Flora Tristan
Τα πρακτικά της δίκης
Η Φλώρα Τριστάν γεννήθηκε στις 7 Απριλίου 1803 στο Παρίσι και πέθανε στις 14 Νοεμβρίου 1844 στο Μπορντό.
Σημαντική φιγούρα του ουτοπικού σοσιαλισμού τη δεκαετία του 1840, συμμετείχε στα πρώτα βήματα του διεθνισμού. Ο ανθρωπιστικός σοσιαλισμός της χαρακτηριζόταν από μια θρησκευτική και μυστικιστική πίστη που την διαφοροποιούσε από τους θεωρητικούς της ταξικής πάλης.
Σήμερα, θεωρείται όλο και περισσότερο ως μια σημαντική μορφή του κινήματος για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης και της γυναίκας. Της ανήκει η διάσημη φράση "Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!", που δημοσιεύτηκε στο πολιτικό της μανιφέστο Union Ouvrière το 1843 και υιοθετήθηκε αργότερα από τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Ένγκελς στο πολιτικό και φιλοσοφικό τους Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, που δημοσιεύτηκε το 1848. Το τελευταίο της έργο δημοσιεύτηκε το 1846 μετά τον θάνατό της με τον τίτλο Η χειραφέτηση της γυναίκας ή η διαθήκη μιας απόβλητης. Εγγονός της ήταν ο Πωλ Γκωγκέν.
[Wikipedia]
Έχοντας ξαναβρεί τα ίχνη της Flora, ο André Chazal απαγάγει μία πρώτη φορά την κόρη τους Aline. Η Flora Tristan και ο σύζυγός της αλληλοσκοτώνονταν επί χρόνια για την επιμέλεια των παιδιών. Ο Chazal πέτυχε την επιμέλεια του γιου τους Ernest, αλλά η απόφαση αυτή δεν εφαρμόστηκε, καθώς παρέμεινε στο σπίτι με τη γιαγιά του, ενώ η Aline στάλθηκε σε οικοτροφείο, με δικαίωμα επίσκεψης και για τους δύο γονείς. Το 1836, ο Chazal απήγαγε και πάλι την κόρη του, η οποία το έσκασε και επέστρεψε στη μητέρα της. Η σύγκρουση συνεχίστηκε σε έντονο κλίμα βίας και τον Ιούνιο του 1837 η Flora υπέβαλε μήνυση κατά του πατέρα, για αιμομιξία, σύμφωνα με όσα είπαν το δωδεκάχρονο παιδί και ο δεκατριάχρονος αδελφός της Ernest. Μετά από λίγους μήνες στη φυλακή, ο Chazal αθωώνεται. Στις 14 Μαρτίου 1838, η Flora πετυχαίνει το δικαστικό χωρισμό από τον σύζυγό της ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου του Παρισιού, καθώς το διαζύγιο είχε απαγορευτεί από το 1816. Αυτό το δράμα ώθησε τη Flora να αγωνιστεί για το υπόλοιπο της ζωής της για τα δικαιώματα των γυναικών, ιδίως για το δικαίωμα στο διαζύγιο. Μετά τη δίκη, στην οποία την κατηγόρησε ότι εκδίδεται, ο André Chazal, κατεστραμμένος και πικραμένος, την απειλεί με θάνατο και ορκίζεται εκδίκηση. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1838, της τρυπάει τον αριστερό πνεύμονα με μια σφαίρα από πιστόλι. Υπερασπιζόμενος από τον νεαρό δικηγόρο Jules Favre [τον κατόπιν ανελέητο αντίπαλο της Παρισινής Κομμούνας -σ.σ.], καταδικάζεται σε είκοσι χρόνια καταναγκαστικά έργα, τα οποία μετατράπηκαν σε φυλάκιση. 'Εχοντας αναρώσει, αν και μια σφαίρα παρέμενε καρφωμένη κοντά στην καρδιά της, και επιτέλους ελεύθερη, η Flora ξαναπαίρνει το πραγματικό της όνομα Tristan. Ο πρόωρος θάνατός της σε ηλικία 41 ετών μπορεί να θεωρηθεί ως άμεση συνέπεια του τραυματισμού που υπέστη κατά την απόπειρα δολοφονίας του συζύγου της. Καθώς ο τραυματισμός της προκάλεσε αναπνευστική ανεπάρκεια και αύξησε τον κίνδυνο προσβολής από ασθένειες, ο θάνατός της μπορεί να θεωρηθεί γυναικοκτονία.
