Η βία μεταξύ παιδιών, εφήβων και ενηλίκων αποτελεί ένα διογκούμενο φαινόμενο που οι διαστάσεις του τρομάζουν. Οι άγουρες συμμορίες, οι επιθέσεις στα σχολεία, στα γήπεδα, στις πλατείες και σε κάθε γειτονιά συνδέονται με κάθε περιστατικό έμφυλης βίας και γυναικοκτονίας, καθώς θύτες και θύματα εναλλάσσουν ρόλους.
Όπως εξηγεί η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, η κυβέρνηση έχει θεσπίσει μια σειρά από μέτρα για την προστασία και την ενίσχυση των γυναικών έναντι των βίαιων συμπεριφορών. Ένα από αυτά είναι η δημιουργία 18 ειδικευμένων κέντρων εντός των αστυνομικών τμημάτων της επικράτειας, ώστε να καταφεύγουν εκεί γυναίκες θύματα βίας και να λαμβάνουν στήριξη και συμβουλευτική από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό – γυναίκες αστυνομικούς.
Επίσης, λειτουργεί η γραμμή βοήθειας για γυναίκες θύματα βίας 15900 καθώς και η εφαρμογή «Κουμπί Πανικού» στο κινητό τηλέφωνο, της οποίας η λειτουργία θα εξαπλωθεί γεωγραφικά, εκτός από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Είναι σημαντικό να στηριχθούν οι γυναίκες που φεύγουν από ένα κακοποιητικό περιβάλλον ώστε να μην επιστρέψουν, καθώς η εμπειρία δείχνει ότι η βία βαίνει κλιμακούμενη και αυτές οι ιστορίες έχουν άσχημο τέλος. Όπως εξηγεί η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη, η γυναίκα θύμα βίας, για να μπορέσει να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή της, λαμβάνει το ελάχιστα εγγυημένο εισόδημα.
Ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου εξηγεί ότι είναι πολύ σημαντικό να διαδώσουμε στην κοινωνία το μήνυμα ότι στην κακοποίηση «η σιωπή δεν είναι χρυσός» και ότι ένας θύτης δεν ξυπνά μια μέρα και σκοτώνει τη γυναίκα του.
Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση έχει απευθύνει πρόσκληση στις μεγάλες εταιρείες να προσλαμβάνουν γυναίκες που έχουν πέσει θύματα κακοποίησης. Γι’ αυτό, άλλωστε, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το υπουργείο Εργασίας, το υπουργείο Οικονομικών και η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας προκειμένου να δημιουργηθούν στις εταιρείες του ιδιωτικού τομέα θέσεις που θα συμβάλουν στην επαγγελματική αποκατάσταση των γυναικών που έχουν πέσει θύματα βίας – ήδη 33 μεγάλες εταιρείες έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα. Για τη διευκόλυνση της διαδικασίας, δεν απαιτείται να είναι εγγεγραμμένη μια γυναίκα στο μητρώο Ανέργων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης.
Από την πλευρά της Ελληνικής Αστυνομίας, η Αστυνόμος Β' και εκπρόσωπος Τύπου της ΕΛ.ΑΣ., Κωνσταντία Δημογλίδου, εξηγεί ότι πρέπει τα θύματα να μιλούν ώστε να σπάσει ο φαύλος κύκλος που τροφοδοτείται από τη σιωπή και τον φόβο και ωθεί πολλές γυναίκες να επιστρέφουν σε ένα περιβάλλον κακοποίησης, μια εσφαλμένη απόφαση η οποία συνήθως έχει δραματική εξέλιξη.
