Ο σκηνοθέτης του «I am not your negro» μιλά στο LIFO.gr για τον ρατσισμό και το διαχρονικό έργο του Τζέιμς Μπόλντουιν

0

Ένας εκ των κορυφαίων Αφροαμερικανών συγγραφέων του 20ού αιώνα, ο Τζέιμς Μπόλντουιν, είναι το θέμα του ντοκιμαντέρ «I am not your negro» που μετά από βραβείο στο Βερολίνο, δεκάδες διακρίσεις αλλά και υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ φτάνει στη χώρα μας.

Ο Μπόλντουιν, με μια σειρά από μυθιστορήματα και δοκιμιακά κείμενα, ξεκίνησε από τη δεκαετία του '50 ένα κύμα αμφισβήτησης των κοινωνικών στερεοτύπων, έχοντας ως βάση δύο πυλώνες: τον φυλετικό ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό των ομοφυλόφιλων.


Τη δεκαετία του '60 δοκίμιά του όπως το «The fire next time» (1963) και το «Nothing Personal» (1964) τον φέρνουν κοντά σε πρωτεργάτες των κοινωνικών αγώνων της μαύρης κοινότητας. Οι σταδιακές δολοφονίες των Malcolm X, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς τον τσακίζουν, αλλά ο ίδιος, με τα κείμενά του, συνεχίζει να αποτελεί τη φωνή της λογικής.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ξεκίνησε να γράφει το «Remember this house», μια σύνοψη όσων είδε και είπε, ένα εφόδιο ζωής για τις επόμενες γενιές. Το βιβλίο δεν τελείωσε ποτέ, καθώς ο πρόωρος θάνατός του το 1987 άφησε αυτή την πολύτιμη δουλειά ανολοκλήρωτη.

Oι σκέψεις του Τζέιμς Μπόλντουιν, ακόμα και σήμερα, είναι τόσο αποτελεσματικές όσο και όταν εκφράστηκαν για πρώτη φορά. Η ανάλυσή του, η κρίση του, οι ετυμηγορίες του είναι ακόμα πιο επίκαιρες τώρα από ό,τι όταν γράφτηκαν.


Όλα τα κείμενα και οι σημειώσεις βρέθηκαν στα χέρια του σκηνοθέτη Ραούλ Πεκ, έμπειρου στη μελέτη μεγάλων προσωπικοτήτων με ταινίες όπως το «Λουμούμπα» (2000) και το πρόσφατο «The Young Karl Marx», ο οποίος δούλεψε για μια δεκαετία περίπου για να μετατρέψει τις σκόρπιες σκέψεις του Μπόλντουιν σε ένα μανιφέστο κατά του φασισμού μιας ολόκληρης χώρας εις βάρος των μειονοτήτων της. Το «I am not your negro», με τη φωνή του Σάμιουελ Τζάκσον, καλύπτει με επιτυχία αυτό το κενό στο έργο του συγγραφέα, ενώ η επιτυχία συνέβαλε στο να τον γνωρίσουν οι νεότερες γενιές.


Ο σκηνοθέτης, με την ευκαιρία της εξόδου της ταινίας στους ελληνικούς κινηματογράφους, μίλησε για τους λόγους που τον οδήγησαν να αφιερώσει 10 χρόνια από τη ζωή του σε αυτό το πρότζεκτ, τη σημασία του Μπόλντουιν στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και το κατά πόσο παραμένουν επίκαιρα τα προβλήματα που αναφέρει.

Ο σκηνοθέτης του «I am not your negro» μιλά στο LIFO.gr για τον ρατσισμό και το διαχρονικό έργο του Τζέιμς Μπόλντουιν Facebook Twitter
Ο Μπόλντουιν μιλούσε για έναν κόσμο που ήξερα. Αφηγούνταν περιστατικά που μιλούν για την Ιστορία και συνέπιπταν με όσα έβλεπα γύρω μου.

