Είμαστε στην τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου και όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί βρίσκονται κυριολεκτικά στον δρόμο. Ατελείωτα χιλιόμετρα, ασφυκτικά προγράμματα, συγκεντρώσεις, ομιλίες, επισκέψεις και βόλτες σε περιοχές-κλειδιά, συναντήσεις, διαφημιστικά σποτ, σημαίες, παλμός, συνθήματα και κομματικά τσιτάτα.
Η αντίστροφη μέτρηση για τις εκλογές της 21ης Μαΐου έχει ξεκινήσει και εγώ ακολουθώ τον πρωθυπουργό στην προεκλογική του περιοδεία στα Τρίκαλα και στον Βόλο. Είναι λίγο πριν από τις 11 το πρωί όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης φτάνει στην όμορφη πόλη της δυτικής Θεσσαλίας. Στην έναρξη της ομιλίας του, στον πεζόδρομο της Ασκληπιού, μεταφέρει στους κατοίκους το κεντρικό πολιτικό του μήνυμα: «Είμαστε η μοναδική αξιόπιστη πολιτική πρόταση διακυβέρνησης της χώρας. Από την άλλη, υπάρχει ένας “προοδευτικός αχταρμάς”, αφού συμφωνούν όλοι τους μόνο σε ένα πράγμα, ότι δεν θέλουν κυβέρνηση τη Νέας Δημοκρατίας και τον Μητσοτάκη πρωθυπουργό».
Στη συνέχεια, με casual ντύσιμο και έχοντας συνεχώς μαζί του τον γιο του Κωνσταντίνο, περπατά στα σοκάκια της πόλης. Παρά το γεγονός ότι αυτή θεωρείται μια μάλλον υποτονική προεκλογική περίοδος, πολίτες σπεύδουν να τον χαιρετίσουν, να φωτογραφηθούν μαζί του, να του προσφέρουν δώρα ή να του εκφράσουν παράπονα. Το μεσημέρι έχει φτάσει και ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας περνά το κατώφλι του ιστορικού Μουσείου Τσιτσάνη προκειμένου να συμμετάσχει σε ανοιχτή συζήτηση με τον δήμαρχο Τρικκαίων και πρόεδρο της ΚΕΔΕ Δημήτρη Παπαστεργίου. Προηγουμένως είχε μια ιδιωτική συνάντηση, σε ιδιαίτερα φορτισμένο κλίμα, με γονείς παιδιών που έχασαν τη ζωή τους στην τραγωδία των Τεμπών.
Μια κυβέρνηση ηττημένων δεν ξέρω αν θα είναι μούφα ή Βαβέλ, αλλά κάπου μεταξύ των δύο σίγουρα. Αυτή η κυβέρνηση θα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη.
Έπειτα, καθώς έχει ολοκληρωθεί η εκδήλωση στο αμφιθέατρο, κατεβαίνουμε στο ισόγειο του μουσείου, εκεί όπου δεσπόζει το Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό Τρικάλων. Πρόκειται για ένα κτίσμα του 16ου αιώνα, το οποίο αποτελούσε μέρος συγκροτήματος κτιρίων που ίδρυσε ο διοικητής του Σαντζακίου των Τρικάλων, Οσμάν Σαχ, πιθανότατα σε σχέδια του αρχιτέκτονα Σινάν. Σ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας είναι πρόσχαρος, χαμογελαστός και με χιουμοριστική διάθεση. Δηλώνει πανέτοιμος για την επόμενη μέρα των εκλογών και θέτει το δίλημμα της 21ης Μαΐου: «Είτε η χώρα θα συνεχίσει να βαδίζει προς τα εμπρός είτε θα γυρίσει προς τα πίσω». Επίσης, προσθέτει: «Η Νέα Δημοκρατία επιμένει στο θετικό αφήγημα, γι’ αυτό επιλέγω συνειδητά να μη μιλάω για τον ΣΥΡΙΖΑ ή τους πολιτικούς μου αντιπάλους».
Αφού ζητά από τους συνεργάτες του έναν εσπρέσο, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τη συζήτηση μας. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλά για την οίηση της εξουσίας και τις διαχρονικές παθογένειες. Περιγράφει τους κινδύνους της απλής αναλογικής και λέει ότι τον «ανησυχεί ένα ενδεχόμενο ακυβερνησίας». Όσον αφορά το σενάριο μιας «κυβέρνησης ηττημένων», θεωρεί ότι αυτό δεν συνιστά μια θετική εξέλιξη και χαρακτηριστικά υποστηρίζει: «Δεν ξέρω αν αυτή θα είναι μια κυβέρνηση μούφα ή Βαβέλ, αλλά κάπου μεταξύ των δύο σίγουρα· μια κυβέρνηση η οποία θα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη». Επίσης, στην ερώτηση για το μεγαλύτερο λάθος της κυβερνητικής του θητείας απαντά: «Χωρίς καμία άλλη συζήτηση, η τραγωδία των Τεμπών. Ένα γεγονός το οποίο με συντάραξε». Αποκαλύπτει ότι έχει σταματήσει να διαβάζει τα σχόλια που γράφονται στα social media για τον ίδιο και παράλληλα υποστηρίζει ότι «η πολιτική αντιπαράθεση δεν μπορεί να περιορίζεται στους 150 χαρακτήρες ενός tweet». Για τον Αλέξη Τσίπρα ξεκαθαρίζει ότι προέρχονται από διαφορετικούς κόσμους καθώς και ότι «δεν είναι από τους ανθρώπους που θα σκεφτόμουν να έπινα μαζί του έναν καφέ ή μία μπίρα ένα βράδυ». Επιπρόσθετα, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της νομοθέτησης του πολιτικού γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών σε μια πιθανή δεύτερη θητεία, αναφέρεται στην κατάσταση που επικρατεί στα πανεπιστήμια και εξηγεί γιατί σήμερα «επαναστατικό είναι να ασχολείσαι με την πολιτική». Τέλος, απαντά και για τις προσωπικές επιθέσεις που έχει δεχτεί ο ίδιος και η οικογένειά του και εξομολογείται άγνωστες πτυχές της προσωπικής του ζωής.
