Το CityCall είναι ένα σημαντικό street art πρότζεκτ με εντυπωσιακές τοιχογραφίες μεγάλης κλίμακας που πραγματοποιείται με επιτυχία για δεύτερη χρονιά στον Βόλο.
Είναι μία από τις πολλές δράσεις που πραγματοποιεί η Urbanact εδώ και αρκετά χρόνια στον τομέα της δημόσιας τοιχογραφίας σε όλη τη χώρα.
Φέτος, στο πρότζεκτ συμμετέχουν 13 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Την Ελλάδα εκπροσωπούν οι Pupet, Taxis, Same84, Sive, Jamer, Live2, Apset, Kez, την Ουκρανία ο Waone Interesni Kazki, τη Βενεζουέλα οι Nicolas AlfaAlfa, Florencia Duran και Camilo Nunez και τη Γερμανία ο SokarUno.
Μιλήσαμε με τον συντονιστή της συγκεκριμένης δράσης Κυριάκο Ιωσηφίδη για την Urbanact και για ποιον λόγο οι δημόσιες τοιχογραφίες είναι απαραίτητες, μεταξύ άλλων, και στις πόλεις.
Οι τοιχογραφίες εκφράζουν τις ιδέες και την ενέργεια των καλλιτεχνών για δημιουργία, την ανάγκη για οικειοποίηση του δημόσιου χώρου, δημιουργούν τοπόσημα. Επίσης, «σπρώχνουν» τους πολίτες να συνδιαλλαγούν, να μιλήσουν, να «κοιτάξουν», βάζοντας χρώμα και φαντασία στην καθημερινότητά τους.
—Τι είναι η Urbanact;
Μέσω των μελών της, παλιών και νέων συνεργατών, έχει ενεργή παρουσία στην Ελλάδα από το 1998. Ουσιαστικά ξεκίνησε ως μια παρέα ανθρώπων φιλικά προσκείμενων στην τέχνη του γκραφίτι και ατόμων από την πρώτη φουρνιά των γκραφιτάδων στην Ελλάδα.
H ζύμωση αυτή οδήγησε σε διάφορα εγχειρήματα κάτω από το όνομα «carpediem»: φεστιβάλ, εκδόσεις, εκθέσεις, οι πρώτες δημόσιες τοιχογραφίες όπου είχαμε τον συνδυασμό των «εργαλείων» και των τεχνικών του γκραφίτι και της παραδοσιακής ζωγραφικής.
Με τον καιρό περάσαμε στις μεγάλες δημόσιες τοιχογραφίες, στη διεκδίκηση δημόσιων χώρων, στη δημιουργία προγραμμάτων σε συνεργασία με καλλιτέχνες που λειτουργούν έξω από τις νόρμες και τις φόρμες της κλασικής ζωγραφικής ‒ επίσης αφορμές για να εμπλέξουμε κοινότητες και γειτονιές στην κινητοποίηση τοπικών εταιρειών και φορέων για να στηρίζουν τις δράσεις κ.ά.
Έτσι, σήμερα υλοποιούμε ποικίλα προγράμματα δημόσιων τοιχογραφιών, συνεργασίες με φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εκθέσεις, εκδόσεις κ.ά. Ό,τι κάνουμε έχει πάντα σχέση με τον «δρόμο», είτε αυτό αφορά την Urbanact και τις τοιχογραφίες είτε το bikeart.gr, την άλλη μας αγάπη, το ποδήλατο.
—Τι είναι το CityCall και ποια ήταν η αρχική ιδέα πίσω από αυτό;
Το CityCall υπήρχε ως ιδέα από παλιά, την εποχή που είχαμε ξεκινήσει την υλοποίηση του πιλοτικού προγράμματος «Ζωγραφίζοντας Προσόψεις» στην Αθήνα. Απλώς, στην πόλη του Βόλου βρήκε τον δρόμο του.
