Μία σημαντική μελέτη παρουσιάζει τα ελληνικά έθνη κατά την εποχή του Χαλκού

Μία σημαντική μελέτη παρουσιάζει τα ελληνικά έθνη κατά την εποχή του Χαλκού Facebook Twitter
Οι έρευνες του Μ.Β. Σακελλαρίου σχετικά με τα ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού άρχισαν το 1958. Μελετώντας συστηματικά τη θέση των ελληνικών εθνών απέναντι στις πρωτοελληνικές ομάδες και τους προελληνικούς λαούς, είτε με ινδοευρωπαϊκή είτε με μεσογειακή καταγωγή, ο ιστορικός αντιλήφθηκε ότι υπάρχει κοινή προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις πηγές, τη βιβλιογραφία, τα επιχειρήματα και τα συμπεράσματα.
2

Το έργο ζωής του Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου «Ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού» κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης σε μετάφραση από τα γαλλικά της Νατάσας Παπαδοπούλου.

Το βιβλίο με τίτλο «Ethnè grecs à l' Âge du Βronze» δημοσιεύτηκε αρχικά το 2009 από το Κέντρο Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών και από το Κέντρο της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Πρόκειται για μία από τις λίγες σημαίνουσες περιπτώσεις ελληνικής συμβολής στη διεθνή μελέτη του ινδοευρωπαϊκού προβλήματος, υπόδειγμα διεπιστημονικής έρευνας και σύνθεσης για όσους ενδιαφέρονται και μελετούν την εικόνα του παρελθόντος του ελληνικού κόσμου.


Ο Μ.Β. Σακελλαρίου (Πάτρα, 14/2/1912 - Αθήνα, 16/8/2014) έχει καταγραφεί ως ο σπουδαιότερος Έλληνας ιστορικός της αρχαίας Ελλάδας που ανέδειξε ο 20ός αιώνας.

Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών, στη Σορβόνη και στο Collège de France. Aνακηρύχθηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1939), Docteur des Lettres (Doctorat d' État, 1956).

Εργάστηκε ως ερευνητής στο Eπιστημονικό Ίδρυμα Eρευνών της Γαλλίας (CNRS, 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Kέντρο Mικρασιατικών Σπουδών (1954-1959).

Τα είκοσι πέντε αυτά έθνη μελετώνται εδώ ως αυτοτελείς οντότητες αλλά και ως μέρος μιας ευρύτερης οντότητας, αυτής που κατά την ιστορική εποχή ανταποκρίνεται στο όνομα Έλληνες και που στα ομηρικά έπη αναφέρεται με τρία εναλλασσόμενα ονόματα: Αχαιοί, Δαναοί, Αργείοι.

Tο 1959 εξελέγη τακτικός καθηγητής της Aρχαίας Iστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, θέση από την οποία τον απομάκρυνε το 1967 η δικτατορία και όπου επανήλθε το 1974. Aπό το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Lyon II. Συνταξιοδοτήθηκε το 1979.

Μία σημαντική μελέτη παρουσιάζει τα ελληνικά έθνη κατά την εποχή του Χαλκού Facebook Twitter
Ο Μ.Β. Σακελλαρίου (Πάτρα, 14/2/1912 - Αθήνα, 16/8/2014) έχει καταγραφεί ως ο σπουδαιότερος Έλληνας ιστορικός της αρχαίας Ελλάδας που ανέδειξε ο 20ός αιώνας.


Οι έρευνες του Μ.Β. Σακελλαρίου σχετικά με τα ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού άρχισαν το 1958. Μελετώντας συστηματικά τη θέση των ελληνικών εθνών απέναντι στις πρωτοελληνικές ομάδες και τους προελληνικούς λαούς, είτε με ινδοευρωπαϊκή είτε με μεσογειακή καταγωγή, ο ιστορικός αντιλήφθηκε ότι υπάρχει κοινή προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις πηγές, τη βιβλιογραφία, τα επιχειρήματα και τα συμπεράσματα.


