Ο ΠΟΛΑΚΗΣ ΕΧΕΙ κάθε λόγο να πανηγυρίζει σήμερα, αφού ήταν εκείνος που πρώτος πρότεινε και στήριξε την υποψηφιότητα Κασσελάκη, αλλά χωρίς τη συμβολή του Τσίπρα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα πετύχαιναν αυτό το αποτέλεσμα.
Οι προσεκτικότεροι θα παρατήρησαν ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι του (πρώην) προέδρου με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εκδηλώθηκαν υπέρ Κασσελάκη. Τις υπογραφές για την υποψηφιότητά του τις συγκέντρωναν ο Παύλος Πολάκης και ο Γιώργος Τσίπρας. Στη Μακρόνησο τον συνόδεψε ο ναύαρχος Αποστολάκης με τον οποίο πριν είχαν επισκεφτεί πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ο Νίκος Καρανίκας γνωστοποίησε την υποστήριξη του μέσω Facebook, όπως έκανε και η Έλενα Ακρίτα. Αλλά και μία ανάρτηση της αδερφής του Αλέξη Τσίπρα και μέλους της Κ.Ε του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία κυκλοφόρησε κι έλεγε ότι την εξιτάρει το καινούργιο, δεν διαψεύστηκε. Και για να μη μείνει καμία αμφιβολία, μία μέρα πριν από την εκλογή, ο Νίκος Παππάς συνόδευε τον Στέφανο Κασσελάκη στους δρόμους της Αθήνας, περίπου σαν προεδρικός επίτροπος.
Η συμμετοχή στον δεύτερο γύρο δεν ήταν τόσο μεγάλη, παρά την ακραία πόλωση που δημιούργησε την εντύπωση ότι θα την ενίσχυε. Τελικά επικράτησε η απογοήτευση σε αρκετές χιλιάδες μέλη και αυτοί που ψήφισαν εχθές ήταν λιγότεροι από 135 χιλιάδες, ενώ την προηγούμενη φορά ήταν 148 χιλιάδες.
Κάποιοι επίσης θυμούνται ότι πρόσωπα του κλίματος Τσίπρα είχαν δηλώσει αρχικά την υποστήριξη τους στην Έφη Αχτσιόγλου, αλλά όταν αργότερα μπήκε στην κούρσα της διαδοχής ο Κασσελάκης, την απέσυραν για να την προσφέρουν σε αυτόν. Πιθανόν δεν είναι τυχαίο ότι στην αρχή κι ο Τσίπρας στήριζε την Αχτσιόγλου, αλλά στην πορεία, όταν θεώρησε ότι εκείνη αυτονομήθηκε, αυτό άλλαξε.
Ο γυάλινος γκρεμός του ΣΥΡΙΖΑ
Ο Αλέξης Τσίπρας παραιτήθηκε μετά από μια σειρά από εκλογικές ήττες, γνωρίζοντας ότι τον περίμεναν και νέες το επόμενο διάστημα. Αρκετοί του πρότειναν τότε να πάει το κόμμα άλλος στις αυτοδιοικητικές εκλογές και τις ευρωεκλογές για να χρεωθεί και το αποτέλεσμα, πρόταση που αρχικά απέρριψε. Ο ίδιος δεν έχει απαντήσει ακόμα γιατί μετά τις εκλογές δήλωσε ότι πρόθεσή του ήταν να παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος και λίγες μέρες μετά παραιτήθηκε για να περάσει το «νέο κύμα». Στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει, πάντως, ότι ο Τσίπρας δεν επεξεργάζεται ποτέ ένα μόνο σενάριο.
Πρόσωπα του περιβάλλοντός του άφηναν αιχμές την προηγούμενη περίοδο για υπονόμευση, φωτογραφίζοντας την εσωκομματική αντιπολίτευση, γεγονός που πυροδότησε την οργή σε ένα τμήμα της βάσης που είναι στον ΣΥΡΙΖΑ λόγω Τσίπρα και όχι λόγω κόμματος. Αυτοί πήγαν στην κάλπη με διάθεση τιμωρητικής ψήφου.
