David Hearst
Πέφτει η αυλαία για τον Σίσι;
*
Στην Αίγυπτο, μία νέα οργισμένη γενιά έχει κατέβει στους δρόμους. Οδηγός ταξί, λογιστής, ξυλουργός, περιστασιακός εργαζόμενος στο χώρο του θεάματος... είναι όλοι κάτω των 30 και καταγγέλουν την φτώχεια που τους κατατρέχει. Από την αρχή της διαμαρτυρίας, τουλάχιστον 3 120 άτομα έχουν συλληφθεί. (Le Monde - 05.10.2019)
Πέφτει η αυλαία για τον Σίσι;
Ο Μοχάμεντ 'Αλι έκλεψε την παράσταση από τον μεγαλύτερο ηθοποιό της Αιγύπτου.
David Hearst
Middle East Eye, 27.09.2019
*
Ο αιγύπτιος δικτάτορας δημιούργησε ξανά τις συνθήκες που τροφοδότησαν το πρώτο κύμα της Αραβικής 'Ανοιξης του 2011.
Αν ο Αιγύπτιος Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσι είχε επιλέξει μία άλλη καριέρα, αυτή θα ήταν σίγουρα το θέατρο.
Στην πλατεία Ταχρίρ, τον Ιανουάριο του 2011, του δόθηκε ο ρόλος να είναι η αγαθή φωνή των σρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών που διαβεβαίωνε τους φιλελεύθερους και τους ισλαμιστές ότι ο στρατός βρισκόταν στον πλευρό τους.
Απέναντι στον εκλιπόντα πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, ο Σίσι υποδύθηκε τον νεαρότερο στρατηγό, τον ευσεβή μουσουλμάνο.
Τα χέρια του έτρεμαν και η νευρικότητά του εκδηλωνόταν με θεατρικό τρόπο καθώς περίμενε στα παρασκήνια μιας παρακείμενης αίθουσας του προεδρικού μεγάρου, την ίδια στιγμή που οι ανώτεροί του -ο αρχιστράτηγος Μοχάμεντ Χουσεΐν Τανταουί και ο επιτελάρχης Σάμι 'Αναν- απομακρύνονταν από τις θέσεις τους.
Στις συνεδριάσεις της κυβέρνησης, παρίστανε τον υπάκουο και σιωπηλό υπηρέτη του προέδρου που ετοιμαζόταν να προδώσει. 'Ολο αυτό το διάστημα, περίμενε να του καταβάλλουν οι Σαουδάραβες και τα Εμιράτα 20 δισ. δολάρια για το πραξικόπημά του.
'Οταν εκλήθη από τις μάζες να απαλλάξει την Αίγυπτο από την κυριαρχία των Αδελφών Μουσουλμάνων, έγινε τον Ιούνιο του 2013 ο "ηρωϊκός σωτήρας". Ο έντιμος αυτός στρατηγός δεν ήθελε την εξουσία για τον εαυτό του, αλλά δεν χρειάστηκε πολλά παρακάλια για να ανακοινώσει ότι ήταν "υποψήφιος από ανάγκη" στις προεδρικές εκλογές.
Το να βγάλει τη στολή του και να φορέσει πολιτικά ρούχα ήταν απλώς μία ακόμη αλλαγή κοστουμιού για τη σκηνή. Ως πρόεδρος, εμφάνισε τουλάχιστον τρεις άλλες προσωπικότητες: τον δόκτορα φιλοσοφίας που δεν παίρνει αποφάσεις χωρίς να έχει προηγουμένως ζητήσει βοήθεια από τον Θεό· τον κτίστη που πραγματοποιεί μεγάλα έργα όπως την επέκταση του καναλιού του Σουέζ και των νέων πόλεων· τον Φαραώ που είπε στον λαό του ότι έπρεπε να υπομείνει τη φτώχεια.
Το παιχνίδι ρόλων του Σίσι διακόπηκε απότομα όταν παρενέβη ένας ημέτερος που τύχαινε να είναι και ηθοποιός. Οι απατεώνες αναγνωρίζωνται μεταξύ τους.
