Ο CHICK COREA ΕΦΥΓΕ από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου, λίγο πριν από τα 80 χρόνια του, αλλά το θλιβερό γεγονός ανακοινώθηκε χθες βράδυ. Η απώλεια είναι μεγάλη, τεράστια, για την τζαζ και για την σύγχρονη μουσική γενικότερα, γιατί ο Chick Corea είχε φίλους παντού, σε όλους τους μουσικούς χώρους, επηρεάζοντας καταλυτικά, πρόσωπα και είδη – genres, όπως τα λέμε.
Διαπρέποντας από τα μέσα της δεκαετίας του '60 έως τις μέρες μας, ο Chick Corea ήταν ο άνθρωπος εκείνος που συνέβαλε τα μάλα στον ήχο του Miles Davis, της ηλεκτρικής περιόδου του, με συμμετοχές στα ιστορικά άλμπουμ τής Columbia "Filles de Kilimangaro" (1968) "In a Silent Way" (1969), "Bitches Brew" (1970), "Miles Davis: Live at the Fillmore East" (1970), "Jack Johnson" (1971), "Live-Evil" (1971), "On the Corner" (1972) και "Big Fun" (1974). Οι τίτλοι και μόνον... παραλύουν.
Το jazz-rock σίγουρα θα ήταν αλλιώς, δίχως την συμβολή στο ηλεκτρικό πιάνο (Fender Rhodes) του Chick Corea. Και όχι μόνο το jazz-rock, αλλά και η jazz και το rock, καθότι ο ήχος του Chick Corea (μαζί μ' εκείνον του Herbie Hancock) επηρέασε άπειρους μουσικούς σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Ο Chick Corea υπήρξε ένας πολύ αγαπημένος τζάζμαν του ελληνικού κοινού, ενώ κι εκείνος, με τις συνεχείς εμφανίσεις του στη χώρα μας, ήδη από την δεκαετία του '60, έδειχνε την αγάπη για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της, με το να την έχει μονίμως στα σχέδιά του για παραστάσεις – κάποιες φορές και έξω από τα καθιερωμένα.
Το 1972, μέσα από το σχήμα Return to Forever (είχε προηγηθεί το άλμπουμ τού Corea με τον ίδιο τίτλο στην ECM) και βασικά με το LP "Light as a Feather" [Polydor, 1972/73] o Chick Corea και οι συνεργάτες του (ο μπασίστας Stanley Clarke, ο σαξοφωνίστας-φλαουτίστας Joe Farrell, o ντράμερ-περκασιονίστας Airto Moreira και η τραγουδίστρια Flora Purim) δημιουργούν το fusion, αναδεικνύοντας κομμάτια όπως το "Spain" και το "500 miles high", που αποτελούν έκτοτε τζαζ-στάνταρντ.
Θα ακολουθήσουν κι άλλοι δίσκοι με τους Return to Forever, αλλά κι ένα σόλο LP του Chick Corea, το 1976, το περίφημο "My Spanish Heart" [Polydor], που θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στο jazz-latin-flamenco-fusion.
Την ίδιαν εποχή, στα σέβεντις, ο Chick Corea ήταν ολούθε, κάνοντας πολλές παράλληλες διαδρομές.
Μία, ας πούμε, ήταν εκείνη η πιο contemporary και avant, που εξελισσόταν στη γερμανική εταιρεία ECM, με άλμπουμ όπως τα "A.R.C." (με τον μπασίστα Dave Holland και τον ντράμερ Barry Altschul), "Piano Improvisations Vol.1" και "Piano Improvisations Vol.2" και "Paris-Concert" με το γκρουπ Circle (ο σημαίνων σαξοφωνίστας Anthony Braxton, μαζί με τους Holland και Altschul).
Μία άλλη ήταν εκείνη ως sideman, παίζοντας δηλαδή ως session μουσικός σε πάμπολλες ηχογραφήσεις μεγάλων ονομάτων (Stanley Clarke, Joe Farrell, Larry Coryell, Al di Meola, Elvin Jones, John Surman, Wayne Shorter, Joe Henderson κ.ά.).
Μία τρίτη, ξεχωριστή, που χρήζει ειδικής μνείας, είναι η συνεργασία του με τον βιμπραφωνίστα Gary Burton. Το ντουέτο Chick Corea-Gary Burton είναι ένα από τα πιο σημαντικά και πλέον θρυλικά στην ιστορία της τζαζ, και άλμπουμ όπως τα "Crystal Silence" [ECM, 1972], "Duet" [ECM, 1979], "Native Sence – The New Duets" [Concord, 1997] κ.λπ. θεωρούνται πλέον κλασικά και διαχρονικά.
Μετά τα μέσα της δεκαετίας του '80 μεγάλο μέρος της δραστηριότητας τού Chick Corea απορρόφησαν οι μπάντες του Elektric Band και Akoustic Band (με άλμπουμ στην εταιρεία GRP), κινούμενες πάντα σε fusion και post-bop δρόμους, ενώ τα ακόμη πιο πρόσφατα χρόνια, από τα μέσα του '90 και μετά η πολυποίκιλη δραστηριότητά του καλύπτεται από την δική του εταιρεία (συν-ιδιοκτήτης ο Ron Moss) Stretch Records.
