Δεν είναι λίγες φορές που το εξώφυλλο ενός δίσκου μπορεί να είναι αυτό που ελκύει κάποιον να το αποκτήσει, ίσως περισσότερο από την ίδια την μουσική. Καμιά φορά δεν έχεις ιδέα αν η μουσική είναι τόσο καλή όσο το εξώφυλλο. Ορισμένα από αυτά έχουν γράψει την δική τους ιστορία στον χώρο της γραφίστικης γενικότερα. Η Ένωση Γραφιστών Ελλάδας οργάνωσε μια έκθεση που τα εξώφυλλα των δίσκων είχαν την τιμητική τους για 2 μέρες στο Ρομάντσο το Σάββατο 30 και την Κυριακή 31 Μαΐου. Συμμετείχαν σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές που έχουν βάλει στο χέρι τους στην δημιουργία ενός άλμπουμ χωρίς να έχει να κάνει απαραίτητα με την μουσική. Μιλήσαμε με τον Γιάννη Μπελεγρίνη που είναι επιμελητής της έκθεσης.
— Γιατί μια έκθεση με εξώφυλλα δίσκων; Πώς το σκεφτήκατε;
Η μουσική έχει ιστορικά στενή σχέση με τον σχεδιασμό, από τα εξώφυλλα μέχρι τις αφίσες· το ενδιαφέρον είναι από όλες τις πλευρές, από τους μουσικούς, τις εταιρίες, και από τους ίδιους τους σχεδιαστές. Το προϊόν, το οποίο έχει πλέον αναδιαμορφωθεί από ένα καθαρά φυσικό (δίσκοι, κασέτες, έντυπα εξώφυλλα) σε ένα υβριδικό προϊόν φυσικής και ψηφιακής κυκλοφορίας, έχει το εξώφυλλο ως βασικό στοιχείο, όπου οι σχεδιαστές έχουν τον πρώτο ρόλο. Η Ένωση Γραφιστών Ελλάδας πιστεύει πως ο τομέας αυτός δεν έχει αναδειχθεί αρκετά στην χώρα μας, και διοργανώνει έκθεση, έχοντας στην πρώτη έκδοσή της σύγχρονες κυκλοφορίες, και σκοπό σε επόμενες εκδόσεις να μελετήσει και να παρουσιάσει την ιστορία του τομέα στην Ελλάδα, αλλά και να καταγράψει όλες τις σύγχρονες τάσεις. Δίνεται έτσι μια ευκαιρία στα μέλη της Ένωσης αλλά και τους φίλους της μουσικής να γνωρίσουν τους δημιουργούς και να συζητήσουν για τον τομέα αυτό.
Το εξώφυλλο ενός δίσκου, όπως και κάθε άλλο στοιχείο επικοινωνίας ενός μουσικού ή συγκροτήματος προς το κοινό, οφείλει να έχει μια αισθητική/τεχνική ομοιογένεια ως προς το σχεδιαστικό προϊόν.
— Πόσες συμμετοχές είχατε;
Έχουμε έναν μεγάλο αριθμό σχεδιαστών που μας έστειλαν και θα προβληθούν τα εξώφυλλά τους στην έκθεση, όπου 22 από αυτούς θα συμμετέχουν και την φυσική μορφή των κυκλοφοριών στον χώρο της έκθεσης! Στην προσπάθεια συνέβαλαν καθοριστικά και ορισμένα ανεξάρτητα δισκογραφικά label, τα οποία παρείχαν τις κυκλοφορίες που έχουν σχεδιάσει οι συνάδελφοί μας, και μας παρείχαν τις απαραίτητες πληροφορίες ανά κυκλοφορία για την καλύτερη οργάνωση της έκθεσης.
— Είναι όλα σύγχρονες δουλειές;
Θέλουμε στην πρώτη μας έκθεση να εστιάσουμε στις σύγχρονες δημιουργίες, πρώτον για να μπορούμε να κάνουμε έτσι μια πρόχειρη καταγραφή των τάσεων και της αγοράς χωρίς να αποκλείουμε εξώφυλλα που σχεδιάστηκαν στο κοντινό παρελθόν, και δεύτερον λόγω του ότι οι περισσότεροι σχεδιαστές και παραγωγοί των σύγχρονων αυτών κυκλοφοριών είναι ακόμη ενεργοί στον τομέα αυτό, και συνεπώς είναι ευκολότερο για εμάς να ξεκινήσουμε από εκεί. Μετά την ανακοίνωση είχαμε την χαρά να προσθέσουμε πολλές συμμετοχές και από συναδέλφους που δεν είχαμε προσεγγίσει αρχικά.
— Τι προσδοκίες έχετε;
Στα σχέδιά μας είναι να οργανώσουμε σύντομα μια έκθεση που θα αναλάβει να κάνει και μια τεκμηριωμένη ιστορική αναδρομή στον σχεδιασμό εξωφύλλων στην Ελλάδα, με σχετικές ομιλίες από σχεδιαστές που είχαν ενεργό ρόλο στον τομέα αυτό. Αυτό θα μας προσφέρει αρκετό υλικό ώστε να μπορεί γίνει και μια ολοκληρωμένη καταγραφή, η οποία θα μπορεί να γίνει εργαλείο για τους συναδέλφους που ενδιαφέρονται για τα ζητήματα αυτά. Έχουμε μια ένθερμη υποστήριξη και αυξανόμενη συμμετοχή σε κάθε μας πρόσκληση τους τελευταίους μήνες, και ελπίζουμε να καταφέρουμε να φέρουμε σε επαφή τους δημιουργούς και τα έργα τους με τους συναδέλφους και το υπόλοιπο κοινό.