Πληροφορίες από τον ΣΥΡΙΖΑ αναφέρουν ότι η στάση του Αλέξη Τσίπρα απέναντι στην Έφη Αχτσιόγλου άλλαξε, όταν θεώρησε ότι μαζί με την ομάδα που τη στηρίζει είχαν σκοπό να πάρουν τα «κλειδιά του κόμματος» και να αλλάξουν τη φυσιογνωμία που αυτό απέκτησε υπό την ηγεσία του, περιθωριοποιώντας προεδρικούς και πασοκογενείς. Όσοι διαφωνούσαν με τον Τσίπρα είχαν πράγματι συσπειρωθεί γύρω από την Έφη Αχτσιόγλου, με την προοπτική του δεύτερου γύρου, κι εκείνη θεωρώντας προφανώς πως αυτή ήταν η μεγάλη ευκαιρία της (αφού αρχικά είχε το πράσινο φως και από τον Τσίπρα), δεν είδε τον «γυάλινο γκρεμό», τον οποίο είχαν επισημάνει κάποιοι πολιτικοί αναλυτές.
Ο γυάλινος γκρεμός (glass cliff) είναι το φαινόμενο της προώθησης γυναικών (αλλά και μειονοτήτων) όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά και η πιθανότητα αποτυχίας είναι μεγάλη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας και των πρωθυπουργών που ανέλαβαν μετά το Brexit και τις παραιτήσεις των Κάμερον και Τζόνσον (Τερέζα Μέι, Λιζ Τρας και Ρίσι Σούνακ).
Σύμφωνα με την ερμηνεία του φαινομένου του γυάλινου γκρεμού, οι γυναίκες δεν έχουν την πολυτέλεια να αρνηθούν μια ευκαιρία υψηλού αξιώματος καθώς αυτή δεν τους δίνεται συχνά. Αντιθέτως, ένας άντρας μπορεί να την απορρίψει πιο εύκολα, εκτιμώντας ότι θα έχει και άλλη ευκαιρία σε καλύτερες συνθήκες. Αυτή ήταν η περίπτωση της Αχτσιόγλου, αν και τώρα είναι ο Στέφανος Κασσελάκης αυτός που ανέλαβε την πρόκληση.
Η υποστήριξη του Παύλου Πολάκη, αλλά και βουλευτών που διαθέτουν ισχυρά «ανθρωποδίκτυα», όπως η Θεοδώρα Τζάκρη, ήταν καθοριστική, αλλά τίποτα δεν θα εξελισσόταν όπως εξελίχθηκε, εάν ο Αλέξης Τσίπρας ήταν αντίθετος με αυτό. Στο επιτελείο της Αχτσιόγλου κάποιοι είναι ακόμα σοκαρισμένοι και αμήχανοι από την ανατροπή μιας κατάστασης που θεωρούσαν εξασφαλισμένη πριν από λίγο καιρό και δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι τους νίκησε ο Πολάκης.
Στην πιο άβολη θέση βρέθηκαν οι προεδρικοί, όπως η Ολγα Γεροβασίλη, που είχαν πάει στο στρατόπεδο της Αχτσιόγλου, όταν όλα έδειχναν ότι εκείνη θα ήταν η επόμενη πρόεδρος. Κάποιοι από αυτούς έσπευσαν ήδη, ωστόσο, από εχθές το βράδυ να ενταχθούν ξανά στο νέο προεδρικό περιβάλλον.
Η συμμετοχή στον δεύτερο γύρο δεν ήταν τόσο μεγάλη, παρά την ακραία πόλωση που δημιούργησε την εντύπωση ότι θα την ενίσχυε. Τελικά επικράτησε η απογοήτευση σε αρκετές χιλιάδες μέλη και αυτοί που ψήφισαν εχθές ήταν λιγότεροι από 135 χιλιάδες, ενώ την προηγούμενη φορά ήταν 148 χιλιάδες.