Υπάρχουν δύο βασικές υποθέσεις: πρώτον, ότι μετά την εγκατάσταση των πρώτων Ελλήνων στον ελλαδικό χώρο διαμορφώθηκαν τα πρώτα έθνη, με ταυτοποιημένα εγγενή πολιτισμικά χαρακτηριστικά (εθνικό όνομα, θεότητες, ήρωες, διάλεκτοι, ανθρωπωνύμια και τοπωνύμια, μηνολόγια, ονόματα φυλών).

Και δεύτερον, ότι κάθε έθνος συνιστά ήδη από την Εποχή του Χαλκού μια αυτόνομη δομημένη οντότητα, μια πολιτική κοινωνία συγκροτημένη από ομάδες με κοινά πολιτισμικά στοιχεία.


Στο βιβλίο περιλαμβάνονται είκοσι πέντε ελληνικά έθνη που διαμορφώθηκαν στον ελλαδικό χώρο μεταξύ της άφιξης των Πρωτοελλήνων (πριν από το 1900 π.Χ.) και του τέλος της Εποχής του Χαλκού (περ. 1100 π.Χ.) και μαρτυρούνται πρώτη φορά από τον Όμηρο στον «Κατάλογο των πλοίων» της Ιλιάδας: Άβαντες, Αθαμάνες, Αινιάνες, Αιολείς, Αιτωλοί, Αρκάδες, Αχαιοί, Βοιωτοί, Γραικοί, Δόλοπες, Δωριείς, Έλληνες, Επειοί, Θεσσαλοί, Ίωνες, Κεφαλλήνες, Λαπίθες, Λοκροί, Μάγνητες, Μινύες, Μυρμιδόνες, Περαιβοί, Φθίοι, Φλεγύες και Φωκείς.


Τα είκοσι πέντε αυτά έθνη μελετώνται εδώ ως αυτοτελείς οντότητες αλλά και ως μέρος μιας ευρύτερης οντότητας, αυτής που κατά την ιστορική εποχή ανταποκρίνεται στο όνομα Έλληνες και που στα ομηρικά έπη αναφέρεται με τρία εναλλασσόμενα ονόματα: Αχαιοί, Δαναοί, Αργείοι.


Ο συγγραφέας επιχειρεί να εντοπίσει και να τεκμηριώσει την ύπαρξη των ελληνικών αυτών εθνών με βάση τα γραπτά και πολιτισμικά τους ίχνη, καθώς και δεδομένα ιστορικά, γλωσσολογικά, ονοματολογικά, μυθολογικά και αρχαιολογικά, καταγράφοντας συστηματικά τις κατευθύνσεις των διαδρομών που ακολούθησαν, τον ρυθμό των μετακινήσεων ή των κατακτήσεών τους, το εύρος των κινήσεών τους από πλευράς χώρου και χρόνου, καθώς και τον βαθμό της γεωγραφικής τους διασποράς ή της διάσπασής τους.


Τι θα μπορούσε να είναι ένα ελληνικό έθνος πριν από το τέλος της Εποχής του Χαλκού;

• Τα ομηρικά έπη αντανακλούν μια εικόνα του έθνους. Για παράδειγμα, η ομηρική πολιτική κοινωνία εμφανίζεται να έχει έναν βασιλιά (βασιλεύς), ένα συμβούλιο γερόντων (αρχοί, βασιλείς, βουληφόροι, ηγήτορες) και μια συνέλευση (αγορή).

• Το σύνολο των μελών του έθνους χωριζόταν σε έναν ορισμένο αριθμό φρατριών ή φυλών. Αυτός ο τύπος οργάνωσης ανταποκρινόταν κατεξοχήν σε συνθήκες ποιμενικής κτηνοτροφίας. Όλα τα πρωτοελληνικά στοιχεία θα είχαν ασχοληθεί με τη νομαδική ποιμενική κτηνοτροφία στις στέπες βορειοανατολικά του Εύξεινου Πόντου και κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών τους κινήσεων προς τις χώρες όπου επέλεξαν να εγκατασταθούν οριστικά.