— Μια και γίνεται πολύς λόγος για τον Ανδρέα Παπανδρέου, να σας θυμίσω ότι έλεγε: «Όσο διεκδικείς την εξουσία, ονειρεύεσαι, όταν γίνεσαι εξουσία, τα όνειρα δίνουν τη θέση τους στα συμφέροντα». Τελικά, τυφλώνει η εξουσία;
Καταρχάς, πρέπει πάντα να διεκδικούμε τη δυνατότητα να ονειρευόμαστε αλλά και να παραμένουμε γειωμένοι στην πραγματικότητα, για να μη γινόμαστε αιθεροβάμονες. Τώρα, αν τυφλώνει η εξουσία; Σίγουρα, μία από τις μεγάλες προκλήσεις όταν βρίσκεσαι σε μια θέση όπως η δική μου είναι να παραμένεις προσγειωμένος είτε σε ανθρώπινο είτε σε πολιτικό επίπεδο. Αντιλαμβάνεσαι ότι χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια για να εκκινήσεις τα πράγματα και να τα αλλάξεις. Να αναγνωρίσεις ότι πολλές φορές δεν γίνονται όλα με την πρώτη, άρα χρειάζεται ισχυρή δόση επιμονής για να μπορείς να λύνεις τα προβλήματα. Φυσικά, να δεχτείς ότι θα κάνεις και λάθη, αλλά παράλληλα ότι θα πρέπει να μαθαίνεις απ’ αυτά και να φροντίζεις να τα διορθώνεις. Και, τέλος, να παίρνεις την ικανοποίηση απ’ όλα εκείνα τα οποία μπορείς να πετύχεις, χωρίς αυτό να σου δημιουργεί ένα αίσθημα εφησυχασμού. Να αναγνωρίζεις, δηλαδή, πάντοτε ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα που πρέπει να γίνουν.
— Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου. Σας ανησυχεί ένα ενδεχόμενο ακυβερνησίας εξαιτίας της απλής αναλογικής; Εσείς, από την πλευρά σας, είστε έτοιμος για κάποια σημαντική παραχώρηση;
Βεβαίως με ανησυχεί το ενδεχόμενο της ακυβερνησίας, γι’ αυτό από την πρώτη στιγμή εξέφρασα τις εντονότατες επιφυλάξεις μου για τη χρησιμότητα της κάλπης με την απλή αναλογική. Αλλά αυτή την κάλπη έχουμε μπροστά μας και γι’ αυτό επιμένω πάρα πολύ ότι στις εκλογές της 21ης Μαΐου θα σταλεί τελικά το μήνυμα από τον ελληνικό λαό για το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα την επόμενη τετραετία, ασχέτως τού αν μπορεί να χρειαστούμε και δεύτερο εκλογικό γύρο. Αυτός είναι ο στόχος μου, το μήνυμα της κάλπης να είναι εξαιρετικά σαφές, ώστε να μην επιδέχεται καμία παρεξήγηση. Και, βέβαια, μέσα από μια πολύ ισχυρή παρουσία της Νέας Δημοκρατίας, να εμποδίσω οποιοδήποτε σενάριο δημιουργίας μιας ενδεχόμενης «κυβέρνησης ηττημένων», ένα ενδεχόμενο που, βάσει μαθηματικών, πάντοτε υπάρχει. Ένας τρόπος υπάρχει για να αποκλειστεί πλήρως: με το να είναι πολύ ισχυρή η Νέα Δημοκρατία ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα, αριθμητικά, να σχηματιστεί μια τέτοια κυβέρνηση. Θα ήταν πρωτοφανές αν συνέβαινε κάτι τέτοιο στη χώρα μας. Αφήστε που, απ’ ό,τι έχω αντιληφθεί, όλοι οι αντίπαλοι της Νέας Δημοκρατίας φαίνονται ενωμένοι σε ένα πράγμα μόνο: να μην είμαι εγώ ο πρωθυπουργός. Κατά τ’ άλλα, είναι αδύνατο να συνεννοηθούν μεταξύ τους.
— Το διακρίνατε και στο debate αυτό;
Νομίζω ότι μάλλον είχε δίκιο ο κ. Κουτσούμπας όταν είπε ότι: «Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει έκκληση για μια κυβέρνηση “μούφα” και “δήθεν προοδευτική”». Λοιπόν αυτό είναι, δεν ξέρω αν θα είναι μούφα ή Βαβέλ, αλλά κάπου μεταξύ των δύο σίγουρα. Αυτή η κυβέρνηση θα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη, διότι θα είχε ουσιαστικά έναν σκοπό: να αποτρέψει τη Νέα Δημοκρατία από το να είναι στην κυβέρνηση κι εμένα από το να είμαι πρωθυπουργός. Αυτό, όμως, δεν συνιστά μια θετική πρόταση για τη χώρα.
