Όπως κάθε χρόνο, από τις 19 έως τις 24 Σεπτεμβρίου στο Ζάππειο Μέγαρο 71 αίθουσες τέχνης από την Ελλάδα και άλλες δέκα χώρες δίνουν ραντεβού στην Art Athina 2024. Το μεγαλύτερο ετήσιο εικαστικό γεγονός στην Ελλάδα και μία από τις παλαιότερες φουάρ στην Ευρώπη έχει ως κεντρικό άξονα τη σύγχρονη τέχνη, ενισχυμένη την παρουσία του design, δίνει έμφαση στη συμπερίληψη και τη βιωσιμότητα. Αυτήν τη χρονιά θα ενεργοποιήσει αθέατες γωνιές του ιστορικού κτιρίου του Ζαππείου και θα επεκταθεί τόσο στον ευρύτερο χώρο που περιβάλλει το μέγαρο όσο και στον γειτονικό θερινό κινηματογράφο, την «Αίγλη».
Η περιοδική έκθεση που σχεδιάζει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για το τέλος του χρόνου αφορά την αστείρευτη πηγή και τον πλούτο που έχουμε κληρονομήσει από τον κυκλαδικό πολιτισμό. Το Μουσείο Μπενάκη ανοίγει τη χειμερινή του δραστηριότητα με δύο εκθέσεις. Η πρώτη, με τίτλο «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους», είναι περιοδική και θα διαρκέσει από τις 12 Νοεμβρίου 2024 έως τις 27 Απριλίου 2025. Θα παρουσιάσει περισσότερα από 400 πολύτιμα αντικείμενα τέχνης με δάνεια από μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού για να μας συστήσει έναν πλούτο θεμάτων και τεχνικών που αναπτύχθηκαν εκείνη την περίοδο. Από τα φυσιολατρικά θέματα μέχρι τις φιγούρες της Νίκης και του Έρωτα, τις λεοντοκεφαλές και τις επιρροές από τα ελληνιστικά κράτη της Ανατολής, η πολύτιμη τεχνική εξακολουθεί να επηρεάζει μέχρι σήμερα καλλιτέχνες και τεχνίτες σε όλο τον κόσμο. H δεύτερη έκθεση γίνεται με αφορμή τα 50 χρόνια σημαντικής παρουσίας του πρώην Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος που μετονομάστηκε σε Ίδρυμα Βασίλη Παπαντωνίου (ΙΒΠ). Πλήθος πολύτιμων τεκμηρίων θα παρουσιαστεί μέσα από τις συλλογές του μουσείου που ιδρύθηκε το 1974 από την Ιωάννα Παπαντωνίου. Χρονολογούνται στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού και είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον λαϊκό και τον νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Ξεχωρίζουν η ενδυματολογική συλλογή, η συλλογή παιχνιδιών απ’ όλο τον κόσμο, τα κοσμήματα, η ζωγραφική, τα σχέδια και τα χαρακτικά.
Προτού το κτίριο μετατραπεί σε ξενοδοχείο θα παρουσιαστούν έργα που ανταποκρίνονται στον χώρο (site-specific) και στο εννοιολογικό πλαίσιο (context-responsive), δημιουργώντας με το οπτικό, πολυμεσικό λεξιλόγιό τους εγκαταστάσεις χώρου, βίντεο, γλυπτά και ζωγραφική. Όσοι/-ες συμμετέχουν συνομιλούν με έννοιες του χωροχρόνου και μέσα από το πρίσμα του παρελθόντος και του παρόντος πραγματεύονται νοήματα που σχετίζονται με το μέλλον.
Η πρώτη μεγάλη ομαδική έκθεση του φθινοπώρου, «space of togetherness», σε επιμέλεια της Ελίνας Κουντούρη, διευθύντριας του ΝΕΟΝ, οργανώνεται από τον ίδιο οργανισμό στον χώρο της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, στο Σχολείον της Αθήνας - Ειρήνη Παπά και θα διαρκέσει από τις 9 Σεπτεμβρίου έως τις 20 Οκτωβρίου. Περιλαμβάνει ιστορίες που αποκαλύπτονται όταν διασταυρώνονται οι φυλές, οι πολιτικές και τα ανθρώπινα δικαιώματα, διερευνώντας πώς προκύπτουν προκαθορισμένες ιδέες για τον ρατσισμό, την κοινωνική κινητικότητα και τα δικαιώματα των μεταναστών, αλλά και τον τρόπο που αναπτύσσονται η αίσθηση του ανήκειν και η συνύπαρξη μέσα από τη διαφορετικότητα της τάξης, της φυλής, του φύλου. Στην έκθεση συμμετέχουν καλλιτέχνες, καλλιτέχνιδες και συλλογικότητες, παρουσιάζοντας πρακτικές που αμφισβητούν τα στερεότυπα και θέτοντας μερικά από τα πιο επίκαιρα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν η Ευρώπη και ο κόσμος σήμερα.
