Στράτος Καλαφάτης
'Αθως, Τα Χρώματα της Πίστης
Η επανέκδοση του περίφημου βιβλίου του Στράτου από τις εκδόσεις 'Αγρα με την προσθήκη νέων φωτογραφιών συνοδεύεται από μία νέα έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισσας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα.
Η εργασία "Άθως, Τα Χρώματα της Πίστης" ολοκληρώθηκε το 2012 μετά από 5 χρόνια συστηματικής φωτογράφισης. Το Σεπτέμβριο του 2014 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας στη Βίλα Καπαντζή στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο από τις εκδόσεις Άγρα.
Ακολούθησαν 15 μεγάλες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Πέντε χρόνια μετά, επέστρεψα για ένα νέο προσκύνημα, ένα φόρο τιμής σέ ό,τι μου πρόσφερε ο ιδιαίτερος αυτός τόπος. Το είχε πεί και ο φίλος μου, ο Ιουστίνος ο Σιμωνοπετρίτης: "Όποιος πιει νερό από τις Καρυές πάντα επιστρέφει εκεί".
Συνάντησα παλιούς και γνώρισα νέους μοναχούς, ενώ κάποιοι άλλοι είχαν φύγει για πάντα. Είδα κελιά να αλλάζουν, εικόνες γνώριμες που χάθηκαν, την Αθωνιάδα Σχολή με νέους μαθητές που πήραν τη σειρά των προηγούμενων. Τα πάντα ρεί. Τα ίχνη των εκθέσεων και του βιβλίου σε δωμάτια, σε αρχονταρίκια, σε οστεοφυλάκια και η τρυφερή επανασύνδεση με τους ανθρώπους με έκαναν να αισθάνομαι σαν ένα μικρό κομμάτι της μακράς ιστορίας της Αθωνικής πολιτείας.
Το αποτέλεσμα της νέας αυτής φωτογραφικής επίσκεψης δημιούργησε μια νέα αφήγηση με τις παλιές και τις καινούργιες εικόνες και επανατυπώθηκε από τις εκδόσεις Άγρα.
Η έκθεση "Άθως, Τα Χρώματα της Πίστης" και το βιβλίο, αναθεωρημένα, θα βρίσκονται στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισσας: Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα μέχρι την Κυριακή 29 Απριλίου.
Στράτος Καλαφάτης
Στο Άγιο Όρος δεν γεννιούνται άνθρωποι. Πηγαίνουν εκεί από έλξη, βαθιά πίστη, ανάγκη, περιέργεια ή απελπισία. Μυούνται στην ασκητική ζωή και συνεχίζουν σε μια καρτερική σκυταλοδρομία θανάτου με τερματισμό το οστεοφυλάκιο της μονής. Από Γέροντα σε Υποτακτικό, από Μοναχό σε Δόκιμο, μια χιλιόχρονη ιστορία χωρίς διακρίσεις καθώς ο Μοναχισμός δεν κληρονομείται, κατακτιέται.
Δεν είμαι βέβαιος γιατί έφτασα στην Αθωνική Πολιτεία το Γενάρη του 2008.
Μπορεί να ήταν η επίμονη προτροπή του φίλου και συνεργάτη Αρσένιου, απόφοιτου της Αθωνιάδας Σχολής, μπορεί και ένα στοίχημα ενάντια στην πεποίθηση ότι αυτό τον τόπο δεν μπορείς να τον οικειοποιηθείς φωτογραφικά. Δεν υπήρξε μια συγκεκριμένη αφετηρία, μιας και ήμουν ήδη στα μισά της ζωής μου, στα μισά των εικόνων μου, στα μισά της σχέσης μου με το 'Αγιο Όρος που επισκέπτομαι από τα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Μετά το πρώτο ταξίδι στις Καρυές και στην Αθωνιάδα Σχολή, επέστρεψα γοητευμένος και κρυφά ευτυχής γι' αυτό που ήξερα ότι θα ακολουθήσει. Τα 25 ταξίδια και οι 200 μέρες και νύχτες που θα καθόριζαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου τα επόμενα 5 χρόνια.
