Η πόλη δεν είχε ξυπνήσει καλά καλά. Αγουροξυπνημένοι έπιναν τον πρωινό τους καφέ στα καφενεία, από τους φούρνους ξεπετάγονταν παιδιά με τυρόπιτες στο χέρι, νοικοκυρές μπαινόβγαιναν από τα σούπερ-μάρκετ, τα αγροτικά από τα γύρω χωριά έκαναν τις παραδόσεις της ημέρας. Μέσα σε αυτό το βουητό του ανθρώπινου μελισσιού που σταδιακά μεγάλωνε, και με την τσίμπλα στο μάτι αρκετοί από εμάς, στις 9:00 ακριβώς, δόθηκε την περασμένη Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου το εναρκτήριο λάκτισμα του 27ου Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου, με το Λύκειο των Ελληνίδων να τραγουδάει τους πρώτους 100 στίχους του «Ερωτόκριτου» στα σκαλιά της ιστορικής εκκλησίας των Τεσσάρων Μαρτύρων.
Ήταν μια έκπληξη πώς σε ένα χωριό της Κρήτης τόσο ταλαντούχοι μουσικοί και αυθεντικό μεράκι έχουν δημιουργήσει ένα μουσικό σύνολο κλασικής –αν και όχι αποκλειστικά– μουσικής με ενορχηστρωτή τον Θανάση Παπαθανασίου, με τόσο σπουδαίο ήχο και απόδοση.
Η χορωδία του Λυκείου των Ελληνίδων, που αποτελούνταν περισσότερο από άντρες ντυμένους στα μαύρα, με τις κρητικές μαντίλες δεμένες στο κεφάλι, εκτέλεσε σχεδόν κατανυκτικά τη γνωστή μελωδία. Συγκεκριμένα, μία από τις παραλλαγές της γνωστής μελωδίας του «Ερωτόκριτου» που τραγουδάει αιώνες τώρα η Μεγαλόνησος ως μέρος της ζωντανής της παράδοσης, περνώντας την από γενιά σε γενιά. Η σχέση του λαού της Κρήτης με τη μουσική παράδοση είναι κάτι μοναδικό στον ελληνικό χώρο. Έτσι, μαζί τους λυράρηδες και τις μαντινάδες, ο «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου που γράφτηκε τον 17ο αιώνα, έργο το οποίο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επικά ερωτικά ποιήματα της Κρητικής Αναγέννησης, είναι ακόμα μια ζωντανή ψηφίδα της μουσικής του τόπου. Όπως με διαβεβαίωσε μια κυρία που άκουγε συνεπαρμένη δίπλα μου το Λύκειο να τραγουδάει, υπάρχουν γέροι Κρητικοί πάνω στα βουνά που ξέρουν και τους 10.012 στίχους απ’ έξω – όπως άλλωστε και Τουρκοκρητικοί στα Μοσχονήσια, στα παράλια της Μικράς Ασίας, συμπλήρωσε. Τέτοια αγάπη και αφοσίωση σε αυτό το αιώνιο τραγούδι εξακολουθούν να δείχνουν οι Κρητικοί κάθε ηλικίας κι έτσι δεν θεωρείται κάποιου είδους εκκεντρικότητα το γεγονός ότι τραγουδάνε «Ερωτόκριτο» στα γλέντια τους στις ταβέρνες αλλά και στους γάμους τους. Δεν ήταν καθόλου παράξενο, λοιπόν, ότι αυτό το μνημειώδες κι αγαπημένο έργο διάλεξε η οργανωτική επιτροπή του φεστιβάλ να ερμηνεύσει ολόκληρη η πόλη σε ένα είδος μουσικής «σκυταλοδρομίας» κατά τη διάρκεια της πρώτης του ημέρας. Η ιδέα ήταν ότι κάθε μισή ώρα ένα άλλο σχήμα, μουσικό, θεατρικό ή χορευτικό του Ρεθύμνου, αλλά και άλλων περιοχών της Κρήτης, θα έπαιρνε τη «σκυτάλη» από το προηγούμενο, προχωρώντας την πλοκή ανά 100 στίχους.
