I have things in my head that are not like what anyone has taught me –
shapes and ideas so near to me, so natural to my way of being and thinking...
I decided to start anew, to strip away what I had been taught.
Georgia O'Keeffe, 1974
Στο Brooklyn Museum of Art οι επισκέπτες είναι αρκετοί, αλλά καμιά σχέση με την κοσμοπλημμύρα που συναντάει κανείς στα μεγάλα μουσεία του Μανχάταν και γενικά παντού στο «νησί». Δεν είναι κι άσχημο για αλλαγή.
Στην καφετέρια του μουσείου το κλίμα είναι χαλαρό, εύκολα βρίσκεις να καθήσεις, οπότε χαλαρά κι εγώ περιεργάζομαι το περιβάλλον και κλείνω με τη διαπίστωση που από μέρες δουλεύει στο μυαλό μου: όλοι σχεδόν οι εργαζόμενοι -στα ταμεία, στην γκαρνταρόμπα, στην ασφάλεια, στην καφετέρια-είναι μαύροι, ενώ λευκοί Αμερικανοί, λ.χ. ωραίες intellectual μεσήλικες κυρίες ή μοντέρνοι γονείς με μικρά παιδιά είναι οι περισσότεροι επισκέπτες και θαμώνες. Βέβαια αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο μουσείο του Μπρούκλιν, αλλά σχεδόν παντού στη Νέα Υόρκη.
Το Μπρούκλιν, όπως είναι γνωστό, έγινε η εστία για χιλιάδες μετανάστες απ' όλο τον κόσμο εδώ και περίπου 150 χρόνια. Σήμερα είναι το borough της Νέας Υόρκης με το μεγαλύτερο πληθυσμό και το melting pot του melting pot όπου λευκή (μη ισπανόφωνη) και μαύρη κοινότητα είναι πληθυσμιακά σχεδόν ίσες και περίπου ένας στους 4 κατοίκους είναι Εβραίος (η μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στον κόσμο έξω από το Ισραήλ.)
Είχε σε απόλυτο έλεγχο κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής της και τίποτα δεν αφηνόταν στην τύχη. Πολλά από τα φορέματα και τα ρούχα τα σχεδίαζε και τα έραβε η ίδια ή έδινε αναλυτικές παραγγελίες σε σπεσιαλίστες του είδους όπως ο Salvatore Ferragamo και είναι όλα σαν προέκταση των έργων της.
Εδώ και λίγα χρόνια η συμφόρηση και οι ακριβές τιμές στο Μανχάταν έχουν οδηγήσει πολλούς ιδιώτες και επιχειρηματίες στο Μπρούκλιν με αποτέλεσμα αρκετές τυπικές γειτονιές μεταναστών πρώτης, δεύτερης ή τρίτης γενιάς να αλλάξουν πολύ γρήγορα σύσταση και χρώμα. Το τρίγωνο Greenpoint, Williamsburg, Bushwick είναι γεμάτο μπαρ, εστιατόρια και μοδάτα μαγαζιά. Η ατμόσφαιρα θυμίζει, τηρουμένων των αναλογιών, Κεραμεικό στις πρώτες δόξες του.
Μετά τους χίπστερ ακολούθησαν οι πλούσιοι και οι επενδυτές που ανέβασαν κατακόρυφα τις τιμές σε βάρος του τοπικού πληθυσμού. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν στην περιοχή έχουν πλέον την έδρα τους εταιρίες όπως οι Etsy, Vice, Amazon, Kickstarter και Livestream;
Πολλοί μιλάνε με λύπη και θυμό γι' αυτό που χάνεται. Εάν όμως έτσι προχωράει η ζωή, μπορείς να τη σταματήσεις;
Πάντως, όταν βρεθεί κανείς έξω από την περιοχή επέλασης του Μανχάταν, θα δει σε μια εμφανή αντίθεση πολύ πιο νορμάλ καταστάσεις – κόσμος (κυρίως μαύρος) με προβλήματα και σκοτούρες, λαϊκά εμπορικά καταστήματα, η ανθρώπινη κατάσταση στην κανονική εκδοχή της.