Εδώ και τρεις εβδομάδες, ο Σίσι έχει καταστραφεί από έναν ημέτερο που γνωρίζει πολλά και που έγινε μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος όταν κυκλοφόρησε από την εξορία του στην Ισπανία μία σειρά από βίντεο που αναστάτωσαν και παρέλυσαν την Αίγυπτο.
Ο Μοχάμεντ 'Αλι, όπως παραδέχεται κι ο ίδιος, δεν είναι ήρωας. Όντας ένας από τους δέκα το πολύ εργολάβους στους οποίους προσφεύγει ο στρατός, είναι διεφθαρμένος. Έφυγε από την Αίγυπτο με την οικογένειά του και την περιουσία του μόνο και μόνο επειδή οι λογαριασμοί του δεν του είχαν πληρωθεί. Ο 'Αλι δεν είναι ένας ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δεν είναι ούτε ισλαμιστής, ούτε αριστερός ούτε διανοούμενος. Δεν μιλάει για σαρία. Ο νέος αιγυπτιακός λαϊκός ήρωας έχει αδυναμία στα αγωνιστικά αυτοκίνητα, στο θέατρο, στην παραγωγή ταινιών και στις επενδύσεις ακινήτων.
Είναι η αιγυπτιακή έκδοση του Del Boy, του επιδέξιου και φιλόδοξου εκείνου εμπόρου της βρετανικής τηλεοπτικής κωμωδίας Only Fools and Horses, παρότι κατέχει μία γαλάζια Ferrari και όχι ένα κίτρινο τρίτροχο αυτοκίνητο.
Ακούγοντάς τον, είναι σαν να ακούς έναν οδηγό τουκ-τουκ να κατηγορεί έναν άλλον. Αλλά όταν μιλάει, μιλάει τη γλώσσα του δρόμου και ο δρόμος τον ακούει. Αυτό είναι το πρόβλημα του Σίσι.
Ο Σίσι είναι ένας "αποτυχημένος", "ένας ξεδιάντροπος", ένας "νάνος" που μακιγιάρεται και ανασηκώνει το παντελόνι του πολύ ψηλά, είπε ο 'Αλι στην Αίγυπτο. Ο Σίσι είναι ένας απατεώνας που σας κάνει τον δάσκαλο για να σφίγγετε τη ζώνη σας ενώ εκείνος χτίζει παλάτια για τη σύζυγό του Ιντισάρ.
Και αφήστε με να σας πω, συνέχισε ο μεγαλοεργολάβος, ποιά ακριβώς παλάτια έχτισαν για τον εαυτό τους. Ο 'Αλι τους απαρίθμησε: ένα πολυτελές σπίτι στην Χιλμίγια (6 εκατομμύρια δολάρια), μία προεδρική κατοικία στην Αλεξάνδρεια (15 εκατομμύρια δολάρια), ένα παλάτι στη νέα διοικητική πρωτεύουσα και ένα άλλο στην νέα πόλη Ελ-Αλαμέιν, δυτικά της Αλεξάνδρειας.
Οι αποκαλύψεις του για τα παλάτια του Σίσι ξεσήκωσαν έναν λαό βυθισμένο στη φτώχεια ή στα πρόθυρα της φτώχειας. Σύμφωνα με μία έκθεση που δημοσίευσε η Παγκόσμια Τράπεζα τον Απρίλη, "το 60% περίπου του αιγυπτιακού πληθυσμού είναι φτωχό ή ευάλωτο".
Ο μισός σχεδόν πληθυσμός ζει πλέον κοντά στο όριο της φτώχειας, το οποίο στην Αίγυπτο είναι σκοπίμως πιο ανεβασμένο απ' ό,τι αλλού. Σύμφωνα με τις αιγυπτιακές στατιστικές, το ποσοστό των Αιγυπτίων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας αυξήθηκε από 25,2% σε 32,5% από το 2011.