Από την πλευρά των επιστημόνων, ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου εξηγεί ότι είναι πολύ σημαντικό να διαδώσουμε στην κοινωνία το μήνυμα ότι στην κακοποίηση «η σιωπή δεν είναι χρυσός» και ότι ένας θύτης δεν ξυπνά μια μέρα και σκοτώνει τη γυναίκα του. Πριν από το έγκλημα υπάρχει πάντα μια κλιμάκωση στη βία (ψυχολογική και σωματική/σεξουαλική), γι’ αυτό η γυναίκα μπορεί να φύγει εγκαίρως αν αντιληφθεί από νωρίς τα σημάδια, π.χ. χειριστική συμπεριφορά, διαρκή έλεγχο, υποτιμητικά σχόλια, προσπάθεια οικονομικού ελέγχου (ώστε η γυναίκα να εξαρτάται για τον βιοπορισμό της από τον θύτη) και αποκλεισμό των προσωπικών της γνωριμιών. Αυτές οι συμπεριφορές είναι ενδεικτικές ενός κακοποιητικού συντρόφου και αρκούν για να χτυπήσει το «καμπανάκι» κινδύνου για κάθε γυναίκα που τις υφίσταται.
Σήμερα αντιμετωπίζουμε και το ζήτημα του μιμητισμού (copy cat), καθώς βίαιες συμπεριφορές και τα εγκλήματα της έμφυλης βίας δυστυχώς βρίσκουν μιμητές. Αντιγραφή τέτοιου είδους συμπεριφορών έχουμε παρατηρήσει και μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, μάλιστα πρόσφατα καταγράφηκαν αρκετά περιστατικά τέτοιων στυγερών εγκλημάτων.
Στα φαινόμενα βίας σημαντικό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν οι παρατηρητές, οι οποίοι μπορούν να ενημερώσουν τις Αρχές, ακόμα και ανώνυμα, για τις δραματικές ιστορίες που αντιλαμβάνονται ότι συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες στη γειτονιά τους ή μπροστά στα μάτια τους. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε τη διάσημη φράση του Άλμπερτ Άινσταϊν ότι «η βία επικρατεί στον κόσμο όχι επειδή την επιλέγουν οι πολλοί. Λίγοι την επιλέγουν, αλλά πολλοί την αφήνουν να συμβεί».
Η βία στα παιδιά μεγαλώνει μαζί τους
Η βία είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο και οι βίαιες πράξεις μεταξύ ανηλίκων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την έμφυλη βία των ενηλίκων. Εδώ, όπως εξηγεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Υγείας του ΕΚΠΑ, Άρτεμις Τσίτσικα, μεγάλη ζημιά έχει κάνει η πανδημία του κορωνοϊού που εξουθένωσε τις οικογένειες, με συνέπεια πολλά παιδιά να μεγαλώνουν «στον αυτόματο», χωρίς γονεϊκή φροντίδα, και να καταλήγουν να εμπλέκονται σε ένα περιβάλλον κακοποίησης, να γίνονται τα ίδια θύματα ή θύτες.
Σημαντικό ρόλο στην έξαρση της βίας παίζει και η σχέση των παιδιών με το διαδίκτυο. Θα πρέπει να ενισχυθεί η ορθή χρήση του μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο και να δημιουργηθούν προγράμματα ενδυνάμωσης των γονέων για όλα τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα παιδιά και οι έφηβοι σε επίπεδο γειτονιάς – αυτό είναι στα σκαριά και αναμένεται να γίνει σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας (τον τομέα Ψυχικής Υγείας), τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) του νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» και την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, με τη βοήθεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Θα δημιουργηθούν δομές φιλικές στους εφήβους και στην οικογένεια σε επίπεδο γειτονιάς, με χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ.
Στη διάρκεια των 3 ετών της πανδημίας οι γονείς πέρασαν πολλά και χρειάζονται ενίσχυση και εκπαίδευση για να χειριστούν σωστά τον ρόλο τους και να αναθρέψουν σωστά τα παιδιά τους. Η πρόληψη της βίας ξεκινά από τον μικρόκοσμο των παιδιών, δηλαδή από την οικογένεια και το σχολείο, και οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι οριζόντιες, όπως εξηγεί η κ. Τσίτσικα.