Περνώντας λίγο νωρίτερα μπροστά από το σχολικό συγκρότημα «Brooklyn Technical High School» θυμήθηκα τη μεγάλη έρευνα που δημοσίευσαν πρόσφατα οι New York Times σχετικά με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Νέα Υόρκη την εποχή που ήταν δήμαρχος ο Bloomberg.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, παρά τη βελτίωση στα συνολικά ποσοστά αποφοίτησης και τη μείωση της απόκλισης μεταξύ λευκών-μαύρων-hispanicos που παίρνουν απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι ταξικές διαφορές στην Νέα Υόρκη είναι αγεφύρωτες όσον αφορά τα σχολεία των παιδιών.
Τα «καλά σχολεία», με τα υψηλά ποσοστά αποφοίτησης και εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, επιλέγουν τους μαθητές με ειδικές και περίπλοκες διαδικασίες. Η έρευνα δείχνει με αριθμούς ότι εάν εάν είσαι μαύρος ή φτωχός, δεν θα μπορέσεις ποτέ να μπεις σ'ένα τέτοιο σχολείο γιατί οι συνθήκες επιλογής και ο ανταγωνισμός είναι εξαρχής σε βάρος σου.
Παρατηρήσεις τέλος – επιτέλους στην έκθεση
Αν για όλο τον κόσμο είναι μια πολύ μεγάλη ζωγράφος, για την Αμερική η Georgia O'Keeffe είναι επιπλέον μια γυναίκα - μύθος.
Με καταγωγή από τις φάρμες του Γουισκόνσιν, έκανε από μικρή μαθήματα καλών τεχνών, συνέχισε τη σταδιοδρομία της ως νεαρή καθηγήτρια στην επαρχία, όμως δεν άργησε να βρει τον δρόμο προς τη Νέα Υόρκη. Η γνωριμία και ο γάμος της με τον επιδραστικό φωτογράφο και έμπορο τέχνης Alfred Stieglitz σε μια εποχή που άλλαζαν τα πάντα, οι πρώτες εκθέσεις της στην αβαν-γκαρντ γκαλερί «291» -μόνη γυναίκα μεταξύ των αμερικανών μοντερνιστών-, τα αμέτρητα φωτογραφικά πορτρέτα της από τον Stieglitz, η αναδρομική έκθεση στο Μoma το 1946 (ξανά πρωτιά για γυναίκα ζωγράφο), τα ταξίδια στο Νέο Μεξικό όπου σταδιακά εγκαταστάθηκε σε συνθήκες minimal ζωής· όλα αυτά έδωσαν στο έργο της τη διάσταση της τόλμης και της σοβαρής πρωτοπορίας.
Στη ζωγραφική έχει κάτι εντελώς δικό της, με ελάχιστη φανερή επιρροή από την κυρίαρχη ευρωπαϊκή ζωγραφική της εποχής. Βασικό μοτίβο είναι η φύση μέσα από τα σχήματα, τα χρώματα και τις αντιθέσεις της. Υπερμεγέθη λουλούδια, φυτά, σκελετοί ζώων, ξερά και σκονισμένα τοπία της αμερικανικής υπαίθρου αλλά και μοντερνιστικά κτήρια της Νέας Υόρκης, όλα αποδίδονται με πολλές λεπτομέρειες σαν μέσα από έναν τεράστιο αφαιρετικό μεγεθυντικό φακό.
Η έκθεση Georgia O'Keeffe: Living Modern στο μουσείο του Μπρούκλιν επικεντρώνεται στο καθημερινό lifestyle της O'Keeffe και τη σημειολογία του για την προσωπικότητα και τη ζωγραφική της. Από την γκαρνταρόμπα και τη διακόσμηση του σπιτιού της έως τον τρόπο που ποζάρει στο φακό, όλα είναι μέρος της δημόσιας εικόνας που η ίδια προσεκτικά φιλοτέχνησε για τον εαυτό της – ένας προοδευτικός και ανεξάρτητος τρόπος ζωής σαν την άλλη πλευρά της μοντερνιστικής τέχνης της.
Η αισθητική φιλοσοφία της απηχεί το κίνημα Arts and Crafts των αρχών του 20ου αι. (ό,τι μας περιβάλλει και ζούμε μαζί του πρέπει να είναι μέρος και να ταιριάζει με την ενιαία αισθητική μας, που πιστεύει στη δύναμη της φύσης, τη μοναδικότητα του ανθρώπου και αντιστέκεται στις συνθήκες μαζικής παραγωγής) και γι' αυτό πολλά από τα προσωπικά της είδη και αντικείμενα τα είχε σχεδιάσει ή και κατασκευάσει η ίδια.
