Τι χρυσό βρίσκουμε στο Ελντοράντο που σκηνοθετείτε για το θέατρο Χώρα;
Το Ελντοράντο είναι μια πόλη που φλέγεται εξαιτίας μιας επένδυσης που κάνει μια τεράστια κτηματομεσιτική εταιρεία που θέλει ν' αδειάσει ένα αστικό κέντρο. Το βομβαρδίζει ο στρατός και στη συνέχεια προσπαθούν να διώξουν τους κατοίκους, ώστε να κτίσουν μια πόλη των ονείρων. Π.χ. προάστια των Παρισίων, κέντρο της Αθήνας, Γκάζι και Μεταξουργείο. Είναι λοιπόν μια οικογένεια που επενδύει σε αυτό το όνειρο και βλέπουμε στο εσωτερικό της πώς επιδρά αυτός ο εμφύλιος πόλεμος. Πώς διαβρώνονται οι προσωπικές σχέσεις. Μιλάει για τη ματαιοδοξία της ανθρώπινης απληστίας και ελπίδας. Αν και πάρα πολύ βαρύ το θέμα, είναι ένα κωμικό έργο με αρκετό «μαύρο χιούμορ».
Θα ήθελες να κάνεις ένα παρόμοιο Ελντοράντο την Αθήνα;
Δεν νομίζω. Αυτό είναι θέμα ατομικής τρομοκρατίας, όπως τα παιδιά που έχουν πάρει τα όπλα και πυροβολούν. Δεν είναι δική τους δουλειά. Είναι του κόσμου δουλειά ν' αλλάξει τα πράγματα.
Το Δεκέμβριο δεν ήθελες να την κάψεις την πόλη;
Ναι, πάρα πολύ.
Γιατί;
Τη σιχαίνομαι. Είναι βάρβαρη πόλη. Οι συνθήκες διαβίωσης δεν είναι γι' ανθρώπους. Είναι για ζώα. Ειδικά στο κέντρο. Πετάνε σε ένα σημείο όποιον ξένο μετανάστη έρχεται και μετά λένε «βγάλτε τα πέρα μόνοι σας».
Πιστεύεις δηλαδή στο κλισέ ότι είναι «ένα καζάνι που βράζει»;
Το νιώθω εδώ και χρόνια αυτό. Απορούσα με αυτή την ελληνική ιδιαιτερότητα. Κάθε ανομία μπορεί να γίνεται χωρίς κανείς να πληρώσει ένα τίμημα. Πώς κρατήθηκε τόσο πολύ καιρό αυτή η ψευδαίσθηση; Η έννοια της κοινωνικής ατιμωρησίας. Η χώρα αυτή πορεύεται μέσα από ένα βίαιο διάλογο.
Βίαιος διάλογος;
Όταν τα ώτα κωφεύουν αυτός ο διάλογος γίνεται πάρα πολύ βίαιος.
Είχαμε εξέγερση;
Είναι μια υπερβολή να το λες εξέγερση. Η εξέγερση κρατάει πολύ περισσότερο. Σίγουρα υπήρχε ένας αυθόρμητος θυμός που εκφράστηκε και ξέσπασε. Πέρα από κομματικά πλαίσια. Πιστεύω πως ήταν μια πρώτη πράξη νεωτερισμού στην Ελλάδα. Είδαμε ένα κίνημα οργανωμένο, ακόμα και πέρα από το πλαίσιο των αναρχικών.
Σκέφτηκες πάντως να βγεις στο δρόμο;
Ναι. Μετά από πολλά χρόνια. Ξέρεις, ενώ γενικά παρακολουθείς όλες αυτές τις συγκεντρώσεις των ΚΚΚΚΚΚΚΜΛ που ζούνε σε κάτι φαντασιώσεις του ‘60 και του '70, ξαφνικά αυτό ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό. Δύσκολο βέβαια να κυκλοφορήσεις εκεί μέσα. Από τη μία νομίζουν ότι είσαι ρουφιάνος, όταν είσαι με την κάμερα, και από την άλλη έχεις τα δακρυγόνα. Αυτό που με ενδιαφέρει τώρα πια είναι αυτά τα παιδιά, μετά από δεκαπέντε χρόνια, τι τέχνη θα κάνουν;
Βλέπεις ότι υπάρχει μια μερίδα πληθυσμού που είναι υγιής;
Σίγουρα. Αυτοί ήταν μπροστάρηδες και στα Δεκεμβριανά. Άνθρωποι που έχουν ταξιδέψει και έχει ανοίξει το μάτι τους. Το θέμα είναι πώς τα κινηματικά κύματα θα γίνουν αλλεπάλληλα; Πώς να μην αφομοιωθούν στη συντηρητική μικροαστική πραγματικότητα. Αν αυτή η μάζα έρθει πραγματικά σε ρήξη με τη γενιά του '68, του '74 και του '81, τότε θα έχουμε αποτελέσματα. Μου άρεσε πάρα πολύ ένα σύνθημα που έλεγε: «Fuck 68. Fight Now».