Η μεγαλύτερη παθογένεια η οποία μπορεί να είναι και πλεονέκτημά μας, είναι ότι μερικές φορές είμαστε πολύ εγωιστές ως λαός. Έχουμε μια δυσκολία να αντιληφθούμε την ανάγκη να συμμετέχουμε σε δράσεις που αφορούν το κοινό καλό.
— Άρα εσείς δεν είστε διατεθειμένος να κάνετε κάποια παραχώρηση;
Αυτά θα τα συζητήσουμε μετά την κάλπη της 21ης Μαΐου. Αυτήν τη στιγμή είμαι προσηλωμένος στις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής.
— Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έθεσε το δίλημμα των επερχόμενων εκλογών, λέγοντας: «Ποιος θέλουμε να πανηγυρίζει το βράδυ των εκλογών; Τα καρτέλ ή οι πολίτες;». Και τόνισε ότι: «Εάν συνεχιστεί αυτή η πολιτική για τέσσερα χρόνια ακόμα, δεν θα υπάρχει μεσαία τάξη. Μονάχα πολύ πλούσιοι και πολύ φτωχοί». Τι απαντάτε;
Πολλές φορές κοιτάμε το είδωλό μας στον καθρέφτη και θέλουμε να επιβάλουμε στους άλλους τις δικές μας αδυναμίες ή την προσωπική μας ιστορία. Ο κ. Τσίπρας διέλυσε τη μεσαία τάξη. Τσάκισε τους συνταξιούχους και αυτή είναι μια παρακαταθήκη που θα τον συνοδεύει μόνιμα, γι’ αυτό και δεν έχει καμία αξιοπιστία όταν μιλάει και κόπτεται δήθεν για τη μεσαία τάξη. Θυμόμαστε πάρα πολύ καλά και τη φοροεπιδρομή αλλά και το πετσόκομμα των συντάξεων. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η μείωση των ανισοτήτων αποτελεί ένα βασικό ζητούμενο για την κοινωνία. Εμείς έχουμε κάνει πρόοδο προς αυτή την κατεύθυνση. Το επιβεβαίωσαν τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά προφανώς έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε για να φτάσουμε σε ένα επίπεδο το οποίο να είναι αποδεκτό. Γι’ αυτό και θα εξακολουθούμε να στηρίζουμε τους ευάλωτους, αλλά κυρίως να δίνουμε ευκαιρίες κοινωνικής ανέλιξης και κινητικότητας. Η κοινωνική μας πολιτική ακριβώς εκεί στοχεύει, ειδικά η πολιτική μας πρόταση στη δημόσια παιδεία, στο να έχει οποιοδήποτε παιδί τη δυνατότητα, ανεξάρτητα από το τόπο προέλευσής του ή την καταγωγή του, την ευκαιρία, μέσα από την πρόσβαση σε μια ποιοτική εκπαίδευση, να διεκδικήσει ένα καλύτερο αύριο για τον ίδιο και για την οικογένειά του.
— Τι θα κάνατε διαφορετικά σε μια επόμενη τετραετία συγκριτικά με την τωρινή σας θητεία; Ποιο θεωρείτε, δηλαδή, το μεγαλύτερο λάθος σας;
Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε πιο τολμηροί και πιο αποφασιστικοί. Πολλές φορές αισθανόμουν ότι ήμουν αποφασιστικός, αλλά διέκρινα ότι θα μπορούσα να τρέξω ακόμα πιο γρήγορα, κυρίως για να συγκρουστώ με κατεστημένα συμφέροντα, νοοτροπίες, αντιλήψεις που εξακολουθούν να κρατάνε τη χώρα πίσω. Νομίζω ότι πλέον είμαι κι εγώ πολύ πιο έμπειρος τώρα και γνωρίζω πολύ καλύτερα πώς θα επιλέξω τις συγκρούσεις μου και πώς μπορώ να βγω τελικά νικητής από αυτές. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πεδία πολιτικής στα οποία πρέπει να στρέψουμε ακόμα περισσότερο την προσοχή μας. Αναφέρω ενδεικτικά την υγεία και τη δικαιοσύνη. Στην υγεία πρέπει να κάνουμε άλματα. Χρειάζεται να επενδύσουμε στην αναβάθμιση του ΕΣΥ, προχωρώντας σε νέες προσλήψεις. Το ίδιο και στη Δικαιοσύνη, επιταχύνοντας τους ρυθμούς απονομής της. Έχουμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τη δεύτερη τετραετία, το οποίο αποτελεί όχι μόνο μια συνέχεια αλλά και μια αλλαγή.
— Όταν λέτε αλλαγή;
Αλλαγή ως προς την προτεραιότητα αλλά και ως προς την ταχύτητα υλοποίησής του. Εύχομαι κι ελπίζω να μας τύχουν λιγότερες κρίσεις, για να είμαστε ακόμα πιο προσηλωμένοι στην εκτέλεσή του.