Well, ενδιαφέρον το θέμα, αλλά και τηλεφωνικούς καταλόγους να είχε, πάλι θα πήγαινα. Για κάποιον που έχει δει τα έργα της μόνο από φωτογραφίες, καμιά ευκαιρία να δει από κοντά κάποιους πίνακές της δεν μπορεί να πάει χαμένη.
Στην έκθεση παρουσιάζεται μεγάλο μέρος της ενδυματολογικής συλλογής της από το Μουσείο Georgia O'Keeffe στη Santa Fe (ρούχα, παπούτσια και λοιπά αξεσουάρ που χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της μεγάλης ζωής της - πέθανε 98 ετών το 1986). Ξεκινά με τα χρόνια της πρώτης νεότητας και μια σειρά νεανικών, ρομαντικών φορεμάτων της δεκαετίας του '20 (χωρίς κορσέ φυσικά), συνεχίζει με την εποχή της Νέας Υόρκης και σοφιστικέ φορέματα μαύρο-άσπρο / ισόπατα παπούτσια κι ελάχιστα μίνιμαλ κοσμήματα, και ολοκληρώνεται με την τελευταία μεγάλη φάση της ζωής της O'Keeffe στο Νέο Μεξικό όπου ο ήλιος και η ξηρασία του Νότου χαλάρωσαν το αυστηρό στυλ κι εκεί φόρεσε τα κλασικά αμερικάνικα τζιν και τα αντρικά πουκάμισα. Ενδιάμεσα είχε πολύ αγαπήσει τις λιτές γιαπωνέζικες γραμμές και το κιμονό.
Είναι φανερό ότι είχε σε απόλυτο έλεγχο κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής της και τίποτα δεν αφηνόταν στην τύχη. Πολλά από τα φορέματα και τα ρούχα τα σχεδίαζε και τα έραβε η ίδια ή έδινε αναλυτικές παραγγελίες σε σπεσιαλίστες του είδους όπως ο Salvatore Ferragamo και είναι όλα σαν προέκταση των έργων της. Η ενιαία καθαρότητα χρωμάτων και γραμμών σε ενδυματολογικό κώδικα και καλλιτεχνικό ύφος είναι εντυπωσιακή.
Για του λόγου το αληθές, σε παραβολή με τα ρούχα παρουσιάζονται –επιτέλους-ορισμένοι πίνακες της O'Keeffe. Δεν είναι πολλοί, είναι όμως υπέροχοι, ειδικά το "Line and Curve" (1927) και το "In the Patio IX" (1950).
Στο δεύτερο τμήμα της έκθεσης παρουσιάζονται φωτογραφίες και βίντεο από τις κατοικίες της στο Νέο Μεξικό. Και στα σπίτια αυτά είχε μεταδώσει εσωτερικά και εξωτερικά ιδιαίτερο αφαιρετικό χαρακτήρα ενώ η ίδια, γερασμένη αλλά δυναμική, καλλιεργούσε βιολογικούς κήπους και εμπνεόταν διαρκείς αρχιτεκτονικές αλλαγές. Η επιλογή για μια ζωή με μόνα τα βασικά απογείωσε το μύθο της στην Αμερική.
Η total modern περσόνα της τραβούσε σαν μαγνήτης τον φακό οπότε η έκθεση κλείνει με εντυπωσιακά φωτογραφικά πορτρέτα από διάσημους φωτογράφους, από τον Ansel Adams και τον Andy Warhol ως την Annie Leibovitz, τον Cecil Beaton, και τον Bruce Weber. Στον φακό τους η O'Keeffe παραμένει λεπτή, νευρώδης, με τα ίδια ωραία αλλά σοβαρά χαρακτηριστικά όπως στα πορτρέτα του Stieglitz δεκάδες χρόνια πριν και κοιτάζει την κάμερα με το ίδιο αυστηρό, τολμηρό βλέμμα και την ικανοποίηση να φτιάχνεις τη ζωή σου όπως τη θέλεις.
σχόλια