Για όσους το θυμούνται, το «Ζωγραφίζοντας Προσόψεις» ήταν μια πρότασή μας για την Αθήνα, ώστε να συνδυάσει το πρόγραμμα της «Πρόσοψης» με τις δημόσιες τοιχογραφίες. Είχαμε υλοποιήσει πιλοτικά τρεις τοιχογραφίες στην περιοχή του Ψυρρή, οι οποίες υπάρχουν ακόμη.
Η εμπειρία αυτή, λοιπόν, μαζί με τις γνώσεις που αποκτήσαμε λόγω «τριβής» με φορείς και οργανώσεις που υλοποιούν προγράμματα δημόσιων τοιχογραφιών σε πόλεις του εξωτερικού, όπως η Φιλαδέλφεια στην Αμερική, το Μόντρεαλ, το Παρίσι κ.α., μας έσπρωξαν να πειραματιστούμε κι έτσι γεννήθηκε το πρόγραμμα.
Ξεκίνησε πέρσι με μια ανοιχτή πρόσκληση σε πολίτες, στο πλαίσιο της οποίας μας παραχωρήθηκαν δεκαπέντε επιφάνειες. Τέσσερις από αυτές υλοποιήθηκαν από τους Έλληνες Same84, Dreyk The Pirate, Taxis και τον Sokar Uno από τη Γερμανία.
Φέτος έχουμε πάνω από τριάντα νέες «προτάσεις» κτιρίων, με αποτέλεσμα το πρόγραμμά μας να διαρκέσει όλο τον χρόνο. Για αρχή ετοιμάζουμε ήδη δέκα τοιχογραφίες.
— Πώς θα το χαρακτήριζες;
Είναι ιδιαίτερο γιατί είναι εν εξελίξει. Εφαρμόζονται πολλές λύσεις που αφορούν τις θεματικές, το πώς θα βρεθούν και θα επιλεγούν οι χώροι παρέμβασης, το πώς θα προσεγγιστούν οι ιδιοκτήτες, το πώς θα έρθουν σε επαφή οι καλλιτέχνες με τους ιδιοκτήτες, τη συνεισφορά των ιδιοκτητών και κατά πόσο αυτοί παρεμβαίνουν στο τελικό έργο, τη συμμετοχή της γειτονιάς και της πόλης, τη στήριξη των δράσεων κ.λπ.
— Γιατί στον Βόλο;
Ο Βόλος επιλέχτηκε για πολλούς λόγους. Γεωγραφικά είναι στη μέση των δύο μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Είναι μια πόλη που σφύζει από ζωή και νεολαία λόγω και των πανεπιστημίων της.
Είναι στο Πήλιο, μια περιοχή με απίστευτη ομορφιά, που δίνει ισχυρό κίνητρο στους καλλιτέχνες να την επισκεφτούν και να τη ζήσουν σε όλα της τα επίπεδα: από τους κατοίκους της, τη θάλασσα, τα βουνά, το τσίπουρο και τους μεζέδες του μέχρι την ιστορία της, είτε αυτή αφορά τη μυθολογία είτε τη νεότερη και σύγχρονη περίοδο (εργατικά κινήματα, βιομηχανία κ.ά.), το δέσιμό της με τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο.
Είναι, επίσης, η μόνη πόλη που είχε μια συνέχεια στο πρώτο οργανωμένο πρόγραμμα τοιχογραφιών που είχαμε υλοποιήσει το 2002 με τον τίτλο «Χρωμόπολις» με δέκα μεγάλες τοιχογραφίες σε δέκα πόλεις ανά την Ελλάδα, με τη συμμετοχή των τότε κορυφαίων καλλιτεχνών της γκραφίτι σκηνής του κόσμου και Ελλήνων καλλιτεχνών.
Σήμερα, στην πόλη του Βόλου μπορεί να μην υπάρχει ενεργή δυναμική σκηνή στο γκραφίτι, αλλά ο κόσμος είναι δεκτικός και ανοιχτός στις δημόσιες τοιχογραφίες και αυτό φαίνεται από τη συμμετοχή του, τα σχόλια και την αγάπη του γι' αυτό που κάνουμε.
