Αν εξαιρέσουμε την θάλασσα, δεν νομίζω να υπάρχει πιο χαρακτηριστικό και γοητευτικό στοιχείο του ελληνικού καλοκαιριού από τους θερινούς κινηματογράφους.
Τα θερινά σινεμά ήταν ανέκαθεν και τα αγαπημένα μου, όπως υποθέτω και των περισσοτέρων.
Ολόκληρη σχεδόν την δεκαετία του '90 η έξοδος στο θερινό με την μαμά ήταν αναπόσπαστο κομμάτι των οικογενειακών διακοπών στην Ασπροβάλτα, στης οποίας τον κάπως προχειροστημένο κινηματογράφο είχαμε δει για πρώτη φορά και την ταινία που έμελλε να γίνει η πιο αγαπημένή μου όλων των εποχών, το Pulp Fiction.
Αλλά και τα καλοκαίρια στην πόλη συνοδευόταν από πάμπολλες βραδιές στο δημοτικό θερινό κινηματογράφο της Νεάπολης. Το "Σινέ Παράδεισος" στο κατάφυτο πάρκο του Στρεμπενιώτη, ήταν το πλησιέστερό μας σινεμά, και βασικός καλοκαιρινός προορισμός για όλα σχεδόν τα εφηβικά μου χρόνια.
Μεγαλώνοντας γνώρισα σταδιακά και τα θερινά του κέντρου της Θεσσαλονίκης, και έκτοτε δεν μπορώ να διανοηθώ καλοκαίρι στην πόλη χωρίς υπαίθριες κινηματογραφικές επισκέψεις.
Τα πολύχρωμα νέον φώτα που θυμίζουν γιορτή, οι αφίσες, το χαλίκι, τα μεταλλικά τραπεζάκια, οι μπύρες, η ελευθερία του καπνίσματος, τα hot dog – που για κάποιον λόγο είναι πάντα νοστιμότερα από αυτά των χειμερινών αιθουσών- η δροσιά, οι γρανίτες, ακόμα και η απαραίτητη... ζακετούλα, κάνουν την εμπειρία του θερινού να μοιάζει περισσότερο με μία βραδινή έξοδο, παρά με μιαν απλή παρακολούθηση ενός φιλμ.
Τα αγαπάμε (πολύ) για όλους τους παραπάνω λόγους, και γι' αυτό εγκαινιάζουμε το παρόν αφιέρωμα στην ιστορία των θερινών κινηματογράφων της Θεσσαλονίκης με τον ομορφότερο ίσως απ' αυτούς, το θρυλικό παραλιακό "Σινέ Ναταλι", που διανύει φέτος το 45ο καλοκαίρι του, και έχει χαρακηριστεί Μνημείο Νεότερου Πολιτισμού.
ΚΛΙΚ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Μαθήματα ιστορίας – Η Θεσσαλονίκη των 160 θερινών
Ο θερινός κινηματογράφος έχει σπουδαία, σπουδαιότατη, παράδοση στην Θεσσαλονίκη.
Τις δεκαετίες του '50, '60 αλλά και μέχρι τα μισά του '70 υπήρχαν αμέτρητοι θερινοί κινηματογράφοι σε κάθε γωνιά και συνοικισμό της πόλης, που έκαναν ως επί το πλείστον χρυσές δουλειές. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 1964 υπήρχαν στην πόλη 54 χειμερινές κινηματογραφικές αίθουσες, οι οποίες έφτασαν τις 98 μέχρι το 1970.
Την ίδια περίοδο (μέσα δεκαετίας '60) τα θερινά σινεμά της πόλης φτάνουν τα 160(!)
Στην πλατεία Αριστοτέλους μονάχα δέσποζαν πέντε θερινές κινηματογραφικές αίθουσες, φαινόμενο μοναδικό ακόμη και για τα παγκόσμια κινηματογραφικά χρονικά. Για χρόνια οι κινηματογραφιστές της Θεσσαλονίκης ονόμαζαν την Πλατεία "Ελληνικό Μπρόντγουεϊ.