Οι οπαδοί του Τσίπρα πενθούν ακόμα για την αποχώρηση του από την ηγεσία, αλλά κάποιοι από αυτούς επενδύουν τώρα στη φωτογένεια του νέου προέδρου για να επιστρέψουν στην εξουσία. Ο μετριοπαθής, όταν προσγειώθηκε από τις ΗΠΑ, Κασσελάκης υιοθέτησε τις τελευταίες μέρες ατάκες περί ξεδοντιάσματος συστημάτων δικαστικών και δημοσιογράφων μαζί με ένα κάπως αντισυστημικό προφίλ και αυτό ήταν η συνταγή της επιτυχίας για το συγκεκριμένο κοινό που κατάφερε να κερδίσει.
Βεβαια η ψήφος των 70.000 μελών δεν αρκεί για να κερδίσει τις επόμενες εκλογές, άρα θα πρέπει να διευρύνει το κοινό του. (Ο Νίκος Ανδρουλάκης στην εκλογή προέδρου του ΠΑΣΟΚ το 2021 πήρε σχεδόν 140 χιλιάδες ψήφους, δηλαδή περίπου όσο Κασσελάκης και Αχτσιόγλου μαζί).
Η διεύρυνση ως διακύβευμα
Ο Νίκος Παππάς, μιλώντας στην ΕΡΤ δύο μέρες πριν από τις κάλπες του δεύτερου γύρου, κατέστησε σαφές ότι από την πλευρά τους το διακύβευμα ήταν η διεύρυνση του κόμματος. Ανέφερε ότι «την Αχτσιόγλου στηρίζουν τα στελέχη της «Ομπρέλας» που αμφισβητούν τη διεύρυνση και ότι υπάρχει μια ανοιχτή διαφωνία γύρω από αυτό. «Ή προχωράμε στον μετασχηματισμό ή δεν προχωράμε» είπε. Διαφώνησε με την Αχτσιόγλου που είπε ότι η υποψηφιότητα Κασσελάκη δεν είχε πολιτικό σχέδιο, υποστηρίζοντας πως «αυτό είναι η επικαιροποίηση και η ανανέωση του εγχειρήματος του μετασχηματισμού του κόμματος», ενώ από την άλλη πλευρά έχει διατυπωθεί σαφώς η προοπτική της ακύρωσης αυτής της πολιτικής, υποστήριξε.
Στο ίδιο κλίμα, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ που στήριξε τον Κασσελάκη ανέφερε ότι: «Κάποιοι θέλουν να επιστρέψουν το κόμμα στην προ Τσίπρα εποχή, αλλά να κρατήσουν τους ψηφοφόρους που έφερε ο Τσίπρας. Αυτό δεν γίνεται».
Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εγκαινιάζει μία νέα και ασυνήθιστη για τα πολιτικά δεδομένα κατάσταση, ενώ το ενδεχόμενο της διάσπασης είναι ανοιχτό. Ο Στέφανος Κασσελάκης θα κριθεί για πρώτη φορά στις περιφερειακές εκλογές και σε λίγους μήνες στις ευρωεκλογές. Από τα ποσοστά που θα πετύχει σε αυτές ο ΣΥΡΙΖΑ θα κριθούν πολλά για την δική του πορεία.
Το αν ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί να επιστρέψει στην ηγεσία του κόμματος ή να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα είναι κάτι που δεν έχει απαντηθεί από τον ίδιο, παρότι τα σενάρια αυτά κυκλοφορούν.
Εχθές το βράδυ στην Κουμουνδούρου πάντως, μέλη του ΣΥΡΙΖΑ υποδεχτηκαν τον νέο πρόεδρο με συνθήματα όπως: «Στέφανε γερά να πέσει η Δεξιά», «Στέφανε προχώρα, άλλαξέ τα όλα», «Αυτές οι εκλογές ήταν η αρχή, με αρχηγό τον Στέφανο για την ανατροπή», «Στέφανε γερά, κυβέρνηση ξανά» και «Να 'τος, να 'τος ο πρωθυπουργός».
Η κριτική
Η εκλογή Κασσελάκη δέχεται από εχθές έντονη πολιτική κριτική. Ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης έγραψε στην ιστοσελίδα «Μεταρρύθμιση» για το «γεγονός Κασσελάκη» που δεν θα μπορούσε να συμβεί ούτε στη ΝΔ ούτε στο ΠΑΣΟΚ. «Συνέβη στον ΣΥΡΙΖΑ γιατί σχετιζόταν με τη φύση και τις διαδοχικές μεταλλάξεις αυτού του κόμματος» έγραψε.
