Το Σκαμνέλι, το χωριό μου, το σπίτι μου, απλώνεται φωλιασμένο και ηλιόλουστο στις παρυφές της μεγαλειώδους Τύμφης, στα Ζαγοροχώρια. Απέχει 52 χιλιόμετρα από τα Γιάννενα και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.200 μέτρων, αποτελώντας το δεύτερο πιο ψηλό χωριό στο Ζαγόρι. Με ιστορία που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, κάποτε ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς οικισμούς της περιοχής, φιλοξενώντας περίπου 2.000 έως 3.000 κατοίκους, και διακρινόταν για τον πλούσιο πολιτισμό του και τον ισχυρό πρωτογενή του τομέα.
Η τοποθεσία του είναι σχεδόν μαγική. Είναι χτισμένο ανάμεσα σε ρέματα, δύο από τα οποία πηγάζουν από την Γκούρα και το έτερο είναι το Λιντζέτο. Το όνομα Σκαμνέλι, παρά τις πολλές ιστορίες για την προέλευσή του, πιθανότατα σχετίζεται με τη μοναδική του θέση, από τη λέξη «σκάμνον», που σημαίνει σκαμνί – μικρό σκάμνον. Το χωριό πλαισιώνεται, σαν ένας θρόνος της φύσης, από επιβλητικούς βράχους, στα δυτικά από το Ραδιό-Κουιάστα και στον βορρά από τις αγέρωχες κορυφογραμμές της Γκαμήλας, της Τσούκας του Αβάλου και των Εφτά Πύργων, γεμάτες με αγριοκαστανιές, αγριοκερασιές, κρανιές, φαρμακευτικά φυτά. Στα ανατολικά του, ο λόφος της Γκορίτσας στεφανώνει το χωριό με ένα πλούσιο δάσος. Στον νότο στέκει το Σελιό, γεμάτο από σφεντάμια και κρανιές. Γενικά η περιοχή καλύπτεται από πυκνά δάση ελάτης, οξιάς και δρυός, που παλιά ήταν όλα βοσκοτόπια. Η εικόνα είναι τόσο εντυπωσιακή που φέρνει στο μυαλό σκηνικά από το «Game of Thrones».
Η ιστορία της οικογένειάς μου από την πλευρά του πατέρα μου αποτελεί τον συνδετικό μου κρίκο με αυτό τον τόπο. Οι «Φραγκουλαίοι» ανήκουν σε μια από τις λεγόμενες «παλιές» οικογένειες του Ζαγορίου, όλοι προερχόμενοι από το Σκαμνέλι. Ήταν άνθρωποι με ανοιχτά μυαλά που αγαπούσαν πολύ το Ζαγόρι, είχαν ταξιδέψει στην αχανή τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην Ευρώπη, και προσπαθούσαν για την προκοπή του. Ασκούσαν επαγγέλματα όπως γιατροί, σχολάρχες, επιχειρηματίες και ενδιαφέρονταν με πάθος για την ιστορία, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό, τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα του Ζαγορίου.
Η φύση μάς προσφέρει γενναιόδωρα δώρα, αρκεί να ξέρεις πώς να τα αξιοποιήσεις. Συλλέγω κράνα, κάστανα, καρύδια, βατόμουρα, κεράσια, τσάι του βουνού, ρίγανη και τίλιο και αν υπάρχει και κάνα σταφύλι από την κληματαριά μου. Να μην αναφέρω και τα μανιτάρια, για τα οποία όμως έχω ακόμα να μάθω πολλά.
