Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Όπως η Έρικα.

Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Όπως η Έρικα. Facebook Twitter
0

Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Πώς να εξηγήσεις ότι λίγες δεκαετίες πριν υπήρξαν άλλα παιδιά στη χώρα μας και σε ολόκληρη την Ευρώπη που εξολοθρεύτηκαν εν ψυχρώ; Πώς να απαντήσεις στην ερώτηση «γιατί»; Γιατί ήταν διαφορετικά; Μα δεν ήταν. Σε ποια ηλικία μπορούν τα παιδιά να καταλάβουν; Σε ποια ηλικία θα μπορέσει να αντισταθμιστεί η φρίκη που θα νιώσουν με κάτι ουσιώδες – τον προβληματισμό για τον ρατσισμό, για τις προκαταλήψεις, για την περιθωριοποίηση, για το που μας οδηγεί η παθητική στάση απέναντι στο κακό που γίνεται δίπλα μας;

Ένα εξαιρετικό βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις πάντα προσεγμένες και επιλεκτικές Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, η «Έρικα» της Ruth Vander Zee, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό, καθώς η απλή γλώσσα του το καθιστά κατάλληλο και για παιδιά Δημοτικού. Το βιβλίο, που περιέχει κι ένα κείμενο της Μαρίζας Ντεκάστρο για τη Διδακτική του Ολοκαυτώματος, μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των γονιών και των δασκάλων που θέλουν να μιλήσουν στα παιδιά τους γι’ αυτό το θέμα. Η ιστορία της Έρικας είναι αληθινή· η συγγραφέας τη συνάντησε σε μια γερμανική κωμόπολη και η Έρικα της διηγήθηκε τη ζωή της: «Γεννήθηκα κάποια στιγμή το 1944. Δεν ξέρω πότε είναι τα γενέθλιά μου. Δεν ξέρω τι όνομα μου έδωσαν. Δεν ξέρω σε ποια πόλη γεννήθηκα ούτε σε ποια χώρα. Δεν ξέρω αν είχα αδέλφια. Το μόνο που ξέρω είναι πως ήμουν μωρό, λίγων μηνών, όταν σώθηκα από το Ολοκαύτωμα».

Η Έρικα περιγράφει πως φαντάζεται τις τελευταίες μέρες των γονιών της: την εγκατάλειψη του βρώμικου, εξαθλιωμένου γκέτο και την ελπίδα ότι τα τρένα θα τους πάνε κάπου καλύτερα, τις ατέλειωτες μέρες που πέρασαν κλειδωμένοι, στριμωγμένοι και όρθιοι στα βαγόνια για τα ζώα, τη οδυνηρή συνειδητοποίηση ότι δεν πάνε σε ένα καλύτερο μέρος. Αναρωτιέται πότε αποφάσισε η μητέρα της αυτό που έκανε και πώς πέρασε τα τελευταία λεπτά με το νεογέννητο μωρό της: «Όπως με τύλιγε σφιχτά σε μια ζεστή κουβερτούλα ψιθύρισε τ’ όνομά μου; Με γέμισε φιλιά λέγοντάς μου ‘Σ’ αγαπώ!’; Έκλαψε; Έκανε την προσευχή της;».

Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Όπως η Έρικα. Facebook Twitter

Μόνο να φαντάζεται μπορεί η Έρικα τις τελευταίες στιγμές με τους γονείς της. Το μόνο που γνωρίζει πραγματικά είναι πως όταν το τρένο έκοψε ταχύτητα σε μια διάβαση, η μητέρα της την πέταξε από το παράθυρο σ’ ένα χαντάκι με απαλό χορτάρι: «Πηγαίνοντας προς το θάνατο, η μητέρα μου με πέταξε πίσω στη ζωή».

Η γυναίκα που περιμάζεψε το μωρό με κίνδυνο της ζωής της και το μεγάλωσε σαν δικό της («Μου έδωσε ένα σπιτικό. Με τάισε, με έντυσε και μ’ έστειλε σχολείο.») και η οικογένεια με τα τρία παιδιά που έφτιαξε η Έρικα μεγαλώνοντας («Σήμερα το δικό μου δέντρο έχει και πάλι ρίζες. Το αστέρι μου λάμπει ξανά.») αποδεικνύουν αυτό που γράφει η μεταφράστρια Μαρίζα Ντεκάστρο στο τέλος του βιβλίου: Η Έρικα ήταν ένα τυχερό παιδί.

Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Όπως η Έρικα. Facebook Twitter
Πώς να μιλήσεις στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων; Όπως η Έρικα. Facebook Twitter
Σελίδες απ' την αγγλική έκδοση

Ενάμισι εκατομμύριο εβραιόπουλα που εξολοθρεύτηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης υπήρξαν λιγότερο τυχερά. Στο πολύ όμορφο κείμενο «Για σένα που διαβάζεις αυτό το βιβλίο», τα παιδιά μπορούν να μάθουν κάποια πράγματα γι’ αυτά τα παιδιά: από πού προέρχονταν, πώς ήταν η καθημερινότητά τους, πώς άλλαξε σταδιακά αυτή η καθημερινότητα με τα αντισημιτικά μέτρα. Πως τους απαγορεύτηκε να πηγαίνουν σινεμά, πως διώχτηκαν από τα σχολεία τους, πως τους αρνιόταν την είσοδο στα εστιατόρια.

Μπορούν ακόμα να μάθουν για τα εβραιόπουλα της Ελλάδας και πως, σαν τη γυναίκα που περιμάζεψε και έσωσε την Έρικα, υπήρξαν κι εδώ κάποιοι άνθρωποι που έκαναν το ίδιο, όπως οι κάτοικοι της Ζακύνθου, που έκρυψαν και έσωσαν όλους τους Εβραίους του νησιού. Όπως ακριβώς και η Έρικα, όμως, οι Εβραίοι της Ζακύνθου υπήρξαν απλώς πολύ τυχεροί: το 96% των 70.000 Ελλήνων Εβραίων χάθηκε στο Ολοκαύτωμα.

Τα παιδιά του Δημοτικού που θα διαβάσουν αυτό το βιβλίο είναι βέβαιο ότι θα προσεγγίσουν τους γονείς ή τους δασκάλους τους με χιλιάδες ερωτήσεις. Αν αυτές οι ερωτήσεις αποτελέσουν την αφορμή για συζητήσεις σχετικά με τον ρατσισμό, την περιθωριοποίηση, τα στερεότυπα, την αλληλεγγύη, το βιβλίο αυτό θα έχει πετύχει τον στόχο του. Ωστόσο, το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά Δημοτικού. Η εντυπωσιακή εικονογράφηση του Roberto Innocenti, που παραπέμπει σε φωτογραφικά ντοκουμέντα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε συνδυασμό με τη λιτή, αλλά σπαραχτική αφήγηση, καθιστά το βιβλίο ελκυστικό σε κάθε ηλικία. Για λίγα βιβλία μπορεί πια να το πει αυτό κανείς, αλλά σ’ αυτή την περίπτωση είναι αλήθεια: η «Έρικα» είναι ένα βιβλίο που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία.

*Info: Ruth Vander Zee, Roberto Innocenti, Έρικα, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2015, τιμή: 14,90 Ευρώ

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Σαντορίνη σε βιβλία

Βιβλίο / Η Σαντορίνη των ποιητών, των φωτογράφων, των περιηγητών

Το φημισμένο νησί των Κυκλάδων ανέκαθεν κέντριζε τη συγγραφική φαντασία και κινητοποιούσε την επιστημονική έρευνα με πολλαπλούς τρόπους. Μια συλλογή από τις πιο σημαντικές εκδόσεις για τη Σαντορίνη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Χρήστος Τσιόλκας: «Μπαρακούντα»

Το Πίσω Ράφι / Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα;

Ο Χρήστος Τσιόλκας, ο συγγραφέας που μεσουράνησε με το «Χαστούκι» δεν σταμάτησε να μας δίνει λογοτεχνία για τα καυτά θέματα της εποχής μας. Και το «Μπαρακούντα» δεν αποτελεί εξαίρεση.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε 

Βιβλίο / Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε 

Το έργο του Έρμαν Έσε, είτε ως λαμπρού εκφραστή της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, είτε ως σύγχρονου μελετητή της ενδοσκόπησης, αποδεικνύεται πολύ πιο επίκαιρο και επιδραστικό από οποιοδήποτε life coaching, δεσπόζοντας ακόμα στις κορυφές των παγκόσμιων μπεστ σέλερ. Οι εκδόσεις Διόπτρα επανεκδίδουν τα πιο γνωστά βιβλία του με μοντέρνα εξώφυλλα και νέες μεταφράσεις. 
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ο συγγραφέας του Fight Club πιστεύει ότι οι σέκτες και οι αιρέσεις είναι πια εκτός ελέγχου