City Call: Urbanact, Βόλος 2017
— Τι προσφέρουν οι τοιχογραφίες στην πόλη, κατά την άποψή σου;
Οι τοιχογραφίες εκφράζουν τις ιδέες και την ενέργεια των καλλιτεχνών για δημιουργία, την ανάγκη για οικειοποίηση του δημόσιου χώρου, δημιουργούν τοπόσημα. Επίσης, «σπρώχνουν» τους πολίτες να συνδιαλλαγούν, να μιλήσουν, να «κοιτάξουν», βάζοντας χρώμα και φαντασία στην καθημερινότητά τους.
— Πώς αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι τις τοιχογραφίες; Τι feedback έχετε; Έχετε ακούσει κάτι αρνητικό;
Οι αντιδράσεις και τα σχόλια που λαμβάνουμε από τις παρεμβάσεις μας είναι από θετικές μέχρι εντυπωσιακά συγκινητικές.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ιδιοκτήτες μάς ζητούν χρώματα και βάφουν κι άλλα σημεία του κτιρίου τους ή μας προσκαλούν για τη συνέχεια ή μας παραπέμπουν σε άλλα κτίρια φίλων και γνωστών τους. Πολλοί καλωσορίζουν τους καλλιτέχνες με σπιτικό φαγητό και συζήτηση, επιθυμούν και ακούν με προσοχή τις απόψεις τους, κάνουν προτάσεις κ.ά.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα για τις αντιδράσεις είναι αυτό που συμβαίνει με το πρόγραμμα «Ζωγραφίζοντας Σχολικά Κτίρια», το οποίο υλοποιούμε από το 2005.
Αυτήν τη στιγμή έχουμε πάνω από 200 σχολεία σε αναμονή ανά την Ελλάδα, δηλαδή σχολεία των οποίων μαθητές ή γονείς ή διευθύντριες-τες έχουν ζητήσει να γίνουν τοιχογραφίες. Παρ' όλες τις ανάγκες των σχολείων ειδικά αυτές τις εποχές, οι γονείς στηρίζουν από το υστέρημά τους τις τοιχογραφίες, ακόμη και με διοργάνωση εκδηλώσεων και εράνων.
Είναι μια πολύ όμορφη διαδικασία, μια και εμπλέκει τη γειτονιά (τοπικές εταιρείες και φίλους). Ακόμη και νέοι γκραφιτάδες καλούνται να συμμετάσχουν με ζωγραφική σε μια διαδικασία συμμετοχικότητας και αλληλοσεβασμού. Φυσικά, δεν είναι λίγες οι φορές που ιδιοκτήτες ή οι κάτοικοι μας καλούν για να διορθώσουμε μια τοιχογραφία μας που βανδαλίστηκε με οπαδικά συνθήματα.
— Πόσες τοιχογραφίες έχουν γίνει μέχρι στιγμής; Καταστρέφονται ή όχι;
Δεν νομίζω ότι μπορούμε να τις μετρήσουμε, είτε είναι μικρές είτε μεγάλες, είτε εξωτερικών είτε εσωτερικών χώρων. Μπορούμε όμως να αναφέρουμε ενδεικτικά στοιχεία για τον Βόλο, π.χ., όπου έχουμε κάνει πάνω από σαράντα πέντε δημόσιες τοιχογραφίες μεγάλων διαστάσεων.
Πέρσι είχαμε εκδώσει και τον πρώτο στην Ελλάδα έντυπο χάρτη δημόσιων τοιχογραφιών εστιάζοντας στην πόλη του Βόλου, όπου καταγράφονται οι τοιχογραφίες, οι θέσεις και τα στοιχεία τους (καλλιτέχνες, τίτλος, διευθύνσεις), έτσι ώστε οι πολίτες και οι επισκέπτες να μπορούν να απολαύσουν μια πρωτότυπη διαδρομή τέχνης και μέσα από αυτή να γνωρίσουν την πόλη.
