Alfred Stieglitz. Η πρύμνη.
"Αν χάνονταν όλες μου οι φωτογραφίες και έμενε μόνο μία να με αντιπροσωπεύει, με τη The Steerage θα ήμουν ικανοποιημένος"
Πως τράβηξα τη φωτογραφία μου The Steerage (Η πρύμνη)
"Αρχές Ιουνίου του 1907, αποφασίσαμε με την οικογένειά μου να ταξιδεύσουμε στην Ευρώπη. Η γυναίκα μου επέμενε να πάμε με το πλοίο Kaiser Wilhelm II -το πιο μοδάτο πλοίο του North German Lloyd. Προορισμός μας ήταν το Παρίσι. Πόσο μισούσα την ατμόσφαιρα της πρώτης θέσης του πλοίου! 'Ηταν αδύνατο να αποφύγει κανείς τους νεόπλουτους.
Τις πρώτες μέρες καθόμουν συνεχώς στις καρέκλες του καταστρώματος -με τα μάτια κλειστά. Με αυτόν τον τρόπο απέφευγα να βλέπω πρόσωπα που θα μου προκαλούσαν ανατριχίλες -αυτές οι φωνές, και αυτά τα Αγγλικά... Παναγία μου!
Την τρίτη μέρα δεν μπόρεσα να αντέξω άλλο. Προσπάθησα να αποφύγω αυτήν την παρέα. Πήγα όσο το δυνατό πιο μπροστά στο κατάστρωμα. Η θάλασσα δεν ήταν ιδιαίτερα ταραγμένη. Ο ουρανός καθαρός. Το πλοίο έπλεε κόντρα στον άνεμο -έναν μάλλον αναζωογονητικό άνεμο.
Καθώς πλησίαζα στην άκρη του καταστρώματος στάθηκα μόνος, κοιτώντας προς τα κάτω. 'Εβλεπα άντρες, γυναίκες και παιδιά στο κάτω κατάστρωμα της πρύμνης. Υπήρχε μια στενή σκάλα που οδηγούσε στο πάνω μικρό κατάστρωμα, προς τη μεριά της πλώρης.
Στα αριστερά υπήρχε ένα φουγάρο με κλίση και από το πάνω κατάστρωμα είχε προσδεθεί μια σανιδόσκαλα, η οποία λαμποκοπούσε καθώς ήταν φρεσκοβαμμένη. 'Ηταν αρκετά μακριά και λευκή, και καθ' όλη τη διάρκεια του ταξιδιού κανείς δεν τη χρησιμοποίησε.
Στο πάνω κατάστρωμα, στεκόταν ένας νεαρός άντρας με ψάθινο καπέλο κοιτώντας πέρα από τα κάγκελα. Το καπέλο του ήταν στρογγυλό.
Παρατηρούσε τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά του κάτω καταστρώματος. Μόνο άντρες υπήρχαν στο πάνω κατάστρωμα. Η όλη σκηνή με ενθουσίασε. Επιθυμούσα να αποδράσω και να βρεθώ με αυτούς τους ανθρώπους.
'Ενα στρογγυλό ψάθινο καπέλο, το φουγάρο να κλείνει προς τα αριστερά, η σκάλα να οδηγεί στα δεξιά, η άσπρη σανιδόσκαλα με κάγκελα από κυκλικές αλυσίδες -λευκές τιράντες σταυρωτά στην πλάτη του άντρα του κάτω καταστρώματος, στρογγυλά σχήματα από σιδερένια εξαρτήματα, ένα κατάρτι να φεύγει προς τον ουρανό σχηματίζοντας μια τριγωνική μορφή. Για λίγο στάθηκα μαγεμένος, και απλώς κοιτούσα, μόνο κοιτούσα, όλο κοιτούσα. Μπορούσα άραγε να φωτογραφίσω ό, τι έβλεπα, κοίταζα ξανά και ξανά. Είδα μορφές να μοιάζουν μεταξύ τους. Είδα μια εικόνα από μορφές η οποία ταίριαζε με την άποψη που είχα για τη ζωή. Καθώς προσπαθούσα να αποφασίσω εάν έπρεπε να αποθανατίσω αυτή την αναπάντεχη εικόνα που με ενθουσίαζε -τους ανθρώπους, τους απλούς ανθρώπους, το αίσθημα του πλοίου, του ωκεανού και του ουρανού και το αίσθημα ανακούφισης επειδή ήμουν μακριά από το συρφετό των πλουσίων -ήρθε στο μυαλό μου ο Ρέμπραντ και αναρωτήθηκα εάν θα είχε αισθανθεί όπως αισθανόμουν εγώ εκείνη τη στιγμή.