Οι περισσότεροι Αιγύπτιοι είδαν τα πραγματικά τους εισοδήματα να μειώνονται, ενώ η Αίγυπτος, στο πλαίσιο του προγράμματος λιτότητας που υποστηρίζει το ΔΝΤ, συσσωρεύει τεράστιο εξωτερικό χρέος. Από τα 43 δισ. δολάρια που ήταν κατά την προεδρία του Morsi, έφτασε τώρα τα 106 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 70% των φόρων πηγαίνει στην αποπληρωμή αυτών των χρεών. Το χρέος της χώρας ανέρχεται σε πάνω από 5.000 τρισεκατομμύρια αιγυπτιακές λίρες (306 δισεκατομμύρια δολάρια).
Με τον ρυθμό αυτό, η οικονομία κινδυνεύει με χρεοκοπία.
'Ολοι οι Αιγύπτιοι θυμούνται πως τους δασκάλευε ο Σίσι για να σφίξουν τη ζώνη τους. Όταν το ΔΝΤ ανάγκασε το κράτος να μειώσει τις επιδοτήσεις του, η απάντηση του Σίσι ήταν η ακόλουθη: "Ξέρω ότι ο αιγυπτιακός λαός μπορεί να αντέξει περισσότερα [...] Πρέπει να το κάνουμε. Και θα πρέπει να πληρώσετε· θα πρέπει να πληρώσετε", είπε ο Σίσι σε ένα αυτοσχέδιο λογύδριο ένα χρόνο μετά την έναρξη της προεδρίας της.
"Σας λέω λοιπόν λέω ότι θα πρέπει να πληρώσετε, κι αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πληρώσετε. [...] "Σας μιλάω σοβαρά. Αν δεν με ξέρετε, ρωτήστε τον στρατό [για μένα]. Ρωτήστε τον στρατό τι έκανα με τη χάρη του Παντοδύναμου όταν ήμουν εκεί. Ρωτήστε τους επιχειρηματίες που συνεργάστηκαν μαζί μου τι έκανα όταν υπηρετούσα στο στρατό [...]. "
Καθόλου παράξενο που ο κόσμος ακούει τον 'Αλι, τον ημέτερο κατεργάρη, όταν απαντάει ευθέως σε όλα τούτα.
"Λέτε τώρα ότι είμαστε πολύ φτωχοί, και ότι θα πρέπει να πεινάσουμε. Εσείς πεινάτε; Πετάτε δισεκατομμύρια από τα παράθυρα. Οι ανθρωποί σας σπαταλάνε εκατομμύρια. Δεν λέω τίποτα το καινούργιο. Είστε μια συμμορία κλεφτών".
Απαντώντας, ο Σίσι επιβεβαίωσε όλα όσα έχει πει ο Μοχάμεντ 'Αλι. Και το χειρότερο είναι που φάνηκε να παραδέχεται ότι οι πληροφορίες του 'Αλι επηρέασαν τους απλούς στρατιώτες. "'Εχετε δικαίωμα να ξέρετε. Σε όλες τις ηλικιωμένες μητέρες που με πιστεύουν και προσεύχονται για μένα, θα ήθελα να πω: ο γιος σας είναι έντιμος, ειλικρινής και τίμιος", δήλωσε ο Σίσι.
"Ναι, έχτισα προεδρικά μέγαρα και θα συνεχίσω να το κάνω . Δημιουργώ ένα νέο κράτος· τίποτα δεν είναι στο όνομά μου, όλα όσα χτίζονται είναι για την Αίγυπτο".
Το κανάλι του 'Αλι στο YouTube έκανε περισσότερα μέσα σε τρεις εβδομάδες για να καταστρέψει την εικόνα του Σίσι απ' ό,τι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι φιλελεύθεροι και οι αριστεροί - όλοι τους πλέον ανύπαρκτοι στην Αίγυπτο ως ενεργές πολιτικές δυνάμεις- σε έξι χρόνια πολιτικής διαμαρτυρίας.
