ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
6

Οι πωλήσεις του «Ξένου» του μυθιστορήματος του Αλμπέρ Καμύ έχουν ξεπεράσει σήμερα τα 8 εκατομμύρια αντίτυπα. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ο Μερσό ένας υπάλληλος γραφείου στο Αλγέρι. Η ζωή του κυλάει μηχανικά σε μια κατάσταση διαρκούς νάρκης. Είναι αδιάφορος για τα πάντα μέσα σε ένα κλίμα παραίτησης. Ο ήρωας του Καμύ αντιπροσωπεύει σύμφωνα με τον συγγραφέα «τον άνθρωπο προτού συνειδητοποιήσει το παράλογο». Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες και εξακολουθεί να διαβάζετε με μανία από τις νεώτερες γενιές. Έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί τα πάντα για αυτό. Όμως, μια σχετικά καινούρια προσέγγιση της συμπεριφοράς του ήρωα του Καμύ, ίσως άγνωστη στους πολλούς, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Το 2010 ο ψυχίατρος Christopher Badcock μελέτησε τον ήρωα της διάσημης νουβέλας και κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: Ο ήρωας του «Ξένου» αποτελεί χαρακτηριστικό τύπο ανθρώπου που έχει σύνδρομο Άσπεργκερ. Το ενδιαφέρον για αυτή την προσέγγιση γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν σκεφτούμε ότι αυτή η νευροαναπτυξιακή διαταραχή επισημάνθηκε πρώτη φορά το 1944 ενώ το βιβλίο του Καμύ κυκλοφόρησε το 1942!

Ας δούμε μερικές από τις συμπεριφορές των ανθρώπων με σύνδρομο Άσπεργκερ. Ένα άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί:

  • Να θέλει να κάνει φίλους, αλλά να μη διαθέτει τις απαιτούμενες δεξιότητες για να δημιουργήσει και να διατηρήσει φιλίες
  • Να μην καταλαβαίνει τα συμβατικά «κοινωνικά σήματα» ή τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς
  • Να συμπεριφέρεται με κοινωνικά ακατάλληλο τρόπο
  • Να είναι κοινωνικά απομονωμένο
  • Να βρίσκει τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων απρόβλεπτη και αγχωτική
  • Να δυσκολεύεται να αντιληφθεί τη σημασία της μη λεκτικής επικοινωνίας όπως χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου και στάση σώματος
  • Να μη γνωρίζει πότε να αρχίσει ή να δώσει τέλος σε μια συζήτηση
  • Να μιλά με μονότονη μη εκφραστική φωνή και να μην κατανοεί τη σημασία της αλλαγής τόνου
  • Να αντιλαμβάνεται τα νοήματα πάντα κυριολεκτικά και να δυσκολεύεται στην αναγνώριση αστείων, μεταφορών και ειρωνείας
  • Να έχει επιφανειακά τέλειο λόγο που όμως τείνει να είναι τυπικός και σχολαστικός
  • Να δυσκολεύεται να φανταστεί εναλλακτικά κοινωνικά σενάρια και να προβλέψει τι θα συμβεί κατά την εξέλιξη μιας κοινωνικής επαφής
  • Να δυσκολεύεται να ερμηνεύσει τα λόγια, τις πράξεις και τα συναισθήματα των άλλων
  • Να έχει περιορισμένα ενδιαφέροντα με τα οποία ασχολείται σχολαστικά και επαναλαμβανόμενα
  • Να επιμένει σε συγκεκριμένες ρουτίνες
Καμύ-Ξένος
Αλμπέρ Καμύ, ο Ξένος, Μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου-Douge, Μαρία Κασαμπαλόγλου-Roblin, Εκδ. Κατσανιώτη, Σελ. 144. ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ. 

Όσοι έχουν διαβάσει την νουβέλα του Καμύ και φέρνουν τον Μερσό στο μυαλό τους θα παρατηρήσουν πόσο κοντά σε αυτή την συμπεριφορά είναι. Μάλιστα ο συγγραφέας προσεγγίζει τον τύπο του αυτιστικού ανθρώπου που είναι έξυπνος και διαθέτει δημιουργικό λόγο. Τον τύπο του αυτιστικού που δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος.