«Χένρι Μουρ και Ελλάδα» είναι ο τίτλος της έκθεσης στην Gagosian που εγκαινιάζεται στις 12 Σεπτεμβρίου, στην οποία θα παρουσιαστούν έργα που ο Χένρι Μουρ δημιούργησε επηρεασμένος από τις αρχαιότητες. Είναι η πρώτη έκθεση του έργου του καλλιτέχνη στην Ελλάδα εδώ και είκοσι χρόνια, γίνεται σε συνεργασία με το Henry Moore Foundation και φωτίζει τη γοητεία που άσκησε στον καλλιτέχνη η γνωριμία του με την αρχαία ελληνική τέχνη κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ελλάδα το 1951, λίγους μήνες πριν από την πρώτη του αναδρομή στην Tate στο Λονδίνο. Στόχος της είναι να διερευνήσει τους δεσμούς μεταξύ της δικής του πρακτικής και της αρχαιοελληνικής, π.χ. της κυκλαδικής γλυπτικής. Ο καλλιτέχνης έκανε τη μία και μοναδική επίσκεψή του στην ηπειρωτική Ελλάδα το 1951 για μια έκθεση στο Ζάππειο Μέγαρο, ταξιδεύοντας επίσης στους αρχαιολογικούς χώρους των Δελφών, της Ολυμπίας και των Μυκηνών. Δεν εξέθεσε ξανά στην Αθήνα μέχρι το 1965.
Στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Πανεπιστημίου 46, στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, από τις 17 Οκτωβρίου, σαράντα τέσσερις σύγχρονοι/-ες καλλιτέχνες/-ιδες παρουσιάζουν τα έργα τους στην έκθεση «wanderlust / all passports» σε επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου. Προτού το κτίριο μετατραπεί σε ξενοδοχείο θα παρουσιαστούν έργα που ανταποκρίνονται στον χώρο (site-specific) και στο εννοιολογικό πλαίσιο (context-responsive), δημιουργώντας με το οπτικό, πολυμεσικό λεξιλόγιό τους εγκαταστάσεις χώρου, βίντεο, γλυπτά και ζωγραφική. Όσοι/-ες συμμετέχουν συνομιλούν με έννοιες του χωροχρόνου και μέσα από το πρίσμα του παρελθόντος και του παρόντος πραγματεύονται νοήματα που σχετίζονται με το μέλλον. Τέτοιες ιδέες μετατρέπονται σε υποκειμενικές συνθήκες που η μία επηρεάζει την άλλη, οδηγώντας σε μια αναδιάρθρωση των νοητικών αξόνων και της αντίληψής μας για τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
«Όταν αδειάζει και γεμίζει το φως» είναι ο τίτλος της έκθεσης που ξεκινά στις 20 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη σε επιμέλεια των Τάκη Μαυρωτά και Πάνου Γιαννικόπουλου. Εκατόν είκοσι πέντε καλλιτέχνες/-ιδες από διαφορετικές γενιές φέρνουν στο προσκήνιο τη σημασία του φωτός στην τέχνη μέσω του διαλόγου εμβληματικών έργων της Χρύσας, του Στήβεν Αντωνάκου, του Τάκη και του Γιάννη Μπουτέα με αυτά σύγχρονων εικαστικών. Μέσα από την αξιοποίηση σωλήνων φωτισμού νέον πραγματοποιείται μια επιστροφή στην υλικότητά του και προσεγγίζεται η λειτουργία του στο καταναλωτικό πλαίσιο και στον κόσμο της διαφήμισης. Μέσα από τις εγκαταστάσεις, τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τη φωτογραφία διερευνώνται οι εννοιολογικές αναφορές του φωτός, από τη μεταφυσική του διάσταση μέχρι την πλαστική, αλλά και η παρουσία του στην καθημερινότητα από τη δεκαετία του ’60 έως σήμερα.