Σχεδιάζουμε έναν έντυπο χάρτη για την Αθήνα που ευελπιστούμε να κυκλοφορήσει φέτος. Μετά, σειρά έχει η Θεσσαλονίκη κ.ο.κ. Σχεδόν όλες μας οι τοιχογραφίες είναι ανέπαφες από συνθήματα, είτε γκραφίτι είτε οπαδικά συνθήματα, ενώ όσες έχουν χαλάσει είναι λόγω υγρασίας που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ή από ξεθώριασμα των χρωμάτων.
Μετά από 5-6 χρόνια, παρεμβαίνουμε με τους ίδιους τους καλλιτέχνες για να ανα-τοιχογραφήσουμε όσες τοιχογραφίες έχουν αλλοιωθεί σημαντικά.
Είναι δική μας επιλογή να μην εφαρμόζουμε κάποιο είδος προστασίας ή βερνικιού, γιατί τα έργα είναι εφήμερα. Θέλουμε να έχουν πάνω τους την πατίνα του χρόνου και να υπάρχει η δυνατότητα οι καλλιτέχνες να εκφράσουν έπειτα νέες ανάγκες και ανησυχίες τους.
— Στην Αττική δραστηριοποιείστε αυτό το διάστημα;
Φυσικά. Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, που αποτελούν τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας, είναι οι κατεξοχήν χώροι δράσης μας. Στην Αττική, από την αρχή του έτους έχουμε ολοκληρώσει το «Ζωγραφίζοντας Σχολικά Κτίρια» στο 2ο Δημοτικό σχολείο Γλυφάδας, ενώ ακολουθούν το αμέσως επόμενο διάστημα το 14ο Γυμνάσιο και το 10ο Δημοτικό Καλλιθέας, σε μια νέα συνεργασία μας με τον Δήμο Καλλιθέας.
Στην Αθήνα ολοκληρώσαμε δύο τοιχογραφίες στο 56ο και 172ο Δημοτικό Σχολείο. Στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το «2018, Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου Unesco» υλοποιούμε μια σειρά παρεμβάσεων σε πέντε δημοτικά και γυμνάσια της πόλης.
Ξεκινάμε από το 52ο Δημοτικό Σχολείο στη Λιοσίων με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Θερβάντες και τη συμμετοχή του Ισπανού καλλιτέχνη Monamatic και με μια μεγάλη τοιχογραφία στο κέντρο της Αθήνας που θα ανακοινωθεί σύντομα.
Παράλληλα, συνεχίζουμε τις προσπάθειές μας για να «προχωρήσει» το όνειρό μας για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημόσιων τοιχογραφιών στην πόλη της Αθήνας, που το παλεύουμε από το 2002.
— Πώς βλέπετε το μέλλον του ελληνικού street art και ειδικότερα της δημόσιας τοιχογραφίας;
Παρ' όλη την κρίση, είμαστε αισιόδοξοι. Υπάρχει πλέον μια πολύ καλή μαγιά καλλιτεχνών που όχι μόνο δίνει τα φώτα της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αλλά συνεχίζει απτόητη σε νέα μονοπάτια. Παράλληλα, αρχίζουν να εμφανίζονται νέοι καλλιτέχνες που ευελπιστούμε ότι επίσης θα βγουν μπροστά σε λίγα χρόνια.
— Ένα άρθρο στη LiFO πρόσφατα άσκησε κριτική στην έλευση όλο και περισσότερων ξένων που κάνουν γκραφίτι ανεξέλεγκτα στην πόλη. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Η ολοένα και μεγαλύτερη προσέλευση τουριστών, όπως ακούμε στις ειδήσεις, είναι επακόλουθο ότι θα έφερνε και ξένους γκραφιτάδες που, όπως πάντα, αφήνουν το σημάδι τους όπου πηγαίνουν, για να γίνουν γνωστοί. Το γκραφίτι είναι αυτό που ήταν πάντα και δεν μπορεί κανείς να το αλλάξει.
Τώρα, αν μιλάμε για ποσότητα ή ποιότητα του γκραφίτι, για το ότι δεν πρέπει να γίνονται σε μνημεία κ.λπ., αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι η Αθήνα «φιλοξενεί» αρκετά προγράμματα ξενάγησης τουριστών και εξερεύνησης της πόλης μέσα από το street art.