200 μέρες γιατί ο Χρόνος στο Άγιο Όρος έχει τη δική του λογική. Αγνοεί την αγωνία μας να προλάβουμε, μπερδεύει τους δείκτες των ρολογιών και χάνεται στους αιώνες. Αυτός ήταν ο πρώτος κανόνας που έμαθα εκεί. Ακολούθησαν πολλοί κανόνες και πολλά τυπικά της αγιορείτικης ζωής που άλλα κατανόησα και άλλα σεβάστηκα ως όφειλα.
25 Ταξίδια λοιπόν, με οχήματα κάθε τύπου, με καραβάκια, μουλάρια και πεζοπορείες. Πολλές πεζοπορείες, μακρές, επίπονες και αξέχαστες. Το Όρος δεν έχει λεωφόρους, έχει σκονισμένους χωματόδρομους που στρίβουν και σε φέρνουν στο αναπάντεχο. Και από κει αρχίζουν τα μυστικά μονοπάτια που οδηγούν σε μοναστήρια, σε σκήτες, σε κελιά, σε πηγές και σπήλαια, σε μικρά ησυχαστήρια και πραγματικούς ερημίτες. 'Ολ' αυτά σε τυχαίες η προγραμματισμένες συναντήσεις. Λιγόλογες, αποκαλυπτικές, γεμάτες πιθανότητες που αθόρυβα μας έβαζαν στο ρόλο μας. Εγώ "ο επίσημος φωτογράφος" κατά τον Αρσένιο και αυτοί "οι Γέροντες του κελλιού, Μοναχοί, Δόκιμοι ή Κοσμικοί".Ειλικρινείς και εκτεθειμένοι ανταλλάσουμε βλέμματα, κάποιος παραδίδεται πρώτος στις ορέξεις του άλλου και μετά η σιωπή. Ακολουθεί ένα άλλο κελλί, άλλοι άνθρωποι, μια άλλη συνάντηση, κάποιες άλλες εικόνες.
'Αλλοτε υπήρξα Θεατής και άλλοτε Μύστης σε λιτανείες, πανηγύρεις, αγρυπνίες, μακρές συζητήσεις, θαύματα και αποκαλύψεις. Οι εικόνες ήταν η αφορμή, το Άγιο Όρος η αιτία. Ό,τι απέμεινε στη μνήμη φέρνει την επιθυμία της επιστροφής. Κάπου εκεί στα μισά απ΄οπου ξεκίνησα.
Σ΄αυτό το οδοιπορικό, πολλοί ήταν οι άνθρωποι που με στήριξαν ο καθένας με τον τρόπο του και τους είμαι ευγνώμων. Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω, τον Αρσένιο Τοπτσίδη, τον Πατέρα Ιερώνυμο τον Σιμονωπετρίτη, την Ειρήνη Παναγοπούλου, τους Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν, την οικογένεια Γράνη, την Λίτσα Τατόγλου και τον Jean Marie Verlet, τον Νίκο Ξυδάκη και τον Σταύρο Πετσόπουλο. Τέλος ευχαριστώ τη σύντροφο μου Λία και τις θυγατέρες μου Δάφνη και Ηώ, που κάναν εύκολες τις μακρές απουσίες μου.
Στράτος Καλαφάτης
Ο Στράτος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1966. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη, φωτογραφίζει, διδάσκει και οργανώνει δράσεις που αφορούν τη δημιουργική φωτογραφία. Έχει ολοκληρώσει μακροχρόνιες φωτογραφικές εργασίες όπως οι Αρχέτυπες Εικόνες, το Ημερολόγιο 1998-2002, η Saga, το Αρχιπέλαγος, ο Άθως – Τα χρώματα της πίστης. Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Αρχέτυπες εικόνες (1999), Ομόνοια 2000 – Ταξίδι στον ομφαλό της Αθήνας (με τον συγγραφέα Φίλιππο Φιλίππου – 2000), Ημερολόγιο 1998 -2002, Άθως – Τα χρώματα της πίστης (με πρόλογο του Νίκου Ξυδάκη–( 2014), Ατχυπέλαγος (2017) .
