Η Christina Newland επιλέγει για το site του BFI δέκα ελληνικές ταινίες που αξίζει να ψάξει κάποιος από το ελληνικό σινεμά, κυρίως ταινίες που έχουν συμμετάσχει και διακριθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς. «Το ελληνικό εθνικό σινεμά ως business και ως τέχνη χαρακτηρίζεται από αντιξοότητες και από αγωνιώδεις προσπάθειες τα τελευταία 50 χρόνια» γράφει. «Ενώ άλλα εθνικά σινεμά άνθισαν, -συχνά παρόλα τα δικτατορικά καθεστώτα και το χάος κατά τις περιόδους πολέμου- η κινηματογραφική βιομηχανία στην Ελλάδα δεν κατάφερε να ακμάσει. Χωρίς οικονομική στήριξη από την πολιτεία και αυστηρά ελεγχόμενο για προπαγανδιστικούς σκοπούς, το πολιτικό τοπίο πρόσφερε πολλές απογοητεύσεις ακόμα και για τους πιο αποφασισμένους κινηματογραφιστές. Ένα χρόνο μετά την λήξη της ναζιστικής κατοχής, το έθνος βούτηξε σε έναν βάναυσο εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στους βασιλικούς και τους κομμουνιστές. Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 υπήρξε μια δημιουργική περίοδος για το «νέο ελληνικό σινεμά». Με δάνεια από τον ιταλικό νεορεαλιστικό κινηματογράφο σκηνοθέτες όπως ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Νίκος Κούνδουρος και ο Αλέξης Δαμιανός ηγήθηκαν μιας νέας στυλιστικής αναγέννησης. Αυτή η δυναμική σταμάτησε απότομα το 1967, όταν ένα πραξικόπημα οδήγησε στην στρατιωτική χούντα που κράτησε σχεδόν μια δεκαετία, με καταπίεση και σκληρή λογοκρισία. Τα στούντιο κατέρρευσαν, οι ελληνικές ταινίες δεν κατάφερναν να περάσουν τα ελληνικά σύνορα και ελάχιστες ταινίες έφταναν σε αγγλόφωνο κοινό. Τα τελευταία χρόνια αυτό άλλαξε δραστικά. Μια γενιά avant-garde δημιουργών με ταινίες πολύ μικρού προϋπολογισμού άρχισε να εμφανίζεται στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ. Το 2009 ο Γιώργος Λάνθιμος κέρδισε τα Βραβεία Ένα Κάποιο Βλέμμα (Un Certain Regard) και Νεότητας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών με τον εμπνευσμένο Κυνόδοντα.
Παρόλο που η οικονομική κρίση του 2008 συνεχίζει να δημιουργεί πολιτικό διχασμό, έχει προκαλέσει την ανεξέλεγχτη αναρχία ενός νέου είδους σινεμά –που χοντρικά ταξινομήθηκε σε ένα νεο είδος: το weird wave (το κύμα του αλλόκοτου). Οι σκηνοθέτες του weird wave έχουν πάει κόντρα στην επικρατούσα κινηματογραφική παράδοση: την τάση να κοιτούν προς τα μέσα, επικεντρώνοντας στην ελληνική ιστορία και την ταυτότητα, αντιμετωπίζοντας το αυστηρά λογοκριμένο παρελθόν.
Ανάμεσα στους αντιπροσώπους του είναι και η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη η ταινία της οποίας –το Chevalier- χαρακτηρίστηκε ως «καλύτερη ταινία» στο περσινό BFI London Film Festival. Το Chevalier μόλις βγήκε στις αγγλικές αίθουσες.
Tι ακριβώς γράφει το BFI για τις ελληνικές ταινίες:
Στέλλα (1955)
Του Μιχάλη Κακογιάννη
Ο σκηνοθέτης της Μιχάλης Κακογιάννης (του Ζορμπά, 1964) είναι ίσως ο πιο γνωστός Έλληνας σκηνοθέτης στο αγγλόφωνο κοινό. Η Στέλλα (Μελίνα Μερκούρη) είναι ένα ελεύθερο πνεύμα που δέχεται -παρά τη θέλησή της να μην δεσμευτεί- να παντρευτεί έναν ποδοσφαιριστή. Η συνέχεια θυμίζει ελληνική τραγωδία με δάνεια από τον ιταλικό νεορεαλισμό.
