοίξει το πρόγραμμα ώστε να ακολουθήσει ο λαϊκός τραγουδιστής. Ο άνθρωπος είναι μια χαρά, αλλά δεν είναι δυνατόν σήμερα να είναι το πρώτο λαϊκό όνομα. Τραγουδάει μαζί με τον Ρουβά και ο Αργυρός είναι εκείνος που κάνει το λαϊκό πρόγραμμα. Αυτό είναι μια τρομερή μετατόπιση των πραγμάτων.
Αναρωτιέμαι επίσης, αν στις μέρες μας κάποιος από τους σημερινούς τραγουδιστές αποφάσιζε να μείνει εκτός πίστας ή δισκογραφίας έστω για μια διετία, ποιοι θα τους αναζητούσαν. Θυμήσου ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης σταμάτησε να εμφανίζεται στα μπουζούκια το 1965 και στο διάστημα 1975-1987 δεν έβγαζε δίσκους. Και την ίδια στιγμή υπήρχαν ολόκληρα πούλμαν με πλήθος κόσμου που τον επισκέπτονταν στον Άγιο Κωνσταντίνο για να πάρουν ένα αυτόγραφο. Κι αυτός ψάρευε.
— Έχεις ασχοληθεί πολλά χρόνια με το πολιτιστικό ρεπορτάζ. Πώς βλέπεις τον χώρο του πολιτισμού;
Έχουν αρχίσει να σπάνε τα παλιά όρια των τεχνών. Ρευστοποιούνται, συγγενεύουν και γειτνιάζουν. Για παράδειγμα, πας στο θέατρο και βλέπεις βίντεο, το «Σπιρτόκουτο» γίνεται μιούζικαλ.
Το ζητούμενο για μένα είναι τι θες να πεις κάνοντας τέχνη. Ο Γιάννης Σκουρλέτης κάτι ήθελε να πει όταν ανέβασε την «Αντώνα», την αντιηρωίδα της Γλυκερίας Μπασδέκη, ερμηνευμένη από την Μπέττυ Βακαλίδου. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κάτι ήθελε να πει με τον «Θίασο» ή ο Βασίλης Βασιλικός με το «Ζ».
Και στους καιρούς μας υπάρχουν ακόμη μεγάλοι καλλιτέχνες που παράγουν δημιουργικά, όπως ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ο Θόδωρος Τερζόπουλος, ο Νίκος Καραθάνος, ο Σταμάτης Κραουνάκης.
— Δεν νιώθεις ότι ζούμε σε μια αντιπνευματική περίοδο;
Δεν υπάρχει πνευματική περίοδος ώστε να πούμε ότι σήμερα είναι αντιπνευματική. Υπάρχουν ομάδες και παρέες ανθρώπων που αλληλοσπρώχνονται μεταξύ τους για να μπορέσουν να νοηματοδοτήσουν εκ νέου τα πράγματα. Κάθε περίοδος εφευρίσκει το δικό της σημείο συνάντησης. Επομένως, θα έλεγα ότι υπάρχουν άλλοτε εσωστρεφείς εποχές και άλλοτε πιο εξωστρεφείς.
— Τι σε ενοχλεί στη δημόσια σφαίρα και ποια είναι η άποψή σου για τους μικρούς εμφυλίους των social media;
Κοιτώντας παλιά μου ποστ, με ενοχλεί ο εαυτός μου, οι βεβαιότητες και οι εξάρσεις που είχα. Επίσης, σήμερα με εκνευρίζει το άγχος της άποψης. Δεν χρειάζεται να έχουμε άποψη ακόμη και για τα γενετικά πειράματα. Αυτή η μανία της άποψης είναι άκρως ενοχλητική. Κάθε μέρα το timeline εκβιάζει ένα θέμα και όλοι έχουν την υποχρέωση να πουν τη γνώμη τους. Δυστυχώς, μερικοί άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να υπάρξουν μόνο μέσω μιας αντιπαράθεσης και όχι μέσω μιας θέσης.
— Είσαι άνθρωπος της πόλης και αυτό φαίνεται στα διηγήματά σου. Πώς βλέπεις την Αθήνα στις μέρες μας; Έχεις γράψει σε κείμενό σου: «Τι ακριβώς κέντρο ή πόλεις ονειρευόμαστε στο μέλλον; Μια τουριστικοποίηση χωρίς περιεχόμενο ή μια υπνούπολη με μεγάλους περιπάτους που δεν θα περπατάει κανείς;»
Μια πόλη την καταλαβαίνεις μόνο αν την περπατήσεις. Και τα δύο ενδεχόμενα αυτά είναι εφιαλτικά. Από τη μία βλέπουμε την πόλη ως ένα απέραντο ξενοδοχείο και από την άλλη ως προαυλισμό από μια δουλειά.
Η πόλη είναι η αγορά της, ο δημόσιος χώρος, το μέγα καφενείο, το σινεμά, το γήπεδο, η γειτονιά. Η Αθήνα θέλει να γίνει ένα city break ενώ την ίδια στιγμή τα μισά εκθέματα του αρχαιολογικού μουσείου βρίσκονται στα υπόγεια.
Δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή να συζητάμε για το κλείσιμο τριών ιστορικών κινηματογράφων. Έχουμε καταφέρει οι ίδιοι οι κάτοικοι να είμαστε τουρίστες στην ίδια μας την πόλη. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι Αθηναίοι μισούν την πόλη τους. Είναι αλήθεια ότι δεν την αγαπάμε την Αθήνα παρά μόνο ως excel ενός real estate.
— Το μεγαλύτερο λάθος σου;
Έδωσα χώρο σε ανθρώπους που δεν το άξιζαν.
— Δύο βιβλία που διάβασες τελευταία και σε ενθουσίασαν;
Ευτυχώς στις μέρες μας γίνονται εξαιρετικές προσπάθειες από τους εκδοτικούς οίκους. Για παράδειγμα, θεωρώ βαθιά εκδότη τον Νίκο Γκιώνη από τις εκδόσεις Πόλις, μου αρέσει η δουλειά που κάνουν οι εκδόσεις Τόπος, τα «Κείμενα», και το rebranding παλιών όπως ο Κέδρος, ο Καστανιώτης.
Τώρα όσον αφορά τα βιβλία που διάβασα τελευταία, θα αναφέρω τη «Λυκοχαβιά» του Κώστα Μπαρμπάτση (εκδόσεις Κέδρος), όπως και το «Ο Νόμος του Μίσους» του Αλμπέρτο Γκαρλίνι (εκδόσεις Πόλις). Πάντως, νομίζω ότι στη χώρα μας οι Έλληνες συγγραφείς δεν γράφουν τολμηρό μυθιστόρημα. Ποιος έχει επιχειρήσει να γράψει για την περίοδο του Σημίτη, του Σαμαρά ή για την Ελλάδα των μνημονίων, ακολουθώντας λογοτεχνικά μονοπάτια; Τώρα ξεκινούν να γίνονται κάποιες προσπάθειες μιλώντας για τη γλώσσα, τα ταξί, τα Airbnb, τις νέες ταυτότητες.
— Τι είναι αυτό που θεωρείς σημαντικό στη ζωή;
Να κοιμάσαι ήσυχος.