— Όσον αφορά το λάθος, τελικά, τι θα μας λέγατε;
Κοιτάξτε, το πιο τραυματικό γεγονός για την ελληνική κοινωνία ήταν αναντίρρητα τα Τέμπη, χωρίς καμία άλλη συζήτηση. Ένα γεγονός το οποίο με συντάραξε, με έκανε να στοχαστώ και να σκεφτώ τι θα μπορούσα να είχα κάνει διαφορετικά. Από δω και πέρα, πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη και να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι. Είναι ένα θέμα που αφενός αφορά τη Δικαιοσύνη και αφετέρου εμάς, που πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι θα έχουμε τρένα τα οποία θα είναι ευρωπαϊκού επιπέδου πρωτίστως ως προς την ασφάλειά που θα προσφέρουν.
— Υπάρχει ένα ακραίο κομμάτι στο κόμμα σας που λέει ότι η Νέα Δημοκρατία σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τη Νέα Δημοκρατία του παρελθόντος. Τι απαντάτε σε αυτό;
Οι λέξεις-κλειδιά για μένα είναι ανεκτικότητα και προσαρμοστικότητα, που τις χρησιμοποιούμε συχνά στις μέρες μας. Αυτές περιγράφουν όχι μόνο τις τάσεις για αλλαγή αλλά είναι χρήσιμες και για τον πολιτικό ανταγωνισμό. Η Νέα Δημοκρατία επέδειξε, λοιπόν, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα. Τι σημαίνει προσαρμοστικότητα; Ότι μετασχηματίστηκε, κινούμενη προς την ίδια κατεύθυνση με τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην κοινωνία. Έμεινε, όμως, πιστή στις αρχές της, στον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό, στην ιδρυτική της διακήρυξη, μια διακήρυξη που αν τη διαβάσει κανείς σήμερα, θα δει ότι εξακολουθεί να διατηρεί στοιχεία επικαιρότητας ως προς τη σημασία που δίνει στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής δράσης, ως προς την ανάγκη να υπηρετούμε πρωτίστως τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας. Άρα θα σας έλεγα ότι είμαστε πολύ συνεπείς στην ιστορία μας. Ταυτόχρονα, είμαστε απολύτως ανοιχτοί να προσαρμοστούμε, να εξελιχθούμε και να βελτιωνόμαστε συνέχεια.
Με τον κ. Τσίπρα αντιλαμβανόμαστε αλλιώς την πολιτική, ναι, έχουμε διαφορετικές διαδρομές, και νομίζω ότι δεν είναι από τους ανθρώπους που θα σκεφτόμουν να έπινα μαζί του έναν καφέ ή μια μπίρα ένα βράδυ.
— Κατηγορούν πολλές φορές την κυβέρνησή σας ότι έχει επιδείξει ισχυρή ροπή στην αυταρέσκεια και στην αυτοπροβολή. Ποιο είναι το σχόλιό σας; Το έγραψε πρόσφατα και ο καθηγητής Ν. Μαραντζίδης σε άρθρο του.
Καταρχάς, δεν θέλω να σχολιάσω τις απόψεις του κ. Μαραντζίδη. Θα μιλήσω μόνο προσωπικά. Όσοι με γνωρίζουν ξέρουν πολύ καλά ότι το τελευταίο για το οποίο μπορώ να κατηγορηθώ είναι η αυταρέσκεια και η αλαζονεία. Η προβολή του κυβερνητικού έργου είναι μια αυτονόητη υποχρέωση κάθε κυβέρνησης, κι εμείς μιλάμε ξεκάθαρα με έργα. Το έργο μας χαρακτηρίζεται από πρακτικά αποτελέσματα, δεν είναι, λοιπόν, όλα επικοινωνία.
— Εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η πολιτική αντιπαράθεση έχει γίνει τοξική. Δεν πιστεύετε ότι χρειαζόμαστε άλλα πολιτικά παραδείγματα, ειδικά την εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, και όχι συγκρούσεις που θυμίζουν καφενεία;
Βεβαίως. Από την άλλη, η τεχνολογία αναπτύσσεται, η επικοινωνία εξελίσσεται και θα πρέπει να βρούμε αυτήν τη χρυσή τομή για το πώς αξιοποιούμε τα σύγχρονα μέσα. Διότι, ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι απ’ αυτή την πλευρά το debate το οποίο έγινε είχε μία χρησιμότητα, έστω και με τον τρόπο που έγινε, με το σχετικά περιχαρακωμένο πλαίσιο. Το πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης παραμένει το Κοινοβούλιο, εκεί όπου δίνεται η δυνατότητα, πάντα με μεγαλύτερη άνεση χρόνου, να εκθέτουμε τις απόψεις μας και να μπορούμε να αναμετριόμαστε πολιτικά. Από κει και πέρα, τα καινούργια μέσα είναι πάντα χρήσιμα για να προσεγγίζουμε ειδικά τους νέους συμπολίτες μας, τους οποίους δύσκολα θα τους βρούμε στα «παραδοσιακά» μέσα επικοινωνίας.
— Γι’ αυτό στραφήκατε στο ΤikΤok;
Το ΤikΤok είναι πολύ ενδιαφέρον και πολύ ευρηματικό. Πιστεύω ακράδαντα ότι όσο σοβαρή κι αν είναι η δουλειά μας ‒και είναι πολύ σοβαρή, παίρνω τη δουλειά μου πάρα πολύ στα σοβαρά, και θεωρώ ότι την κάνω πολύ επαγγελματικά‒, πάντα πρέπει να υπάρχει και ένα χαλαρό κομμάτι του χαρακτήρα μας το οποίο να μας δίνει τη δυνατότητα είτε να αυτοσαρκαζόμαστε είτε να αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είμαστε ό,τι σημαντικότερο στον κόσμο.