• Υπήρχαν μυθικές μορφές που μπορούσαν να συσχετιστούν με ένα συγκεκριμένο έθνος. Το όνομα Αχιλλεύς έχει κοινή ρίζα με το θεωνύμιο «Αχαιός» και το εθνικό όνομα «Αχαιοί». Αν και θνητός ήρωας στην ελληνική γραμματειακή παράδοση από την εποχή της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας», τον Αχιλλέα τον τιμούσαν ως θεό που εμφανιζόταν με υδάτινα και θαλάσσια γνωρίσματα.

Η θεία φύση του Αχιλλέα είναι προγενέστερη της μορφής του θνητού ήρωα των επών. Οι Αχαιοί ετυμολογικά συνδέονται με ονόματα ποταμών π.χ. Αχελώος και το θέμα αχ-, ινδοευρωπαϊκό ak-, σημαίνει «νερό».

Μία σημαντική μελέτη παρουσιάζει τα ελληνικά έθνη κατά την εποχή του Χαλκού Facebook Twitter
Ο Μ.Β. Σακελλαρίου αξιοποιεί διαφορετικά δεδομένα, χωρίς να στηρίζεται αποκλειστικά στη γένεση των ελληνικών διαλέκτων, όπως προέκυψαν από τη μελέτη των μυκηναϊκών πινακίδων Γραμμικής Β.

Ας πάρουμε ως δείγμα της μεθόδου έρευνας του Μ.Β. Σακελλαρίου τα συμπεράσματά του για τους Ίωνες:

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Πρωτοϊώνων ξεκινούν με τον δαίμονα ή ποτάμιο ιαματικό πνεύμα Ίων και τις μυθολογικές μεταμορφώσεις του.

Οι Πρωτοΐωνες συγκροτήθηκαν από ομάδες που μοιράζονταν πριν απ' όλα μια λατρεία απευθυνόμενη σε έναν συγκεκριμένο ποταμό, στον οποίο απέδιδαν ιαματικές ιδιότητες. Αυτός αργότερα προσωποποιήθηκε ως ένα θεραπευτικό πνεύμα που κατοικούσε στον εν λόγω ποταμό.

Από μια σφαιρική συνοπτική άποψη ως προς την εξάπλωση του έθνους αυτού στην ηπειρωτική Ελλάδα αντανακλώνται δύο καταστάσεις: το τυχαίο των πληροφοριών που απορρέουν από την τεμκηρίωση και το ότι η Αττική έχει πολύ λιγότερα κενά στις συνθήκες δημιουργίας των ιωνικών φαινομένων.

Φαίνεται ότι η Αττική θα είχε καταληφθεί από ιωνικές ομάδες και επομένως δεν θα την έπληξαν παρά μόνο κάποιες μεταναστεύσεις Αχαιών, Λαπιθών και μερικών άλλων.

Αντίθετα, οι απόγονοι άλλων πρωτοϊωνικών ομάδων, που είχαν διασκορπιστεί σε όλη τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και τη βόρεια Πελοπόννησο, αργά ή γρήγορα βρέθηκαν να έχουν ανατραπεί, ακόμα και να έχουν υποταχθεί και αφομοιωθεί από στοιχεία άλλων ελληνικών εθνών που μετακινούνταν από τη Μακεδονία και την Ήπειρο προς τον Νότο.

Στο ογκώδες έργο του ο Μ.Β. Σακελλαρίου αξιοποιεί διαφορετικά δεδομένα, χωρίς να στηρίζεται αποκλειστικά στη γένεση των ελληνικών διαλέκτων, όπως προέκυψαν από τη μελέτη των μυκηναϊκών πινακίδων Γραμμικής Β.

Ο αναγνώστης θα ανακαλύψει σημαντικά τεκμήρια για την ιστορία των πρώτων πολιτικά οργανωμένων κοινωνιών στην Ελλάδα μέσα από πλειάδα στοιχείων και πολύτιμων πληροφοριών που περιλαμβάνονται στη διαφωτιστική, γοητευτική αυτή μελέτη.