Μια πρωτότυπη έκθεση κόμικς με τον τίτλο «Ένα γλυκό ξημέρωμα - 14 ιστορίες για την Αθήνα της Κατοχής» ανοίγει στις 6 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα Νέοι Φούρνοι στην Τεχνόπολη σε επιμέλεια Μενέλαου Χαραλαμπίδη και Γιάννη Κουκουλά. Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων του δήμου Αθηναίων «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της». Οι επισκέπτες θα ανακαλύψουν έργα δεκατεσσάρων Ελλήνων δημιουργών που αφηγούνται ιστορίες για την Αθήνα της Κατοχής, επικεντρωμένες στους ανθρώπους που έβλεπαν ή ονειρεύονταν «γλυκά ξημερώματα» τη στιγμή που βίωναν σκοτεινές ημέρες, ζοφερές νύχτες, εφιαλτικές εποχές. Τα έργα δεν αποτελούν ντοκουμέντα, μαρτυρίες, τεκμήρια, αποδείξεις ή ιστορικά στοιχεία. Κάποια εδράζονται σε ιστορικά δεδομένα και κάποια αποτελούν μυθοπλαστικές αφηγήσεις. Οι Soloup, Αλέκος Παπαδάτος, Αλέξια Οθωναίου, Γιώργος Γούσης, Γιώργος Φαραζής, Δημήτρης Καμένος, Θανάσης Πέτρου, Θοδωρής Μπαργιώτας, Λέανδρος, Πέτρος Ζερβός, Πέτρος Χριστούλιας, Σπύρος Δερβενιώτης, Τάσος Μαραγκός και Τόμεκ Γιοβάνης αποτυπώνουν με τον δικό τους τρόπο πτυχές των θλιβερών κατοχικών χρόνων.
Στη Δημοτική Πινακοθήκη της Αθήνας ο ΟΠΑΝΔΑ διοργανώνει από τις 7 Νοεμβρίου την έκθεση «Γιάννης Φωκάς» σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου. Η έκθεση έχει αναδρομικό χαρακτήρα και περιλαμβάνει πίνακες μεγάλων διαστάσεων που χρονολογούνται από το 1985 έως σήμερα. Ο Φωκάς θεωρείται από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής, και δη της αφαιρετικής. Η αναδρομική του στην Πινακοθήκη εντάσσεται σε μια σειρά εκθέσεων Ελλήνων ζωγράφων που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του ’80, όπως ο Γιάννης Αδαμάκος και ο Αχιλλέας Χρηστίδης. Ο Φωκάς γεννήθηκε στα Γιαννιτσά το 1951. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στην École des Beaux-Arts στο Παρίσι. Την περίοδο 1995-2018 διετέλεσε καθηγητής του Δ’ Εργαστηρίου Ζωγραφικής στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Tο έργο του Jean Cocteau συνδιαλέγεται με το νέο σώμα δουλειάς της Mylene Jampanoi στην έκθεση «Temporal Transferences» που θα εκτίθεται από τις 12/9 στη Roma Gallery σε επιμέλεια Πάνου Γιαννικόπουλου. Ο κόσμος του Cocteau απεικονίζει έναν μετωπικό αντικατοπτρισμό, θα μπορούσε όμως να διακρίνει κανείς σε αυτόν και τη στιγμή μιας θελκτικής αναμονής π.χ. πριν από το φιλί δυο όμοιων αντικριστών μορφών. Το μοτίβο του αντικατοπτρισμού και του καθρέφτη επαναλαμβάνεται στη δουλειά του, καθώς αντιστρέφει την όποια ναρκισσιστική υπόνοια και ξεπερνά τις ψυχαναλυτικές διαπραγματεύσεις, δημιουργώντας περάσματα, πύλες εισόδου σε έναν άλλο κόσμο. Οι πίνακές του αποτελούν απόδειξη της ικανότητάς του να υφαίνει σύνθετες ιστορίες μέσα από απλά οπτικά στοιχεία αλλά με αφηγηματικό βάθος. Ο καθρέφτης γίνεται μεθοριακός χώρος μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Εδώ εντοπίζεται η αντιστοιχία με το έργο της Jampanoi.
Από τις 12 Σεπτεμβρίου, στο The Breeder Studyroom, έναν χώρο διαμορφωμένο μέσα στο κτίριο της Breeder, ο Δημήτρης Γκέτσις παρουσιάζει μια εγκατάσταση που εμβαθύνει στην καλλιτεχνική του διαδικασία και ευρύτερα στο δημιουργικό του σύμπαν. Στο προσωπικό αυτό studyroom θα μοιραστεί μέρος της δημιουργικής του διαδικασίας με το κοινό, παρουσιάζοντας αναφορές, αντικείμενα από το στούντιό του ή παράλληλα πρότζεκτ και πειραματισμούς. Ο Γκέτσις διερευνά θέματα που τον απασχολούν και τον εμπνέουν, προβάλλοντας έργα και υλικά από διάφορα στάδια της πορείας του. Συγκεκριμένα, η έκθεση παραθέτει στιγμιότυπα από την έρευνα, την προετοιμασία και την παραγωγή που χαρακτηρίζουν το διακριτό του ύφος. Επηρεασμένος από τα αναγεννησιακά studiolo, δημιουργεί έναν χώρο με υλικά που σχετίζονται με την καλλιτεχνική του πρακτική. Το έργο του δομείται γύρω από θέματα μυθολογίας, αλχημείας, storytelling και φανταστικών υβριδικών σωμάτων, επεκτείνοντας την αναζήτησή του σε σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, ιδιαίτερα μέσα στο μετα-αποικιακό και πατριαρχικό περιβάλλον.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