Από ποια γενιά πήρε αφετηρία η δική σου τέχνη;
Εμείς το '80 και το '90 είχαμε αυτή την απόλυτη κατάρρευση κοινωνικών οραμάτων και συνάμα την κατάρρευση και της έννοιας του σώματος. Αντιμετωπίζαμε το θάνατο, τον αφύσικο και τον πρόωρο, ως μια επιβεβαίωση μιας γενικότερης αντεπανάστασης της συντηρητικοποίησης της κοινωνίας.
Τώρα είμαστε περισσότερο βίαιοι ή αγανακτισμένοι;
Και τα δύο νομίζω. Είναι μια βίαιη κοινωνία που δεν υπάρχει τιμωρία. Μπορεί κάποιος να σε σκοτώσει με το αυτοκίνητο και να μην πάει ποτέ δικαστήριο. Αυτό μαζί και με παραδείγματα συσσωρεύει ένα θυμό και κάποια στιγμή ξεσπάει. Είναι μια πάρα πολύ άδικη και ταξική κοινωνία, παρόλο που δεν το παραδεχόμαστε. Τώρα ανακαλύπτει την αναγκαιότητα της κοινωνίας των πολιτών έξω από το κράτος και τους θεσμούς, επειδή αντιλήφθηκε πως αυτοί οι θεσμοί οδηγούν σ' ένα αδιέξοδο. Βλέπεις τους πολιτικούς ηγέτες που σου λένε κατάμουτρα ότι σε κλέβουν και δεν υπάρχει καμία κύρωση. Είναι πρωτάκουστο. Επίσης έχουν αφαιρέσει την ταυτότητα από τη νέα γενιά. Μπορεί να έχουν τα υλικά αγαθά, αλλά η πίεση που υφίστανται είναι κάτι το δραματικό. Θα κάνεις την επανάσταση μέχρι τα είκοσι και μετά θα καταλήξεις να ζεις με τη μάνα σου μέχρι τα τριάντα πέντε. Κάποια στιγμή και ο μικρός ελέφαντας φεύγει από τη μάνα του. Έχουμε έναν απόλυτο ευνουχισμό. Δεν αποτελούν βία αυτά;
Παρόμοιοι μηχανισμοί εξουσίας που βασίζονται στην «κλοπή» υπάρχουν και στην τέχνη;
Αν μιλάς για τον κινηματογράφο, οι κομπίνες που γίνονται είναι αναγνωρισμένες απ' όλους. Είναι πάρα πολλοί παλιοί «σκηνοθέτες» που φουσκώνουν τους προϋπολογισμούς, παίρνουν τα λεφτά και τα μισά τα τσεπώνουνε. Έχω βαρεθεί να συζητάω γι' αυτά. Όλοι είναι στο κόλπο: από τα συνδικάτα μέχρι τους πολιτιστικούς γραφειοκράτες. Δεν υπάρχει τίποτα σε αυτήν τη χώρα που να μην είναι λούμπεν.