— Πότε αρχίσατε να διαβάζετε κείμενα του Μπόλντουιν;

Άρχισα να διαβάζω τον Τζέιμς Μπόλντουιν όταν ήμουν 15 χρονών, μια ηλικία στην οποία ψαχνόμουν λόγω της νομαδικής ζωής μου, καθώς ήδη, πέρα από τις ΗΠΑ, είχα βρεθεί στο Κονγκό, στην Αϊτή, στη Γαλλία και στη Γερμανία.


— Ποια ήταν ακριβώς η επιρροή του πάνω σας;

Υπάρχουν συγγραφείς όπως ο Εμέ Σεζέρ, ο Μάρκες ή ο Καρπεντιέρ που θεωρώ «δικούς μου». Ένας από αυτούς ήταν και ο Μπόλντουιν. Μιλούσε για έναν κόσμο που ήξερα. Αφηγούνταν περιστατικά που μιλούν για την Ιστορία και συνέπιπταν με όσα έβλεπα γύρω μου.


— Γιατί διαλέξατε ένα ανολοκλήρωτο βιβλίο του;

Όταν συναντήθηκα για πρώτη φορά με την Γκλόρια, την αδελφή του Τζέιμς Μπόλντουιν, ένα από τα πρώτα πράγματα που μου έδωσε ήταν μια επιστολή του στον λογοτεχνικό ατζέντη Τζέι Άκτον σχετικά με το επόμενο (και τελευταίο) βιβλίο του, το «Remember this house». Αυτό ήταν, για τα επόμενα δέκα χρόνια θα είχα τα δικαιώματα του έργου του Μπόλντουιν. Ήθελα να μεταφέρω τον Μπόλντουιν στην οθόνη, ακόμα κι αν η προσπάθεια αποδεικνυόταν επώδυνη και πολύπλοκη.

Μια μέρα η Γκλόρια μου έδωσε ένα σωρό γράμματα του αδελφού της, λέγοντάς μου: «Είμαι σίγουρη ότι εσύ θα βρεις τρόπο να τα αξιοποιήσεις». Έτσι ξεκίνησα την ταινία. Ένιωσα λες και το βιβλίο ήταν ολοκληρωμένο. Ήταν «θαμμένο» παντού, σε όλα τα γραπτά και τις δημόσιες παρουσιάσεις του. Δουλειά δική μου ήταν να το βρω και να το αναδημιουργήσω από την αρχή.

Ο σκηνοθέτης του «I am not your negro» μιλά στο LIFO.gr για τον ρατσισμό και το διαχρονικό έργο του Τζέιμς Μπόλντουιν Facebook Twitter
Σήμερα τα λόγια του Τζέιμς Μπόλντουιν ακόμα μας εκπλήσσουν με την ωμή αλήθεια τους. Κάποτε δεν θα υπάρχει τίποτα τόσο ακριβές και απλό, τόσο λεπτό και επιθετικό όσο το γράψιμο αυτού του ανθρώπου.


— Διάβασα πως ξεκινήσατε αυτό το ντοκιμαντέρ πριν από περίπου 10 χρόνια. Αυτό που βλέπουμε σήμερα αντικατοπτρίζει τις τότε ιδέες σας ή στην πορεία αλλάξατε την προσέγγιση στο θέμα σας;

Η σύνδεση της δολοφονίας των τριών ανδρών (Malcolm X, Μ.Λ. Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς) ήρθε πολύ καιρό αφού είχα ξεκινήσει το ντοκιμαντέρ. Αυτά τα τρία γεγονότα εκπροσωπούν μια βαθιά προσωπική σκέψη της δικής μου πολιτικής και πολιτιστικής μυθολογίας, τις δικές μου εμπειρίες ρατσισμού και πνευματικής βίας. Με την προσθήκη αυτή νομίζω ότι οι ιδέες μου ενισχύθηκαν περισσότερο, παρά άλλαξαν.