Για την ιστορία, οι πέντε αυτοί θερινοί κινηματογράφοι ήταν: Από την πλευρά του λιμανιού "Ρεξ", "Ηλύσια", "Ελληνίς" (θάλασσα). Από την πλευρά του Λευκού Πύργου "Διονύσια" (αργότερα "Ρίο") και "Ζέφυρος" (θάλασσα).
Λέγεται πως ο πιο παλιός θερινός κινηματογράφος της Θεσσαλονίκης ήταν το "Αστόρια" στη λεωφόρο Νίκης, λίγο πριν την οδό Αγίας Σοφίας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια λειτούργησε ως "Αμιράλ".
Από εκείνη την εποχή αριθμός των θερινών μειωνόταν διαρκώς, με αποτέλεσμα σήμερα η Θεσσαλονίκη να μετράει δέκα θερινούς κινηματογράφους, δημοτικούς και ιδιωτικούς - σε κέντρο και περιφέρεια.
Γνωρίζουμε την ιστορία του πιο εντυπωσιακού εξ' αυτών, όπως μας την διηγήθηκε ο ιδιοκτήτής του, Γαβριήλ Ράππος.
45 καλοκαίρια Σινέ Ναταλί
Ο Γαβριήλ Ράππος ανήκει στην μεγαλύτερη ίσως κινηματογραφική οικογένειας της Θεσσαλονίκης.
Εκτός από ιδρυτής του Ναταλί, ο κύριος Γαβριήλ είναι συγχρόνως ιδιοκτήτης του "Μακεδονικόν" -του ποιοτικότερου χειμερινού κινηματογράφου της πόλης- αλλά και του 'Βακούρα', ενώ τα τελευταία χρόνια στην ιδιοκτησία του έχει περιέλθει και το έτερο θερινό 'Απόλλων', το οποίο πλέον δουλεύει η μικρότερη του κόρη.
Σινεματζής εδώ και μισό αιώνα, δεν αποχωρίζεται εύκολα την θέση πίσω από το ταμείο, όπου και τον συναντήσαμε.
Αυτή είναι η ιστορία του.
Κύριε Ράππο, πώς άρχισαν όλα; Καταρχήν, είστε από εδώ, Θεσσαλονικιός;
Γεννήθηκα στα Στάγειρα Χαλκιδικής, το 1945. Το 1962 ήρθα στην Θεσσαλονίκη για σπουδές, Εργοδηγός Δομικών Έργων στον Ευκλείδη. Τον παλιό καλό Ευκλείδη, όχι αυτό το τρελοκομείο που είναι σήμερα. Ο κινηματογράφος ήρθε εντελώς τυχαία στην ζωή μου. Αγαπούσα το σινεμά όπως όλοι, δεν ήταν όμως όνειρο μου να ασχοληθώ με αυτό επαγγελματικά. Ήταν κάτι που προέκυψε στην πορεία.
Δηλαδή;
Ο άντρας της αδερφής μου ήταν μηχανικός κινηματογράφου. Όταν, λοιπόν, πήρα την πρώτη μου υποτροφία από τον Ευκλείδη – 13 χιλιάδες δραχμές- ανοίξαμε τον πρώτο μας θερινό κινηματογράφο, τον "Ποσειδώνα", δίπλα από το Ποσειδώνιο. Εγώ συνέχισα κανονικά τις σπουδές μου, και τα καλοκαίρια βοηθούσα στην πόρτα κτλ, και σιγά σιγά μπήκα πιο ενεργά στην δουλειά. Στην πορεία αγάπησα τον κινηματογράφο.
Έπειτα;
Έπειτα αρχίσαμε να επεκτεινόμαστε. Πήραμε το 'Αύρα' στην Χαριλάου (1965), και από εκεί και πέρα άρχισε μια πορεία με δεκάδες κινηματογράφους που κράτησε πολλά χρόνια.