Υπάρχει μάλιστα και ένα δημοτικό τραγούδι, που αγαπιέται και ακούγεται πολύ εδώ στο Ζαγόρι και στην Ήπειρο, η «Μπουλονάσαινα». Μιλάει για την περιπέτεια της προγιαγιάς μου, της κυρα-Φραγκούλενας, όπως την έλεγαν. Την 1η Ιουλίου του 1881 η συμμορία του λεγόμενου Αποστολάκη χτυπάει το χωριό μας και αρπάζει την προγιαγιά μου μαζί με τον αδελφό του παππού μου, τον 5 ετών τότε Θεοφάνη, την Ουρανία Βολονάση και την Ελένη Τσόγια για λύτρα. Η οικογένεια πλήρωσε 280 λίρες για το δικό της μερίδιο, και έτσι η κυρα-Φραγκούλενα σώθηκε, μαζί και ο μικρός της. Είμαι λοιπόν ο δισέγγονος της κυρα-Φραγκούλενας. Έχει μια ενδιαφέρουσα πτυχή όλο αυτό, καθώς θα θυμηθώ έναν καλό μου φίλο που όταν πήγα στον τόπο του, τον Ελαφότοπο, ένα άλλο χωριό εδώ στο Ζαγόρι, με μεγάλη υπερηφάνεια και χαρά με σύστηνε παντού ως το δισέγγονό της, αποσπώντας τα ανάλογα βλέμματα περιέργειας.
Έτσι λοιπόν, από επιλογή θα έλεγα, ήρθα εδώ και μάλλον έπιασα το νήμα της οικογενειακής ιστορίας και συνέχειας. Από τις πρώτες στιγμές, πριν πολλά χρόνια, που είδα το επιβλητικό αυτό σκηνικό, με συγκίνησε βαθιά, αυτός ο τόπος ακτινοβολεί μοναδική ενέργεια. Το αισθάνομαι κάθε φορά που βρίσκομαι εδώ, σαν να έχω βρει επιτέλους τις ρίζες που αναζητούσα. Πάντα μου άρεσαν τα βουνά και η άγρια φύση, προφανώς θεμελιώδες συστατικό του DNA μου.
Κομβικό σημείο έπαιξε μάλλον στη ζωή μου και μια προσωπική δύσκολη ιστορία. Το 2007 είχα εμπλακεί σε ένα πολύ άγριο ατύχημα στο φαράγγι του Λούσιου ποταμού, στην Αρκαδία, κάνοντας διάσχιση ποταμού, όταν μας παρέσυρε ένας τεράστιος όγκος νερού και λάσπης μετά από καταιγίδα. Είναι σχετικά γνωστή η ιστορία. Εγώ κάπως κατάφερα να ζήσω, 8 όμως συνοδοιπόροι μας δυστυχώς όχι. Όπως γράφω και στο βιβλίο που εκδόθηκε το 2012, «Απέναντι Όχθη», από σεβασμό σε αυτούς που έφυγαν και για να μην ξεχαστεί η όλη ιστορία, νιώθω πως έχω δύο γενέθλια στη ζωή μου. Η παρουσία μου εδώ, σε αυτό το μεγαλείο της φύσης, με φέρνει αντιμέτωπο με την αναμνηστική αξία του γεγονότος, αναζητώντας την απλότητα και την ουσία της ζωής. Με καθοδηγεί στο να εκτιμώ τα πραγματικά σημαντικά πράγματα και να παλεύω για αυτά με όλη μου τη δύναμη. Οι ανθρώπινες αξίες και η διαρκής αναζήτηση της αυτογνωσίας αποτελούν τη βάση για μια ζωή που αξίζει να ζει κανείς.
Έτσι, λοιπόν, με σταθερά βήματα και προγραμματισμό, γιατί τίποτα δεν είναι εύκολο, έκανα την επιστροφή μου στο Σκαμνέλι πριν από περίπου 3 χρόνια και συνεχίζω με παρέα και τη μικρή Flow, μια Ζαγορίσια ημίαιμη τσοπανούλα για παρέα, που βρήκα εδώ στα δάση μας πριν έναν χρόνο. Άφησα πίσω μου μια καριέρα στην τράπεζα μετά από 20 χρόνια, μια παράλληλη επαγγελματική παρουσία στο θέατρο, μια ζωή στην Αθήνα. Αποφάσισα να επιστρέψω στις ρίζες μου και να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις που επιφυλάσσει η ζωή εδώ. Προσπαθώ λοιπόν να χαράξω ένα νέο, δικό μου μονοπάτι που οδηγεί ίσως στην αληθινή ευτυχία και ικανοποίηση, σε έναν κόσμο στον οποίο αισθάνομαι πως ίσως ανήκω πραγματικά.