Χορωδίες, μουσικά συγκροτήματα, σχολεία, θεατρικές ομάδες, ωδεία, μουσικοί, τραγουδιστές και προσωπικότητες της πόλης αγκάλιασαν την πρόταση της επιτροπής και συμμετείχαν με σοβαρότητα, δημιουργικότητα και αίσθημα ευθύνης προς το όλο εγχείρημα που είχε τη μορφή δράσεων σε κάθε γωνιά του ιδιαίτερα τουριστικού αυτό το διάστημα Ρεθύμνου, με τη σιωπηρή συμμετοχή όλων. Όταν η δεύτερη στάση ήταν η χορωδία του Συλλόγου Ρεθύμνιων Μικρασιατών επί της πολυσύχναστης οδού Εθνικής Αντιστάσεως, αναγκάζοντας την κυκλοφορία να σταματήσει, δεν ακούστηκε ούτε μια κόρνα διαμαρτυρίας. Αντιθέτως, οι οδηγοί έκαναν υπομονή και περίμεναν τη χορωδία να τελειώσει. Οι τουρίστες παρακολουθούσαν αποσβολωμένοι και οι θαμώνες των καφέ σιωπούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ερμηνείας. Αυτό συνεχίστηκε σε όλες τις περιπτώσεις που παρευρέθηκα, όπου όλοι παρακολουθούσαν με γνήσιο ενδιαφέρον τα δρώμενα σε κρυφά και φανερά σημεία μέσα στον δαίδαλο της ενετικής παλιάς πόλης, και στο τέλος χειροκροτούσαν τους καλλιτέχνες-συμπολίτες τους. Το συγκρότημα «Μιχάλας-Βρανάς» επί της Εθνικής Αντιστάσεως, η θεατρική ομάδα Αντίβαρο στα σκαλιά της Αρχιεπισκοπής (παρουσία του επισκόπου Ρεθύμνου), η κ. Σούλα Δασκαλομαρκάκη, η πρώτη γυναίκα που έπαιξε λαούτο, ανάμεσα στα τραπεζάκια ενός μοντέρνου καφέ, η παιδική χορωδία «Καρδερινάκια» επί της οδού Τίτου Πετυχάκη στο σημείο «Πλάτανος», με κόσμο να πηγαινοέρχεται στα γύρω μαγαζιά, οι μαθητές του Πειραματικού Λυκείου στην είσοδο της Μικρής Παναγίας, μπροστά στο Ωδείο-πρώην τζαμί – λες και ολόκληρη η πόλη όχι μόνο είναι ενήμερη αλλά και συμμετέχει καθοριστικά στον σημαντικό σκοπό. Ο μουσικός αυτός μαραθώνιος, καθώς περνούσαν οι ώρες, γινόταν όλο και πιο ενδιαφέρων, με όλο και πιο πρωτότυπους χώρους, όπως η λαϊκή αγορά ή η αυλή της Αγίας Βαρβάρας. Σε μια περίπτωση, ένα κοριτσάκι 12 χρονών τραγούδησε κάτω από τον δροσερό ίσκιο μιας αροκάριας, συνοδευόμενη από τη γιαγιά της που απήγγελλε, ενώ η Δημοτική Φιλαρμονική παιάνιζε στους δρόμους της πόλης. Για τους ντόπιους είχαν σημασία και κάποιες συμμετοχές όπως αυτή της κ. Πόπης Τσάκωνα, περσόνας ιδιαίτερης που όλοι αναγνωρίζουν ως «Ποπούλα», η οποία επίσης απήγγειλε «Ρωτόκριτο», του Νάντη-Αλέξανδρου Αγγελάκη με το λαούτο του, των ηθοποιών Θωμά Καντιφέ και ο Απόστολου Κουγιτάκη στην Κρήνη Ριμόντι, του κ. Θωμά Βενάκη με το 13ο Δημοτικό Σχολείο στην αυλή του Παλαιοντολογικού Μουσείου. Αλλά και οι ομάδες ήταν αξιομνημόνευτες, όπως το φωνητικό σύνολο «Φραγκίσκος Λεονταρίτης», που ήταν ντυμένο με αναγεννησιακές ενδυμασίες, η θεατρική ομάδα BOUDALIA από το χωριό Μαργαρίτες, οι οποίοι διακωμώδησαν το κείμενο του «Ερωτόκριτου», προκαλώντας απίστευτο γέλιο στο κοινό που παρακολουθούσε, το κουαρτέτο σαξοφώνων Athenaeum και η χορωδία Τεσσάρων Μαρτύρων, η οποία απέδωσε με 6 διαφορετικές παραλλαγές τον «Ερωτόκριτο» στην είσοδο του Ενετικού Λιμανιού.