Ο Δράκος (1956)
Του Νίκου Κούνδουρου
Θαυμάσιο ελληνικό noir, με αναφορές σε έναν διαβόητο Έλληνα γκάνγκστερ. Ο δύστυχος Θωμάς (ο Ντίνος Ηλιόπουλος στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του) μοιάζει με έναν δράκο που έχει αναστατώσει την Αθήνα. Στην αρχή τρομάζει, αλλά μετά καταλαβαίνει ότι αυτό έχει και τα οφέλη του.
Ποτέ την Κυριακή (1960)
Του Ζυλ Ντασέν
Η πρώτη ταινία της Μελίνας ως σύζυγος του Ζυλ Ντασέν, σε μια ταινία που την έκανε μία από τις πιο διάσημες Ελληνίδες όλων των εποχών. Η πόρνη με την καλή καρδιά που προσπαθεί να αλλάξει ο Αμερικάνος γίνεται ένα ειρωνικό –και λίγο αδέξιο- σχόλιο για την αμερικάνικη κυριαρχία σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Θίασος (1975)
Του Θεόδωρου Αγγελόπουλου
Η περιπλάνηση ενός μπουλουκιού από το 1939 στην ελληνική επαρχία και μέσα από τον εμφύλιο είναι ένα έπος με την ιστορία της Ελλάδας να περνάει μέσα από τα γεγονότα 50 χρόνων. Αργά πλάνα, ελληνικά τοπία και το χαρακτηριστικό στυλ ενός δημιουργού που για τους ξένους ταυτίστηκε για χρόνια με το ελληνικό σινεμά.
Ρεμπέτικο (1983)
Του Κώστα Φέρρη
Η ιστορία του ρεμπέτικου μέσα από την μυθιστορηματική ζωή της Μαρίκας Νίνου, και παράλληλα μια απεικόνιση της Ελλάδας από την αρχή του αιώνα μέχρι τη δεκαετία του ’50. «Καμία άλλη μοντέρνα δημιουργία δεν ξυπνάει τόσο άμεσα και αυτόματα την ψυχη του Έλληνα, τον επαναστάτη που έχει ο κάθε Έλληνας μέσα του» λέει ο σκηνοθέτης.
Ταξίδι στα Κυθηρα (1984)
Του Θεόδωρου Αγγελόπουλου
Η πρώτη ταινία της «τριλογίας της σιωπής» (μαζί με τον «Μελισσοκόμο» και το «Τοπίο στην Ομίχλη»). Ο Μάνος Κατράκης επιστρέφει στο σπίτι του μετά από 35 χρόνια στην εξορία.
Κυνόδοντας (2009)
Του Γιώργου Λάνθιμου
Εμπνευσμένος, ενοχλητικός, βίαιος, αλλόκοτος, ο Κυνόδοντας είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του νέου κύματος του ελληνικού σινεμά. Μια οικογένεια προβληματική, με τους γονείς να κρατούν φυλακισμένα τα παιδιά τους. Έφτασε μέχρι τα Όσκαρ και άνοιξε το δρόμο για όλα αυτά που ακολούθησαν.
Ακαδημία Πλάτωνος (2009)
Του Φίλιππου Τσίτου
Λιγότερη γνωστή από τις πρόσφατες βραβευμένες ταινίες του ελληνικού σινεμά που σχολιάζει με χιούμορ και συγκίνηση τον εθνικισμό και την πολυ-πολιτισμικότητα που αναπτύσσονται σε όλη την Ευρώπη και κάνουν τα ακροδεξιά κόμματα να κερδίζουν έδαφος. Ένας Ελληνάρας που αράζει όλη μέρα στο ψιλικατζίδικό του ανακαλύπτει ότι έχει Αλβανικό αίμα.
Attenberg (2010)
Της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη
Η ταινία που προηγήθηκε του Chevalier, με δάνεια από Αντονιόνι, δράμα για την σεξουαλική σύγχυση, την σύγχρονη αποξένωση και την γυναικεία φιλία. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Μαρίνα, η οποία είναι κλεισμένη μαζί με τον άρρωστο πατέρα της σε ένα ευρύχωρο σπίτι και περνάει το χρόνο της βλέποντας ντοκιμαντέρ του David Attenborough.
ΟΧΙ: An Act of Resistance (2014)
Του Ken McMullen
Μια φιλοσοφική απάντηση στην ελληνική οικονομική κρίση από έναν ξένο, σε ένα ευρύτερο ιστορικό και πολιτιστικό υπόβαθρο. Από τον πόλεμο του ’40 μέχρι το πρόσφατο «όχι» (που χρονικά επακολούθησε της ταινίας) είναι μια ποιητική προσέγγιση με φανταστικά αποσπάσματα που κάνουν την ταινία ενδιαφέρουσα.