Οι αντιπολιτευόμενοι δεν κατέρρευσαν, έμειναν όρθιοι διακινδυνεύοντας τη ζωή τους και την ελευθερία τους. Δυστυχώς, ο αιγυπτιακός λαός δεν άκουσε.
Αλλά τώρα ακούει.
Ο Σίσι έχει ξαναβρεθεί μέσα σε θύελλες. Ξεφορτώθηκε με αδυσώπητη αποτελεσματικότητα διάφορους μνηστήρες που εποφθαλμιούσαν τον θρόνο, και οι οποίοι ανήκουν ή ανήκαν στο στρατό: τον Μαχμούντ Χεγκάζυ, αρχηγό του επιτελείου του στρατού (καθαιρέθηκε)· τον Αχμέντ Σαφίκ (έπεσε σε δυσμένεια)· τον Σάμι Αννάν (φυλακίστηκε).
Αυτές τις μέρες έκανε μία στάση στη Νέα Υόρκη και δέχτηκε τους υπερβολικούς επαίνους του Ντόναλντ Τραμπ: "Η Αίγυπτος έχει έναν μεγάλο ηγέτη. Τον σέβονται πολύ. Επανέφερε την τάξη. Πριν απ' αυτόν, υπήρχε ελάχιστη -επικρατούσε το χάος- κι επομένως δεν ανησυχώ διόλου", δήλωσε ο αμερικανός πρόεδρος σχολιάζοντας τις αναφορές για ταραχές στο Κάιρο.
Ο Σίσσι πιστεύει ότι μπορεί να ξεπεράσει αυτή τη δυσκολία, όπως έκανε και στο παρελθόν. Εκατοντάδες διαδηλωτές έχουν συλληφθεί από την περασμένη Παρασκευή.
Γιατί, λοιπόν, δεν είναι το ίδιο αυτή τη φορά;
Κατ' αρχάς, ο Σίσι έχει δύο επιλογές: μία κακή και μία χειρότερη. Η κακή συνίσταται στο να αγνοήσει το κίνημα διαμαρτυρίας ελπίζοντας πως θα ξεφουσκώσει. Μία απλή ματιά στον κόσμο που διαμαρτύρεται, θα αρκούσε για να τον θορυβήσει. Πρόκειται για απλούς ανθρώπους, άνδρες κυρίως πάνω από 40 ετών, χωρίς ηγέτη και οργισμένους, που δεν είναι πολιτικά ενταγμένοι. Αυτοί ακριβώς οι Αιγύπτιοι υποστήριξαν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους το 2013.
Ο Σίσι το γνωρίζει αυτό πολύ καλά, αλλά όταν ρωτήθηκε στη Νέα Υόρκη, οχυρώθηκε πίσω από την ψευδαίσθηση ότι το πολιτικό Ισλάμ "προσπαθεί να καταλάβει την εξουσία στις χώρες μας". Πολύ καλά, αλλά για ποιό πολιτικό Ισλάμ μιλάει; Συνέτριψε την αδελφότητα, όπως υποστήριξε, ή μήπως όχι;
Η δεύτερη επιλογή είναι να καταστείλει, κι εδώ πρόκειται για μια θανάσιμη παγίδα για τον Σίσι. Η αρχική διαδήλωση στην πλατεία Ταχρίρ τον Ιανουάριο του 2011 ήταν μικρότερη απ' αυτές που ξέσπασαν στο Κάιρο, στο Σουέζ και στην Αλεξάνδρεια την περασμένη Παρασκευή. Ζητούσαν μεταρρυθμίσεις και όχι την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ. Την περασμένη Παρασκευή, το πορτρέτο του Σίσι αποκαθηλώθηκε. "Πείτε το, μη φοβάστε, Ο Σίσι πρέπει να φύγει!" φώναζαν οι διαδηλωτές την πρώτη μέρα αυτής της νέας εξέγερσης.
