O Κώστας Καραμίχος είναι ένας άνθρωπος που, με εξαίρεση τους 18 μήνες της θητείας στον στρατό, δεν έχει φύγει ποτέ από το χωριό του, τη Ζίτσα. Δεν ένιωσε ποτέ την ανάγκη, όπως λέει. Μας περιγράφει μια πλήρη ζωή σε ένα ολοζώντανο χωριό, με πολυάσχολη καθημερινότητα, πολλές διεξόδους για κάτι το διαφορετικό και ένα πανέμορφο ηλιοβασίλεμα που δεσπόζει στο κεντρικό πεζόδρομο του χωριού στο τέλος κάθε μέρας.
Συμπαραστάτρια σε αυτό η γυναίκα του Anna Ellis, μια Αμερικανίδα που άφησε τη δικηγορία στη Νέα Υόρκη για να ζήσει μαζί του στη Ζίτσα και όχι μόνο δεν το μετάνιωσε αλλά προσπαθεί να προσελκύσει κι άλλο κόσμο στο χωριό.
Αυτή είναι η ιστορία τους.
«Μένω στη Ζίτσα, ένα μικρό χωριό που βρίσκεται 25 χλμ. βορειοδυτικά των Ιωαννίνων. Είναι ένα ημιορεινό χωριό διάσημο για το κρασί του εδώ και αιώνες, με περίπου 300 κατοίκους. Έχω περάσει εδώ όλη μου τη ζωή. Γεννήθηκα στη Ζίτσα και δεν έχω φύγει ποτέ παρά μόνο για τη στρατιωτική μου θητεία.
Δεν γεννήθηκε ποτέ μέσα μου η ανάγκη να φύγω από το χωριό, νομίζω επειδή από μικρή ηλικία άρχισα να εκτιμώ το μέρος όπου ζούσα, αρχικά από φυσικής πλευράς – αυτή η άμεση επαφή με τη φύση είναι κάτι που πάντα με γεμίζει.
«Υπάρχουν κάποιοι που θέλουν να μετακομίσουν εδώ, αλλά δεν μπορούν να βρουν ένα μέρος να ζήσουν κι αυτό είναι παράλογο. Όλα τα χωριά χρειάζονται περισσότερο κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ζίτσας. Ευτυχώς, είμαστε ακόμα ένα “μεγάλο” χωριό με 300 άτομα, αλλά για πόσο;».
Στη συνέχεια, ήρθε η ενασχόληση με τον φούρνο, που μπορώ να πω ότι συμπλήρωσε τη ζωή μου. Τέλος, η περιέργειά μου να γνωρίζω κι άλλους ανθρώπους ή διαφορετικό τρόπο ζωής ικανοποιείται καθώς από το σπίτι μας περνούν και μένουν ταξιδιώτες απ’ όλο τον κόσμο μέσω διαφόρων πλατφορμών φιλοξενίας.
H ενασχόληση με τον φούρνο έγινε τυχαία, μπορώ να πω. Η ύπαρξη ενός παλιού οικήματος σε κεντρικό δρόμο του χωριού ήταν η αφορμή ο πατέρας μου να πάρει την ιδέα να ξεκινήσει κάτι διαφορετικό από αυτό με το οποίο ασχολούμασταν οικογενειακά μέχρι εκείνη τη στιγμή, την κτηνοτροφία. Το ίδιο διάστημα περίπου ο παλιός φούρναρης του χωριού θα σταματούσε λόγω συνταξιοδότησης. Έτσι, μια μέρα τον Μάρτιο του 1992 βρέθηκα να βοηθάω την οικογένεια στον φούρνο. Ούτε εγώ ούτε κανείς από την οικογένεια είχε προηγούμενη εμπειρία στο συγκεκριμένο αντικείμενο.
Στην αρχή προσφέραμε τα βασικά που μπορεί να έχει ένας φούρνος στο χωριό, ψωμί και τυρόπιτες, αλλά σιγά-σιγά, και χάρη στην περαιτέρω ενασχόλησή μου με την αρτοποιία, διευρύνθηκε σημαντικά η ποικιλία των προϊόντων που διαθέτουμε. Αυτήν τη στιγμή προσφέρουμε στους επισκέπτες που έρχονται στον φούρνο μια μοναδική γαστρονομική εμπειρία, τους μαθαίνουμε πώς φτιάχνονται οι παραδοσιακές πίτες της περιοχής και τις απολαμβάνουμε μαζί στο τέλος, με τη συνοδεία τοπικού κρασιού.