— Διάβασα τη συνέντευξη της συζύγου σας, η οποία δήλωσε πρόσφατα: «Άλλο κριτική, άλλο συκοφαντία και δολοφονία χαρακτήρων». «Σε ποια πολιτισμένη χώρα», αναρωτήθηκε, «η στοχοποίηση των παιδιών ενός πολιτικού είναι δείγμα πολιτισμού». Εσάς τι σας έχει ενοχλήσει περισσότερο όλο αυτό το διάστημα που είστε πρωθυπουργός;
Αυτό το οποίο είπε η σύζυγός μου είναι απολύτως ορθό. Από την πρώτη στιγμή που εκλέχθηκα πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας δεχόμασταν ως οικογένεια συστηματικές επιθέσεις. Εγώ, το καταλαβαίνω, γιατί είμαι πολιτικός. Η σύζυγός μου, όμως, στοχοποιήθηκε από πολύ συγκεκριμένα εκδοτικά συμφέροντα, τα οποία είχαν απόλυτη ταύτιση με τον ΣΥΡΙΖΑ, και φυσικά αυτό συμπαρέσυρε και τα παιδιά μας, κάτι το οποίο είναι απαράδεκτο. Δεν το συγχωρώ, θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος. Προφανώς, δεν είχε κάποιο αποτέλεσμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να το προσπεράσουμε σαν να μην έγινε.
— Υπάρχουν στιγμές που έχετε πιάσει τον εαυτό σας να διαβάζει σχόλια και χυδαιότητες στα social media;
Έχω σταματήσει να διαβάζω σχόλια στα social media για τον απλούστατο λόγο ότι δεν βρίσκω κανένα λόγο να χαλάω τη διάθεσή μου για σχόλια τα οποία από τη φύση τους είναι τοξικά, πολλά εκ των οποίων μπορεί να μην ανταποκρίνονται καν στην πραγματικότητα. Από την άλλη, πάντοτε ζητώ από το επιτελείο μου να απομονώνει σχόλια τα οποία μπορεί να είναι πολύ σκληρά και επιθετικά, αλλά είναι ικανά να αναδεικνύουν τα πραγματικά προβλήματα που υπάρχουν και πρέπει να διορθώσουμε.
— Ποια είναι η γνώμη σας για τον Αλέξη Τσίπρα; Θα μπορούσατε να είστε φίλοι, αν δεν ήσασταν πολιτικοί αρχηγοί;
Πιστεύω πως όχι, γιατί θεωρώ ότι είμαστε πολύ διαφορετικοί άνθρωποι. Δεν το λέω αξιολογικά, κάνω μια αντικειμενική κρίση. Έχουμε διαφορετικά ενδιαφέροντα, αντιλαμβανόμαστε αλλιώς την πολιτική, ναι, έχουμε διαφορετικές διαδρομές, και νομίζω ότι δεν είναι από τους ανθρώπους που θα σκεφτόμουν να έπινα μαζί του έναν καφέ ή μια μπίρα ένα βράδυ.
— Ούτε ένα μπουκάλι ουίσκι, όπως σας κατηγόρησε ότι δωροδοκείτε τους νέους με τα 150 ευρώ;
Σίγουρα όχι, γιατί έτσι κι αλλιώς δεν πίνω ουίσκι.
— Πριν από λίγες μέρες επισκέφθηκα το Πανεπιστήμιο Κολούμπια και συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσες να περάσεις την πύλη αν δεν εξηγούσες τον λόγο της επίσκεψής σου. Τι πάει λάθος με τα ελληνικά πανεπιστήμια; Και γιατί απέτυχε η πανεπιστημιακή αστυνομία, για την οποία είχατε δεσμευτεί προεκλογικά;
Θα ήθελα να σας πω ότι όλα πάνε καλύτερα στα ελληνικά πανεπιστήμια και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Ο νόμος-πλαίσιο τον οποίο ψηφίσαμε δίνει πολύ μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας και εξωστρέφειας στα δημόσια πανεπιστήμια, προσφέρει ευκαιρίες συνεργασίας με ξένα πανεπιστήμια όπως το Κολούμπια, το Γέιλ, το Χάρβαρντ, κι αυτό ανοίγει νέους δρόμους. Υπήρχε πάντα ένα ζήτημα παραβατικότητας στα ελληνικά πανεπιστήμια, το οποίο είχε γίνει κατεστημένο. Αντιμετωπίστηκε θα έλεγα μερικώς, όχι πλήρως. Η αστυνομία πια μπορεί να παρεμβαίνει, όπως έκανε στου Ζωγράφου, όπου «καθάρισε» τη φοιτητική εστία η οποία είχε γίνει κέντρο ανομίας και φιλοξενίας παραβατικών στοιχείων που δεν είχαν καμία σχέση με το πανεπιστήμιο. Αλλά έχει έρθει η στιγμή που νομίζω ότι πρέπει να κυριαρχήσει μια άλλη κουλτούρα. Οι ομάδες προστασίας των πανεπιστημίων ουσιαστικά πρέπει να διευκολύνουν την πανεπιστημιακή ζωή και όχι να υπονομεύουν το άσυλο των ιδεών, το οποίο από τη φύση του είναι κατοχυρωμένο. Το ανάποδο συμβαίνει σήμερα στο ελληνικό πανεπιστήμιο: αν κάποιος εκφράζει μια άποψη η οποία μπορεί να μην είναι συμβατή με αυτό το οποίο πιστεύουν κάποιες μειοψηφίες κατά κανόνα προπηλακίζεται.