Με ρωτάνε, «μα και πώς βιοπορίζεσαι, τι κάνεις εκεί πάνω»;
Δραστηριοποιούμαι ως πιστοποιημένος Professional & Life Coach και συνήθως προσφέρω τις υπηρεσίες μου virtually. Ταυτόχρονα συνεργάζομαι ως Facilitator/Trainer με πολλές επιχειρήσεις για την εκπαίδευση των στελεχών τους διά ζώσης και virtually σε διάφορες δεξιότητες. Φυσικά αυτό προϋποθέτει και την παρουσία μου για κάποια διαστήματα στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, όμως όλα αυτά κάπως συνδυάζονται αρμονικά και με τη ζωή εδώ. Στην όλη εξίσωση υπάρχει και ένα μισοερειπωμένο, υπέροχο όμως αρχιτεκτονικά ζαγορίσιο αρχοντικό του 1880 που θέλω να σώσω. Έχω ένα όραμα να το μετατρέψω σ’ έναν τόπο συνάντησης με επίκεντρο το Σκαμνέλι και τη λαμπρή του φύση, δίνοντας επιπρόσθετη αξία στον τόπο μου. Έναν τόπο όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να βρουν εσωτερική γαλήνη, να επανασυνδεθούν με τον εαυτό τους και να αναζητήσουν νέες κατευθύνσεις στη ζωή τους.
Ζώντας σ’ ένα ορεινό και σχετικά απομονωμένο μέρος, τίποτα δεν έρχεται αυτομάτως. Εδώ βιώνω τις τέσσερις εποχές, μαζί με όλες τις αλλαγές και τις προετοιμασίες που απαιτούνται. Είναι η φύση που μας καθοδηγεί. Χαμογελώντας, μπορώ να πω πως αντικατέστησα τα Excel, τα meetings, τα τηλεφωνήματα και το project management με τη διαχείριση της καθημερινής επιβίωσής μου. Πρέπει να είμαι προνοητικός, να κουβαλήσω τόνους ξύλα, να τα «σκίζω» με το τσεκούρι και όλα αυτά από τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο, ώστε να είμαι έτοιμος για τον χειμώνα. Καλλιεργώ το κηπάκι μου για τα βιολογικά λαχανικά μου το καλοκαίρι, αλλά οι προετοιμασίες αρχίζουν ήδη από τη μέση της άνοιξης. Η φύση μάς προσφέρει γενναιόδωρα δώρα, αρκεί να ξέρεις πώς να τα αξιοποιήσεις. Συλλέγω κράνα, κάστανα, καρύδια, βατόμουρα, κεράσια, τσάι του βουνού, ρίγανη και τίλιο και αν υπάρχει και κάνα σταφύλι από την κληματαριά μου. Να μην αναφέρω και τα μανιτάρια, για τα οποία όμως έχω ακόμα να μάθω πολλά. Σέβομαι τα άγρια ζώα, όπως μια αρκούδα που μπορεί να με επισκεφθεί έξω από το σπίτι μου για να δοκιμάσει τα κράνα, ή τους λύκους που μπορεί ν’ ακούσω να συνομιλούν μια χειμωνιάτικη νύχτα. Αντιμετωπίζω τα σκορπιουδάκια στα παλιά πέτρινα σπίτια μας, κόβω τόνους χόρτο με το χλοοκοπτικό και το πριόνι, σκάβω τη γη και βουτάω στις λάσπες. Γίνομαι υδραυλικός, ηλεκτρολόγος, χτίστης, μεταφορέας, ελαιοχρωματιστής – βασικά, μαθαίνω να κάνω τα πάντα, γιατί απλά ίσως δεν θα μπορέσω εύκολα να βρω κάποιον να το κάνει για εμένα.