Την Αnna τη γνώρισα τον Δεκέμβριο του 2006. Ήταν δικηγόρος στη Νέα Υόρκη κι εκείνο το διάστημα έκανε διακοπές στην Ελλάδα· ταξίδευαν με την αδελφή της, εξερευνώντας την Ήπειρο. Έκλεισαν να μείνουν μαζί μου μέσω της πλατφόρμας. Έμειναν για μία μόνο ημέρα, αλλά στη συνέχεια κρατήσαμε επαφή και μερικούς μήνες αργότερα ξαναβρεθήκαμε και διαπιστώσαμε ότι θέλουμε να είμαστε μαζί. Γνωρίζοντας ότι θέλω να είμαι στο χωριό και στον φούρνο, ρώτησα την Άννα αν το να μείνει εδώ ήταν κάτι που θα την έκανε χαρούμενη. Χωρίς να το πολυσκεφτεί είπε “ναι” κι έτσι άφησε πίσω τη ζωή της στην Αμερική και πλέον δουλεύουμε μαζί στον φούρνο.
Η καθημερινότητά μας μπορεί να χαρακτηριστεί, λίγο έως και πολύ, απρόβλεπτη. Υπάρχουν κάποια βασικά πράγματα που πρέπει να γίνουν σε καθημερινή βάση, δηλαδή να λειτουργήσει ο φούρνος, να πάνε τα παιδιά σχολείο κ.ά. Κάποιες μέρες έχουμε εργαστήριο για πίτες στον φούρνο, άλλες μέρες έχουμε την ανάγκη να πάμε μια βόλτα με την Anna, κάποιες φορές φιλοξενούμε ταξιδιώτες και περνάμε τη μέρα μας μαγειρεύοντας και κουβεντιάζοντας μαζί τους. Άλλες φορές και ένας τυχαίος πελάτης μπορεί να είναι η αφορμή να αλλάξει όλη η πορεία της ημέρας. Όλα αυτά μας αρέσουν πολύ και μας γεμίζουν αφάνταστα.
Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου μας είναι η γεωγραφική θέση του. Βρίσκεται στην πλαγιά ενός λόφου και σου δίνει ωραία αίσθηση ανοιχτού ορίζοντα συνεχώς, πέρα από τη φανταστική θέα απ’ όλα τα σημεία του χωριού και προς όλες τις κατευθύνσεις. Επίσης, η ελάχιστη υγρασία την έκανε από παλιά προορισμό για θεραπείες που σχετίζονταν με το αναπνευστικό. Το γεγονός ότι βλέπει δυτικά και δίνει πάρα πολύ ωραία ηλιοβασιλέματα είναι από τα στοιχεία που αγαπάω στο χωριό. Κάθε μέρα την ώρα του ηλιοβασιλέματος συνηθίζω να περπατώ στον όμορφο πεζόδρομο στην είσοδο του χωριού.