[Wikipedia]
*
Ανώνυμος
Κατηγορία για απόπειρα δολοφονίας της κυρίας Flora Tristan από τον κ. Chazal, τον σύζυγό της
Journal des débats - 1 Φεβρουαρίου 1839
Κακουργιοδικείο του Παρισιού. (ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ GLOS)
[Wikisource]
[...] Ο Εισαγγελέας κ. PLOUGOULM απευθύνει ορισμένες ερωτήσεις στον κατηγορούμενο και τον προτρέπει να δηλώσει τα άμεσα κίνητρα που τον οδήγησαν στη διάπραξη του εγκλήματος. Ο εισαγγελέας ανέγνωσε, σύμφωνα με την Gazette des Tribunaux, τους ισχυρισμούς που διατύπωσε ο δικηγόρος του Chazal κατά την αντίκρουση της αγωγής στο δικαστήριο. Η Madame Chazal, το γένος Moscoso, περιγράφεται από την υπεράσπιση ως μια θερμόαιμη Καστιλιάννα, τα φλογερά πάθη της οποίας είχαν καταντήσει τον σύζυγό της τον πιο δυστυχισμένο άνθρωπο. Της καταλογίζεται ότι ξεχνούσε διαρκώς τη συζυγική πίστη, όπως και ότι ταξίδευε σε όλο τον κόσμο μεταφέροντας τις ίντριγκες της μέχρι το Περού· ο εισαγγελέας ρώτησε τον κατηγορούμενο αν αυτά ήταν τα κίνητρα που τον οδήγησαν να σκοτώσει τη σύζυγό του.
CHAZAL : Και δεν λογαριάζετε καθόλου την κατηγορία της εναντίον μου το 1837, μια κατηγορία που αμαύρωσε την τιμή μου και θα μπορούσε να με στείλει στα κάτεργα; Η κυρία Chazal χρησιμοποίησε επίσης τους όρους της αθώωσής μου για να εκδώσει ένα βιβλίο, το Peregrinations d'une Paria [Περιπλανήσεις μιας απόβλητης -σ.σ.], στο οποίο κατονομάζομαι και ατιμάζομαι, και για να μην υπάρχει καμία παρανόηση, η συγγραφέας λέει: αυτός είναι ο Chazal, αδελφός ενός καθηγητή του Jardin des Plantes.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτές είναι οι αιτίες του εκνευρισμού σας;
ΚΥΡΙΟΣ CHAZAL: Ε, κύριε, μερικοί άνθρωποι αισθάνονται την ατιμία μόνο για πέντε λεπτά- εγώ την αισθάνομαι όλη μου τη ζωή: αυτή είναι η ατυχία μου.
Ο κατηγορούμενος συνέχισε λέγοντας ότι η σύζυγός του τον είχε καταδικάσει στη μεγαλύτερη ανέχεια. Δεν μπορούσα πλέον να υπάρχω, είπε· έπρεπε να πεθάνω είτε στο δρόμο, είτε ως κατάδικος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπατε ότι η σύζυγός σας δίδαξε στα παιδιά σας ανηθικότητα;
ΚΥΡΙΟΣ CHAZAL: Η κυρία Tristan κηρύσσει στα έργα της μια απεχθή ηθική, την οποία ανεχόμαστε, αλλά που εμένα δεν μου αρέσει. Της προσάπτω ότι μεγάλωσε τα παιδιά της μέσα στο μίσος για τον πατέρα τους και την κοινωνία.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτά είναι αόριστα γεγονότα.
