Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΝΙΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ (1966 - 2016)

Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Νίκου Τριανταφυλλίδη

Ο σκηνοθέτης Νίκος Τριανταφυλλίδης επιλέγει τις 11 αγαπημένες του ταινίες.

Πάνος Μιχαήλ 22.1.2012

22.1.2012 | 14:19

Πίστευα πως δεν είναι μόνο ο κινηματογράφος που αποκρυπτογραφεί τη ζωή, αλλά πως η ζωή αντιγράφει τον κινηματογράφο. Ακόμη το πιστεύω, μολονότι η ζωή πλέον δεν ζει και ο κινηματογράφος μεταλλάσσεται μέσα από τις ψηφιακές κουκίδες. Ο Πάνος είχε την ευγένεια να μου ζητήσει τις δέκα αγαπημένες μου ταινίες. Μεγάλη σπαζοκεφαλιά. Κατέληξα σε δέκα από τις αγαπημένες μου ταινίες που, με τον ένα ή άλλο τρόπο, με έκαναν καλύτερο ή χειρότερο άνθρωπο.

__________

1.

ROBERT FLAHERTY
O Νανούκ του Βορρά

Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Νίκου Τριανταφυλλίδη

Το τελευταίο πλάνο του Εσκιμώου κυνηγού Νανούκ να πορεύεται προς το άγνωστο δίχως να μάθουμε ποτέ τι τελικά απέγινε είναι από τις εικόνες που στοίχειωσαν για πάντα τη ζωή μου και από τα βασανιστικά ερωτήματα που με απασχολούσαν στην παιδική μου ηλικία. Όταν την πρωτοείδα, ρωτούσα επίμονα τη μητέρα μου τι απέγινε ο συμπαθής Νανούκ (η άλλη μου απορία ήταν αν ακόμη στριφογυρνούσε η Λάικα στο διάστημα). Μεγαλύτερος έμαθα πως δεν πρόκειται ακριβώς για ταινία τεκμηρίωσης αλλά για ταινία μυθοπλασίας, αφού ο Robert Flaherty «έστησε» κανονικά τις περιπέτειες του Νανούκ, κάτι, που, βέβαια, καθιστά την ταινία ακόμη πιο ρεαλιστική. Η άποψή μου σήμερα είναι πως ο Νανούκ, ενενήντα χρόνια μετά, ακόμη κυνηγάει φώκιες στον αρκτικό Βορρά.

2.

BO VINTERBERG
Φίμπεν, ο μπόμπιρας των γηπέδων

Μεγάλο απωθημένο. Περίμενα πώς και πώς να δω αυτή την ταινία στον θερινό κινηματογράφο ΑΜΙΚΟ, αλλά εκείνο το Σαββατοκύριακο δεν σταμάτησε ποτέ να βρέχει. Πέρασα δυο μέρες στο μπαλκόνι περιμένοντας πότε θα σταματήσει η νεροποντή. Δεν σταμάτησε. Έφτασα μάλιστα μέχρι τον κινηματογράφο φορώντας ένα τεράστιο κίτρινο αδιάβροχο της μάνας μου. Ο κινηματογράφος δεν άνοιξε. Ο κύριος Τηλέμαχος με γύρισε άρον άρον σπίτι. Είδα την ταινία πολλά χρόνια αργότερα, μια ιδιοφυή παραλλαγή του «Μικρού Πρίγκηπα» με φόντο τον χώρο του ποδοσφαίρου. Ο Φίμπεν, ο μπόμπιρας του τίτλου, μπαίνει στον κόσμο των ενηλίκων χάρη στο ποδοσφαιρικό του ταλέντο και ταυτόχρονα αποχαιρετά την παιδική του ηλικία για πάντα.

3.

GEORG WILHELM PABST
Το κουτί της Πανδώρας

Διάβαζα με θρησκευτική ευλάβεια τι έγραφε ο Άδωνις Κύρου στο βιβλίο του «Ο σουρεαλισμός στον κινηματογράφο» για «τη δική του κινηματογραφική γυναίκα». Μιλούσε, φυσικά, για τη Λουίζ Μπρουκς.

...Μόλις εμφανίζεται, η οθόνη ξεσχίζεται, το άσπρο πανί γίνεται απελπισμένο τοπίο, επικίνδυνος ήλιος, προοπτική χωρίς τέλος. Είναι εκθαμβωτική. Μελυζίν, γυναίκα-ζώο, γυναίκα-παιδί, ερωτευμένη, είναι η ωραία γυναίκα... Τα χείλια της Λουίζ Μπρουκς είναι επίκληση στο έγκλημα για καθετί που δεν είναι έρωτας, τα στήθη της μόλις καλυμένα με φτερά ή λεπτά υφάσματα είναι η πιο άμεση πρόκληση, οι περιφέρειες της, οι γάμπες της... οι γάμπες της.... Η Λουίζ Μπρουκς είναι η πιο σκανδαλιστική κινηματογραφική εμφάνιση. Η παραμικρή της κίνηση είναι φορτισμένη μ’ ένα τέτοιο δυναμικό ομορφιάς που γίνεται μια απελπισμένη πρόσκληση στον πιο τρελό έρωτα.

