Ο σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας Τζ. Γκ. Μπάλαρντ, έφυγε από τη ζωή, αν όχι ακριβώς πλήρης ημερών, σίγουρα πλήρως επιβεβαιωμένος για τις ενοράσεις του σχετικά με την ιδέα της νέας τεχνολογικής εποχής αλλά και της Νέας Τάξης.
Όχι ότι ήταν αυτό ακριβώς το «θέμα» του, παρά το γεγονός ότι, συνήθως, το όνομά του συνόδευαν καταναγκαστικά φράσεις όπως «επιστημονική φαντασία» ή «δυστοπικό μέλλον».
Ο Μπάλαρντ ήταν πάνω απ' όλα (τουλάχιστον στη δική μου αντίληψη) ένας επιφανής και οξύνους αντι-κουλτουριάρης που δεν έχανε την ευκαιρία να χλευάζει τη σοβαροφάνεια, το στόμφο και την ιδέα ηθικής ανωτερότητας του συγγραφέα έναντι των κοινών θνητών, νιώθοντας πάντα έντονη την ανάγκη να βάλει πιπέρι στο στόμα όσων εκστόμιζαν κακές λέξεις όπως «φιλολογικό» ή «λογοτεχνικό».
Ο Μπάλαρντ -παρ' ότι ήταν τέκνο της αποικιοκρατίας- ήταν «δικός μας».
Το Crash -το πιο γνωστό ίσως και σίγουρα το πιο περιβόητο βιβλίο του, τοποθετημένο σύμφωνα με τον ίδιο «στο σημείο που το σεξ και ο θάνατος διασταυρώνονται, αν και το γράφημα είναι δύσκολο να διαβαστεί»- υπήρξε ένα από τα βασικά SOS στις μετα-πανκ εξετάσεις και δεν είναι τυχαίες οι έντονες επιρροές του έργου του στους Joy Division, τους Cabaret Voltaire, τους Throbbing Gristle ακόμα και στον Bowie και τόσους άλλους, μέχρι τους Radiohead Klaxons (ο κατάλογος είναι ατέλειωτος).
Πώς να μη θεωρήσεις «δικό σου» κάποιον που είχε χαρακτηρίσει το Μαντ Μαξ 2 ως «την Καπέλα Σιστίνα του πανκ» και το Μπλε Βελούδο ως την «καλύτερη ταινία της δεκαετίας του '80»;
Φυσικά δεν καιγόταν να είναι προοδευτικός ή πολιτικά ορθός: σ' ένα σαρκαστικό μίνι λεξικό του 20ού αιώνα που είχε σκαρώσει, στο λήμμα «έκτρωση» ο ορισμός του ήταν «do it yourself γενοκτονία».
Υπήρξε πάντως κι ο ίδιος τυχερός στις μεταφορές βιβλίων του στη μεγάλη οθόνη, τόσο με το Crash του Κρόνενμπεργκ όσο και με την Αυτοκρατορία του Ήλιου(σίγουρα μια από τις ελάχιστες ταινίες του Σπίλμπεργκ που μπορούμε να κάτσουμε να δούμε όλοι μαζί, χωρίς να ξινίσει κανείς).
Εξέχον δείγμα αυτής της υγιούς απόστασης που έχουν καμιά φορά οι Βρετανοί από τα πράγματα, ο Μπάλαρντ το έπαιζε με άνεση Αίσωπος της Αποκάλυψης με τις διάφορες επιτυχημένες παραβολές του για τους τρόπους που μας χειραγωγεί η τεχνολογία, χωρίς περιορισμό από την ακαδημία ή το λογοτεχνικό κύκλωμα και χωρίς την ανάγκη τεκμηρίωσης που απαιτεί η δημοσιογραφία (λέμε τώρα...).
Ούτε φυσικά καιγόταν να είναι προοδευτικός ή πολιτικά ορθός: σ' ένα σαρκαστικό μίνι λεξικό του 20ού αιώνα που είχε σκαρώσει, στο λήμμα «έκτρωση» ο ορισμός του ήταν «do it yourself γενοκτονία».