Το είδαμε πρόσφατα με τον προπηλακισμό της καθηγήτριας Βάνας Νικολαΐδου-Κυριανίδου, όπου ευτυχώς υπήρχαν αρκετοί φοιτητές που για πρώτη φορά όρθωσαν οι ίδιοι το ανάστημά τους και είπαν ότι αυτό είναι απαράδεκτο και δεν μπορεί να συνεχίζεται. Επομένως, αλλάζει το πανεπιστήμιο, και μάλιστα προς το καλύτερο. Αναμφίβολα, κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε ότι τα καλύτερα πανεπιστήμια είναι «πρότυπα» και δεν μπορούμε να διατυμπανίζουμε το αντίθετο. Και το λέω γιατί ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ και επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας Όθωνας Ηλιόπουλος είναι καθηγητής στο Χάρβαρντ. Επομένως, δεν μπορώ να τον ακούω να λέει ότι «το Χάρβαρντ έχει πανεπιστημιακή αστυνομία, αλλά εμείς δεν τη θέλουμε στην Ελλάδα».
Ξέρετε, κ. Πανταζόπουλε, υπάρχει μια γαλλική φράση που λέει «C’ est bon pour l’ Οrient», η οποία σημαίνει «αυτό είναι καλό για την Ανατολή». Τη χρησιμοποιούσαν οι Βρετανοί για να δείξουν ότι στην εποχή της αυτοκρατορίας τους ορισμένα πτυχία είχαν μικρότερη αξία από τα πτυχία των γηγενών και των αυτόχθονων Βρετανών. Όχι, δεν μας αξίζει μια τέτοια νοοτροπία στην πατρίδα μας, θέλουμε να μπορούμε να είμαστε ισάξιοι των καλύτερων.
— Εσείς, μετά από τέσσερα χρόνια στο τιμόνι της χώρας, ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη παθογένεια στη χώρα μας;
Αυτό που μπορεί να είναι και πλεονέκτημά μας, το ότι μερικές φορές είμαστε πολύ εγωιστές ως λαός. Έχουμε μια δυσκολία να αντιληφθούμε την ανάγκη να συμμετέχουμε σε δράσεις που αφορούν το κοινό καλό. Λογικό είναι κάθε άνθρωπος να σκέφτεται πρώτα τον εαυτό του και την οικογένειά του, αλλά μερικές φορές απαιτείται να κάνουμε δύο βήματα πίσω για να αντιληφθούμε ότι αν η χώρα πάει καλά, πηγαίνουμε όλοι καλά και, τελικά, μπορούμε να στηρίζουμε τους πιο αδύναμους. Το είχε πει, εξάλλου, πολύ σοφά ο Περικλής στον Επιτάφιο, όταν αναγνώριζε το μεγαλείο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας πριν από 2.500 χιλιάδες χρόνια.
— Εμείς στη LiFO ασχολούμαστε ενδελεχώς με τα θέματα δικαιωμάτων, συμπερίληψης και ελευθερίας. Η Ελβετία φέτος ήταν η 30ή χώρα παγκοσμίως που νομιμοποίησε τον γάμο ζευγαριών του ίδιου φύλου. Γιατί δεν έχει προχωρήσει η νομοθέτηση του πολιτικού γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών; Το αντέχει το συντηρητικό ακροατήριο της Νέας Δημοκρατίας; Δεσμεύεστε πως η νομοθέτηση θα προχωρήσει σε μια πιθανή νέα θητεία.
Όπως γνωρίζετε πολύ καλά, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα στην υλοποίηση μιας συγκροτημένης στρατηγικής για τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+. Να σας θυμίσω ότι ήδη εγώ προσωπικά είχα ψηφίσει, και είμαι πολύ υπερήφανος γι’ αυτό, το σύμφωνο συμβίωσης. Θα σας έλεγα, λοιπόν, ότι κάθε πράγμα στον καιρό του.
— Αξίζει να ασχολείται κάποιος νέος με την πολιτική στις μέρες μας; Και γιατί;
Αρχικά, όπως είδατε κι εσείς στην περιοδεία εδώ στα Τρίκαλα, προσπαθώ να διατηρώ έναν κώδικα επικοινωνίας με τη νέα γενιά και όχι μόνο με τα νέα παιδιά της ηλικίας των παιδιών μου. Θυμηθείτε ότι η μικρή μου κόρη είναι 20, η μεγάλη μου κόρη 26 και ο γιος μου, ο Κωνσταντίνος, 25. Εάν δεν ασχοληθούν οι νέοι με την πολιτική είναι βέβαιο ότι θα εκχωρήσουν τελικά την ενασχόληση με την πολιτική σε κάποιους οι οποίοι ενδεχομένως να μην κάνουν γι’ αυτήν τη δουλειά. Γι’ αυτό πάντα λέω στα νέα παιδιά: «Προσέξτε, αν εσείς δεν συμμετέχετε, κάποιος άλλος θα την κάνει τη δουλειά, κάποιοι άλλοι θα συμμετέχουν. Το θέμα, όμως, είναι ποιοι συμμετέχουν; Μπορούμε να πείσουμε τους «καλύτερους», τους πιο πρόθυμους, αυτούς οι οποίοι έχουν τη μεγαλύτερη διάθεση να συμμετέχουν ή κάνουμε την πολιτική, τελικά, σχεδόν αποκρουστική με το να γενικεύουμε και να κατηγορούμε όλους τους πολιτικούς ότι είναι είτε διεφθαρμένοι είτε ανίκανοι; Και εκεί δυστυχώς ένα κομμάτι των μέσων έκανε μεγάλη ζημιά, όταν τα χρόνια του μνημονίου οδήγησε σε μια απίστευτη ισοπέδωση της πολιτικής, χωρίς να αντιπροτείνει καμία εναλλακτική. Και συνήθως τα κενά γεμίζουν από ακραίες και λαϊκίστικες φωνές. Το ζήσαμε πολύ καλά στην πατρίδα μας, αλλά ευτυχώς νομίζω ότι αυτή την εποχή την αφήσαμε πίσω μας.
