Το Life στην κηδεία του Τσώρτσιλ
*
*
"Ο Τσώρτσιλ με άκουσε με τη μεγαλύτερη προσοχή, κουνώντας πότε πότε το κεφάλι του με δυσπιστία. 'Οταν ολοκλήρωσα, μου είπε: "Είναι πολύ παρήγορο να τα ακούς όλα αυτά. Αν η Ρωσία ενισχύεται αντί να αποδυναμώνεται, τότε όλα πάνε καλά. Το επαναλαμβάνω: χρειαζόμαστε μια ισχυρή Ρωσία, την έχουμε τρομερά ανάγκη!" 'Εκανε μια παύση και συνέχισε: "Αυτός ο Τρότσκι, είναι ένας απόλυτος διάβολος. Είναι μια δύναμη καταστροφική, και όχι δημιουργική. Είμαι εντελώς με το μέρος του Στάλιν."
The Maisky Diaries. Red Ambassador to the Court of St James's, 1932-1943, The Yales University Press. Le Monde Diplomatique, 2015.
*
"Είστε υπεύθυνος για την τήρηση της τάξης στην Αθήνα, και θα πρέπει να εξουδετερώσετε και να συντρίψετε όλες τις συμμορίες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που θα πλησιάσουν στην πόλη. Λάβετε όλα τα μέτρα που θα κρίνετε σκόπιμα για να εξασφαλίσετε τον έλεγχο των οδών και να περικυκλώσετε όλες τις ομάδες των ταραχοποιών.(...) Το καλύτερο, βέβαια, θα ήταν οι διαταγές σας να συνυπογραφούν από κάποια ελληνική κυβέρνηση.(...) Μην διστάσετε ωστόσο να ενεργήσετε ωσάν να βρίσκεστε σε μία πόλη κατακτημένη όπου θα είχε ξεσπάσει μία τοπική εξέγερση.(...) Πρέπει να κρατήσουμε και να κυριεύσουμε την Αθήνα. Θα ήταν για σας ευχής έργο να το καταφέρνατε χωρίς να χυθεί αίμα, ει δυνατόν. Αλλά και χύνοντας αίμα αν καταστεί αυτό αναπόφευκτο."
Μήνυμα του Τσώρτσιλ στον στρατηγό Σκόμπι. Le Monde Diplomatique, 2012.
*
Τη Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου του 1965, 35 εκατομμύρια Αμερικανοί (το Life εκείνη την εποχή είχε κυκλοφορία 7 εκατομμύρια αντίτυπα) μπόρεσαν να δουν σε 22 1|2 σελίδες, έγχρωμες, την κηδεία του Ουίνστον Τσώρτσιλ. Για να υλοποιηθεί το ρεπορτάζ αυτό χρειάστηκαν 17 φωτογράφοι και περισσότεροι από σαράντα δημοσιογράφοι και τεχνικοί, μια δωδεκάδα μοτοσικλετιστές, δύο ελικόπτερα κι ένα αεροπλάνο D.C. 8. 'Ηδη, δύο χρόνια νωρίτερα, ένας ερευνητής είχε συντάξει έναν άκρως απόρρητο κατάλογο με όλα όσα θα συνέβαιναν στην κηδεία του Τσώρτσιλ: τελετή, τόπος τελετής, διαδρομή της πομπής, τοποθέτηση της σορού και ημέρα εκφοράς που είχε 90% πιθανότητες να γίνει ημέρα Σάββατο. Ετοίμασαν λοιπόν έναν κατάλογο με τα σημεία απ' όπου θα μπορούσαν να δουλέψουν οι φωτογράφοι του Life με κάθε ασφάλεια, έτσι μόλις ο Τσώρτσιλ αρρώστηε, νοικιάστηκαν αμέσως τα σημεία αυτά. Τελείως κανονικά, το Life, που έβγαινε τη Δευτέρα, έκλεισε το βράδυ της Τετάρτης. Εξαιρετικά μέτρα πάρθηκαν για να μην αρχίσει να τυπώνεται το τεύχος παρά μόνο τη νύχτα του Σαββάτου. Θα μοιραζόταν αεροπορικώς και όχι δια ξηράς. Δεν έμενε παρά μα πεθάνει το γέρικο λιοντάρι.
'Οπως είχε προβλεφθεί, η ταφή έγινε το Σάββατο. 'Ολοι οι φωτογράφοι ήταν στη θέση τους. Οι φωτογραφίες συγκεντρώνονταν από 5 διαφορετικά σημεία: Ουεστμίνστερ, Σαιν Πολ, Πλατεία Τραφάλγκαρ, από τις αποβάθρες του Τάμεση και Μπλέηντον, όπου έλαβε χώρα ο ενταφιασμός. Εδώ και 15 μέρες, είχαν νοικιαστεί παράθυρα σε τρία μικρά σπίτια που έβλεπαν στο νεκροταφείο και 48 ώρες πριν την κοινοποίηση της απαγόρευσης για λήψη φωτογραφιών, τρεις φωτογράφοι είχαν ήδη πάρει θέσεις. Το Life δεν δημοσίευσε τελικά τις φωτογραφίες τους).
Μοτοσικλετιστές φέρνουν τα φιλμ στο αεροδρόμιο όπου περιμένει το αεροπλάνο που είχε ειδικά νοικιαστεί γι' αυτό το σκοπό. Το εσωτερικό του είχε διαμορφωθεί σε αίθουσα σύνταξης, με τραπέζια γεμάτα γραφομηχανές. 'Ενα άνετο εργαστήριο είχε εγκατασταθεί στο μπροστινό μέρος του αεροπλοάνου μ' ένα ειδικό ηλεκτρικό σύστημα στη διάθεσή του. Είχαν επίσης τακτοποιήσει ένα τεράστιο τραπέζι για ν' απλώνουν τις φωτογραφίες για τη σελιδοποίηση, όπως και τα φωτεινά κουτιά που επέτρεπαν την εξέταση των έγχρωμων διαφανειών πριν την εμφάνισή τους. Μια μικρή βιβλιοθήκη που περιείχε τους δέκα τόμους των έργων του Τσώρτσιλ ήταν στη διάθεση των δημοσιογράφων.
Το αεροπλάνο απογειώθηκε την παραμονή από τη Νέα Υόρκη, έχοντας για πλήρωμα 40 μέλη της συντακτικής επιτροπής, μεταξύ των οποίων έξι ειδικούς που θα εμφανίσουν τα 70 φιλμ σε έγχρωμο. Το αεροπλάνο χρειάστηκε κάτι παραπάνω από 8 ώρες για να διασχίσει τα 8.500 μίλια που χωρίζουν το Λονδίνο από το Σικάγο, όπου βρίσκεται το τυπογραφείο του Life. Η εκλογή των στοιχείων, η σελιδοποίηση και τα λεπτομερή κείμενα που τα συνοδεύουν ετοιμάστηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Το αεροπλάνο για ' αποφεύγει τους ανέμους που θα μπορούν να το καθυστερήσουν, κατευθύνεται προς Βορρά και περνάει ακριβώς κάτω απ' τον αρκτικό κύκλο. Η μια σελίδα μετά την άλλη ετοιμαζόταν κι όταν φάνηκε η λίμνη Μίσιγκαν στις ακτές της οποίας βρίσκεται το Σικάγο, η δουλειά είχε τελειώσει.
Gisèle Freund, Φωτογραφία και Κοινωνία
Εκδ. Θεωρία, Αθήνα, 1989.