Τότε ήταν που συνειδητοποιήσατε ότι αυτό πρόκειται να είναι το επάγγελμα σας;
Ούτε τότε!Κοίταξε να δεις, εγώ αγαπούσα αυτό που σπούδαζα, και ήθελα να ασχοληθώ με αυτό. Όταν τελείωσα από φαντάρος όμως, το 1970, δεν υπήρχε κανένας από τους καθηγητές μου να με υποστηρίξει στη δουλειά. Ετοιμαζόμουν να φύγω για Σαουδική Αραβία – λίγο τυχοδιώκτης γαρ- αλλά η μανούλα μου φαγώθηκε να μη φύγω.Οπότε συνέχισα τη δουλειά με τον γαμπρό μου, εδώ στους κινηματογράφους.
Εκτός από το Ναταλί, στο οποίο θα επικεντρωθούμε παρακάτω, ποιους κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης δουλεύατε όλα αυτά τα χρόνια;
Επειδή είσαι μικρή και δεν τα πρόλαβες θα σε μπερδέψω, οπότε θα στα πω χρονολογικά.Λοιπόν, το '63 ξεκινάμε τον Ποσειδών με τα λεφτά της υποτροφίας, το '65 παίρνουμε το Αύρα στην Χαριλάου, το Ναταλί το φτιάξαμε από το μηδέν το 1970. Ακολούθησαν τα Αρτζεντίνα (1972), Αλκυονίς (1974), Ζέφυρος, και Αμυράλ (τέλη '70). Όλα αυτά ήταν θερινά.Χειμερινή αίθουσα αναλάβαμε πρώτη φορά το 1974, ήταν το Ριβολί στην Παύλου Μελά. Χειμερινά ακολούθησαν η Κλειώ (1980), το Ράδιο Σίτυ, ο Έσπερος (1982), το Μακεδονικόν (1983), το 1996 το Βακούρα, και πριν λίγα χρόνια το θερινό Απόλλων.Πηγαίναμε από το ένα στο άλλο. Πέρασαν τα χρόνια και σιγά σιγά αρχίσαμε να μαζευόμαστε. Μετά από χρόνια, και λόγω συγκυριών, διακόψαμε και την συνεργασία με τον γαμπρό μου.
Πάρα πολλοί! Αλήθεια, ποια ήταν η δική σας πρώτη επαφή με τον θερινό κινηματογράφο;
Το '55, 10 χρονών. Με το σχολείο. Όλη την τάξη μας έβαλαν σε ένα ταξί, δέκα άτομα, και μας πήγαν στον Πολύγυρο να δούμε τα Πάθη του Χριστού. Μετά από αυτό, κινηματογράφο είδα ξανά φοιτητής. Χειμερινό βέβαια, στην 'Θυμέλη', στην Παλαιών Πατρών. Η 'Θυμέλη' ήταν και ο πρώτος ποιοτικός κινηματογράφος της Θεσσαλονίκης.
Τι είναι αυτό που κάνει το θερινό σινεμά τόσο ξεχωριστό κατά την γνώμη σας;
Η ελευθερία. Μπαίνεις μέσα, βλέπεις το έργο, καπνίζεις, τρως, πίνεις, είσαι ελεύθερος, είναι διαφορετικά. Βοηθάει και ο καλός καιρός, μέχρι ένα σημείο βέβαια. Να μην κάνει πολύ ζέστη ώστε να είναι ευχάριστες οι συνθήκες που βλέπεις μια ταινία.
Είναι ελληνική παράδοση το θερινό;
Είναι παράδοση ανθρώπινη. Τη ελευθερία αυτή όλοι την θέλουν. Και οι ξένοι που έρχονται ενθουσιάζονται, και ξαναέρχονται.
Το κοινό της Θεσσαλονίκης τον αγαπάει τον κινηματογράφο; Τι σας λέει η πείρα σας;
Πολύ! Είναι τακτικοί πελάτες. Δεν τον παράτησε η Θεσσαλονίκη τον κινηματογράφο. Και ειδικά τον δικό μας. Γι' αυτό και εμείς τον φροντίζουμε τόσο, σαν στολίδι. Θέλουμε όλα να τα έχουμε προσεγμένα.