Ήταν οπωσδήποτε «ένας προφήτης, μα τι προφήτης» (και μόνο η περιστάσεις του θανάτου της πριγκίπισσας Νταϊάνας είναι σαν διήγημα του Μπάλαρντ), αλλά και ένας από τους πιο ιδιοφυείς τσιταλόγους της σύγχρονης εποχής, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, αλιεύοντας τις δύο εξαιρετικές συλλογές κειμένων του που έχουν κυκλοφορήσει (J.G. Ballard: Quotes και A User's Guide to the Millenium):
1.
Ανάλεκτα
«Οι ανεπτυγμένες κοινωνίες του μέλλοντος δεν θα καθοδηγούνται από την κοινή λογική αλλά από αλληλοσυγκρουόμενα συστήματα ψυχοπαθολογίας». (2003)
«Το βλέπεις παντού στην Ανατολή πια - η Δύση έχει απορριφθεί. Ο αραβικός κόσμος θα πάρει τη θέση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού στο ρόλο του μπαμπούλα για τη Δύση». (1987)
«Μια ισχνή μειοψηφία σύντομα θα τρελαθεί από την πλήξη, συνειδητοποιώντας ότι η μόνη ελευθερία σε μια ολοκληρωτικά λογική κοινωνία είναι η τρέλα. Η βία θα ξεσπάσει στα σούπερ μάρκετ και τα εμπορικά κέντρα. Ενώ θα καταδικάζουμε αυτές τις πράξεις, μέσα μας θα νιώθουμε αναζωογονημένοι απ' αυτές έστω και έμμεσα». (2001)
«Ο Νέος Ολοκληρωτισμός μας χαμογελά με το μηχανικό χαμόγελο αρχισερβιτόρου σε ινδικό ρεστοράν τρίτης κατηγορίας διαβεβαιώνοντάς μας πως ό,τι συμβεί είναι για το καλό μας». (2003)
«Όταν εμφανιστεί ο πρώτος θηλυκός Δαρβίνος ή ο πρώτος θηλυκός Φρόιντ, θα απελευθερωθούν τεράστιες ευεργετικές δυνάμεις, και ο κόσμος μπορεί να αλλάξει μ' ένα σχεδόν θρησκευτικό τρόπο. Ίσως υποσυνείδητα αυτός (αυτή) είναι ο Μεσσίας που περιμένουμε». (2001)
«Η διάσπαρτη επιθυμία για την πορνογραφία σημαίνει ενδεχομένως ότι η φύση μας κρούει τον κώδωνα κινδύνου για τον επερχόμενο αφανισμό μας ως είδος». (1982)
«Η ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού να καταναλώνει παυσίπονα είναι απεριόριστη». (2000)
«Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για να εμπιστεύεται κανείς πιο πολύ τους γιατρούς από τους δικηγόρους ή τους κτηματομεσίτες». (1991)
«Μην ξεχνάτε ότι οι αστυνομικοί είναι ουδέτεροι - μισούν τους πάντες εξίσου. Νομοταγής δεν σημαίνει καλός πολίτης. Σημαίνει να μην ενοχλείς την αστυνομία». (2003)
«Τίποτε δεν είναι πιο ενοχλητικό από το θέαμα των ανθρώπων που δουλεύουν όλη μέρα». (1994)
«Είναι εκπληκτικό πώς οι αδύναμοι κρίνουν τους δυνατούς με τα δικά τους περιορισμένα κριτήρια». (1962)
«Σ' έναν κόσμο απόλυτου σχετικισμού, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζει κανείς ποιος λέει την αλήθεια». (1991)
«Η συμβουλή μου σε οποιονδήποτε είναι η εξής: σε όποιο τομέα κι αν είσαι μείνε πιστός στις εμμονές σου και άφησέ τις να σε καθοδηγούν σαν να είσαι υπνοβάτης». (1987)
2.