Αλλά μέσα στη σαπίλα έκανες και τρεις ταινίες;
Κυκλώματα υπάρχουν σε όλες τις χώρες και είναι καλό να υπάρχουν. Πώς θα κινητοποιήσεις κάτι αν δεν υπάρχει κύκλωμα; Είναι προς συμφέρον του κυκλώματος να μπορεί να παράγει και τα πιο υγιή στοιχεία. Τότε δικαιώνει και τη θέση του ως κύκλωματος. Αν δεν έχει τίποτα να δείξει, τότε είναι σαθρό και σταματάει. Ποτέ ένας καλός Έλληνας σκηνοθέτης δεν έχει μπλοκαριστεί. Ακόμα και ο Αλεξίου με την Ιστορία 52 που αποκλείστηκε με το γνωστό μαγείρεμα από τα βραβεία της Θεσσαλονίκης δεν νομίζω ότι θα μπλοκαριστεί ποτέ. Δεν είναι δυνατόν κάθε μαλάκας από την άλλη να ζητάει 100.000 ευρώ για να γυρίσει μια μικρού μήκους ταινία. Πάρε μια κάμερα μόνος σου και από κει δείξε ότι αξίζεις.
Για το «σκατά στους κουλτουριάρηδες» τι έχεις να πεις ;
Εγώ θα έλεγα σκατά σε πολλούς κουλτουριάρηδες. Το θέμα είναι όμως ότι αυτά τα παιδιά που το λένε πρέπει να πούνε και κάποια πάρα πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Όπως τα παιδιά που πήγαν στην τηλεόραση. Δεν κατάλαβα όμως, γιατί δεν πήγαν σε κάποιο από τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια που είναι πιο δηλητηριώδης και σάπιος ο λόγος τους. Δεν το βρίσκω καθόλου κακό να έρθουν και στο δικό μας θέατρο. Να πούνε και να ακούσουνε. Να γίνει διάλογος. Τα συνθήματα που είδαμε στους τοίχους της Αθήνας ήταν ένας ακόμα μονόλογος. Και αυτό είναι τρομακτικό, να βγούνε καινούργιοι δογματισμοί εξίσου περιορισμένοι με το κατεστημένο. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ καλό τώρα να δημοσιευθούν τα Lettere Luterani του Παζολίνι. Πολλές φορές ο τόνος του είναι τελείως αντιφατικός για το χαρακτήρα του κομμουνιστή, ομοφυλόφιλου και κυνηγημένου. Είχε σοκάρει λέγοντας τότε πως και ο μπάτσος είναι προλετάριος.
Ποιοι είναι σήμερα αυτοί που ζούνε στην άκρη της πόλης;
Σίγουρα δεν είναι το Μενίδι. Πήγα μετά από τρία χρόνια και σοκαρίστηκα από τον τρόπο έχει «ανέβει» εκεί ο κοινωνικός περίγυρος. Τώρα είναι στο κέντρο, στα πέριξ της Μενάνδρου.
Είναι πιο άγρια εκεί τα πράγματα; Σε κάνουν να φοβάσαι ή να τρομάζεις;
Και τα δύο. Γυρνάω σπίτι το βράδυ και με το που βλέπω κάποιον άλλο στο δρόμο το πρώτο που σκέφτομαι είναι κίνδυνος. Με το που βλέπω το πρόσωπό του καταλαβαίνω πως κάτι ανάλογο σκέφτεται αυτός για μένα. Πάντοτε κοιτάω πίσω μου. Είναι απρόβλεπτη η βία.
Οι μετανάστες είναι το μεγάλο μας πρόβλημα σήμερα;
Δεν υπάρχει άλλο. Γιατί βασίζεται στην ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας. Μια κοινωνία που βασίζεται σε δεσμούς αίματος και που δύσκολα δίνει την υπηκοότητα σε άλλους. Πώς θα αφομοιωθούν τα παιδιά των μεταναστών; Χρειάζεται μια τεράστια αλλαγή νοοτροπίας και ταυτότητας. Δηλαδή να ζητήσουμε μια άλλη σύγχρονη ελληνικότητα, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του τώρα. Αυτό μπορεί να πάρει και δεκαετίες. Τοποθετώ τις ελπίδες μου στην κοινωνία των πολιτών. Οφείλουμε να είμαστε αισιόδοξοι.
Νιώθεις αποκλεισμένος από την ελληνική κοινωνία;
Δεν νιώθω τίποτα. Αναγκάζομαι από μια προνομιούχα θέση να επιβιώσω σε αυτή την πόλη, όπως και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι που δεν είναι στην ίδια θέση με εμένα. Όλα μου φαίνονται ξενικά, αλλοπρόσαλλα, ανέραστα και καταραμένα.
σχόλια