— Είναι τα εξώφυλλα δίσκων τέχνη; Ποια είναι η δουλειά του γραφίστα στα εξώφυλλα; Μπορεί να πειραματιστεί;
Το εξώφυλλο ενός δίσκου, όπως και κάθε άλλο στοιχείο επικοινωνίας ενός μουσικού ή συγκροτήματος προς το κοινό, οφείλει να έχει μια αισθητική/τεχνική ομοιογένεια ως προς το σχεδιαστικό προϊόν. Ακόμη και ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως ο επιτηδευμένα διαφορετικός λογότυπος ενός συγκροτήματος ανά χρονική περίοδο, είναι και αυτές στοιχεία της ταυτότητας του καλλιτέχνη.
Οι σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας αναλαμβάνουν να καθορίσουν το πλαίσιο που ταιριάζει στην εικόνα που θέλει να συνοδεύσει ο μουσικός με την δική του δημιουργία· γνωρίζουν τα εργαλεία, ερευνούν και σχεδιάζουν στα όρια του πειραματισμού που επιτρέπει ο σκοπός της εκάστοτε επικοινωνίας, ώστε το αποτέλεσμα να είναι το επιθυμητό.
Στα εξώφυλλα δίσκων μπορεί να επιβάλλει ο σχεδιαστής ή εικονογράφος του εξωφύλλου και την συμβολή ενός φωτογράφου ή ζωγράφου για να αποδώσει βέλτιστα την ταυτότητα που δημιουργεί. Μπορεί να οριστεί ως τέχνη, πολλές φορές μάλιστα καταφέρνει να προτείνει τάσεις και να επηρεάσει, αλλά δεν παύει να είναι και μια εφαρμοσμένη τέχνη, μια βαθιά γνώση-εργαλείο που εκμεταλλεύεται δημιουργικά ο χώρος της μουσικής για να δώσει μια συνολική εικόνα και υλικό επικοινωνίας σε κάθε κυκλοφορία.
— Ποιο είναι το εξώφυλλο που πιστεύετε ότι έχει γράψει ιστορία στη μουσική;
Η ταυτότητα ενός καλλιτέχνη έχει δημιουργηθεί συχνά για ένα στοχευμένο κοινό, έτσι είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς ένα εξώφυλλο που να έχει τύχει συνολικής αποδοχής. Μια δημοφιλής δουλειά σειράς εξωφύλλων, που έμελλε να γίνει και η ταυτότητα που ακολούθησε το συγκρότημα για πάντα, είναι αυτή του γραφίστα Storm Thorgerson για τους Pink Floyd, που χαρακτηριζόταν από την συχνή επιμονή στην απουσία τίτλων, από δυνατές φωτογραφικές και σχεδιαστικές εικόνες, και από τις ιδιαιτερότητες στο packaging των κυκλοφοριών.
Υπάρχουν εταιρίες που έχουν επιμείνει σε σχεδιαστές για την επιμέλεια και τον σχεδιασμό των κυκλοφοριών πολλών καλλιτεχνών τους, με εξαιρετικό παράδειγμα την περίπτωση του Reid Miles, ο οποίος δίνοντας έμφαση και πειραματιζόμενος με την τυπογραφία σχεδίασε πολλά ιστορικά εξώφυλλα για την Blue Note Records.
Ένα πειραματικό εξώφυλλο που επηρέασε την ιστορία είναι το White Album των Beatles από τον σχεδιαστή της pop art Richard Hamilton, που απομάκρυνε τη «φασαρία» του «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band», και που έχει επηρεάσει και ένα best-selling album, το Black Album των Metallica, όπου η πολύ προσεκτική τοποθέτηση των ελάχιστων στοιχείων επέτρεψε τον σκοτεινό χαρακτήρα που ήθελαν να αναδείξουν.
— Υπάρχουν ανάλογες δουλειές στα εξώφυλλα στην Ελλάδα όπως στο εξωτερικό;
Το παράδειγμα της σταθερής συνεργασίας με επαγγελματίες συναδέλφους για την επιμέλεια και τον σχεδιασμό ακολουθούν και ελληνικές εταιρίες, π.χ. η Inner Ear και η Six D.O.G.S records, οι οποίες και συμμετέχουν με τις κυκλοφορίες τους με τα full credits των σχεδιαστών που συνεργάζονται στην έκθεση της Ένωσης.
Η έκθεση πραγματοποιήθηκε από Σάββατο 30 έως Κυριακή 31 Μαΐου 2015 (11:00-19:00) στο Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Ομόνοια, Αθήνα. H είσοδος ήταν ελεύθερη. (http://www.ggda.gr/?p=3349)
σχόλια