— Θεωρείτε πως τα λόγια του Μπόλντουιν γίνονται πιο επίκαιρα ειδικά σήμερα ή αυτό είναι κάτι που θα λέγαμε για κάθε εποχή;

Σήμερα τα λόγια του Τζέιμς Μπόλντουιν ακόμα μας εκπλήσσουν με την ωμή αλήθεια τους. Κάποτε δεν θα υπάρχει τίποτα τόσο ακριβές και απλό, τόσο λεπτό και επιθετικό όσο το γράψιμο αυτού του ανθρώπου. Κατανοούσε τα πάντα: την πολιτική, την ιστορία και, πάνω απ' όλα, τον ανθρώπινο παράγοντα. Ο Μπόλντουιν επιβίωσε από τους μάγους, τους γκουρού και τους «τρελούς» ομιλητές της εποχής του, μαύρους ή λευκούς. Οι σκέψεις του, ακόμα και σήμερα, είναι τόσο αποτελεσματικές όσο και όταν εκφράστηκαν για πρώτη φορά. Η ανάλυσή του, η κρίση του, οι ετυμηγορίες του είναι ακόμα πιο επίκαιρες τώρα από ό,τι όταν γράφτηκαν.

Ο σκηνοθέτης του «I am not your negro» μιλά στο LIFO.gr για τον ρατσισμό και το διαχρονικό έργο του Τζέιμς Μπόλντουιν Facebook Twitter
Σε όποιον τόπο έχουν ζήσει μαύροι κι έχουν αντιμετωπιστεί βάναυσα, με προεξάρχουσα την Αμερική φυσικά, το ντοκιμαντέρ σίγουρα θα αγγίξει και θα επηρεάσει το κοινό.


— Γιατί διαλέξατε τον Σάμιουελ Τζάκσον ως αφηγητή;

Ο Σάμιουελ είναι ο πιο χαρακτηριστικός μαύρος ηθοποιός της εποχής μας. Η επαγγελματική του πορεία, η στάση του απέναντι στα πράγματα, οι ιδέες του, η «αγωνιστική» φωνή του, όλα συνέτειναν στην επιλογή του.


— Χρησιμοποιείτε πολλές σκηνές από ταινίες στις οποίες εντοπίζεται το ρατσιστικό πρόβλημα της χώρας. Πιστεύετε πως το Χόλιγουντ υπήρξε μέρος αυτού του προβλήματος ή πως βοήθησε να αλλάξουν τα πράγματα;

Νομίζω πως αυτά τα δύο συμβαδίζουν. Το σινεμά στις ΗΠΑ πήγαινε ανέκαθεν χέρι-χέρι με όσα συνέβαιναν στην κοινωνία τη δεδομένη στιγμή και από αυτήν τη συνθήκη δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν οι μαύροι. Είτε ως μέσο προπαγάνδας είτε ως αποτύπωση μιας γενικότερης τάσης και θέσης, το Χόλιγουντ αφομοίωσε τις αντιλήψεις περί μαύρων − όχι πάντα με αρνητική χροιά, κι αυτό ήταν αισιόδοξο. Δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε όμως το ότι οι μαύροι υποτιμήθηκαν και στο σινεμά.


— Πιστεύετε πως αυτό το φιλμ μπορεί να επηρεάσει εξίσου και το μη αμερικανικό κοινό;

Σε όποιον τόπο έχουν ζήσει μαύροι κι έχουν αντιμετωπιστεί βάναυσα, με προεξάρχουσα την Αμερική φυσικά, το ντοκιμαντέρ σίγουρα θα αγγίξει και θα επηρεάσει το κοινό. Από την άλλη, όμως, είναι μια ακτιβιστική αποτύπωση, με δύναμη και ένταση, που θα επηρεάσει κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.