What I Believe
Mετάφραση: Μ.Hulot
Πιστεύω στην δύναμη της φαντασίας για να ξαναφτιαχτεί ο κόσμος, να απελευθερωθεί η αλήθεια μέσα μας, να καταπνίξουμε τη νύχτα, να υπερβούμε τον θάνατο, να σαγηνεύσουμε τους αυτοκινητοδρόμους, να κερδίσουμε την εύνοια των πουλιών, να αποδεχτούμε όσα οι τρελοί εκμυστηρεύονται.
Πιστεύω στα πάθη μου, στην ομορφιά του αυτοκινητιστικού ατυχήματος, στην ηρεμία του βυθισμένου δάσους, στις εξάψεις της ερημικής παραλίας όπου κάνεις διακοπές, στην χάρη των νεκροταφείων αυτοκινήτων, στο μυστήριο των πολυόροφων πάρκινγκ, στην ποίηση των εγκαταλειμμένων ξενοδοχείων.
Πιστεύω στους ξεχασμένους αεροδιαδρόμους του νησιού Wake που σημαδεύει τους Ειρηνικούς της φαντασίας μας.
Πιστεύω στην μυστηριώδη ομορφιά της Μάργκαρετ Θάτσερ, στις αψίδες των ρουθουνιών της και στη γυαλάδα του κάτω χείλους της, στη μελαγχολία της πληγωμένων Αργεντίνων στρατιωτών, τα στοιχειωμένα χαμόγελα των υπαλλήλων στα βενζινάδικα, -στα όνειρά μου η Μάργκαρετ Θάτσερ θωπεύεται από έναν νεαρό Αργεντίνο στρατιώτη σε ένα ξεχασμένο ξενοδοχείο με έναν φυματικό υπάλληλο βενζινάδικου να παίρνει μάτι.
Πιστεύω στην ομορφιά όλων των γυναικών, στην προδοσία της φαντασίας τους, τόσο κοντά στην καρδιά μου, στις ενώσεις των απογοητευμένων τιους σωμάτων με τις μαγεμένες κουπαστές των ταμείων των σούπερ μάρκετ, στην θερμή ανοχή των διαστροφών μου.
Πιστεύω στο θάνατο του άυριο, στην εξάντληση του χρόνου, στηνα αναζήτηση μιας νέας εποχής μέσα στα χαμόγελα των σερβιτόρων στις λεωφόρους και στα κουρασμένα μάτια των ελεγχτών εναέριας κυκλοφορίας στα εκτός εποχής αεροδρόμια.
Πιστεύω στα γεννητικά όργανα των μεγάλων ανδρών και γυναικών, στις πόζες του Ρόναλντ Ρίγκαν, της Μάργκαρετ Θάτσερ και της πριγκίπισσας Ντι, στις γλυκές κακοσμίες που αναδύονται από τα χείλια τους την ώρα που κοιτάζουν επίμονα στις κάμερες ολόκληρου του κόσμου.
Πιστεύω στην τρέλα, στην αλήθεια του ανεξήγητου, στις κοινή λογική της πέτρας, στην παράνοια των λουλουδιών, στην αρρώστια που αποθηκεύτηκε στην ανθρώπινη ράτσα από τους αστροναύτες του Απόλλο.
Δεν πιστεύω σε τίποτα.
Πιστεύω στους Max Ernst, Delvaux, Dali, Titian, Goya, Leonardo, Vermeer, Chirico, Magritte, Redon, Duerer, Tanguy, the Facteur Cheval, the Watts Towers, Boecklin, Francis Bacon, και όλους τους αόρατους καλλιτέχνες στα ψυχιατρικά ιδρύματα του πλανήτη.
Πιστεύω στη απιθανότητα της ύπαρξης, το χιούμορ των βουνών, τον παραλογισμό του ηλεκτρομαγνητισμού, στην φάρσα της γεωμετρίας, στην βαναυσότητα της αριθμητικής, στην δολοφονική πρόθεση της λογικής.
Πιστεύων στις ενήλικες γυναίκες, στην διαφθορά της στάσης των ποδιών τους, στην αγνότητα των ατημέλητων σωμάτων τους, στα ίχνη του αιδοίου τους που μένει στα μπάνια των φθαρμένων πανδοχείων.
