Γνωρίζει πλέον τα πάντα γι' αυτήν, έχοντας ψάξει σε κάθε γωνιά του κόσμου για τεκμήρια, και χαίρεται με την ανταπόκριση του κοινού στο έργο του. Η ταινία του άλλωστε αγοράστηκε σε πάρα πολλές χώρες ανά τον κόσμο, κάτι που δικαιώνει την ισχυρή άποψή του πως η Κάλλας όχι απλώς δεν έχει ξεχαστεί αλλά μια νέα γενιά θαυμαστών διατηρεί τον μύθο της ολοζώντανο, ξοδεύοντας χρόνο και χρήματα σε πληροφορίες και ηχογραφήσεις.
Το «Maria by Callas» έρχεται σαράντα χρόνια μετά τον θάνατό της και ψάχνει τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο. Για τον Βολφ υπάρχει η Μαρία και η Κάλλας, η γυναίκα και η ντίβα, και προσπαθεί να αποδείξει αυτόν το διαχωρισμό αντιπαραθέτοντας τις δημόσιες τοποθετήσεις της μέσα από αρκετά προσωπικά της γράμματα.
Η πλειάδα δεδομένων και από τις δύο πλευρές δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο της δικής της αλήθειας, καθώς δεν παρουσιάζεται καμία άλλη άποψη («αυτά έχουν ξαναγίνει» λέει ο ίδιος).
Νομίζω πως είναι ένα μοναδικό φαινόμενο. Είναι η μόνη καλλιτέχνις της όπερας που ξεπέρασε τα όρια του χώρου και αυτό συνεχίζεται ως σήμερα, καθώς υπάρχει μια καινούργια γενιά που θέλει να την ανακαλύψει μέσα από ντοκιμαντέρ και ηχογραφήσεις.
Την επομένη της προβολής βρισκόμαστε για μια σύντομη συζήτηση και ο Βολφ μιλά με το ίδιο πάθος για την Κάλλας και για το έργο του, μην μπορώντας ακόμα να εξηγήσει με λογικά επιχειρήματα τι τον ώθησε πριν από λίγα χρόνια να ξεκινήσει αυτή την έρευνα, αφού οι γνώσεις του για την Κάλλας τότε ήταν μηδαμινές.
Είναι ενδιαφέρον πως το «γραφτό» που επικαλείται ο ίδιος είναι μια πολύ ωραία απάντηση που θα έδινε η Κάλλας σε μια αντίστοιχη ερώτηση, δείχνοντας κατά κάποιον τρόπο την ισχυρή πια επιρροή της στον χαρακτήρα του.
— Όπως μας είπες μετά την προβολή της ταινίας, όταν ξεκίνησες το πρότζεκτ, πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, ήξερες ελάχιστα πράγματα για την Κάλλας. Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε σε μια τόσο μεγάλη έρευνα;
Κατά κάποιον τρόπο ήταν γραφτό να το κάνω. Αισθάνομαι σήμερα ότι κάτι αδιευκρίνιστο με οδήγησε τότε σε αυτή την απόφαση. Όταν ξεκίνησα, βέβαια, όλα έγιναν πιο απτά και το ότι συνεχώς ανακάλυπτα νέα πράγματα είχε ως αποτέλεσμα να ερωτευτώ το θέμα μου και να προσπαθήσω να βρω όσο περισσότερα μπορούσα και να φτάσω αρκετά βαθιά.
— Όταν λες «γραφτό», εννοείς ότι συνέβη κάτι στη ζωή σου;
Γραφτό, πεπρωμένο, πες το όπως θέλεις, είναι αυτό που δεν μπορείς να εξηγήσεις και να προβλέψεις. Δεν ήξερα κάτι για τη Μαρία Κάλλας, δεν άκουγα κλασική μουσική, δεν ήμουν ο άνθρωπος που θα πίστευε κανείς ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Η μόνη εξήγηση που δέχομαι είναι πως μάλλον ήταν η μοίρα που με έφερε σε αυτό το ταξίδι.