ΚΥΡΙΟΣ CHAZAL: Ζήτησα είκοσι φορές να γίνει έρευνα· το αίτημά μου απορρίφθηκε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αλλά μπορεί μια έρευνα να βασιστεί μόνο σε γεγονότα που προσδιορίζονται εκ των προτέρων;
ΚΥΡΙΟΣ CHAZAL: Η κυρία Tristan έχει γυρίσει όλο τον κόσμο. Έμεινε σε διάφορα μέρη με ψεύτικα ονόματα. Έμεινε στην οδό Chabannais, αρ. 12, με το όνομα του δικηγόρου Duclos. Δεν ήθελα να πάω και να στήσω ενέδρα για να πιάσω τη γυναίκα μου επ' αυτοφώρω. Μου φαίνεται απωθητικό για έναν έντιμο άνθρωπο.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κλητήρες, φέρτε την κυρία Chazal.
'Ενας κλητήρας: Η κυρία Chazal δεν έχει εμφανιστεί.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την ακροαματική διαδικασία με απούσα την κα Chazal. Ένας κλητήρας θα μεταβεί στο σπίτι της και, εν τω μεταξύ, θα διακόψουμε την ακρόαση.
Η συνεδρίαση διακόπτεται από τη μία η ώρα μέχρι τις δύο παρά τέταρτο.
Η κυρία FLORA TRISTAN εμφανίζεται τελικά, το πρόσωπό της σκιασμένο από ένα μεγάλο πράσινο βελούδινο καπέλο και ένα μαύρο πέπλο· φοράει ένα φαρδύ παλτό. Τα χαρακτηριστικά της είναι κανονικά και ευχάριστα, τα μαύρα μάτια της έχουν μία έντονη λάμψη, η επιδερμίδα της είναι κάπως σκούρα και φανερώνει ισπανική καταγωγή.
Ερωτηθείσα για την ηλικία και το επάγγελμά της, η μάρτυρας δηλώνει ότι είναι τριάντα έξι ετών και γυναίκα των γραμμάτων.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο κατηγορούμενος έχει αντίρρηση να ακουστεί η σύζυγός του;
ΚΥΡΙΟΣ CHAZAL: Όχι, κύριε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ (προς την μάρτυρα): Μπορείτε να εξηγήσετε τα γεγονότα όπως τα γνωρίζετε;
Η κυρία FLORA TRISTAN απαντά με εξασθενημένη φωνή, είναι πολύ δύσκολο να συλλάβει κανείς τα λόγια της. Ο πρόεδρος την βάζει να καθίσει. Ένας υπάλληλος της φέρνει ένα ποτήρι νερό.
Κυρία FLORA TRISTAN : Είχα προσληφθεί από τον κ. Chazal ως εργάτρια· τον παντρεύτηκα με την προτροπή της οικογένειάς μου. Η αταίριαστη ένωσή μας είχε τα πιο ολέθρια αποτελέσματα. Οι κακοί τρόποι του συζύγου μου με ανάγκασαν να ζητήσω τον χωρισμό από τραπέζης και κοίτης. Όταν επέστρεψα στο Παρίσι το 1828, έμαθα ότι ο σύζυγός μου είχε πέσει έξω σε κάτι δουλειές. Είχε στείλει την κόρη μου σε έναν θείο στις Βερσαλλίες. Πήγαινα να την πάρω για να γυρίσουμε μαζί.