 
Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Daily / Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Η αυτοτελής σειρά κατορθώνει να λειτουργεί συγχρόνως ως ιστορική αναπαράσταση, ως συνταρακτικό δράμα, ως καθηλωτικό θρίλερ, ακόμα και ως δραματοποιημένο true crime, ειδικά για τους θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι με τις πολυσύνθετες πτυχές του ένοπλου αγώνα στη Βόρεια Ιρλανδία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό νέο ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ

Ένα νέο ντοκιμαντέρ εξετάζει και αμφισβητεί όλα όσα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για τη διαβόητη φιγούρα, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά ηχογραφημένες συνομιλίες του σε διάστημα είκοσι ετών.
THE LIFO TEAM
Τα γεγονότα της ζωής

Οθόνες / Κασσαβέτης, Σκορσέζε, Ερίθε: 10 άχαστες προβολές στο φετινό Πανόραμα

Πρεμιέρες, παράλληλες εκδηλώσεις, αφιερώματα: Από τις 21 ως τις 27 Νοεμβρίου, οι κινηματογράφοι Τριανόν, Newman και Στούντιο φιλοξενούν το μακροβιότερο αθηναϊκό κινηματογραφικό φεστιβάλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Οθόνες / Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Ο αγαπημένος Έλληνας σκηνοθέτης ξεδίπλωσε σημαντικές στιγμές από τη ζωή και την πορεία του και αφηγήθηκε πολύτιμες ιστορίες που διαμόρφωσαν το queer σινεμά του στο φετινό Iconic Talks Powered by Mastercard που πραγματοποιήθηκε στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Τα δέκα αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

Μυθολογίες / Τα 10 αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

«Κάθε φορά που το βλέπω προσπαθώ να καταλάβω πώς έχει οργανωθεί αυτό το χάος»: Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης μάς καλεί να ανακαλύψουμε δέκα animation διαφορετικών τεχνικών, που τον έχουν επηρεάσει βαθιά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Οθόνες / 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Η Fischer, επίσημος χορηγός των Βραβείων Κοινού εδώ και μια δεκαετία, στήριξε για μία ακόμη χρονιά τον θεσμό, απονέμοντας πέντε βραβεία στις ταινίες που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους των θεατών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου «Game of Thrones» συνεχίζεται

Οθόνες / «Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου Game of Thrones συνεχίζεται

Η σειρά του HBO, που παίρνει τη σκυτάλη από το πραγματικά αξιόλογο «Penguin», προσπαθεί να επικαλεστεί τη συνταγή του μεγάλου hit του καναλιού και ξεστρατίζει από το ατμοσφαιρικό σύμπαν του Ντενί Βιλνέβ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι θρυλικοί boomers του 65ου φεστιβάλ θεσσαλονίκης

Pulp Fiction / Οι θρυλικοί boomers του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ματ Ντίλον: Oι διάσημοι, σχεδόν συνομήλικοι ηθοποιοί που τιμήθηκαν με Χρυσό Αλέξανδρο και έδειξαν με τις διαφορετικές επιλογές τους ισάριθμα σίκουελ στην καριέρας τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Οθόνες / «Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Ένα έπος δράσης και χαρακτήρων που κυλά θεαματικά, ουσιαστικά, υπερβολικά, συγκινητικά, χορταστικά και εμφατικά, όπως όλοι οι υποψήφιοι θεατές αναμένουν εδώ και πολύ καιρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η πιο διάσημη υπόθεση «απαγωγής από εξωγήινους» αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Οθόνες / Η απαγωγή του αιώνα αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Παρότι συμμετείχε στο σενάριο του ντοκιμαντέρ «The Manhattan Alien Abduction», η Λίντα Ναπολιτάνο που ισχυρίζεται ότι απήχθη από εξωγήινους στο κέντρο του Μανχάταν προ 35ετίας μηνύει την πλατφόρμα για αθέτηση της συμφωνίας τους.
THE LIFO TEAM
Ο Άγγελος Φραντζής θέλησε να κάνει μια αστεία ταινία 

Οθόνες / Άγγελος Φραντζής: «Mόνο αν πας στην πηγή των τραυμάτων, μπορείς να απελευθερωθείς»

Μια κουβέντα με τον ακατάτακτο σκηνοθέτη λίγο πριν από την επίσημη πρεμιέρα της νέας του ταινίας «Ο Νόμος του Μέρφυ», μιας σουρεαλιστικής υπαρξιακής κωμωδίας που δεν μοιάζει με καμία από τις προηγούμενες δουλειές του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