— Βρίσκοντας τόσες συνεντεύξεις και εξομολογήσεις της Κάλλας, δεν γεννήθηκαν ποτέ στο μυαλό σου ερωτήσεις που, αν μπορούσες, θα ήθελες να κάνεις εσύ σε αυτήν;
Αρχικά, ναι, αλλά η αλήθεια είναι πως μετά από τόση έρευνα όλες οι ερωτήσεις μου απαντήθηκαν είτε από τις συνεντεύξεις είτε από τα γράμματά της. Ακόμα και αν ήταν συγκρατημένη ή διπλωματική στις συνεντεύξεις, νομίζω πως στα γράμματά της αποκαλύπτει τον άνθρωπο πίσω από τον θρύλο και δεν αφήνει κάτι αναπάντητο.
— Πού ταξίδεψες για να βρεις στοιχεία;
Σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Ξεκίνησα από τη Νέα Υόρκη, μετά πήγα στην Καλιφόρνια κι έπειτα ήρθα στην Ευρώπη. Βρήκα πολλά πράγματα σε Ιταλία, Γαλλία και Αγγλία, κάποια λίγα στην Ελλάδα, έφτασα μέχρι την Αυστραλία. Πραγματικά, ήταν κάτι σαν τον γύρο του κόσμου.
— Βρήκες πράγματα των οποίων την ύπαρξη αγνοούσαν οι κάτοχοί τους;
Ναι, υπήρχαν πολλές πληροφορίες που, ενώ βρίσκονται σε ιδρύματα και οργανισμούς, δεν είχαν κατηγοριοποιηθεί σωστά. Για παράδειγμα, υπήρχε μια συνέντευξη της Κάλλας στη βρετανική τηλεόραση που θεωρείται χαμένη, όμως έψαξα στα αρχεία του καναλιού όχι με την Κάλλας ως βάση αναζήτησης αλλά με την ημερομηνία της εκπομπής, την οποία είχα βρει από αλλού, και τελικά υπήρχε.
Υπήρξαν πολλά τέτοια αντίστοιχα ευρήματα από δελτία ειδήσεων και εκπομπές όπου δεν ήταν καταχωρισμένο το όνομά της, όπως ήταν λογικό. Στην αρχή έψαχνα κάπως στα τυφλά, αλλά με τον καιρό είχα συγκεκριμένες πληροφορίες που μου έδιναν καλύτερα αποτελέσματα.
— Από τα πολλά βίντεο που βρήκες είναι εμφανής η ασυνήθιστη λατρεία του κόσμου για την Κάλλας. Αντιμετωπίζεται σχεδόν ως ποπ σταρ, κάτι μοναδικό για τα σύγχρονα δεδομένα της όπερας.
Νομίζω πως είναι ένα μοναδικό φαινόμενο. Είναι η μόνη καλλιτέχνις της όπερας που ξεπέρασε τα όρια του χώρου και αυτό συνεχίζεται ως σήμερα, καθώς υπάρχει μια καινούργια γενιά που θέλει να την ανακαλύψει μέσα από ντοκιμαντέρ και ηχογραφήσεις – ειδικά το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό.
Και δεν μιλάω για παιδιά που τους αρέσει η όπερα γενικώς αλλά που για κάποιον λόγο θέλουν να ακούσουν μόνο την Κάλλας. Μιλάμε για ένα πoπ φαινόμενο, πολύ έξω πια από τον χώρο της όπερας.
— Πιστεύεις ότι μπορούμε να ξαναδούμε κάτι αντίστοιχο ή όλη αυτή η λατρεία συνδεόταν και με την εποχή κατά την οποία έζησε η Μαρία Κάλλας;
Μπορούμε πάντα να ελπίζουμε σε κάτι τέτοιο στο μέλλον, αλλά η Κάλλας ήταν συνδεδεμένη και με μια άλλη εποχή, χωρίς Ίντερνετ, social media και υπερπληροφόρηση, και με μικρότερο αριθμό γνωστών καλλιτεχνών σε κάθε χώρο.
Σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη προσφορά ποσοτικά από τους καλλιτέχνες, καθώς μπορεί ευκολότερα κάποιος να ξεκινήσει καριέρα, όμως αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολο να ξεχωρίσει τόσο πολύ κάποιος και κυρίως να χτίσει μια σχέση με το κοινό που θα παραμείνει αναλλοίωτη στον χρόνο. Η Κάλλας πέθανε πριν από 40 χρόνια και, όπως βλέπεις, δεν έχει ξεχαστεί.