Ο Badcock επισημαίνει στην μελέτη του ότι ο ήρωας του Καμύ αρνείται να παίξει ένα παιχνίδι, που παίζουμε όλοι μας καθημερινά στις κοινωνικές μας συναναστροφές: Ο Μερσό αρνείται να πει το παραμικρό ψέμα. Και αυτό είναι το λιγότερο. Ο Μερσό αποκαλύπτει περισσότερη αλήθεια από αυτή που μπορεί να αντέξουν οι γύρω του. Αποκαλύπτει ό,τι ακριβώς σκέφτεται στους άλλους, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα τους. Έτσι κάνει την ζωή του δυσκολότερη και οι άλλοι αισθάνονται ένα είδος απειλής απέναντι του. «Χωρίς ευαισθησία για κανέναν και για τίποτα, τον οδηγεί ένα επίμονο πάθος για την αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας» γράφει ο συγγραφέας για τον Μερσό.

Ο Καμύ και η μητέρα του

 

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Badcock επισημαίνει στην μελέτη του ό,τι ο ήρωας του Καμύ αρνείται να παίξει ένα παιχνίδι, που παίζουμε όλοι μας καθημερινά στις κοινωνικές μας συναναστροφές: Ο Μερσό αρνείται να πει το παραμικρό ψέμα. Και αυτό είναι το λιγότερο. Ο Μερσό αποκαλύπτει περισσότερη αλήθεια από αυτή που μπορεί να αντέξουν οι γύρω του. Αποκαλύπτει ότι ακριβώς σκέφτεται στους άλλους, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα τους. Έτσι κάνει την ζωή του δυσκολότερη και οι άλλοι αισθάνονται ένα είδος απειλής απέναντι του.

 

«Σήμερα πέθανε η μαμά. Ίσως και χτες, δεν ξέρω. Έλαβα ένα τηλεγράφημα από το άσυλο: «Μητέρα απεβίωσε. Κηδεία αύριο. Θερμά συλλυπητήρια». Αυτό δεν μου λέει τίποτα. Μπορεί να ήταν και χτες.»

Αυτή είναι η αρχή του «Ξένου». Στις επόμενες σελίδες ο αναγνώστης παρακολουθεί τον Μερσό άδειο από κάθε συναίσθημα στην κηδεία της μητέρας του. Μετά την κηδεία συνεχίζει μηχανικά να βιώνει την καθημερινότητα του. Λες και το να πεθαίνει η μάνα σου είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα.

Ο Καμύ αγαπούσε πάρα πολύ την μητέρα του. Η Κατρίν Σιντές Καμύ ήταν μια αγράμματη και σχεδόν κουφή γυναίκα η οποία εργαζόταν ως παραδουλεύτρα. Το τελευταίο του ημιτελές βιβλίο «Ο πρώτος άνθρωπος» είναι αφιερωμένο σε αυτή. «Σε σένα που δεν θα μπορέσεις ποτέ να διαβάσεις αυτό το βιβλίο» έγραφε λίγους μήνες πριν φύγει από την ζωή. Ο φακός την συλλαμβάνει σε αυτή την ιδιαίτερη φωτογραφία να κρατάει σαν εικόνισμα την φωτογραφία του γιού της. Η μητέρα του Καμύ πέθανε εννέα μήνες μετά από αυτόν.


«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Καμύ αγαπούσε πάρα πολύ την μητέρα του. Η Κατρίν Σιντές Καμύ ήταν μια αγράμματη και σχεδόν κουφή γυναίκα η οποία εργαζόταν ως παραδουλεύτρα. Το τελευταίο του ημιτελές βιβλίο «Ο πρώτος άνθρωπος» είναι αφιερωμένο σε αυτή.

 

Ο Ξένος και ο Λουκίνο Βισκόντι

 

Το 1967 η νουβέλα του Καμύ μεταφέρθηκε στο σινεμά σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι. Η ταινία είναι μια συμπαραγωγή Ιταλίας, Γαλλίας και Αλγερίας. Πρωταγωνιστούν οι Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Μπερνάρ Μπλιέ, Ζωρζ Ουϊλσόν και η Σουηδή Άννα Καρίνα, πολιτογραφημένη Γαλλίδα, σύζυγος του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ αργότερα και μούσα της νουβέλ βάγκ στη δεκαετία του εξήντα.

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
Ο Βισκόντι σεβάστηκε το βιβλίο και έκανε ελάχιστες σεναριακές παρεμβάσεις, μόνο αυτές που ήταν αναγκαίες για την μεταφορά του στον κινηματογράφο.

Ο Βισκόντι σεβάστηκε το βιβλίο και έκανε ελάχιστες σεναριακές παρεμβάσεις, μόνο αυτές που ήταν αναγκαίες για την μεταφορά του στον κινηματογράφο.