Ζω προς το παρόν στο σπίτι ενός καλού ανιψιού μου (κι ας με περνάει καμιά δεκαριά χρόνια και με φωνάζει «μπάρμπα») με σχετική παραχώρηση, σ’ ένα παλιό διατηρητέο αρχοντικό του 1890 με υπέροχες τοιχογραφίες από Χιονιαδίτες ζωγράφους, που ζωγράφιζαν με μοναδικά καλλιτεχνήματα όλο το Ζαγόρι, και είναι σαν να ξυπνώ κάθε μέρα σ’ ένα μουσείο. Πήρε πολύ προσωπική δουλειά για να γίνει και πάλι βιώσιμο, όμως είναι το καταφύγιό μου. Ζεσταίνομαι και μαγειρεύω χρησιμοποιώντας την κατακόκκινη παλιά μου μασίνα (σόμπες για την κουζίνα, όπως τις λέμε εδώ στην Ήπειρο) του 1960 «Κίκης Κοζάνη», που δεν υπάρχει πια ως εργοστάσιο. Πρέπει έστω μία φορά να δοκιμάσεις το πώς βγαίνουν οι πίτες και τα μαγειρευτά από αυτήν τη σόμπα.
Το όμορφο Σκαμνέλι
Στο Σκαμνέλι, λοιπόν, θα έρθεις για να ανακαλύψεις την πιο αυθεντική πλευρά του Ζαγορίου και μια φύση που δεν συναντάς εύκολα αλλού. Για την ιστορία, δυστυχώς το Σκαμνέλι είχε την ατυχία να καταστραφεί το 1912 από τους Τούρκους καθώς αποχωρούσαν από την Ήπειρο. Αυτό συνέβη λόγω της ενέργειας μιας αντάρτικης ομάδας που πυροβόλησε ένα τμήμα του τουρκικού στρατού έξω από το χωριό, παρόλο που οι γεροντότεροι είχαν φτάσει σε συμφωνία με το στράτευμα να μην παρέμβει στο χωριό. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος του χωριού μου λεηλατήθηκε και κάηκε για αντίποινα. Τότε χάθηκαν τα περίφημα αρχοντικά του Σκαμνελίου με την ανεπανάληπτη διακόσμησή τους. Αυτό το γεγονός ήταν καταλυτικό για τον τόπο μου. Σχεδόν δεν συνήλθε ποτέ. Πολλοί Ζαγορίσιοι, συμπεριλαμβανομένου και του παππού μου, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό και να μεταναστεύσουν σε άλλες ζαγορίσιες κοινότητες που είχαν συσταθεί σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Το αναφέρω αυτό γιατί πολλοί παρατηρούν ότι ίσως το χωριό μου δεν έχει την ίδια καλά διατηρημένη εικόνα με άλλους οικισμούς στην περιοχή. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα εξαιρετικά αρχιτεκτονικά παραδείγματα αρχοντικών που μπορείς να εξερευνήσεις.
Το Σκαμνέλι διαθέτει μόνο μέσα στον οικισμό τουλάχιστον 3 πέτρινα γεφύρια, όπως της Αγίας Τριάδας, του Λιντζέτου και του ναού της Παναγίας, ισχυρά δείγματα της τέχνης της περιοχής. Σε καμία ώρα, ίσως και παραπάνω, απόσταση από το χωριό προς τον νότο υπάρχει και το αξιόλογο δίτοξο σκαμνελιώτικο πέτρινο γεφύρι ή του κυρ Αλέξη, πάνω στο παλιό μονοπάτι που οδηγεί προς τους Νεγάδες. Η πρόσβαση με τα πόδια έχει λίγο χαθεί, όμως υπάρχει σκέψη με τον δραστήριο Πολιτιστικό και Ορειβατικό μας Σύλλογο να καθαριστεί εν ευθέτω χρόνω.
Αν επισκεφθείς το Σκαμνέλι για πρώτη φορά, θα σε περπατήσω προς το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, ένα μέρος που αξίζει να εξερευνήσεις για να καταλάβεις γιατί αυτή η τοποθεσία είναι τόσο ιδιαίτερη. Το μοναστήρι, που πλέον δεν λειτουργεί, χτίστηκε σε ένα αμφιθεατρικό σημείο με θέα το χωριό και τα γύρω βουνά, και αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια του Ζαγορίου, με την ιστορία του να χρονολογείται πιθανώς από τον 11ο αιώνα. Στο εσωτερικό του συναντάς συγκλονιστικές αγιογραφίες του 12ου και 13ου αιώνα, ενώ κάθε 26η Ιουλίου γιορτάζουμε την Αγία Παρασκευή με δοξολογία υπό το φως των κεριών. Η εικόνα της αγίας κατεβαίνει με πομπή, συνοδευόμενη από ηπειρώτικη μουσική, προς την κεντρική πλατεία του χωριού, όπου ακολουθεί διήμερο πανηγύρι, ημερήσιο και νυχτερινό, που αξίζει να βιώσεις. Κάποτε αυτό το πανηγύρι διαρκούσε και τέσσερις ημέρες και ο εξαιρετικός Γρηγόρης Καψάλης ήθελε να είναι πάντα παρών.