Αν είναι έτσι γιατί έχουν μείνει τόσο λίγοι θερινοί κινηματογράφοι στην πόλη;
Η μεγάλη κατηφόρα για τα θερινά άρχισε την εποχή της ανοικοδόμησης. Μετά την Χούντα, και κυρίως από την δεκαετία του '80 και μετά. Όλα σχεδόν γκρεμίστηκαν για να γίνουν πολυκατοικίες, και μπαράκια, και καφετέριες. Έπειτα, μεγάλο ρόλο έπαιξε και η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης, και του βίντεο. Από τότε άρχισε ο κόσμος να μένει μέσα, και τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ. Μπορώ να σου πω, μάλιστα, ότι η τηλεόραση έκανε πολύ μεγαλύτερη 'ζημιά' στους κινηματογράφους απ' ότι κάνει σήμερα το ίντερνετ και η πειρατεία.
Και οι μεγαλύτεροι "εχθροί" του θερινού;
Τα αυτοκίνητα και τα σπιτάκια της Χαλκιδικής, "οι καλύβες" που λέω εγώ (γέλια). Από 'κει και πέρα, ο καιρός –φυσικά-, και το ποδόσφαιρό. Ας πούμε φέτος με το Μουντιάλ είναι ένα κακό καλοκαίρι για μας.
Ας περάσουμε στο Ναταλί. Ποια είναι η ιστορία του;
Έψαξα οικόπεδο, το χτίσαμε όλο μόνοι μας, και ανοίξαμε πρώτη φορά το βράδυ της 3ης Ιουνίου του 1970. Το όνομά του το πήρε από την ομώνυμη παράσταση της Βουγιουκλάκη, που είχε μεγάλη επιτυχία εκείνη την χρονιά.
Και η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία που έχετε κάνει όλα αυτά τα χρόνια;
Το '77 με το "Σεισμός Στο Κρεβάτι Μου" (Il Bisbetico Domato). Κόσμος και ουρές ατελείωτες. Έκοψε συνολικά 65.000 εισιτήρια όλη τη σεζόν, που είναι ο μεγαλύτερος αριθμός ευχητηρίων τα τελευταία 30 – 40 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια πολύ καλές εισπράξεις κάνει ο Woody Allen. H καλύτερη χρονιά εισπρακτικά μετά τον μεγάλο σεισμό του 1978 ήταν η περσινή, με 22.000 εισιτήρια. Μάλλον ο κόσμος δεν έφυγε για διακοπές λόγω κρίσης, οπότε ξαναγύρισε στην πόλη και στο θερινό. Για να έχετε πάντως μια ιδέα του τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί να σας πω ότι από το 1993 που άρχισαν να παίζονται οι ταινίες πρώτης προβολής στα θερινά τα εισιτήρια κυμαίνονται μεταξύ 16.000 και 20.000 ανά σεζόν. Αν πέσουμε κάτω από τα 10.000 εισιτήρια δεν μπορούμε να επιβιώσουμε.
Αλήθεια, γιατί είχε επικρατήσει να παίζονται χειμωνιάτικες επαναλήψεις στα θερινά, και από πότε άρχισαν να παίζονται ταινίες πρώτης προβολής σε αυτά;
Γιατί δεν έβγαιναν ταινίες το καλοκαίρι. Το Χόλυγουντ δηλαδή έβγαζε φιλμ, αλλά αυτά προβάλλονταν σε αίθουσες τον χειμώνα, δεν τα προγραμμάτιζαν οι εταιρείες διανομής να τα στείλουν σε θερινά. Έπρεπε να περιμένουν την κατάλληλη εποχή εισπρακτικά. Τότε δεν υπήρχε και το βίντεο που σε ανάγκαζε να προλάβεις να βγάλεις γρήγορα την ταινία. Η πρώτη προβολή κατά την διάρκεια του καλοκαιριού ξεκίνησε εδώ όταν άνοιξαν τα Village.
Πολλοί όμως έχουν συνδυάσει το θερινό σινεμά με τις χειμωνιάτικες επαναλήψεις...
Ναι, αλλά αυτό γίνονταν παλιά. Τώρα ξεκινάει μια καλή ταινία να παίζεται τον Δεκέμβρη οπότε όποιος ήταν να πάει να την δει, πήγε. Δεν μπορούμε να το διακινδυνεύσουμε. Τώρα οι επαναλήψεις είναι πεθαμένες.