Το πιο τραυματικό γεγονός για την ελληνική κοινωνία ήταν αναντίρρητα τα Τέμπη, χωρίς καμία άλλη συζήτηση. Ένα γεγονός το οποίο με συντάραξε, με έκανε να στοχαστώ και να σκεφτώ τι θα μπορούσα να είχα κάνει διαφορετικά
— Τι θα λέγατε σε έναν νέο ψηφοφόρο που επιλέγει την αποχή, για να τον πείσετε να πάει να ψηφίσει; Και το αναφέρω γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας είναι ιδιαίτερα αντιδημοφιλές στα νεανικά κοινά.
Δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό που λέτε, αφήστε να το δούμε, θα φανεί στα exit polls – γιατί μόνον τότε μπορούμε να πούμε εάν αυτό ισχύει. Θα έλεγα ότι μπορώ να κατανοήσω γιατί κάθε νέος θέλει να βρίσκεται απέναντι στην εξουσία. Είμαστε ένα πιο κεντροδεξιό, ενδεχομένως στα μάτια κάποιων συντηρητικό κόμμα και ίσως αυτή η εικόνα δεν συνάδει με αυτό που οι νέοι φαντάζονται ότι πρέπει να τους εκφράζει πολιτικά. Ωστόσο, θα έλεγα ότι έχουμε κάνει πάρα πολλά πράγματα για τους νέους και νομίζω ότι αν κάτσουν να ψάξουν λίγο περισσότερο ποιο κόμμα είναι τελικά πιο κοντά στις ανάγκες τους αλλά και στα συμφέροντά τους θα δουν ότι οι πολιτικές που έχουμε εφαρμόσει κατεξοχήν τη νέα γενιά ευνοούν.
— Πάντως, στη χώρα μας οι νέοι σήμερα είναι εγκλωβισμένοι στο πατρικό τους, είναι ανέφικτη η ενοικίαση, πολύ περισσότερο η αγορά ενός ακινήτου. Αναρωτιέμαι, κ. πρωθυπουργέ, πώς μπορεί ένας νέος σήμερα να είναι ανεξάρτητος στη χώρα μας;
Αυτός ήταν και ο λόγος που εφαρμόσαμε το πρόγραμμα «Σπίτι μου», ενώ σε ένα άλλο, καινούργιο μας πρόγραμμα, το «Εξοικονομώ - Ανακαινίζω για νέους», που θα έχει συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ, προβλέπεται η χρηματοδότηση παρεμβάσεων αναβάθμισης της κατοικίας τους αλλά και δαπάνες για την αγορά οικιακών συσκευών. Με το καινούργιο αυτό πρόγραμμα, εάν έχεις αποκτήσει ένα σπίτι από μια γονική παροχή και δεν είχες τη δυνατότητα να το φτιάξεις, τώρα θα μπορείς. Άρα, δεν υπάρχει μια μοναδική λύση στο πρόβλημα της στέγης. Προφανώς, η λύση και για του νέους είναι οι καλύτεροι μισθοί. Και πρέπει οι μισθοί να ανέβουν για να εξισορροπήσουμε το αυξημένο κόστος ζωής, τα αυξημένα ενοίκια. Έχουμε κάνει πρόοδο, αλλά αυτή είναι η κεντρική μας δέσμευση για τη δεύτερη τετραετία. Πώς θα ανεβάσουμε τους μισθούς στη χώρα και τις απολαβές συνολικά.
— Τι θεωρείτε επαναστατικό σήμερα;
Το να ασχοληθείς με την πολιτική. Και το λέω παρότι μπορεί να ακούγεται τόσο ξένο για πολλούς. Ωστόσο, όπως συμβουλεύω πολλά νέα παιδιά, και μέσω της LiFO, η ενασχόληση με τα κοινά καλό είναι να γίνεται αφού οι νέοι έχουν δοκιμάσει τις δυνατότητές τους, έχουν κολλήσει ένσημα και έχουν βγάλει τα προς το ζην.