Πάνω από την Αγία Παρασκευή κρύβονται τα εντυπωσιακά αρχαία πελασγικά τείχη, προσβάσιμα μέσω μιας σχετικά μικρής, εύκολης διαδρομής. Αποτελούνται από μια σειρά τεράστιων ογκόλιθων που φαίνεται να ανήκουν σε μια παλιά ακρόπολη ή οικισμό, και είναι μυστηριώδη γιατί κανείς δεν έχει ακόμα εξηγήσει πώς κατασκευάστηκαν εκεί. Το γεγονός ότι απαιτούν τεράστια μυϊκή δύναμη ή άγνωστα μηχανικά μέσα προσθέτει στη μυστηριώδη αύρα τους. Αποτελούν το ανεξήγητο μυστικό του χωριού μας, ενώ η φύση που τα περιβάλλει δημιουργεί ένα σκηνικό που μοιάζει σαν από ταινία, γεμάτο ξωτικά και νεράιδες.
Στο Σκαμνέλι μας υπάρχουν και άλλοι πολύ ιστορικοί ναοί, επίσης αγιογραφημένοι μοναδικά, όπως ο ναός του Αγίου Νικολάου, ένα αξιολογότατο και ιστορικό μοναστήρι, καθώς και ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και η κεντρική μας εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, με επίσης εντυπωσιακή ξυλόγλυπτη διακόσμηση.
Η φύση που μας περιβάλλει είναι πραγματικά το ισχυρό και πολύτιμο στοιχείο του τόπου μας που κάνει τη διαφορά. Το Σκαμνέλι διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες δασικές εκτάσεις στην Ελλάδα. Ένας αγαπημένος μου τόπος, που καθαρίζει το μυαλό και την ψυχή, είναι το Μπόκοβο, λίγα χιλιόμετρα στην έξοδο του χωριού προς τον Γυφτόκαμπο, όπου με μια μικρή διαδρομή βρίσκεσαι σε ένα μπαλκόνι της φύσης να χαζεύεις τα παρθένα δάση και τις επιβλητικές βουνοκορφές του Κοζακού και της Κούστας και από κάτω να ακούς τη βοή από το σκαμνελιώτικο ρέμα ή αλλιώς από το φαράγγι του Χάβου. Πάνω από το Σκαμνέλι και προς τα παλιά λατομεία υπάρχει και ένα πολύ ενδιαφέρον γεωλογικό φαινόμενο, απομεινάρια από τους παγετώνες που κάποτε σκέπαζαν την περιοχή, ένα μοναδικό κατασκεύασμα της φύσης από κάθετους βράχους που αξίζει να δεις, με θέα σχεδόν όλο το Ζαγόρι.
Το Σκαμνέλι αποτελεί μια εξαιρετική βάση για την εξερεύνηση όλων των χωριών και των περιοχών πίσω από την Τύμφη. Αποτελεί την πύλη για την ανακάλυψη της παρθένας φύσης και της μαγευτικής ομορφιάς των τοπίων προς τον Γυφτόκαμπο, όπου μπορείς να επισκεφθείς τη Σαρακατσάνικη Στάνη, να γνωρίσεις τις παραδόσεις των Σαρακατσάνων συντοπιτών μας και να απολαύσεις εξαιρετικές ντόπιες γεύσεις, καθώς υπάρχει και πολύ καλός χώρος εστίασης. Αν συνεχίσεις παρακάτω, θα συναντήσεις αγαπημένα χωριά, όπως το Ηλιοχώρι με τους διάσημους καταρράκτες του με το όνομα Μπάλτα Ντι Στρίγκα και το Βρυσοχώρι με τα πλούσια νερά του και τον εντυπωσιακό Αώο ποταμό στον δρόμο για τον Σμόλικα. Και αν στρίψεις δεξιά στη μέση της διαδρομής, θα βρεθείς στη μοναδική Λάιστα, έναν πραγματικό φυσικό θησαυρό που δεν έχεις ξαναδεί.