Πώς επιλέγετε ποιες ταινίες θα προβληθούν στο Ναταλί;
Καταρχήν, επιλέγεις τις εταιρείες με τις οποίες θα συνεργαστείς. Εμείς συνεργαζόμαστε με όλους, αλλά κατά κύριο λόγο με την Feel Good, τη Village και την Odeon. Οπότε, αναλόγως με τον πρόγραμμα των εταιρειών διαλέγουμε κι εμείς. Αλλά ποτέ δεν μπορείς να προβλέψεις ποια ταινία θα κάνει την διαφορά. Ας πούμε το Mama Mia, το είχα προγραμματίσει για μία μόνο εβδομάδα προβολής, χωρίς να βάζω στο νου μου ότι θα μπορούσε να γίνει τόσο μεγάλη επιτυχία. Τώρα, τα τελευταία χρόνια, κοιτάνε τα παιδιά και το ίντερνετ, τις κριτικές, τις βαθμολογίες, και κινούμαστε αναλόγως.
Και τις ταινίες στο 'Μακεδονικόν', που είναι πάντα τόσο ποιοτικές και ιδιαίτερες;
Τις διαλέγω εγώ, βέβαια, αλλά βοηθούν και οι εταιρείες που γνωρίζουν πια το ύφος μας και μας προτείνουν τα κατάλληλα φιλμ. Ξέρουν ότι κανείς άλλος δεν τολμάει να παίξει Lynch λόγου χάρη στην πόλη.
Ακριβώς, κι αν εκλείψουν τέτοιου είδους κινηματογράφοι υπάρχουν ολόκληρες κατηγορίες ταινιών που απλά δεν θα μπορούμε να τις δούμε πουθενά..
Κι όμως, αυτοί οι κινηματογράφοι σαν το Μακεδονικόν δε θα κλείσουν ποτέ, γιατί έχουν ένα σινεφίλ κοινό που είναι πολύ φανατικό. Σε πληροφορώ πως τα μεγάλα σινεμά που παίζουν τα εμπορικά είναι πιο εύκολο να την πατήσουν. Ήδη οι πολυκινηματογράφοι δεν τα παν καλά τα τελευταία χρόνια. Δες ας πούμε τα Village στο Cosmos. Για να πας μέχρι εκεί σου κοστίζει ένα ακόμα εισιτήριο σε βενζίνη. Το σκέφτεται διπλά ο άλλος.
Τι είδους ταινίες προτιμάει να δει ο κόσμος το καλοκαίρι;
Ελαφρές ταινίες. Βασικά κωμωδίες, κομεντί, περιπέτειες.
Και οι ηλικίες; Έχει ηλικία το θερινό;
Δυστυχώς δεν έρχεται η νεολαία, ίσως επειδή δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους μεγάλους κινηματογράφους, τα πολυσινεμά, με τις εύκολες ταινίες. Η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού είναι από τα 30 – 40 και πάνω.
Οι μικροί κινηματογράφοι τα εχθρεύονται τα πολυσινεμά;
Θα σου πω για τα θερινά. Ο θερινός ο κινηματογράφος δεν πρέπει να εχθρεύεται τα μεγάλα σινεμά, γιατί από τη στιγμή που άνοιξαν αυτοί μπορέσαμε κι εμείς να έχουμε πρώτες προβολές στο πρόγραμμα μας, πράγμα που μας έσωσε από τις επανεκδόσεις. Από την άλλη, για τα χειμερινά σινεμά του κέντρου, η έλευση των μεγάλων είναι κάτι που μας βουλιάξε. Δεν μπορείς να τους πας κόντρα όμως, δεν έχει και νόημα, μιας που πίσω από αυτούς υπάρχουν οι εταιρείες διανομής.