Και πόσο δίκιο είχε.

4.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ
Ο δράκος

Ο Ντίνος Ηλιόπουλος μού είχε εκμυστηρευτεί με πίκρα πως η ερμηνεία της ζωής του, ο «Δράκος», παραλίγο να του καταστρέψει την καριέρα. Όταν πρωτοπροβλήθηκε το 1956 δεν ήταν απλώς μια παταγώδης εμπορική αποτυχία, αλλά εφημερίδες όπως η «Εστία» και η «Αυγή» ζήτησαν την επέμβαση του εισαγγελέα, κατηγορώντας την ταινία ως ανθελληνική. Του πήρε δυο-τρία χρόνια να βγάλει τη «ρετσινιά» από πάνω του και να ορθοποδήσει. Είναι η καλύτερη ελληνική ταινία; Είναι! Αταξινόμητη μέχρι και σήμερα, άρα πραγματικά ελεύθερη. Πολιτική αλληγορία, υπαρξιακό φιλμ νουάρ, φοβικό εξπρεσιονιστικό δράμα, νεορεαλιστική ελεγεία, τίποτα από όλα αυτά και όλα αυτά μαζί. Τη βλέπω ακόμη και κάθε φορά ανακαλύπτω και κάτι άλλο. Εντός και εκτός. Ώρες ώρες νιώθω όμηρος αυτής της ταινίας. Λες και μπήκα και εγώ μέσα στο καμπαρέ, και δεν πρόκειται να ξαναβγω ποτέ. Όχι γιατί δεν μπορώ, αλλά γιατί δεν θέλω.

5.

JEAN-LUC GODARD
Ζούσε τη ζωή της

Άννα Καρίνα

Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ μπήκε σαν κομήτης στο κεφάλι μου και, ευτυχώς, δεν άφησε τίποτα δεδομένο. Κάθε ταινία του, ακόμη και οι πιο «μανιεριστικές» του, είναι το απόλυτο κινηματογραφικό όργιο εικόνων, ιδεών και αισθημάτων, μια καταλυτική εμπειρία που ξεπερνάει τα όρια της μέθεξης και μεταμορφώνει την πραγματική ζωή. Νιώθω ευγνωμοσύνη που υπάρχει στη ζωή μου. Κανονικά θα έπρεπε και οι δέκα ταινίες να είναι του Γκοντάρ. Ας διαλέξω, λοιπόν, συμβολικά, μία. Και να κοιτάω την Άννα Καρίνα στα μάτια για πάντα.

6.

LOUIS MALLE
Η φλόγα που τρεμοσβήνει

«Αυτοκτονώ επειδή δεν με αγαπήσατε, αυτοκτονώ επειδή δεν σας αγάπησα. Επειδή οι δεσμοί που μας ένωναν ήταν πολύ χαλαροί, κι αυτοκτονώ για να τους σφίξω. Σας αφήνω με ένα ανεξίτηλο σημάδι».

7.

JOHN CASSAVETES
Ο θάνατος ενός Κινέζου πράκτορα στοιχημάτων

Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Νίκου Τριανταφυλλίδη

Βρόμικο, χειροποίητο μετα-νουάρ μέσα από τη γλίτσα του πεζοδρομίου. Γαμάει. Ο Cosmo Vitelli της ταινίας, ο ιδιοκτήτης ενός στριπτιτζάδικου της συμφοράς που χάνει στα χαρτιά, αδυνατεί να ξοφλήσει τα χρέη του, μπλέκει σε έναν φόνο και κυκλοφορεί σε όλη την ταινία με μια σφαίρα στο στομάχι, είναι αναμφισβήτητα ο ίδιος ο Κασσαβέτης. Με τη μοίρα του προδιαγεγραμμένη από τη δυσοίωνη κατάρα της διαφορετικότητας. Ο Τζον Κασσαβέτης μάς έδειξε πώς μπορούμε να κάνουμε πραγματικά ανεξάρτητο και ελεύθερο κινηματογράφο σε μια δεσποτική εποχή – από την πολιτική οικονομία του θεάματος μέχρι τα μέσα παραγωγής μιας ταινίας. Αρκεί να είσαι διατεθειμένος να πληρώσεις το τίμημα – όσο βαρύ και αν είναι. Και να μην ξεχνάς πως στο τέλος ποτέ δεν κερδίζεις. Όλα τα άλλα είναι κουραφέξαλα. Στο τέλος, βέβαια, βγαίνεις κερδισμένος. Ακόμη και αν χάσεις.