Τέλος, θα προσθέσω ένα μικρό διαμαντάκι που όμως απαιτεί λίγο ψάξιμο για να το βρεις: η Λίμνη Αρβανίτα, στις πίσω πλαγιές της Γκούρας και των Εφτά Πύργων. Αν και μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά, θα νομίζεις ότι βρίσκεσαι στις Άλπεις. Αν δεν επιθυμείς να ταξιδέψεις μακριά, μια βόλτα έξω από το χωριό, στον Περίβολό μας, όπως τον αποκαλούμε, και στο δάσος πάνω από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, θα σε αναζωογονήσει.
Αν επιλέξεις να μείνεις στο χωριό μας, υπάρχουν δύο πολύ καλοί ξενώνες με φιλόξενους, άξιους ανθρώπους, καθώς και μια μικρή ταβέρνα με τίμιο και νόστιμο φαγητό, η οποία συνήθως ανοίγει μετά τις 20:00. Μας λείπει το κεντρικό καφενείο, αλλά ελπίζουμε ότι θα ανοίξει ξανά. Αυτή η ιστορία απασχολεί όχι μόνο εμάς αλλά και εκατοντάδες χωριά σε όλη την Ελλάδα, καθώς αυτά τα μέρη είναι η καρδιά των χωριών μας.
Οι άνθρωποι
Ωστόσο, επειδή οι άνθρωποι καθιστούν τον τόπο ζωντανό, θα ήθελα να εκφράσω τον θαυμασμό μου για όλους τους συντοπίτες μου που ζουν μόνιμα εδώ και να τους ευχαριστήσω βαθιά. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι για μένα μικροί ήρωες. Τον χειμώνα είμαστε περίπου 25 άτομα, ενώ το καλοκαίρι φτάνουμε σχεδόν τους 150, αλλά όλοι έχουν κάτι ενδιαφέρον να σου πουν.
Καθώς δεν είμαστε αποκλειστικά τουριστικός προορισμός, αυτό μας επιτρέπει να διατηρούμε μια κοινότητα ανθρώπων, και μάλιστα αρκετοί στην ηλικία μου, που αγωνίζεται περήφανα για να παραμείνει στον τόπο μας. Αντλώ διαρκώς γνώσεις και σοφία από όλους τους κατοίκους του χωριού. Σαν σφουγγάρι, μαθαίνω συνέχεια από όλους. Άλλωστε είναι μέρος της δουλειάς μου να κάνω ερωτήσεις και να συνθέτω λύσεις.
Έχω βαθύ σεβασμό για τους ηλικιωμένους, που προσπαθώ να υποστηρίζω όσο μπορώ, ακόμα και με την παρουσία μου, με μια απλή συνομιλία, ή μεταφέροντας ό,τι μπορώ από τα Γιάννενα για τις ανάγκες τους, και μαθαίνω από τις ιστορίες τους. Τρέφω σεβασμό για τους δασεργάτες και τον Δασικό μας Συνεταιρισμό και τη σκληρή δουλειά που ρίχνουν για να κρατούν το δάσος ζωντανό και να έχουμε την πολύτιμη ξυλεία μας. Για τους κτηνοτρόφους μας με τα νέα παιδιά τους και όσους έχουν χωράφια, μένουν ακόμα στο χωριό και παλεύουν με τα στοιχεία της φύσης, τα αυξημένα κόστη και τη συνέχεια της παράδοσης.