Διακοπτόμενη από τους λυγμούς της, η κυρία Φλόρα Τριστάν συνεχίζει τη διήγησή της: είχε πολύ άσχημο καιρό όταν ετοιμαζόμουν να φέρω την κόρη μου πίσω στο Παρίσι. Ο κ. Chazal έφτασε στις Βερσαλλίες ντυμένος με τη στολή της Εθνικής Φρουράς. Καθώς περνούσα μπροστά από τον στρατώνα, φώναξε στους στρατιώτες της φρουράς: "Συλλάβετε αυτή τη γυναίκα! Είναι αλήτισσα, κλέφτρα!" Πράγματι με συνέλαβαν και πέρασα τη νύχτα στο φυλάκιο. Όταν οδηγήθηκα ενώπιον του αστυνομικού διευθυντή, αρνήθηκα αρχικά να αναγνωρίσω τον κ. Chazal ως σύζυγό μου. Μου φαινόταν η όψη του εκείνη τη στιγμή απαίσια.
Την επομένη αφέθηκα ελεύθερη· έσπευσα να φύγω με την κόρη μου· όταν έφτασα σε μια από αυτές τις άμαξες τις λεγόμενες Gondole, η οποία επρόκειτο να μας πάει πίσω στο Παρίσι, βρήκα εκεί τον κ. Chazal να προσπαθεί να μου πάρει το παιδί μου. Έδωσα 10 φράγκα σε έναν αμαξά για να με απομακρύνει από αυτόν τον άνθρωπο και να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν. Τελικά κατάφερα να επιστρέψω στο Παρίσι με την κόρη μου. Δύο φορές ο κ. Chazal επανέλαβε αυτή την προσπάθεια να απαγάγει την κόρη μου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μιλήστε μας τώρα για τα γεγονότα της 10 Σεπτεμβρίου.
Κυρία FLORA TRISTAN: Ακολουθώντας την Rue du Bac, είδα τον κύριο Chazal να έρχεται προς το μέρος μου, και από το ύφος του, δεν είχα καμία αμφιβολία ότι ήθελε να με δολοφονήσει. Και τότε το πήρα απόφαση. Ωστόσο, έκανα μία κίνηση με το χέρι μου για να αποφύγω να με χτυπήσει στο στήθος. Μια στιγμή αργότερα άκουσα έναν πυροβολισμό από πιστόλι και ένιωσα μια πληγή στο πλευρό μου. Φώναξα: "Βοήθεια! Είναι ο σύζυγός μου που με δολοφονεί". Με σήκωσαν αναίσθητη.
Ο ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ CHAZAL: Νόμιζα ότι είχα το δικαίωμα να αναλάβω την κόρη μου και να την πάω στις Βερσαλλίες. Έπρεπε να ματαιώσω το σχέδιο της κας Tristan να την απαγάγει. Όταν αφέθηκε ελεύθερη, θέλησα να την εμποδίσω να φύγει. Η κυρία Tristan έδωσε 6 φράγκα σε έναν αμαξά για να μην ανέβω μαζί της. Αυτός ο ίδιος αμαξάς ξεσήκωσε τους συντρόφους του εναντίον μου, οι οποίοι με σακάτεψαν στο ξύλο και με έσυραν από τα μαλλιά. Δεν ήθελα να αφήσω την κόρη μου με μια γυναίκα της οποίας τα γραπτά είναι ένας συνεχής διασυρμός της κοινωνίας και του θεσμού του γάμου.
ΕΝΑΣ ΕΝΟΡΚΟΣ: Παραδέχεται η κυρία Tristan αυτό που της προσάπτει ο σύζυγός της, ότι δηλαδή του πέταξε πιάτα και άλλα έπιπλα στο κεφάλι.
Κυρία ΤΡΙΣΤΑΝ: Πρόκειται για μια προσποιητή σκηνή που έκανα στην εξοχή, κατόπιν συμβουλής των δικηγόρων, οι οποίοι μου είπαν ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος να επιτύχω τον χωρισμό. (Γέλια και ψίθυροι στο ακροατήριο).
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Οι δικηγόροι σας έδωσαν μία πολύ κακή συμβουλή.
