ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ, μετά τη συμφωνία του 2016 με την Τουρκία, η οποία δεν αποδείχθηκε και τόσο αποτελεσματική, όλοι στην ΕΕ έλεγαν πως πρέπει να γίνει κάτι με το μεταναστευτικό, αλλά δεν εννοούσαν όλοι το ίδιο. Και αυτό ήταν και παραμένει το βασικό πρόβλημα.
Για κάποιες πολιτικές ομάδες η προτεραιότητα ήταν η μείωση των αφίξεων και για άλλες ήταν η διευκόλυνση τους. Κάποιες πολιτικές ομάδες θέλουν κλειστά σύνορα και άλλες τα θέλουν ανοιχτά. Οι κεντροευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν σταθερά το βάρος της υποδοχής να το σηκώνουν οι χώρες του νότου και εκείνες να συμβάλλουν εθελοντικά και επικουρικά. Οι χώρες του νότου θέλουν να μοιράζονται το βάρος όλα τα κράτη-μέλη εξίσου.
Τα θέματα αυτά τα συζητούσαν για περισσότερα από 7 χρόνια και δεν μπορούσαν να βρουν μία καλή ή έστω συμβιβαστική λύση. Το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση που εγκρίθηκε εχθές έχει ελάχιστες αλλαγές από το σχέδιο του συμφώνου που πριν από δύο-τρία χρόνια όλοι έβρισκαν ότι έχει προβλήματα. Τι άλλαξε τώρα και συναίνεσαν χωρίς να έχουν γίνει ουσιαστικές αλλαγές; Η επιρροή της ακροδεξιάς που αυξήθηκε και καλπάζει στις περισσότερες χώρες της ΕΕ με βασικό θέμα στην ατζέντα της την αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής.
Κεντροδεξιοί, σοσιαλιστές και φιλελεύθεροι τρόμαξαν με τη δυναμική των ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία τροφοδοτεί και η ρητορική για το μεταναστευτικό. Οπότε θεώρησαν ότι επείγει να το αντιμετωπίσουν επισπεύδοντας το «στοιχειωμένο» σύμφωνο και κλείνοντάς το άρον-άρον, προκειμένου να ψηφιστεί πριν από τις ευρωεκλογές για να έχουν ένα «όπλο».
Κι εκεί υπήρχαν διαφωνίες όμως, όπως σε κάθε φάση του και σε κάθε λεπτομέρεια. Οι κεντροδεξιοί ζητούσαν αυστηροποίηση του συμφώνου για να αφοπλίσουν την ακροδεξιά, οι αριστεροί έλεγαν ότι δεν θα υιοθετήσουν την ατζέντα των συντηρητικών και των ακροδεξιών για να τους αντιμετωπίσουν.
Αυτό που από την αρχή υποτίθεται ότι θα άλλαζε το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση ήταν ότι θα έκανε υποχρεωτική την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών και το μοίρασμα των βαρών.
Το νέο σύμφωνο λίγα πράγματα θα αλλάξει και ακόμα λιγότερα θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Οι διαφωνίες παραμένουν, αλλά λόγω προεκλογικής περιόδου οι περισσότεροι θα τις κρύψουν και θα παρουσιάσουν το νέο σύμφωνο ως επιτυχία – κι ας μην το πιστεύει κανείς.
With the new Migration and Asylum Pact, we have defied the odds and proven that Europe can deliver on the issues that matter to citizens.@vonderleyen @alexanderdecroo https://t.co/L7cV3zdeQl
— Roberta Metsola (@EP_President) April 10, 2024
Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του αντιπροέδρου της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τις οποίες προσπάθησε να τους ικανοποιήσεις όλους. «Όχι σε μία Ευρώπη-φρούριο, αλλά σε ένα καλά φυλασσόμενο σπίτι με πιο ασφαλή εξωτερικά σύνορα και πιο σαφείς κανόνες για το ποιος δικαιούται να εισέλθει. Ένα σπίτι που θα παρέχει καταφύγιο σε όσους διαφεύγουν από τη δίωξη, τον πόλεμο και τη βία, όπου οι αιτήσεις ασύλου θα διεκπεραιώνονται με τον δέοντα τρόπο και δίκαια». Τα περισσότερα από όσα ακούστηκαν εχθές έχουν ειπωθεί ξανά αμέτρητες φορές και θα ακουστούν πάλι.
After nearly a decade of blockade, the @Europarl_EN has voted to adopt the Pact on #Migration and Asylum - the complete overhaul of EU migration laws.
— Margaritis Schinas (@MargSchinas) April 10, 2024
It is done.
Europe will manage migration in an orderly way, and on our terms. pic.twitter.com/lAX1m0PpLf
Εκείνοι που επιμένουν στις διαφωνίες τους είναι οι ακροδεξιοί, που δεν βρίσκουν καθόλου αυστηρό το νέο σύμφωνο και οι αριστεροί που το βρίσκουν πολύ αυστηρό.