Για την οικογένεια που προσπαθεί να καλλιεργήσει άγρια φρούτα του δάσους και ανοίγει δρόμους και αγορές με βάση το Σκαμνέλι μας. Για τον υδραυλικό μας που πάντα θα σε βοηθήσει με μεράκι, ό,τι και αν συμβεί, ή τον ξυλουργό μας που κάνει με τα χέρια του όποια ξυλουργική εργασία θέλεις και μάλιστα εξαιρετικής ποιότητας. Για τις γυναίκες ή τους άνδρες στο χωριό που θα σου πουν τα πάντα για τα λαχανικά και το πώς να τα καλλιεργήσεις ή τις γυναίκες του χωριού που όλο και προσπαθούν να με ταΐσουν με πίτες και διάφορα γλυκά. Για τον Πολιτιστικό μας Σύλλογο, που αναλαμβάνει δράσεις για τη διατήρηση των παραδόσεων και την προώθηση της κοινότητάς μας.
Φυσικά, όπως συμβαίνει σε κάθε κοινωνία, δεν μπορούμε πάντα να συμφωνούμε σε όλα. Υπάρχουν πάντα και οι διαφορετικές απόψεις και συμφέροντα, αφού είμαστε άνθρωποι και τίποτα δεν είναι ιδανικό. Ωστόσο, πιστεύω ακράδαντα και το υπογραμμίζω συχνά σε όλους ότι μέσα από τις διαφορές μας μπορούμε να βρίσκουμε λύσεις, εφόσον είμαστε πρόθυμοι να εργαστούμε από κοινού και να συνεργαστούμε με αλληλεγγύη για το κοινό μας καλό.
Σίγουρα, η έλλειψη στήριξης από το κράτος είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, όπως και πολλοί άλλοι ορεινοί τόποι. Ο δήμος μας είναι ο δεύτερος σε έκταση στην Ελλάδα, με 46 απομακρυσμένα χωριά στα οποία θέλεις ώρες για να φτάσεις, ορεινός, με μόνο 3.300 μόνιμους κατοίκους και συνεπώς χαμηλή χρηματοδότηση. Επιπρόσθετα, στο Ζαγόρι αντιμετωπίζουμε την πρόκληση της οικονομικής δυσκολίας στη συντήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, σε συνδυασμό με την ανάγκη διατήρησης της αρχιτεκτονικής αξίας, ειδικά τώρα που ενταχθήκαμε στην UNESCO. Για παράδειγμα, η ανακατασκευή της στέγης ενός σχετικά μέτριου σπιτιού στο Ζαγόρι, σύμφωνα με τους νόμους και την αρχιτεκτονική της περιοχής, απαιτεί δαπάνες κατά μέσο όρο 20.000 ευρώ. Πού θα βρει κάποιος ντόπιος τέτοια ποσά;
Επιπλέον, φορολογούμαστε ή έχουμε τεκμήρια για αυτά τα σπίτια, που χτίστηκαν για άλλες εποχές και άλλες ανάγκες, σαν να ήταν βίλες σε ακριβά προάστια της Αθήνας, κι ας είναι ετοιμόρροπα. Ακόμα και οι υπηρεσίες διαδικτύου είναι ακριβότερες εδώ, καθώς θεωρούμαστε ορεινή περιοχή, ενώ θα έπρεπε να μας στηρίζουν. Η πρόσβαση σε αγαθά είναι περιορισμένη και τα κόστη μεταφοράς υψηλά, ενώ το κόστος θέρμανσης είναι σχεδόν αναγκαίο για τουλάχιστον 8 μήνες τον χρόνο.
Παρά τη βοήθεια που παρέχει ο τουρισμός, το Ζαγόρι δεν μπορεί να εξαρτάται αποκλειστικά από αυτόν. Δεν είναι βιώσιμο να μετατραπεί το Ζαγόρι σε μια «Disneyland» για τους τουρίστες, αφού αυτό θα αλλοιώσει την αυθεντικότητά του και θα απειλήσει την πολιτιστική μας κληρονομιά και προσωπικά δεν θα επιθυμούσα ο τόπος μου να ακολουθήσει τέτοιο μονοδιάστατο μοντέλο. Γι’ αυτό θα πρέπει άμεσα να υποστηριχθεί ο πρωτογενής τομέας και η βιώσιμη ανάπτυξη σε σχέση με το περιβάλλον. Θα προσθέσω σε όλα αυτά και την κλιματική αλλαγή που πλέον μας αγγίζει και εδώ. Δεν χιονίζει πια σχεδόν καθόλου, κάποτε είχαμε 2 μέτρα χιόνι, τα νερά στερεύουν σε ένα οικοσύστημα που έχει ανάγκη την υγρασία ή η βροχή πέφτει πια εντελώς ακατάλληλες εποχές, με αποτέλεσμα να μας επηρεάζει όλους και να επηρεάζει τις καλλιέργειές μας. Είναι πια εμφανή τα σημάδια της αρνητικής παρέμβασης, η ζέστη το καλοκαίρι έχει αυξηθεί, τα δάση μας κινδυνεύουν από mega πυρκαγιές, τα άγρια ζώα αλλάζουν συνήθειες.