Ένα απόσπασμα από την ταινία:

 

«Ο Ξένος» του Καμύ και το σύνδρομο Άσπεργκερ Facebook Twitter
The Stranger, με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι

 

Cure- Killing an Arab

 

To Killing an Arab είναι το πρώτο σινγκλ των Cure. Το σινγκλ ηχογραφήθηκε το 1979 μαζί με το πρώτο άλμπουμ των Cure το Imaginary Boys αλλά δεν συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ. Το σινγκλ μπήκε στο πρώτο άλμπουμ των Cure που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το Boys Don’t Cry. Το κομμάτι που έγραψε ο Robert Smith επηρεασμένος από το βιβλίο του Καμύ έχει μια αμφιλεγόμενη ιστορία. Στην αρχή το κομμάτι θεωρήθηκε ότι προωθεί την βία εναντίον των Αράβων. Η πρώτη συλλογή με singles των Cure το Standing on Beach του 1986 στην οποία συμπεριλήφθηκε το κομμάτι, είχε κολλημένο ένα αυτοκόλλητο κατά της ρατσιστικής χρήστης του κομματιού ώστε να μην χρειαστεί να αποσυρθεί από την κυκλοφορία το άλμπουμ. Το κομμάτι ξαναήρθε στο προσκήνιο κατά την διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο και μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Στην επανέκδοση του Three Imaginary Boys που έγινε το 2004 ήταν το μοναδικό κομμάτι που δεν συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
6

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

5 σχόλια
O Kαμύ ήταν υπαρξιστής. Με τον ξένο προσπάθησε να δώσει την ιδέα της αποξένωσης του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία και από τον ίδιο του τον εαυτό. Την έννοια του absurd, του παράξενου, του παράλογου. Το πρώτο μέρος του ξένου είναι μια αφήγηση και το 2ο είναι πολύ πιο βαθύ και δύσκολο γιατί εντρυφεί στη φιλοσοφία το Καμύ. Αυτό που μερικοί ψυχίατροι πρέπει σώνει και καλά να βγάλουν διάγνωση για φιλοσοφικά κείμενα είναι μερικές φορές γελοίο, όπως εν προκειμένω. Δικαίωμά τους, αλλά η φιλοσοφία του Καμύ φαίνεται συνολικά απ'όλο του το έργο, όχι μόνο από τον Ξένο. Οπότε το να βγάλεις διάγνωση για τον Μερσώ είναι λίγο χαζό και άστοχο. Μάλλον ο κύριος έψαχνε ευκαιρία να γράψει βιβλίο.
Πιο πολύ και από τον «ξένο» τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με σύνδρομο Άσπεργκερ μου θυμίζουν τον Sheldon Cooper από to The Big Bang theory. Όμως ο Sheldon αν και δεν καταλαβαίνει την ειρωνεία, προσβάλει τους φίλους του χωρίς να το θέλει, έχει κάποια χαρακτηριστικά αυτισμού όπως το OCD (πρέπει να χτυπήσει την πόρτα τρεις φορές), δεν του αρέσουν οι αλλαγές κτλ αλλά δεν νομίζω να έκανε κακό σε κάποιον και να το αντιμετώπιζε σαν κάτι ασήμαντο. Αντίθετα ξεχωρίζει το «σωστό» και το «λάθος». Πιστεύω υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά να φτάσεις στο σημείο να σκοτώσεις ένα άνθρωπο για ασήμαντο λόγο, ακόμα και αν αποδέχεσαι τις συνέπειες τις πράξεις σου, μου φαίνεται ακραίο για να αποδοθεί αποκλειστικά σε ένα τέτοιο σύνδρομο.
Σύμφωνα με τους δημιουργούς του Sheldon Cooper, ο ήρωας αυτός ΔΕΝ πάσχει από σύνδρομο Asperger. Μπορεί να μοιάζει, αλλά η πρόθεσή τους δεν ήταν αυτή. Ο Jim Parsons (ο ηθοποιός που τον ενσαρκώνει) έχει πει σε συνέντευξή του ότι και ο ίδιος είχε μπερδευτεί, μελέτησε το σύνδρομο αυτό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για έναν ήρωα με σύνδρομο Asperger.
Για όποιον έχει διαβάσει τον Ξένο, θα πρότεινα να διαβάσει και το " Ευτυχισμένο θάνατο" του Καμύ .Αδελφό βιβλίο με τον Ξένο, γράφτηκε πριν απο αυτό και θα σας δώσει μια πιο σφαιρική εικόνα για τον ήρωα και τις ιδέες που θέλει να περάσει ο συγγραφέας. Ενώ οι πρώτες σελίδες αυτών των δυο βιβλίων είναι ακριβώς ίδιες , η εξέλιξη τους είναι τελείως διαφορετική, αν και καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα, τον θάνατο