8.

WIM WENDERS
Η κατάσταση των πραγμάτων

Όταν την πρωτοείδα στη ΓΡΑΝΑΔΑ της λεωφόρου Αλεξάνδρας –εκεί που σήμερα βρίσκεται το Θέατρο Λαμπέτη για να υπηρετεί τη ματαιοδοξία των ηθοποιών– μου κόπηκαν τα πόδια. Στην τελευταία σκηνή, ο Πατρίκ Μπισό –υποδύεται στην ταινία έναν σκηνοθέτη– αμύνεται απέναντι στους τοκογλύφους γκάνγκστερ που του τη στήνουν κραδαίνοντας τη σούπερ 8 κάμερα σαν όπλο. Μετά από αυτή την προβολή, αποφάσισα πως θα κάνω κινηματογράφο. Είναι, βέβαια, λίγο παράδοξο, γιατί ο κινηματογραφικός κόσμος που παρουσιάζει ο Βέντερς είναι γεμάτος άδειες πισίνες, απλήρωτους λογαριασμούς ξενοδοχείων, παγωμένα ανθρώπινα σώματα, άδειες μπομπίνες φιλμ, χρεοκοπημένους παραγωγούς σε τροχόσπιτα μέσα από ασπρόμαυρες ελεγειακές εικόνες για ένα όνειρο που τελείωσε ανεπιστρεπτί. Είναι, όμως, στην ίδια ταινία που ο Σάμουελ Φούλερ, καθισμένος στον πάγκο του μπαρ, ανάβει το πούρο του, πίνει μια γουλιά και λέει: «Ο κόσμος είναι έγχρωμος, αλλά το ασπρόμαυρο είναι πιο ρεαλιστικό». Άλλωστε μπορεί «οι ιστορίες να υπάρχουν μόνο μέσα στις ιστορίες», αλλά «ζωή δίχως ιστορίες δεν αξίζει να τη ζεις».

9.

TIM BURTON
Εντ Γουντ

Η απόλυτη καταγραφή της ανιδιοτελούς αγάπης για τον κινηματογράφο μέσα από τη σχέση του Έντουαρντ Γουντ Τζούνιορ –του «χειρότερου» σκηνοθέτη όλων των εποχών– με τον Μπέλα Λουγκόζι. Αναγνωρίζω σε αυτό το φιλμ τη λατρεία μου για τα b movies και τις παρακατιανές ταινίες, τις «κακές» ερμηνείες, τα «αλλοπρόσαλα» σενάρια, τα αναληθοφανή σπέσιαλ εφέ, τους κατσέρ, τις πορνοστάρ και τους προγλωσσικούς ερασιτέχνες ηθοποιούς. Εδώ νιώθω σαν την οικογένειά μου.

10.

ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Singapore Sling

Όταν διαβείς την πόρτας αυτής της βίλας, τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο. Είναι σαν να σηκώνεις το καπάκι του υπονόμου και να βουτάς μέσα στο υποσυνείδητο. Με παιδική ζαβολιά και φοβερή μαεστρία, ο Νίκος Νικολαΐδης υπογράφει την πιο επικίνδυνη ελληνική ταινία μετά το τέλος της αθωότητας. Βασισμένο στη «Laura» του Ότο Πρέμιγκερ, το «Singapore Sling» είναι και για μένα μια μαύρη τρύπα που χάσκει απειλητικά ανοιχτή μέσα μου. Ίσως γιατί και εγώ πέρασα κάποτε μια παρόμοια σιδερένια πόρτα, όπως ο Παναγιώτης Θανασούλης της ταινίας. Ίσως γιατί βρέθηκα στην προετοιμασία της ταινίας και ρουφούσα με δίψα οτιδήποτε μου δώριζε απλόχερα και γενναιόδωρα ο Νίκος. Από την άλλη, είναι η ταινία καθαυτή: Ήμουνα από εκείνους τους τύπους χωρίς λεφτά, ρούχα και φίλους που κυνηγάνε χαμένες υποθέσεις με γυναικεία ονόματα και μπλέκονται σε ιστορίες που δεν βγάζουν πουθενά…

11.

ΑΚΙ ΚΑΟΥΡΙΣΜΑΚΙ
Το λιμάνι της Χάβρης

«Το σινεμά δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε, όμως ορισμένες φορές μπορεί να δώσει την πρώτη κλωτσιά για µια διαδικασία που θα μπορούσε να καταλήξει σε κάποιου είδους αποτέλεσμα το οποίο θα μπορούσε να είναι μια ελαφρά αλλαγή στον τρόπο σκέψης ή συμπεριφοράς. Στο µακρινό μέλλον, βέβαια, όταν θα είναι πια πολύ αργά». — Άκι Καουρισμάκι