Δεν υπάρχει λόγος να αισθάνεται κανείς άσχημα που δεν γνωρίζει την Αμερικανίδα πρωτοπόρο της μεταμοντερνιστικής περφόρμανς Ανν Χάλπριν. Ανήκει στις περιπτώσεις που η Ευρώπη άργησε να ανακαλύψει - κι ένας λόγος είναι, ίσως, ότι αν η Χάλπριν έδειξε γυμνά σώματα και υποστήριξε την κινησιολογία της καθημερινότητας ήδη από τη δεκαετία του '60, τότε πολλοί σημερινοί δημιουργοί που διεκδικούν τίτλους καινοτομίας με τον ίδιο τρόπο είναι απλώς tres passe!
Η Ανν Κολό λέει ότι στη Γαλλία πρωτογνώρισαν τη Χάλπριν μέσω μίας έκθεσης που έγινε το 2006 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Λυών με τίτλο «Αnna Halprin a l' origine de la performance». Τότε έγινε γνωστό στο ευρύτερο κοινό ότι έχει υπογράψει, εκκινώντας από τη δεκαετία του '50, εκατόν πενήντα παραστάσεις που επηρέασαν κάθετα πολλούς μεταγενέστερους χορογράφους, χορευτές και περφόρμερ, επιμένοντας σε πρωτοφανείς ακόμη εκείνη την εποχή τρόπους παραγωγής: συλλογικότητα στη δημιουργία, συνεργασία με καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους, επιμονή στον πειραματισμό και στους αυτοσχεδιασμούς, προετοιμασία και παρουσίαση των παραστάσεων στη φύση (αλλά και σε γκαλερί, πάρκινγκ, εργοτάξια), άρση των ορίων μεταξύ τέχνης και ζωής, χορευτών και θεατών. Η δουλειά της εξέφρασε πρωτότυπα και αυθεντικά τις πολιτικές, αντιπολεμικές και αντιρατσιστικές ιδέες στις οποίες πολλά χρωστά η αμερικανική τέχνη του '60 και του '70 (οι πιο ενδιαφέρουσες δεκαετίες της αμερικανικής Ιστορίας του 20ού αι.).
Το επόμενο βήμα για την αποκατάσταση του ρόλου της Χάλπριν στην ιστορία της περφόρμανς ήταν να ζωντανέψει ξανά κάποια από τις σημαντικές παραστάσεις της. Η Ανν Κολό, που από το 1993 έως το 2001 με το Κουαρτέτο Albrecht Knust ειδικεύτηκε στην «αναβίωση» παλαιότερων χορογραφικών έργων (κυρίως πρωτοπόρων Aμερικανών χορευτών/χορογράφων, όπως η Ντόρις Χάμφρεϊ, ο Στιβ Πάξτον, η Υβόν Ράινερ), ήταν το κατάλληλο πρόσωπο. Δουλεύοντας με την 89χρονη σήμερα Χάλπριν, η Κολό μπόρεσε να παρουσιάσει το Σεπτέμβριο του 2008 το Parades and changes του 1965. «Δεν πρόκειται για αναβίωση, πιο σωστά περιγράφει τη δουλειά μου η έννοια της "αναδημιουργίας" ή της "επανερμηνείας". Γιατί ναι μεν η τωρινή παράσταση βασίζεται στο υλικό της παλιάς (σημειώσεις της Χάλπριν, πράγματα που μου είπε η ίδια και ο συνθέτης της μουσικής της παράστασης Μόρτον Σουμπότνικ, δημοσιευμένα κείμενα, κριτικές, φωτογραφίες και φιλμ), αλλά, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να είναι ίδια με την πρωτότυπη. Δεν υπάρχουν οι ίδιοι άνθρωποι, οι συνθήκες είναι απολύτως διαφορετικές και η μνήμη μάς εξαπατά. Η ίδια η Χάλπριν, παρακολουθώντας τις πρόβες, κάποιες στιγμές αντιδρούσε, έλεγε "όχι, δεν ήταν έτσι" και τότε της έδειχνα το υλικό που αποδείκνυε ότι απλά είχε ξεχάσει. Είναι ανθρώπινο, νομίζουμε ότι ελέγχουμε τη μνήμη, τις σημαντικές στιγμές του παρελθόντος μας, αλλά δεν είναι αλήθεια. Στην πορεία χάνουμε πολλά» λέει η 47χρονη Κολό.