Αν είχα τη δύναμη να αλλάξω κάτι, θα έπαιρνα όλα τα άδεια σπίτια για να τα κάνω διαθέσιμα σε άλλους για ενοικίαση - αγορά. Λόγω του κληρονομικού συστήματος στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλά όμορφα σπίτια που μένουν άδεια για χρόνια, και χωρίς ανθρώπους να τα κατοικούν πεθαίνουν σιγά-σιγά. Υπάρχουν κάποιοι που θέλουν να μετακομίσουν εδώ, αλλά δεν μπορούν να βρουν ένα μέρος να ζήσουν κι αυτό είναι παράλογο. Όλα τα χωριά χρειάζονται περισσότερο κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ζίτσας. Ευτυχώς, είμαστε ακόμα ένα “μεγάλο” χωριό με 300 άτομα, αλλά για πόσο;
Χρειαζόμαστε νέους επαγγελματίες, νέες οικογένειες, αλλά πού μπορούν να ζήσουν; Υπάρχουν σπίτια που ανήκουν σε έξι ξαδέλφια τα οποία δεν μπορούν να αποφασίσουν αν θέλουν να πουλήσουν ή να διατηρήσουν το σπίτι ή δεν μπορούν να συμφωνήσουν να ξοδέψουν λίγα χρήματα για να διατηρήσουν το σπίτι σε καλή κατάσταση. Έτσι τα σπίτια καταρρέουν και είναι πολύ απογοητευτικό να το βλέπεις. Πέρσι χάσαμε μια οικογένεια με δύο παιδιά σχολικής ηλικίας και δύο εργαζόμενους ενήλικες επειδή ο ιδιοκτήτης του σπιτιού που νοίκιαζαν δεν ήθελε να το νοικιάζει άλλο και η οικογένεια δεν μπορούσε να βρει άλλο σπίτι στο χωριό. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν τόσο πολλά σπίτια άδεια που κανονικά θα έπρεπε να παρακαλάνε να έρθουν οικογένειες να ζήσουν σε αυτά!
Το καλοκαίρι έχουμε πολλή δουλειά με τον φούρνο, ο πληθυσμός του χωριού διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται με συγγενείς που έρχονται από άλλα μέρη της Ελλάδας και απ’ όλο τον κόσμο για να επισκεφτούν τους δικούς τους και να μείνουν μερικούς μήνες.
Ποτέ δεν κάνουμε διακοπές το καλοκαίρι, περιμένουμε μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν τα πράγματα ησυχάζουν λίγο για εμάς. Όμως, παρά την αυξημένη δουλειά, απολαμβάνουμε το κόσμο και όλο αυτό το αλισβερίσι έξω ακριβώς από την πόρτα μας. Μερικές φορές καθόμαστε στο πεζοδρόμιο έξω από τον φούρνο και συζητάμε με όποιον περνάει ή κατεβαίνουμε στην πλατεία όπου παίζουν όλα τα παιδιά και περνάμε χρόνο με άλλες οικογένειες και φίλους.
Επειδή είναι ασφαλές για τα παιδιά να περνούν χρόνο στην πλατεία χωρίς εμάς, μπορούμε να τα αφήσουμε εκεί και να πάμε μια βόλτα, μόνο εγώ και η γυναίκα μου, για να νιώσουμε τη γαλήνη της φύσης και να δούμε τον ήλιο να δύει πίσω από τα βουνά. Μερικές φορές πηγαίνουμε και στη θάλασσα, είναι περίπου μία ώρα απόσταση, αλλά κυρίως μένουμε στο χωριό – πάντα κάτι συμβαίνει και βλέπουμε ανθρώπους που βλέπουμε μόνο μία ή δύο φορές τον χρόνο.
Τον χειμώνα μπορούμε να έχουμε περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μας. Πριν από μερικά χρόνια η γυναίκα μου κι εγώ αποφασίσαμε να έχουμε μία μέρα την εβδομάδα μόνο για εμάς. Κανονίζω, λοιπόν, το πρόγραμμά μου ώστε να τελειώσω τη δουλειά στον φούρνο στις 9:30 ή στις 10:00, η γυναίκα μου παίρνει μαζί της και το λάπτοπ, μήπως χρειαστεί κάτι, και φεύγουμε· δεν θα γυρίσουμε σπίτι πριν από τις 19:00 περίπου. Τα κορίτσια γυρίζουν σπίτι από το σχολείο και περνούν χρόνο με τη γιαγιά τους στον φούρνο και στο σπίτι.
Εμείς πηγαίνουμε είτε στην παραλία –κολυμπάμε από τον Μάρτιο μέχρι αργά τον Νοέμβριο–, ή στα βουνά, ή, μερικές φορές, απλώς περνάμε μια ήσυχη μέρα στο μικροσκοπικό σπίτι στη φάρμα μας. Πρόκειται ουσιαστικά για μια ξύλινη καλύβα 24 τ.μ. που περιβάλλεται από δέντρα και χωράφια, χωρίς τηλεόραση και άλλους ανθρώπους γύρω.