Αυτό που από την αρχή υποτίθεται ότι θα άλλαζε το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση ήταν ότι θα έκανε υποχρεωτική την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών και το μοίρασμα των βαρών. Η «υποχρεωτικότητα» όμως αφήνει περιθώρια επιλογής στα κράτη-μέλη, αν δεν θέλουν να δεχθούν μετανάστες και πρόσφυγες από τις χώρες πρώτης υποδοχής, να συνεισφέρουν απλώς οικονομικά. Το πρόβλημα δηλαδή χωρών όπως η Ελλάδα δεν θα λυθεί, διότι όλες οι άλλες χώρες θα παίρνουν όσους θέλουν και όποιους θέλουν από τους αιτούντες άσυλο.
Οι Γερμανοί πριν από μερικά χρόνια ήθελαν να πάρουν μόνο κορίτσια κάτω από 14 ετών. Επίσης ζητούσαν από την ελληνική κυβέρνηση να αυξήσει γενναία τα επιδόματα σε όσους δίνει άσυλο για να μη φεύγουν από την Ελλάδα για να πάνε στη Γερμανία επειδή έχει καλύτερα επιδόματα. Τίποτα από τα παραπάνω δεν έγινε δεκτό. Το πρώτο δεν μπορούσε να γίνει δεκτό εκ των πραγμάτων γιατί ασυνόδευτα κορίτσια κάτω των 14 ετών μεταξύ των αιτούντων άσυλο σχεδόν δεν υπάρχουν, αλλά έτσι κι αλλιώς ήταν ένα απαράδεκτο αίτημα.
Πρωτεργάτες του νέου συμφώνου θεωρούνται ο Μαργαρίτης Σχοινάς, που χαρακτήρισε «ιστορική» τη διαδικασία, και η αρμόδια επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον, που παρομοίασε την ψηφοφορία με αγώνα ποδοσφαίρου, ζητώντας από τους ευρωβουλευτές «να σκοράρουν υπέρ της Ευρώπης». Και οι δύο παρουσίασαν το σύμφωνο ως κρίσιμο για τις ευρωεκλογές. Αυτό που δεν είπαν καθαρά είναι πως δεν ήθελαν να φανεί ότι έμειναν άπραγοι πέντε χρόνια, οπότε την τελευταία στιγμή «πακετάρανε» ό,τι είχαν για να δείξουν ότι αντιμετωπίζουν το μεταναστευτικό ζήτημα και να μην ενισχυθούν οι ευρωσκεπτικιστές και οι ακροδεξιοί που είναι κατά της ΕΕ.
We have a #MigrationEU pact!
— Ylva Johansson (@YlvaJohansson) April 10, 2024
Thanks to @Europarl_EN and @EUCouncil and the courage to compromise.
And thanks to my team in @EUHomeAffairs for their tireless work. https://t.co/kSK8vFXfDP
Όλοι γνωρίζουν, κι αυτοί που δεν το λένε, ότι το νέο σύμφωνο δεν είναι επαρκές, αλλά έπρεπε να ψηφιστεί για πολιτικούς λόγους. Τα κράτη-μέλη της κεντρικής Ευρώπης είναι περισσότερο ικανοποιημένα, καθώς το βάρος παραμένει στις χώρες του νότου. Η Ουγγαρία μπορεί να γκρινιάζει για λόγους τακτικής, αλλά κανένας δεν την αναγκάζει να πάρει πρόσφυγες και μετανάστες από την Ελλάδα και την Ιταλία, όπως την απειλούσαν ότι θα την υποχρέωναν.
Η κ. Βόζεμπεργκ, ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ, παρουσίασε το νέο σύμφωνο σαν νίκη όσων θέλουν κλειστά σύνορα έναντι όσων τα θέλουν ανοιχτά, αλλά δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Ευρωβουλευτές της Αριστεράς και Πράσινοι επισήμαναν ότι το νέο σύμφωνο δεν αντιμετωπίζει τους κινδύνους που υπάρχουν στη μεταφορά των μεταναστών και τους πνιγμούς στη Μεσόγειο (οι οποίοι ξεπέρασαν τους 2.500 το 2023, σύμφωνα με κάποια στοιχεία), ενώ οι ακροδεξιοί διαμαρτυρήθηκαν γιατί δεν θέτει ως κεντρικό το θέμα των επιστροφών.
Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες της ΕΕ, δεν διεξάγεται πολιτικός διάλογος για το ζήτημα αυτό και οι πολίτες σχεδόν δεν γνωρίζουν τις θέσεις πολλών κομμάτων για το μεταναστευτικό, όπως και των υποψήφιων ευρωβουλευτών τους.