JULES FAVRE (δικηγόρος): Η κυρία Tristan δεν ανάγκασε την κόρη της να αλλάξει θρησκεία;
Κυρία FLORA TRISTAN: Όχι, κύριε.
Κ. ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ο κατηγορούμενος θα πρέπει να επισημάνει τα αποσπάσματα του γραπτού της γυναίκας του με τίτλο: Pérégrinations d'une Paria, τα οποία μπορεί να τον ενόχλησαν.
Ο κ. Chazal δίνει μια μακρά εξήγηση για το θέμα αυτό.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ: (Προς τη μάρτυρα) Κυρία μου, ποια είναι τα μέσα συντήρησής σας;
Κυρία FLORA TRISTAN: Ο θείος μου μού δίνει 2.500 φράγκα σε προσόδους.
Οι γιατροί RÉCAMIER και LISFRANC αναφέρουν την κατάσταση των τραυμάτων της Flora Tristan.
Ο νεαρός CHAZAL, γιος του κατηγορουμένου, και η κυρία MAURY, οικονόμος, εξετάζονται για τα γεγονότα που προηγήθηκαν του χωρισμού των δύο συζύγων. Η οικογένεια ήταν τόσο φτωχή που δεν υπήρχαν αρκετές κουβέρτες για τα κρεβάτια. Η ίδια η μικρή Aline ζήτησε να κοιμηθεί με τον πατέρα της λόγω του κρύου.
Η ακροαματική διαδικασία διακόπηκε στις έξι το απόγευμα. Οι υπόλοιποι σαράντα κλητευθέντες μάρτυρες θα ακουστούν αύριο.
Το 1957, στο τρίτο τεύχος του περιοδικού Surréalisme, ο Αντρέ Μπρετόν δημοσίευσε επτά ανέκδοτες επιστολές της φεμινίστριας επαναστάτριας του 19ου αιώνα, εν όψει της "μεγάλης επανόρθωσης" που ευχόταν ο ποιητής για τη Φλώρα Τριστάν.
"Ήταν εκπληκτική γυναίκα η γιαγιά μου. Το όνομα της ήταν Φλώρα Τριστάν. Ο Προυντόν έλεγε πως ήταν ιδιοφυΐα. Εγώ, που δεν ξέρω τίποτα απ' αυτά, εμπιστεύομαι τον Προυντόν. Ανακατεύτηκε σ' ένα σωρό σοσιαλιστικές ιστορίες, ανάμεσα σ' άλλες και στην Εργατική Ένωση. Οι εργάτες της το αναγνώρισαν, και της έφτιαξαν μνημείο στο κοιμητήριο του Μπορντώ. Πιθανότατα δεν ήξερε καν να μαγειρεύει. Βαμμένη σοσιαλίστρια, αναρχική [...] στην επικήδεια πομπή πολλές αντιπροσωπείες ακολούθησαν το φέρετρό της. Μπορώ πάντως να σας βεβαιώσω πως η Φλώρα Τριστάν ήταν κυρία εξαιρετικά όμορφη κι ευγενική [...] Ξέρω επίσης πως ξόδεψε όλη την περιουσία της για την υπόθεση των εργατών, περιοδεύοντας αδιάκοπα. Κατάφερε να πάει ακόμη και στο Περού για να δει τον θείο της, τον πολίτη δον Πίο ντε Τριστάν Μοσκόζο, από τη γνωστή φαμίλια της Αραγώνας. Η κόρη της, που ήταν η μητέρα μου, ανατράφηκε αποκλειστικά σε μια πανσιόν, την πανσιόν Μπασκάν, που ήταν ουσιαστικά άντρο των αντιμοναρχικών δημοκρατικών. Εκεί την γνώρισε ο πατέρας μου.
(Πωλ Γκωγκέν, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου των εκδόσεων Μπαρμπουνάκη)