Μερικές φορές έχουμε ταξιδιώτες που μένουν στο χωριό μαζί μας και μπορεί να τους προσκαλέσουμε στο αγρόκτημα για μεσημεριανό. Συχνά πολλοί ταξιδεύουν μαζί με τα μουσικά τους όργανα και καταλήγουμε να κάνουμε τυχαίες διεθνείς συναυλίες! Άλλες φορές απλώς μπαίνουμε στο αυτοκίνητο και πηγαίνουμε όπου μας βγάλει ο δρόμος – η περιπέτεια θα μας βρει.
Για μένα η Ζίτσα είναι πραγματικά το τέλειο μέρος για να χτίσεις μια γεμάτη και ενδιαφέρουσα ζωή. Δεν είναι ένα παραδοσιακά «τουριστικό» χωριό, έχει πολλά να προσφέρει και είναι κοντά σε πολλά άλλα καταπληκτικά μέρη της Ελλάδας.
Ένα πράγμα που συνήθως σοκάρει τον κόσμο που μας επισκέπτεται είναι η Πινακοθήκη. Το ίδιο το κτίριο είναι εκπληκτικό, με υπέροχο, καλά φωτισμένο, εσωτερικό χώρο από ξύλο και πέτρα, αλλά και η συλλογή των λιθογραφιών είναι πραγματικά φοβερή, σίγουρα όχι κάτι που θα περίμενε κανείς να βρει σε ένα χωριό! Η πινακοθήκη κατά καιρούς προσφέρει, επίσης, μαθήματα αγγειοπλαστικής και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους, με είσοδο πάντα δωρεάν.
Μόλις αρχίσαμε να δημιουργούμε μια ομάδα ώστε να προωθήσουμε τη Ζίτσα ως προορισμό όπου μπορούν να έρθουν και να μείνουν οικογένειες. Για αρχή, κάνουμε μια καταγραφή των σπιτιών που είναι διαθέσιμα και μπορούν να δεχτούν νέες οικογένειες.
Πιστεύω ότι η Ζίτσα είναι ιδανικός προορισμός για μια οικογένεια που θέλει να ζήσει σε ένα ήσυχο μέρος κοντά στη φύση. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν όλες οι βαθμίδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από παιδικό σταθμό μέχρι Λύκειο. Υπάρχει αστυνομικό τμήμα, ταχυδρομείο, φαρμακείο, συμβολαιογραφείο, εστιατόριο, ξενοδοχείο, φούρνος, καφέ, μαγαζί με γεωπονικά είδη, πολιτιστικός σύλλογος, σύλλογος γυναικών. Επίσης, διαθέτουμε δημοτικό γυμναστήριο, ποδοσφαιρική ομάδα, ενώ δύο φορές την εβδομάδα γίνονται μαθήματα γιόγκα και πιλάτες και μία φορά την εβδομάδα διδάσκονται παραδοσιακοί χοροί.
Τέσσερα λεωφορεία συνδέουν το χωριό καθημερινά με την πόλη των Ιωαννίνων, που απέχει μόνο 25 χιλιόμετρα. Η Ζίτσα είναι σε τέτοιο γεωγραφικό σημείου που συνδυάζει σε σχετικά κοντινές αποστάσεις βουνό και θάλασσα. Αν υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να έρθει να μείνει στο χωριό μας, θα μπορούσε αρχικά να επικοινωνήσει μαζί μας για οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζεται, ώστε να τον βοηθήσουμε να κάνει το μεγάλο βήμα.
Έχουμε ήδη ανθρώπους με παλιές οικογενειακές κατοικίες εδώ που ήρθαν σε επαφή μαζί μας για να πουν ότι έχουν ένα σπίτι που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από μια νέα οικογένεια. Μόλις ετοιμάσουμε μια λίστα με τα σπίτια, θα δούμε πώς μπορούμε να προσφέρουμε οικονομική βοήθεια σε νέους κάτοικους και θα περιγράψουμε τι ακριβώς μπορούμε να προσφέρουμε. Όταν γίνει όλο αυτό, θα ξεκινήσουμε επίσημα το πρόγραμμα για να αρχίσουμε να βρίσκουμε νέες οικογένειες».
Στείλτε τις προτάσεις σας για τη στήλη «Γειτονιές της Ελλάδας» στο [email protected]