Πολλά άλμπουμ στην Stretch και νέες συνεργασίες με νεότερα, μα και με παλαιότερα ονόματα (Antonio Sanchez, John Patitucci, Eddie Gomez, Airto Moreira κ.ά.) μεταφέρουν τις μουσικές του Chick Corea και προς τα πιο νέα ακροατήρια.
Τα ακόμη πιο κοντινά μας χρόνια ο Chick Corea ηχογραφούσε για την Concord Jazz, κι ένα από τα πιο πρόσφατα άλμπουμ του, εκεί, το "Antidote" (μαζί με την The Spanish Heart Band) είναι ένα ακόμη «διαμάντι», για το χώρο της latin-jazz.
Ο Chick Corea και η Ελλάδα
Ο Chick Corea είχε επισκεφθεί πολλές φορές την Ελλάδα, είτε ινκόγκνιτο, είτε για συναυλίες, ενώ είχε συνεργαστεί και με Έλληνες καλλιτέχνες.
Η πρώτη φορά που έπαιξε live στη χώρα μας ο μεγάλος Αμερικανός πιανίστας και περιστασιακά ντράμερ-περκασιονίστας ήταν το καλοκαίρι του 1967 (το πρώτο καλοκαίρι της δικτατορίας), τόσο παλιά(!), όταν μας είχε επισκεφθεί ως μέλος της μπάντας τού περίφημου σαξοφωνίστα Stan Getz – με τον οποίον συνεργαζόταν τότε και στη δισκογραφία.
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών 1967 ο Stan Getz με την μπάντα του (Chick Corea πιάνο, Walter Booker μπάσο, Roy Haynes κρουστά) είχε εμφανισθεί στο Θέατρο Λυκαβηττού και στη Στοά του Αττάλου, στο διάστημα 10-15 Ιουλίου (1967).
Ορισμένοι ξέρουν πως ο Chick Corea, όσο ήταν στην Αθήνα, δεν ξεκόλλαγε από το μπαρ Galaxy του Χίλτον, που τότε φιλοξενούσε έναν δικό μας μεγάλο τζαζ πιανίστα, τον Μανώλη Μικέλη. Μάλιστα ο ντράμερ της ορχήστρας του Μικέλη έδινε τη θέση του στον Corea (εννοείται πως ο Chick Corea έχει παίξει ντραμς και σε δίσκους, όπως στο "Super Nova" του Wayne Shorter π.χ.), ο οποίος συνόδευε με τις μπαγκέτες του τον Έλληνα πιανίστα!
Μιαν επόμενη φορά, τον Οκτώβριο του 1980 (στις 21 και τις 22 εκείνου του μήνα), ο Chick Corea θα μας επισκεπτόταν μετά της συζύγου του και τραγουδίστριας Gayle Moran, για δύο live στον Ορφέα. Μάλιστα είχε έρθει στην Ελλάδα οικογενειακώς, μαζί με τους γονείς του και τα παιδιά του!
Λίγοι ξέρουν –κάποιοι, δε, θεωρούν πως είναι... αστικός μύθος, αλλά δεν είναι μύθος, γιατί υπάρχουν αποδείξεις– πως μια μέρα (δηλαδή μια νύχτα) πριν από την πρώτη συναυλία στον Ορφέα ο Chick Corea είχε βρεθεί, απρογραμμάτιστα, στο Jazz Club του Γιώργου Μπαράκου στην Πλάκα. Εκείνο το βράδυ βρισκόταν εκεί ο πιανίστας Μηνάς Αλεξιάδης. Ο Corea κάθισε στα ντραμς και άρχισε να τζαμάρει (αυτοσχεδιάζει) με τον Αλεξιάδη. Λένε πως έπαιξαν κάνα τέταρτο, και πως μετά άλλαξαν κάπως ρόλους παίζοντας πιάνο ο Corea και Fender Rhodes ο Αλεξιάδης! Μια σχετική φωτογραφία, από την απίθανη αυτή συνάντηση, αναδημοσιεύουμε εδώ (δημοσίευση στο περιοδικό Jazz & Τζαζ, το 2010).
Το 1982 ο Chick Corea συνεργάζεται μ' έναν σημαντικό Ελληνοκύπριο πιανίστα, που έφυγε γρήγορα από την ζωή, τον Νικόλα Οικονόμου (1953-1993). Αυτοσχεδιάζουν δικά τους θέματα, σε δύο πιάνα, αποδίδοντας και Béla Bartók! Την επόμενη χρονιά (1983) θα κυκλοφορήσει και ο σχετικός δίσκος από την Deutsche Grammophon!
Το 1987 ήταν η πρώτη φορά, που είχα δει ζωντανό τον Chick Corea. Είχε έρθει στην Πάτρα, μαζί με τον Gary Burton, στο τότε 2ο Διεθνές Φεστιβάλ, όταν την καλλιτεχνική διεύθυνση είχε ο Θάνος Μικρούτσικος. Ήταν καλοκαίρι φυσικά, 3 Ιουλίου. Το μεταίσθημα εκείνου του live υπάρχει ακόμη στ' αυτιά μου.