Ορισμένοι παρομοίασαν την υποψηφιότητα Κασσελάκη με εκείνη του επικοινωνιολόγου Δημήτρη Τζιώτη για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ το 2017, η οποία παρότι ήταν λιγότερο απολίτικη, θεωρήθηκε γραφική και έλαβε κάτω από 1%.
«Το "γεγονός Κασσελάκη" είναι η κατάληξη μιας διαδρομής κατά την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ βαθμιαία άδειαζε από προγραμματικό περιεχόμενο, απλοποιούσε την κοινωνική πραγματικότητα, αντικαθιστούσε την αριστερή ιδεολογία με τη λαϊκιστική εχθροπάθεια και συγκέντρωνε την κομματική εξουσία στα χέρια του Αρχηγού» έγραψε ο Γιάννης Βούλγαρης. «Στα κενά που άφηναν οι συνεχείς μεταλλάξεις εισχωρούσαν ανεμπόδιστα τα πιο εκφυλιστικά φαινόμενα που υφίσταται η Πολιτική στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Ένας κομματικός χώρος με αδιαμόρφωτη φυσιογνωμία, και υπό παρατεταμένη μετάλλαξη, δεν είχε τις αντιστάσεις στις παρακμιακές εκφάνσεις της Πολιτικής. Έτσι οι διεθνείς τάσεις έβρισκαν ένα ιδιόμορφο εθνικό θερμοκήπιο κατάλληλο για να θεριέψουν».
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η εξέλιξη αυτή δικαίωσε στελέχη σαν τον Διονύση Τεμπονέρα που ζητούσε να πάνε πρώτα σε συνέδριο, όπου θα γινόταν η ανάλυση για τα αίτια της ήττας και τις πολιτικές θέσεις του κόμματος και μετά να πήγαιναν στην εκλογή ηγεσίας. Στην περίπτωση αυτή ο Στέφανος Κασσελάκης θα έπρεπε να τοποθετηθεί και για τα αίτια της ήττας και για τις θέσεις του κόμματος, τις οποίες σε πολλές περιπτώσεις δεν φάνηκε να γνωρίζει.
Σήμερα ορισμένα στελέχη –αν όχι όλα– από το στρατόπεδο της Αχτσιόγλου έχουν μετανιώσει που υποστήριξαν με πάθος να γίνει πρώτα η επιλογή προσώπου και μετά να συζητήσουν για τις ευθύνες και για τις θέσεις, καθώς θεωρούν ότι σε μια τέτοια διαδικασία θα είχαν αποκαθηλώσει τον Κασσελάκη. Τότε δεν το ήθελαν όμως, διότι θα αποδίδονταν και σε αυτούς ευθύνες για την ήττα και δεν ήθελαν να ανοίξει αυτή η συζήτηση.
Στις αντιρρήσεις στελεχών που έλεγαν ότι αν δεν προηγηθεί το συνέδριο, η εκλογή θα είναι σαν καλλιστεία –θα κερδίσει δηλαδή η επικοινωνία και η καλύτερη εικόνα– απαντούσαν με κατηγορίες περί σεξισμού. Η Αχτσιόγλου ως τότε υπερείχε επικοινωνιακά και η καμπάνια της είχε και στοιχεία lifestyle. Μέχρι που εμφανίστηκε κάποιος που αυτό το έκανε καλύτερα. Ενώ σε μία πολιτική διαδικασία εκλογής με πολιτικό συνέδριο πιθανότατα δεν θα είχε ελπίδες.
Η ανάδειξη νέου προέδρου στον ΣΥΡΙΖΑ είχε ίντριγκα, παρασκήνιο, τακτικισμούς και παγίδες, αλλά έβγαλε έναν αδιαμφισβήτητο νικητή. Η δύσκολη πορεία και για τον νέο πρόεδρο και τον ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει σήμερα. Η πρώτη κρίση θα είναι οι αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά σημαντικός σταθμός με ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα είναι και το συνέδριο που θα γίνει.