— Τι άλλαξε για σας από την ημέρα που μπήκατε στο Μέγαρο Μαξίμου και ποιες σκέψεις κάνατε τα πρώτα λεπτά που μπήκατε στο εμβληματικό νεοκλασικό της Ηρώδου Αττικού;
Καταρχάς, γκρίζαραν τα μαλλιά μου. Ξέρετε, είναι πολύ μεγάλο το βάρος αυτού του γραφείου. Εκείνα τα πρώτα λεπτά συνειδητοποίησα ότι υπάρχει πάντα μέσα σου μια αμφιβολία. Αναρωτιόμουν, αν θα τα καταφέρω, αν θα τα βγάλω πέρα. Όσο έτοιμος κι αν νιώθεις, τελικά διαπιστώνεις ότι ποτέ δεν είσαι έτοιμος. Πού να φανταζόμουν ότι θα έπρεπε να διαχειριστώ όλες αυτές τις διαδοχικές κρίσεις που ζήσαμε; Τώρα είμαι πολύ πιο έμπειρος και σίγουρος ότι μπορώ να τα καταφέρω.
— Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή της ζωής σας;
Νομίζω τα Τέμπη, και θα σας έλεγα και τις πυρκαγιές. Οι μέρες εκείνες με τις φωτιές, το καλοκαίρι του ’21, ήταν επίσης πολύ δύσκολες.
— Και σε πολιτικό και σε προσωπικό επίπεδο;
Τα Τέμπη. Σε όλα τα επίπεδα.
— Υπήρχε κάτι στο οποίο πιστεύατε όταν ήσασταν έφηβος και αποδείχθηκε πλάνη όταν μπήκατε στην πολιτική;
Ναι. Και έχει να κάνει με την πολλαπλή προσπάθεια που χρειάζεται πολλές φορές για να μετακινήσεις κάτι από εδώ τρεις πόντους παραπέρα. Υπάρχουν στιγμές που πιστεύεις ότι επειδή έχεις δώσει μια εντολή, έχει ήδη εκτελεστεί. Αν δεν έχεις, όμως, συστήματα παρακολούθησης για να επανέλθεις και να αξιολογήσεις αυτό το οποίο έγινε, η πιθανότητα είναι ότι ο στόχος θα χαθεί στην πορεία. Και αυτό δεν είναι μόνο ελληνική ιδιαιτερότητα.
— Υπάρχει μια φράση ή ένα γεγονός που σας έχει εντυπωθεί έντονα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής σας εκστρατείας και δεν ξεχάσατε;
Είναι τόσο πολλά. Ωστόσο θυμάμαι πολύ έντονα μια κουβέντα που είχα στην Παραμυθιά της Θεσπρωτίας μ’ ένα νέο παιδί, περίπου 17 χρόνων, το οποίο με ρώτησε για την ελάχιστη βάση εισαγωγής και αν θα την καταργήσω. Και του εξήγησα, νομίζω ότι τον έπεισα, ότι δεν θα ήταν καλό γι’ αυτόν να περάσει σε ένα πανεπιστήμιο γράφοντας 3, να μπει σε μια σχολή η οποία δεν τον ενδιαφέρει και πιθανόν να μην ολοκληρώσει ποτέ τις σπουδές του. Και, επίσης, να φτάσει 25 χρόνων και να κοιτά προς τα πίσω, λέγοντας γιατί έχασα επτά χρόνια απ’ τη ζωή μου.
— Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία και σας ενθουσίασε;
Διαβάζω τον Ανήφορο, που είναι το τελευταίο ανέκδοτο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. Τρεις σελίδες κάθε βράδυ, τόσο αντέχω, δεν μπορώ παραπάνω.
— Υπάρχει μια ταινία που σας σημάδεψε, που να τη θυμάστε ακόμα και να λέτε θα καθίσω με τα παιδιά μου να την ξαναδώ;
Ναι, τελευταία είδα ξανά με την κόρη μου μια σπουδαία αντιπολεμική ταινία, το Η ζωή είναι ωραία του Ρομπέρτο Μπενίνι, ένα πολύ δυνατό φιλμ για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης, μια ωδή στην ελπίδα και στο χαμόγελο απέναντι στη βία και στον θάνατο.
— Ποιον πολιτικό έχετε ως πρότυπο;
Έχουμε, δόξα τω Θεώ, αρκετούς Έλληνες πολιτικούς που ήταν πολύ σημαντικοί, όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, οι μεγάλοι μας μεταρρυθμιστές. Αλλά για μένα η προσωπική ιστορία πολιτικού που με έχει ακουμπήσει πιο πολύ από οποιονδήποτε άλλον παραμένει εκείνη του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Αβραάμ Λίνκολν.
— Κλείνοντας, κ. Μητσοτάκη, ήθελα να σας ρωτήσω: ένας πρωθυπουργός έχει πραγματικούς φίλους δίπλα του;
Βεβαίως. Και οι φίλοι μου είναι οι ίδιοι από το σχολείο. Είμαστε μια πολύ δεμένη παρέα και όλοι τους θα μου πουν, ανά πάσα στιγμή, την αλήθεια. Επίσης, μ’ αυτούς μπορώ να εκτονωθώ, λέγοντας σαχλαμάρες, για να ξεφύγει το μυαλό μου έστω και για πέντε λεπτά από την πίεση της δουλειάς. Οι φίλοι μου, λοιπόν, είναι πάντα εκεί, όπως είναι βέβαια πάντοτε παρούσα και η οικογένειά μου, πρώτα και πάνω απ’ όλα.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Την ευτυχία. Και αν έπρεπε να ορίσουμε τι είναι η ευτυχία, θα σας έλεγα ότι είναι καταρχάς να είσαι καλά με την οικογένειά σου, να έχεις υγεία και να είσαι καλά με τους στενούς σου φίλους, Και, φυσικά, να αισθάνεσαι ότι ζεις μια ζωή με νόημα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