Αυθόρμητα έτρεξα προς την κύρια σκάλα του πλοίου, κατέβηκα κάτω στην καμπίνα μου, πήρα την Graflex, έτρεξα πίσω λαχανιασμένος και αναρωτώμενος εάν ο άντρας με το ψάθινο καπέλο είχε μετακινηθεί από τη θέση του ή όχι. Αν το είχε κάνει, η εικόνα που είχα δει δεν θα υπήρχε πλέον. Η σχέση των μορφών έτσι όπως την ήθελα θα είχε αλλοιωθεί και η εικόνα θα είχε χαθεί.
'Ομως ο άντρας με το ψάθινο καπέλο ήταν ακόμη εκεί. Δεν είχε μετακινηθεί. Επίσης ο άντρας με τις άσπρες τιράντες, με γυρισμένη την πλάτη του, που είχε πιάσει κουβέντα με έναν άλλον άντρα, επίσης βρισκόταν στη θέση του, και η γυναίκα με το παιδί στα γονατά της, καθισμένη στο πάτωμα, επίσης ήταν στην ίδια θέση. Προφανώς κανένας δεν είχε αλλάξει θέση.
Είχα μόνο μία θήκη πλακών και μία μόνο αχρησιμοποίητη πλάκα. Θα μπορούσα να τραβήξω ό, τι έβλεπα και ό, τι ένοιωθα ; 'Ανοιξα το πορτάκι. Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά. Δεν είχα ποτέ ξανά ακούσει τους παλμούς της. Είχα τραβήξει τη φωτογραφία μου ; 'Ηξερα ότι αν την είχα, θα αποτελούσε ακόμη ένα σταθμό στην ιστορία της φωτογραφίας, όμοιο με αυτόν του Car Horses, της φωτογραφίας μου του 1893 και του Hand of Man, του 1902, οι οποίες είχαν ανοίξει καινούργιους δρόμους για τη φωτογραφία, για το φωτογραφικό βλέμμα. Κατά κάποιο τρόπο αυτή η φωτογραφία θα ξεπερνούσε τις προηγούμενες, επειδή τώρα είχα τραβήξει μια εικόνα βασισμένη πάνω σε σχετιζόμενες μορφές και στα βαθύτερα ανθρώπινα συναισθήματα, και αυτό ήταν ένα βήμα παραπέρα στην προσωπική μου εξέλιξη, μια αυθόρμητη ανακάλυψη.
Πήγα την κάμερα στην καμπίνα μου και καθώς γύριζα στην καρέκλα του καταστρώματος η γυναίκα μου είπε : "'Εστειλα έναν καμαρώτο να σε βρει. Αναρωτιόμουν που βρισκόσουν. 'Οταν είπε ότι δεν μπόρεσε να σε εντοπίσει άρχισα να ανησυχώ". Της είπα που είχα πάει.
Παρατήρησε : "Μιλάς λες και βρισκόσουν σε άλλο κόσμο". Απάντησα πως έτσι ήταν (...)"
Απόσπασμα από το βιβλίο των εκδόσεων Παρασκήνιο (2015): 'Αλφρεντ Στίγκλιτζ, Σημειώσεις για τη Φωτογραφία. Μετάφραση, εισαγωγή και επίμετρο του Μάκη Μωραϊτη.