Στις 20:30 το βράδυ, στον δρόμο που οδηγεί στον λόφο του Φρουρίου της Φορτέτζας, το περίφημο Vamos Ensemble, μια ορχήστρα δωματίου από το χωριό Βάμος που αποτελείται από εξαιρετικούς επαγγελματίες μουσικούς, έδωσε μια δική του εκδοχή του «Ερωτόκριτου». Και ήταν μια έκπληξη πώς σε ένα χωριό της Κρήτης τόσο ταλαντούχοι μουσικοί και αυθεντικό μεράκι έχουν δημιουργήσει ένα μουσικό σύνολο κλασικής –αν και όχι αποκλειστικά– μουσικής με ενορχηστρωτή τον Θανάση Παπαθανασίου, με τόσο σπουδαίο ήχο και απόδοση.
Η πρώτη μέρα του φεστιβάλ ολοκληρώθηκε στον ανοιχτό χώρο της Φορτέτζας, με συναυλία του αδιαφιλονίκητου σήμερα σταρ της κρητικής μουσικής Γιάννη Χαρούλη. Αν και είχε εντάξει τον «Ερωτόκριτο» στο ρεπερτόριό του, το πλήθος κάθε ηλικίας που γέμισε τον υπαίθριο χώρο παραληρούσε με κάθε του τραγούδι. Δυστυχώς, δεν ήταν ανάλογο το μέγεθος του πλήθους που ανέβηκε στη Φορτέτζα την επόμενη βραδιά, όπου στο υπαίθριο θέατρο «Ερωφίλη» οι εκπληκτικοί LATINITAS NOSTRAS του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου ερμήνευσαν το «… αφού σε λίγο θα πλαγιάζω μες στο χώμα…» που είχε παρουσιάσει πρόσφατα στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών στην Αθήνα. Αφού προηγήθηκε η εκτέλεση του έργου «Αντηχήσεις Ι: Κρήνη Rimondi» του Γιώργου Κυριακάκη, το αριστουργηματικό αυτό σύνολο μουσικών συνέχισε με το ευφυέστατο παιχνίδι ρεμπέτικων και μπαρόκ, αμανέδων και Αναγνωσμάτων του Σκότους, με τις φωνές των Θεοδώρα Μπάκα και Αυγερινής Γάτση, ενθουσιάζοντας όσους παρευρέθηκαν. Το ίδιο σύνολο την Κυριακή ερμήνευσε ιταλικούς θρήνους του 17ου αιώνα, με τη συνδρομή της φωνής της Romina Basso.
Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου, που φέτος είναι αφιερωμένο στον Ρεθύμνιο συνθέτη Νίκο Μαμαγκάκη, ξεκίνησε το 1986 ως θεατρικό φεστιβάλ και συνέχισε ως φορέας έκφρασης όλων των παραστατικών αλλά και εικαστικών τεχνών. Έχοντας περάσει από πολλές και διαφορετικές φάσεις, και ενώ τα τελευταία χρόνια είχε φτάσει να υιοθετεί κάθε καλοκαιρινή καλλιτεχνική δραστηριότητα της πόλης, τολμάει τώρα μια επανεκκίνηση, μια ανανέωση, περιορίζοντας τη διάρκειά του σε δέκα μέρες και επικεντρώνοντας τη θεματική του στην Αναγέννηση. Αυτό τον στόχο ευελπιστεί η οργανωτική επιτροπή ότι θα κατακτήσει φέτος με ένα πρόγραμμα που για το υπόλοιπο των ημερών, και μέχρι τις 19 Σεπτεμβρίου, συμπεριλαμβάνει Μολιέρο, Ανρί ντε Μοντερλάν, Χορτάτση από θέατρο, τον «Ερωτόκριτο» από τους Χαΐνηδες με τη συμμετοχή του Ψαραντώνη και τους χορευτές της ομάδας «Κι όμΩς κινείται», Εύθυμα τραγούδια της Αναγέννησης από το Φωνητικό-Οργανικό Σύνολο «Φραγκίσκος Λεονταρίδης» και τη Locrian Brass Βand, το «Erotocritos in Blues» από τον Δημήτρη Μαραμή και την «Ερωτική Μυθιστορία» από το εκπληκτικό σύνολο Vamos Ensemble σε συνεργασία με το Πειραματικό Λύκειο Ρεθύμνης. Εφόσον το στοίχημα κερδηθεί, το επόμενο φεστιβάλ, σε δύο χρόνια από τώρα, θα εξελιχθεί στο μοναδικό μουσικό-καλλιτεχνικό γεγονός στην Ελλάδα με τόσο συγκεκριμένη ταυτότητα.
σχόλια