Το μόνο που κατάφερε ο Σίσι στο μεσοδιάστημα ήταν να δημιουργήσει και πάλι τις συνθήκες που τροφοδότησαν την αραβική 'Ανοιξη το 2011. Οι παρούσες συνθήκες είναι μάλλον χειρότερες.
Ο δεύτερος λόγος που αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, είναι ότι η "αντιπολίτευση" συμπεριλαμβάνει τους πάντες: απλούς Αιγύπτιους, κατώτερους εξεγερμένους στρατιωτικούς, επιχειρηματίες της εποχής Μουμπάρακ. Είναι ένας ευρύς συνασπισμός δυνάμεων. Για μία ακόμη φορά, ένας τύραννος συσπείρωσε την Αίγυπτο.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι, αντίθετα με το 2013, οι τραπεζίτες του Σίσι -η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Εμιράτα- δεν έχουν άλλα χρήματα για την Αίγυπτο. Σήμερα, ο καθένας έχει τα προβλήματά του και τις εξωτερικές επεμβάσεις του που κακοφορμίζουν -η Υεμένη και η Λιβύη.
Λίγο νωρίτερα φέτος, ο Σίσι ήταν στην Βαγδάτη. Σύμφωνα με εσωτερικές πηγές, ο τρόπος με τον οποιον μίλησε για τον σαουδάραβα συμμαχό του, τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπεν Σαλμάν, φαίνεται πως εξέπληξε τους Ιρακινούς. Προφανώς, ο Σίσι δεν έπαυε να βρίζει επειδή ο ΜΜΣ δεν του άνοιγε το ταμείο του.
Τι διαφορά με την εποχή που ο Σίσσι καυχιόταν στον αρχηγό του επιτελείου του, τον Αμπάς Κάμιλ, ότι τα χρήματα που διέθεταν τα κράτη του Κόλπου ήταν "σαν το ρύζι".
'Οχι πια. Η αντεπανάσταση έχει χάσει την παλιά της ορμή.
Ο τέταρτος λόγος είναι ότι η λαϊκή διαμαρτυρία γίνεται πάλι στην όλη περιοχή κινητήρια δύναμη της αλλαγής. Την είδαμε να ανατρέπει τους δικτάτορες στο Σουδάν και την Αλγερία. Οι δύο αυτές χώρες διδάχθηκαν από τα αποτυχημένα πραξικοπήματα του παρελθόντος και έχουν μέχρι στιγμής διαχειριστεί τη μετάβαση χωρίς να αποδώσουν τους καρπούς της επανάστασης στο στρατό. Επηρεάζει και αυτό τα γεγονότα της Αιγύπτου.
Μετά από ένα χειμώνα που κράτησε έξι χρόνια, η αραβική 'Ανοιξη επιστρέφει. Είναι ένα κίνημα αργόσυρτο, αλλά, αυτή τη φορά, πιστεύω αναπότρεπτο. Θα πέσει η αυλαία για τον Σίσι; Μπορεί κάλλιστα να πρόκειται για την τελευταία του πράξη.
David Hearst
Ο David Hearst είναι ο διευθυντής σύνταξης του Middle Eye Eye. Έφυγε από τη Guardian κατέχοντας τη θέση του αρχισυντάκτη εξωτερικών θεμάτων. Στη διάρκεια μιας καριέρας 29 ετών, κάλυψε τη βόμβα του Μπράιτον, την απεργία των ανθρακωρύχων, την απόρριψη της αγγλο-ιρλανδικής συμφωνίας στη Βόρεια Ιρλανδία από τους προτεστάντες, τις πρώτες συγκρούσεις στη Σλοβενία και την Κροατία όταν διαλυόταν η πρώην Γιουγκοσλαβία, το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης, την Τσετσενία και τους πολέμους που ακολούθησαν. Κατέγραψε την ηθική και φυσική κατάπτωση του Μπόρις Γιέλτσιν και τις συνθήκες που δημιούργησαν την άνοδο του Πούτιν.
Μτφ. Σ.Σ.