Βιβλίο / Ο συγγραφέας του Fight Club πιστεύει ότι οι σέκτες και οι αιρέσεις είναι πια εκτός ελέγχου

«Ένα πράγμα μας σώζει», λέει ο Τσακ Πάλανιουκ για τον Ίλον Μασκ στη συνέντευξή του στον Telegraph. «Συνήθως, τέτοια άτομα είτε αποτυγχάνουν οικτρά είτε χάνουν την προσοχή μας».
THE LIFO TEAM
Μπιλ Γκέιτς: «Αν μεγάλωνα σήμερα, θα είχα διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού»

Tech & Science / Μπιλ Γκέιτς: «Αν μεγάλωνα σήμερα, θα είχα διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού»

Ο πρώτος τόμος των απομνημονευμάτων του μεγιστάνα της τεχνολογίας που μόλις κυκλοφόρησε φανερώνει πως γεννήθηκε στο σωστό μέρος, την κατάλληλη στιγμή, και φτάνει μέχρι την ίδρυση της Microsoft το 1975.
THE LIFO TEAM
Καρολίνα Μέρμηγκα: «Συγγενής»

Το Πίσω Ράφι / «Συγγενής»: Ένα ταξίδι αυτογνωσίας με μια μεγάλη ανατροπή

Εκείνο που προσεγγίζει η Καρολίνα Μέρμηγκα στο βιβλίο της είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, όπως αυτές ορίζονται από τα δεσμά της οικογένειας, τις υπαρξιακές μας ανάγκες, τις κοινωνικές συμβάσεις.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Σελίν Κιριόλ «Φωνή χωρίς ήχο»

Το πίσω ράφι / «Ένα από τα πιο ιδιοφυώς γραμμένα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας»

Έτσι είχε γράψει ο Πολ Όστερ εξαίροντας τη γραφή της Σελίν Κιριόλ στο «Φωνή χωρίς ήχο» για την οικονομία, τη συμπόνια και τις χιουμοριστικές πινελιές της, για τον τρόπο που προσεγγίζει μια γυναίκα αποξενωμένη σε μια απέραντη μεγαλούπολη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μαίρη Κουκουλέ

Οι Αθηναίοι / Μαίρη Κουκουλέ (1939-2025): Η αιρετική λαογράφος που κατέγραψε τη νεοελληνική αθυροστομία

Μοίρασε τη ζωή της ανάμεσα στην Αθήνα και το Παρίσι, υπήρξε σύντροφος ζωής του επίσης αιρετικού Ηλία Πετρόπουλου. Ο Μάης του ’68 ήταν ό,τι συγκλονιστικότερο έζησε. Πέθανε σε ηλικία 86 ετών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Βιβλίο / Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Σε ποια εποχή γράφτηκε η φημισμένη τριλογία; Πώς διαβάζουμε σήμερα αυτό το σημαντικό μυθιστόρημα; Ποιοι είναι οι ήρωές του; Αυτά και πολλά ακόμα αναλύει με εξαιρετικό τρόπο η Κωνσταντίνα Βούλγαρη σε τρία ηχητικά ντοκιμαντέρ. 
THE LIFO TEAM
Θανάσης Σκρουμπέλος, συγγραφέας

Οι Αθηναίοι / «Δεν μπορεί να κερδίζει συνέχεια το δίκιο του ισχυρού»

Στο Λονδίνο, ο Θανάσης Σκρουμπέλος έλεγε ότι είναι «απ’ τον Κολωνό, γείτονας του Σοφοκλή». Έχοντας βγει από τα σπλάχνα της, ο συγγραφέας που έγραψε για την Αθήνα του περιθωρίου, για τη γειτονιά του και τον Ολυμπιακό, πιστεύει ότι η αριστερά που γνώρισε έχει πεθάνει, ενώ το «γελοίο που εκφράζει η ισχυρή άρχουσα τάξη» είναι ο μεγαλύτερός του φόβος.
M. HULOT