— Στο ντοκιμαντέρ σου παρουσιάζεις τα περισσότερα γεγονότα με χρονολογική σειρά, έχοντας όμως ως βάση μια συνέντευξη που έδωσε η ίδια στον Ντέιβιντ Φροστ. Ξεκινάς την ταινία σου με αυτήν και παραθέτεις κι άλλα σημεία της ενδιάμεσα. Τι ξεχωριστό είχε για σένα αυτή η συνέντευξη;
Πρώτα απ' όλα, ήταν ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα της έρευνάς μου. Η συνέντευξη δεν ήταν γνωστή και δεν είχε παιχτεί πουθενά μετά την προβολή της στην τηλεόραση το 1970. Δεν έγινε κάποια επανεγγραφή και η κόπια που βρήκα ήταν η αυθεντική. Όταν κατάφερα να τη βρω με τράβηξε από την πρώτη στιγμή, ειδικά η φράση της Κάλλας ότι υπάρχουν δύο άνθρωποι μέσα της, η Μαρία και η Κάλλας.
— Από κει δανείστηκες και τον τίτλο σου;
Ακριβώς, από κει πήρα τον τίτλο. Ήταν η πρώτη φορά που την άκουγα να λέει κάτι τέτοιο και πραγματικά ήταν σαν να είδα πώς μπορεί να ήταν η ζωή της και πώς η ίδια τη μοίραζε σε δύο διαφορετικά άτομα. Χρησιμοποίησα τελικά τη συνέντευξή ως βάση όλου του φιλμ, ξεκινώντας με αυτήν, και μετά είπα την ιστορία της κάνοντας flashback, επιστρέφοντας σε σημαντικές στιγμές της ζωής της πάλι από την ίδια συνέντευξη. Σε αυτήν είναι, για μένα, πρώτη φορά Μαρία και όχι Κάλλας.
— Δεν ήθελες να προσθέσεις στο υλικό σου και συνεντεύξεις ή μαρτυρίες άλλων συνεργατών της;
Όχι, γιατί κάτι τέτοιο έχει ξαναγίνει πολλές φορές σε ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές εκπομπές, όπου μιλάει πραγματικά πολύς κόσμος. Ήθελα να δείξω κάτι σχετικό με την Κάλλας που δεν έχει ξαναγίνει, τη δική της ματιά σε όσα έζησε κι έκανε στην καριέρα της.
— Λένε πολλές φορές πως όσο περισσότερα γνωρίζεις, τόσο πιο θολή εικόνα έχεις τελικά για κάποιον. Θεωρείς πως η ταινία σου ξεκαθαρίζει ή θολώνει ακόμη περισσότερο την εικόνα μας για την Κάλλας;
Είμαι σίγουρος πως την κάνει πιο καθαρή. Νομίζω πως όσοι δουν την ταινία θα έχουν μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα για την ίδια. Δεν θα μάθουν απλώς πληροφορίες αλλά θα γνωρίσουν αληθινά την Κάλλας. Για παράδειγμα, αν εμείς οι δύο αρχίσουμε τώρα να μιλάμε για 90 λεπτά, θα έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε καλά ο ένας τον άλλον και όχι απλώς να ανταλλάξουμε γενικές πληροφορίες. Κάτι αντίστοιχο ήθελα να πετύχω, να δώσω στο κοινό την ευκαιρία να γνωριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με την Κάλλας.
— Έχεις κάποιο σχέδιο για αντίστοιχο πορτρέτο άλλου καλλιτέχνη στο μέλλον;
Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο αυτήν τη στιγμή. Έχει περάσει κυριολεκτικά πολύ λίγος καιρός από τότε που βγήκα από το δωμάτιο του μοντάζ και το μόνο που σκέφτομαι είναι να μοιραστώ αυτό το πάθος μου για την Κάλλας με το κοινό. Θα ταξιδέψω σε περίπου τριάντα χώρες για την προώθηση της ταινίας, γιατί πραγματικά θέλω να συνομιλήσω με τον κόσμο για την Κάλλας. Όταν τελειώσω με όλο αυτό, τότε μόνο θα αρχίσω να σκέφτομαι την επόμενη δουλειά μου.
Το «Maria by Callas: Η Μαρία Κάλλας εξομολογείται» θα προβάλλεται από τις 18 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους από τη Filmtrade.
σχόλια