Ποιον κινηματογράφο από αυτούς που έχετε σήμερα αγαπάτε περισσότερο;
Το Ναταλί (χαμογελάει πλατιά). Ασχολούμαι από τον Γενάρη κάθε χρόνο, για να είναι όλα έτοιμα το καλοκαίρι. Ούτε διακοπές, ούτε τίποτα. Κάθε χρόνο πρώτος ανοίγω και τελευταίος φεύγω. Μια φορά έκανα το λάθος να πάω διακοπές και το μετάνιωσα. Δεν ησυχάζω. Μόνο όταν δεν θα μπορώ άλλο να έρχομαι, τότε θα κάτσω σπίτι. Το σινεμά είναι ψώρα. Κάθε φορά που έχουμε μια πρεμιέρα αρρωσταίνω από την αγωνία για το πώς θα πάει. Και δε συνηθίζεται ποτέ αυτό, δεν χαλαρώνεις ποτέ. Βάζεις την καινούρια ταινία και είσαι άρρωστος μέχρι να κλείσει το ταμείο. Από την άλλη, έτσι δε βαριέσαι ποτέ σε αυτή τη δουλειά.
Αλήθεια, κύριε Γαβριήλ, ξεχωρίζετε κάποια αγαπημένη σας ταινία όλων των εποχών;
Αδυναμία σε ταινία δεν έχω πια. Και να σου πω, δεν μπορώ πλέον να δω και ταινία σε δικό μου κινηματογράφο. Σκηνοθέτες είναι πολλοί αξιόλογοι που μου αρέσουν. Εγώ βέβαια τους αγαπώ ανάλογα και με την απόδοση (γέλια).
Ποιοι αποδίδουν περισσότερο λοιπόν;
Ο Woody Allen μας ξελασπώνει τρία χρόνια τώρα, ο Wes Anderson επίσης, ο οποίος κάνει καλές δουλειές και καλά εισιτήρια. Ε, μετά ήταν οι παλιοί όπως ο Spielberg και ο Oliver Stone, αλλά αυτοί πλέον έχουν σβήσει.
Eίστε αισιόδοξος για το μέλλον του θερινού κινηματογράφου στην πόλη;
Η αλήθεια είναι πως δεν βλέπω μέλλον, γιατί δεν υπάρχει και η νεολαία που θα πρέπει ασχοληθεί για να το στηρίξει. Δεν υπάρχει επιχειρηματίας στην Ελλάδα που να ασχοληθεί με το θερινό σήμερα.
Από την μία γενιά στην επόμενη – Σινεμά Απόλλων
Αφήνοντας το Σινέ Ναταλί, και ανηφορίζοντας προς την Βασιλίσσης Όλγας, βρεθήκαμε στο θερινό "Απόλλων" όπου μας περίμενε η κόρη του κύριου Ράππου, Ιωάννα.
Ο "Απόλλων" έχει τη δική του ιστορία. Είναι ένα από τα παλιότερα θερινά της πόλης, και εδρεύει στην οδό Σαρανταπόρου από το 1976. Τα τελευταία τρία χρόνια πίσω από το ταμείο βρίσκεται η 28χρονη Ιωάννα η οποία μεγάλωσε μέσα στους κινηματογράφους. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων, και πλέον βλέπει τον εαυτό της να συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση.
Πώς της φαίνεται;
"Την αγαπώ αυτή τη δουλειά. Το θερινό σινεμά είναι κάτι εξαιρετικά ρομαντικό και όμορφο. Μου αρέσει, βέβαια! Και να δουλεύω τον κινηματογράφο, αλλά και να παρακολουθώ.
Θα περίμενε κανείς πως μεγαλώνοντας μέσα στις αίθουσες δεν θα είχα συνδυάσει τον κινηματογράφο με την ψυχαγωγία, κι όμως ανέκαθεν ήταν μία από τις πιο αγαπημένες μου εξόδους."
Cine Tip: Ο "Απόλλων" σερβίρει τα πιο δροσιστικά (και οικονομικά) μοχίτο που μπορεί κανείς να απολαύσει σε θερινό του κέντρου.
Την επόμενη φορά, να ξέρετε.
____________________
Σινέ Ναταλί
Λεωφόρος Μεγ. Αλεξάνδρου 3
Tηλ.: 2310 829 457
Απόλλων
Σαρανταπόρου 4
Tηλ.: 2310 828642
σχόλια