Σε όσους με ρωτούν αν μπορούν να έρθουν μόνιμα σε ένα τέτοιο μέρος θα πω ότι δεν είναι εύκολο. Δεν είναι κάτι που ταιριάζει σε όλους, και φυσικά μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν αντιμετωπιστούν κάποια βασικά ζητήματα. Πρέπει να ξεκαθαρίσουν με τι θα ήθελαν να ασχοληθούν, αν είναι πρόθυμοι να αναλάβουν δύσκολες εργασίες σχεδόν καθημερινά και να είναι προετοιμασμένοι με ένα βασικό οικονομικό σχέδιο για την αρχή. Επίσης, η δυσκολία στην εξεύρεση διαμονής είναι ένα πρόβλημα, και οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να είναι έτοιμοι να αποδεχτούν απλές συνθήκες διαβίωσης, πιθανώς χωρίς πολλές ανέσεις. Πέραν αυτού, η διαδικασία απαιτεί και την προσαρμογή σε μια νέα κοινότητα, κάτι που μπορεί να αποτελέσει πρόκληση από συναισθηματική και κοινωνική άποψη. Δεν είναι βέβαια ακατόρθωτο, αλλά σίγουρα είναι μια διαδικασία που απαιτεί δέσμευση και αποφασιστικότητα. Χρειαζόμαστε όμως ξεκάθαρα νέους και αποφασισμένους ανθρώπους στα βουνά μας και εδώ είμαστε πάντα να τους βοηθήσουμε όσο μπορούμε.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να έχουν ξεκαθαρίσει με τον εαυτό τους τι θέλουν, γιατί εδώ η φύση, μέσα από την απεραντοσύνη της, σου αποκαλύπτει γρήγορα και εύκολα όλα τα εσωτερικά σου θέματα. Δεν υπάρχει διέξοδος. Πρέπει να μάθεις να αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου.
Ωστόσο, όπως πράττω και μέσα από την παρουσία μου στα social media, προσπαθώ να μεταδώσω την εμπειρία μου εδώ πάνω, τη θετική ενέργεια της ζωής μας στο χωριό και τη μοναδική επαφή με τη φύση. Όπως πρεσβεύω και μέσα από τη δουλειά μου ως coach, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, και μάλιστα μπορεί να γίνει πολύ ενδιαφέρον και διασκεδαστικό. Υπάρχει μια διαφορετική ζωή εδώ, τόσο απλή όσο χρειάζεται. Χαίρομαι που προσπαθώ να τη ζήσω, ακόμα κι αν δεν είναι όλα ρόδινα. Δεν θα το άλλαζα όμως με τίποτα σε αυτήν τη χρονική στιγμή. Η ζωή είναι ένα δώρο και αξίζει να προσπαθούμε, καθένας με τον δικό του τρόπο. Με αυτήν τη φιλοσοφία προχωρώ, αγαπώντας πολύ τον τόπο μου και ενδιαφερόμενος για την πρόοδό του. Προσπαθώ να μεταδώσω το μήνυμα ότι χωρίς θάρρος, σκληρή δουλειά και αποφασιστικότητα, τίποτα δεν είναι δυνατό. Η μικρή αυτή ιστορία μου, οπουδήποτε με οδηγήσει, ίσως απλώς υπενθυμίζει ότι υπάρχει πάντα ένας άλλος δρόμος, αρκεί να τολμάς.
Site: www.philipposfrangoulis.com
Instagram: @philfrangie
LinkedIn: philipposfrangoulis