Το 1996 η τραγουδίστρια Αλέξια, που είχε αφήσει την ποπ, στρίβοντας προς την τζαζ, κυκλοφορεί το άλμπουμ της "In a Jazz Mood" [RCA / BMG]. Στο άλμπουμ εκείνο συνεργαζόταν και με τον Chick Corea! Εκείνη την εποχή η Αλέξια είχε δώσει μια συνέντευξη στο περιοδικό Jazz & Τζαζ (τεύχος #49, Απρίλιος 1997) στον Γιώργο Χαρωνίτη. Διαβάζουμε σχετικά:
«Τον Chick Corea τον γνώρισα, όταν σπούδαζα στην Βοστώνη. Είχε έρθει για μια σειρά διαλέξεων και σεμιναρίων και ήθελε να παρουσιάσει μια δουλειά με τους καλύτερους φοιτητές από κάθε τμήμα. Χωρίς να κάνω καν audition, με έστειλε ο διευθυντής του τμήματός μου να τραγουδήσω. Η γυναίκα του Chick Corea, η Gayle Moran, μου δίδαξε το "Hello Brazil", ένα τραγούδι δύσκολο, που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα, και τα πήγα πολύ καλά. Έτσι, γίναμε φίλοι. Γνώρισα και τους γονείς του. Ο πατέρας του, ο κύριος Armando, είναι εκπληκτικός άνθρωπος. Και ο Chick και η Gayle όμως είναι πολύ απλοί και προσιτοί. Είμαι σε επαφή μαζί τους».
Στο άλμπουμ τής Αλέξιας, ο Chick Corea ενορχηστρώνει τα "Spain" και "Soft and gentle", παίζοντας και πιάνο.
Φοβερή συναυλία Chick Corea, με Elektric Band, στις 6 Ιουλίου 2003, στο Θέατρο Λυκαβηττού. Σπουδαίοι μουσικοί στο σχήμα, όπως οι Dave Weckl ντραμς, Eric Marienthal σαξόφωνο, Frank Gambale ηλεκτρική κιθάρα και Michael Pope μπάσο, με μουσικές fusion, μεγάλης δεξιοτεχνίας και πολλών βατ.
Δεν θα εξαντλήσουμε όλες τις παρουσίες του Chick Corea στη χώρα μας, γιατί είναι πολλές, μα θα αναφερθούμε σε κάποιες ακόμη που θυμόμαστε...
2 Νοεμβρίου 2008 Chick Corea & John McLaughlin Five Peace Band, σε μια ακόμη εξαιρετική συναυλία στο Παλλάς. Ο περίφημος κιθαρίστας John McLaughlin, μαζί με τον Chick Corea, συμμετείχαν στα άλμπουμ τού Miles Davis "In a Silent Way" του '69 και "Bitches Brew" του '70, όπως και σε άλλα διάφορα, εκείνης της εποχής. Η κοινή εμφάνισή τους στο Παλλάς ήταν οπωσδήποτε κάτι το απρόσμενο, τη συγκεκριμένη στιγμή.
Υπάρχουν κι άλλα live, εν τω μεταξύ, του Chick Corea στη χώρα μας, όπως εκείνο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών π.χ., στις 15 Μαρτίου 2012, ξανά μαζί με τον Gary Burton (τότε είχαν ηχογραφήσει, και με άλλους μουσικούς, ένα ακόμη άλμπουμ στην Concord Jazz, το "Hot House"), όμως εδώ δεν κάνουμε πλήρη και απόλυτη καταγραφή.
Απλώς θέλουμε να δείξουμε πως ο Chick Corea υπήρξε ένας πολύ αγαπημένος τζάζμαν του ελληνικού κοινού, ενώ κι εκείνος, με τις συνεχείς εμφανίσεις του στη χώρα μας, ήδη από την δεκαετία του '60, έδειχνε την αγάπη για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της, με το να την έχει μονίμως στα σχέδιά του για παραστάσεις – κάποιες φορές και έξω από τα καθιερωμένα.
Όπως έξω από τα καθιερωμένα ήταν και όλα εκείνα που κατάφερε στη μουσική τα τελευταία 55 χρόνια, που τον έφεραν στην πρώτη γραμμή των καινοτόμων της τζαζ και της ηλεκτρικής μουσικής γενικότερα, επηρεάζοντας συνθέτες και πιανίστες σε κάθε είδος, σε κάθε χώρα του κόσμου.
Το 23 Grammy που του απονεμήθηκαν, κατά την διάρκεια της καλλιτεχνικής πορείας του, όπως και οι περισσότερε από 60 προτάσεις (για να βραβευθεί) δεν μπορεί παρά να δείχνουν το προφανές. Πως ο Chick Corea υπήρξε θρύλος εν ζωή και πως θρύλος, για την τζαζ και την μουσική γενικότερα, θα παραμείνει και μετά θάνατον.
Spain