Βιβλίο
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο γλωσσολόγος που αποκάλυψε τα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού μιλά στο LIFO.gr

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο γλωσσολόγος που αποκάλυψε τα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού μιλά στο LIFO.gr

Ο Γκάρεθ Όουενς ήρθε σαν φοιτητής στην Κρήτη, έμεινε για πάντα και αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών ενός εκ των αρχαιότερων μινωϊκών γραπτών μνημείων
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι Πέρσες»: Η αξιοθαύμαστη ιστορία του περσικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Βιβλίο / «Οι Πέρσες»: Η αξιοθαύμαστη ιστορία του περσικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Από την εποχή του Κύρου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως τις ημέρες του σάχη, η Περσία αποτέλεσε μια ξεχωριστή περίπτωση στην παγκόσμια Iστορία, την οποία ξεδιπλώνουν με ενδιαφέροντα τρόπο οι Τζέφρυ και Μπρέντα Πάρκερ στο νέο τους βιβλίο
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το κρητικό φαγητό είναι πολιτισμικός πλούτος, κληρονομημένη γνώση, καταστάλαγμα εμπειριών, και πηγή έμπνευσης

Βιβλίο / Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

σχόλια

1 σχόλια
Ένα αξιόλογο εκτεταμένο έργο με σωστή πρόθεση αλλά δυστυχώς με λανθασμένα συμπεράσματα. Ενώ ο συγγραφέας στον πρόλογό του αναφέρει ότι θα προσεγγίσει το θέμα του γλωσσικά, αρχαιολογικά, μυθολογικά, ονοματολογικά αδυνατεί αισθητά στο κάθε ξεχωριστό κομμάτι. Για παράδειγμα όταν αναφέρεται στους Δαναούς αγνοεί την ετυμολογία τους από το δάνος(δωρικά σημαίνει το δώρον). Επομένως Δαναοί και Δωριείς είναι το ίδιο και το αυτό ετυμολογικά αλλά και εθνολογικά. Όταν αναφέρεται στον Όμηρο αγνοεί τις "εθνότητες" των Αιθιόπων, Ερυθραίων και των Φοινίκων που ξεκάθαρα και επανειλημμένα αναφέρεται ο Όμηρος αλλά και οι πινακίδες γραμμικής β. Σε ποιούς Αιθίοπες ήταν βασιλιάς ο Μέμνων τον οποίο τελικά σκότωσε ο Αχιλλέας; Φυσικά στα έργα του Ομήρου η γεωγραφία είχε άλλα ονόματα και η Αιθιοπία, η Ερυθραία και η Φοινίκη δεν είχαν καμμία σχέση με αυτές των ιστορικών χρόνων. Όσο για τον Αχιλλέα σαν όνομα είναι ιερό και έχει πολυσήμαντες έννοιες. Για παράδειγμα στα αγγλικά του αφιέρωσαν τρείς γνωστές λέξεις (Achilleas)> heel=πτέρνα, heal = θεραπεύω (γιατί ήταν και γιατρός) αλλά και kill γιατί ήταν δολοφονική μηχανή. Η φιλότιμη και επίπονη προσπάθεια, οι ακαδημαϊκοί τίτλοι και ο σεβασμός δυστυχώς αφήνουν την αλήθεια ασυγκίνητη.
Σχετικά με την σύνδεση των λέξεων heel, heal, kill με τον Αχιλλέα, υπάρχει συγκεκριμένη μελέτη που υποστηρίζει αυτή την εκδοχή; Δεν βρήκα καμία σχετική αναφορά. Σε sites σχετικά με την ετυμολογία των Αγγλικών λέξεων αναφέρεται πως η λέξη heel πιθανόν προέρχεται από την Πρωτοινδοευρωπαϊκή (ΠΙΕ) ρίζα kenk- (οστό ποδιού), η λέξη kill από την ΠΙΕ gwele- (τρυπάω με αιχμή), ενώ η λέξη heal από την ΠΙΕ kailo- (ολόκληρος, αρτιμελής, βλέπε και whole, health).