Παραδέχεται ότι το παρελθόν είναι ένας προνομιακός χώρος των ενδιαφερόντων της, αλλά χωρίς πνεύμα νοσταλγίας. «Το παρελθόν μ' ενδιαφέρει πάντα σε σχέση με το παρόν, ως ένα σύνολο εμπειρικών γνώσεων με τις οποίες μπορούμε να εξηγήσουμε το σήμερα. Μ' ενδιαφέρουν έργα παλαιότερα, που νιώθω ότι μιλούν απευθείας στο δικό μας χρόνο. Και κατά την προετοιμασία του Parades and changes εκεί εστιάσαμε: στα παλιά κίνητρα και πώς αυτά λειτουργούσαν τους σημερινούς ερμηνευτές, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε τις "χειρονομίες" με τις οποίες η Χάλπριν και οι συνεργάτες μπόρεσαν να ανοίξουν νέα πεδία στην τότε σκηνή του χορού. Εννοείται προσπαθήσαμε να νιώσουμε κατά το δυνατό περισσότερο την ένταση της δεκαετίας του '60, αυτήν τη γενικευμένη στην Αμερική διάθεση για αλλαγή και ισότητα, για απελευθέρωση από ήθη, συμπεριφορές, ιδεολογίες που εξέφραζαν τη συντήρηση μιας άλλης εποχής. Στην Ευρώπη δεν γνωρίζουμε καλά τι συνέβαινε στις ΗΠΑ τότε - ήταν σαν ένα καζάνι που έβραζε, ένα περιβάλλον εξαιρετικά δημιουργικό για τους καλλιτέχνες».
Η Άννα Χάλπριν είπε για το Parades and changes ότι είναι μία «τελετή για την εμπιστοσύνη» και η Αν Κολό εξηγεί γιατί: «Η παράσταση έχει ανάγκη και βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Γιατί καθώς οι χορευτές εμφανίζονται σχεδόν από την αρχή γυμνοί, είναι αναγκαίο να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, να έχουν εμπιστοσύνη στο νόημα της σκηνικής δράσης και, το σημαντικότερο, να νιώθουν εμπιστοσύνη προς το κοινό για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Στόχος της παράστασης, σήμερα τουλάχιστον, δεν είναι να προκαλέσει αλλά να δείξει πόσο όμοιοι και πόσο εύθραυστοι είμαστε όλοι οι άνθρωποι. Το γυμνό σκοπό έχει να εγκαθιδρύσει την κοινότητα των χορευτών και των θεατών, να εξαφανίσει τον αόρατο τοίχο μεταξύ σκηνής και πλατείας. Οι περφόρμερ δεν είναι υπερ-ήρωες, ούτε πρότυπα κάλλους, αλλά συνηθισμένοι άνθρωποι». Και, όχι, δεν πρόκειται για εννοιοκρατική παράσταση, αλλά για μία πράξη που στηρίζεται απόλυτα στις φυσικές ποιότητες της σωματικής έκφρασης.
Λέει ότι το γυμνό σήμερα σαφώς δεν σοκάρει όπως άλλοτε, αλλά η αποδοχή του εξακολουθεί να εξαρτάται από το πόσο συντηρητική είναι μία χώρα. Στη δεκαετία του '60, στη Νέα Υόρκη, η παράσταση προκάλεσε μέγα σκάνδαλο, ενώ στη Σουηδία την παρουσίασε η τηλεόραση. Όσο για τους λόγους που ο αμερικανικός χορός δεν είναι πια τόσο τολμηρός και επιδραστικός όσο 40 και 50 χρόνια πριν, η Κολό πιστεύει πως οφείλεται στο ότι στις ΗΠΑ δεν υπάρχει η πίστη στην τέχνη ως κοινωνικό αγαθό, που πρέπει να χορηγείται από το κράτος, δεν υπάρχουν θέατρα ή χορογραφικά κέντρα επιχορηγούμενα από το κράτος ή τις πόλεις, όπως στη Γαλλία. Χορεύτρια η ίδια, με πολλά χρόνια εμπειρίας σε ομάδες, είναι μία από τους έξι περφόρμερ που θα ζωντανέψουν το Parades and changes στη σκηνή της Πειραιώς 260. Με μέσο όρο ηλικίας γύρω στα 40, το σύνολο προβαίνει μέσα από την παράσταση και σ' ένα ακόμη σχόλιο, κατά της τυραννίας της νεότητας: «Σαφώς κι έχει ενδιαφέρον να βλέπουμε άλλου τύπου σώματα στη σκηνή, που δεν έχουν απαραιτήτως σχέση με την τελειότητα. Ευτυχώς, στο χορό εδώ και δεκαετίες άνθρωποι μέσης ηλικίας ή με παραπανίσια κιλά μπορούν να εκφραστούν, προσφέροντας αλήθεια στη σκηνή».
σχόλια