Πιστεύω στην πτήση, στην ομορφιά των φτερών, στην ομορφιά του κάθε τι που έχει ποτέ πετάξει, στην πέτρα που πετάει ένα μικρό παιδί που κουβαλάει σε αυτή την σοφία των πολιτικών και των μαιών.
Πιστεύω στην ηπιότητα του νυστεριού του χειρουργού, στην απεριόριστη γεωμετρία της οθόνης του σινεμά, στο κρυμμένο σύμπαν μέσα στα σούπερ μάρκετ, στη μοναχικότητα του ήλιου, στην αδολεσχία των πλανητών, στην αέναη επανάληψη του εαυτού μας, στην ανυπαρξία του σύμπαντος και στην βαρεμάρα του ατόμου.
Πιστεύω στο φως που αντανακλούν τα βίντεο στις βιτρίνες των καταστημάτων, τα μεσσιανικά οράματα που εκπέμπουν τα θερμαντικά σώματα στις εκθέσεις αυτοκινήτων, την κομψότητα των κηλίδων πετρελαίου στις ατράκτους των αεροσαφών 747 που είναι σταθμευμένα στις ασφάλτους των αεροδρομίων.
Πιστεύω στη μη-ύπαρξη του παρελθόντος, στον θάνατο του μέλλοντος και τις απεριόριστες δυανατότητες του παρόντος.
Πιστεύω στην παραφροσύνη των αισθήσεων, στους Rimbaud, William Burroughs, Huysmans, Genet, Celine, Swift, Defoe, Carroll, Coleridge, Kafka.
Πιστεύω στον επανασχεδιασμό των Πυραμίδων, του Empire State Building, του Fuehrerbunker στο Βερολίνο, στους αεροδιαδρόμους του Wake Island.
Πιστεύω στην κακοσμία της Πριγκίπισσας Ντι.
Πιστεύω στα επόμενα πέντε λεπτά.
Πιστεύω στην ιστορία των ποδιών μου.
Πιστεύω στις ημικρανίες, την πλήξη του απογεύματος, στον φόβο των ημερολογίων, στην προδοσία των ρολογιών.
Πιστεύω στο άγχος, την ψύχωση και την απελπισία.
Πιστεύω στις διαστροφές, στο ξεμυάλισμα με τα δέντρα, τις πριγκίπισσες, τους πρωθυπουργούς, τα εγκαταλειμμένα βενζινάδικα (πιο όμορφα από το Ταζ Μαχάλ), στα σύννεφα και τα πουλιά.
Πιστεύω στον θάνατο των συναισθημάτων και τον θρίαμβο της φαντασίας.
Πιστεύω στο Tokyo, το Benidorm, το La Grande Motte, το Wake Island, το Eniwetok, την Dealey Plaza.
Πιστεύω στον αλκοολισμό, στα αφροδίσια νοσήματα, στον πυρετό και στην εξάντληση.
Πιστεέυω στον πόνο.
Πιστεύω στην απόγνωση.
Πιστεύω σε όλα τα παιδιά.
Πιστεύω σε χάρτες, διαγράμμτα, κώδικες, σε παρτίδες σκάκι, στα παζλ, στους πίνακες ανακοινώσεων στα αεροδρόμια, στα φλας των αεροδιαδρόμων.
Πιστεύω όλες τις δικαιολογίες.
Πιστεύω όλους τους λόγους.
Πιστεύω όλες τις παραισθήσεις.
Πιστεύω όλη την οργή.
Πιστεύω όλες τις μυθολογίες, τις αναμνήσεις, τα ψέματα, τις φαντασιώσεις, τις αποφυγές.
Πιστεύω στο μυστήριο και τη μελαγχολία ενός χεριού, την ευγένεια των δέντρων, στη σοφία του φωτός.
J. G. Ballard – What I Believe.
Μετάφραση: Μ.Ηulot/ LIFO
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 17.12.2017
σχόλια