Είναι φρικτός αγγλισμός να μιλά κάποιος για «αναδυόμενους καλλιτέχνες» ως κατά λέξη μετάφραση της πολύ συχνά εμφανιζόμενης διατύπωσης «emerging artist» στην αγγλόφωνη κειμενογραφία για τις εικαστικές τέχνες. Το παράξενο που ηχεί στα ελληνικά με τη σύνταξη των λέξεων «αναδυόμενος» και «καλλιτέχνης» οφείλεται στο ότι το μυαλό έχει την τάση να σχηματίζει μια μάλλον κωμική και ελαφρώς αδιάκριτη εικόνα του πραγματικού προσώπου, γυμνού πάνω σε μεγάλη αχηβάδα, να επιπλέει στα υπέροχα θαλασσινά νερά της Κύπρου, με τη δόξα, την καλή τύχη και το ταλέντο, ως ούριους ανέμους κάπου ψηλά αριστερά στο φόντο, να προωθούν με την πνοή τους τον φανταστικό πλου του προς την αποθέωση. Δηλαδή, σχηματίζεται αυτόματα μια χαριτωμένη «διασκευή» της περίφημης αναγεννησιακής (και κλισέ πια) εκδοχής της «Γέννησης της Αφροδίτης» του Σάντρο Μποτιτσέλι.
Το χειρότερο όμως έρχεται από άλλη κατεύθυνση, καθότι το λεκτικό κλισέ «αναδυόμενη οικονομία» είναι τόσο πολύ εντυπωμένο στη γλώσσα μας, που ξεβάφει και πάνω στη διατύπωση «αναδυόμενοι καλλιτέχνες». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια αντιπαθητική «οικονομοποίηση» της εκάστοτε αναφοράς στους καλλιτέχνες, επειδή υποβάλλει μια ιδέα που δεν είναι υποχρεωτικά συνδεδεμένη με την καλλιτεχνική αξία των έργων τους αλλά περισσότερο με το ότι κάποιος πιστεύει ότι οι «αναδυόμενοι καλλιτέχνες» περιγράφονται έτσι γιατί θα «πουλήσουν καλά». Με άλλα λόγια, η διατύπωση περιορίζει σε ένα πεζό επίπεδο οικονομικής αποτίμησης πρόσωπα και έργα που θα όφειλε κάποιος να αντιλαμβάνεται απαλλαγμένα από κάθε περιορισμό ή προκατάληψη.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά και ξεκάθαρα, καθότι η διατύπωση «αναδυόμενοι καλλιτέχνες» περιέχει κρυφίως και την έννοια ότι, για να αναδύονται, είναι και –κατά τι, τουλάχιστον– «ανεπτυγμένοι» καλλιτεχνικά, επειδή έχουν δημιουργήσει κάποιο έργο, το οποίο έχει τύχει αρκετούτσικης αναγνώρισης, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, οπότε αυτό γεννά προσδοκίες. Με αυτή την έννοια και μόνο, η διατύπωση «αναδυόμενοι καλλιτέχνες» θα έπρεπε να γίνει απολύτως αποδεκτή στα ελληνικά, καθότι γρήγορα θα τη συνηθίσουμε και θα απαλλαγούμε από τις εκνευριστικές παρενέργειές της, αλλά και γιατί μακροπρόθεσμα θα αποδειχτεί χρήσιμη.
Η τωρινή γενιά αναδυόμενων καλλιτεχνών είναι μάλλον η τελευταία κατά σειρά από τις μεταβατικές εκείνες γενιές που είχαν βιωματική εμπειρία της ανθρώπινης κατάστασης, προτού αυτή προσαρμοστεί στην ολοκληρωμένη ψηφιακή υπόσταση της πραγματικότητας.
Οι δύο μέχρι τώρα εξάρσεις της πανδημίας του κορωνοϊού υπήρξαν καταστροφικές για τη ροή της εικαστικής ζωής παντού στον κόσμο. Εκθέσεις διακόπηκαν ξαφνικά, άλλες αναβλήθηκαν κι άλλες ακυρώθηκαν. Η αβεβαιότητα είναι η λέξη που βασιλεύει μεταξύ των καλλιτεχνών, όταν συζητούν τα σχέδιά τους, αλλά και μεταξύ των φορέων κάθε κατηγορίας, μέσω των οποίων παρουσιάζεται η δουλειά τους. Όλοι πια γράφουν στα ημερολόγιά τους με μολυβάκια, ώστε να μπορούν να σβήνουν εύκολα ό,τι σημειώνουν, αφού μάλλον θα χρειαστεί να το ξαναγράψουν σε άλλη σελίδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, όπου όλοι νιώθουν ότι πορεύονται με ορθοπεταλιά στο κενό, χωρίς να διακρίνουν μπροστά τους σταθερό τον προορισμό τους, η νέα γενιά καλλιτεχνών «αναδύεται», όχι επειδή της το επιτρέπει η κατάσταση αλλά επειδή είναι η ώρα της να αναδυθεί. Βρίσκεται να στέκεται πάνω στα θολά νερά της μικρής (αλλά συμπαθητικούλας) ήρεμης λίμνης της εικαστικής ζωής μας και από αυτήν τη θέση καλείται να περπατήσει στην επιφάνεια των υδάτων ως εάν να ήταν θεά –χωρίς φυσικό υποστήριγμα και χωρίς να βουλιάζει– και μέχρις ότου μερικοί, τουλάχιστον, από τους εκπροσώπους της κατακτήσουν το πολυπόθητο και οριστικό status του καταξιωμένου καλλιτέχνη.
Η εν λόγω πορεία είναι, έτσι κι αλλιώς, δύσκολη και αβέβαιη. Όμως, με την πανδημία, οι απρόσμενες πιέσεις που ασκούνται στην καθημερινότητα και στη δημιουργική δουλειά των καλλιτεχνών προκαλούν μια ροπή προς το διαστροφικότερο αυτών των αυθύπαρκτων δυσκολιών.
Πέρα απ' αυτά, η τωρινή γενιά αναδυόμενων καλλιτεχνών είναι μάλλον η τελευταία κατά σειρά από τις μεταβατικές εκείνες γενιές που είχαν βιωματική εμπειρία της ανθρώπινης κατάστασης, προτού αυτή προσαρμοστεί στην ολοκληρωμένη ψηφιακή υπόσταση της πραγματικότητας. Επίσης, καλούνται να απαντήσουν με το έργο τους σε όλα τα νέα άλυτα που υψώνονται ενώπιον της «ανθρωπινότητας», όπως οι νέοι όροι συνύπαρξης ανθρώπου, φύσης, τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης ειδικότερα, η διάσωση του πλανήτη από την κλιματική αλλαγή και η συντήρηση των κοινωνιών, χωρίς να χρειαστεί να καταρρεύσουν πρώτα.
Η ηλικία των δέκα αναδυόμενων καλλιτεχνών που επιλέχθηκαν γι' αυτό το αφιέρωμα κυμαίνεται από 23 έως 38 ετών και αυτοπαρουσιάζονται με πολύ λίγα λόγια και με έργα τους.
Ευριπίδης Παπαδοπετράκης
Μεγάλωσα και ζω στην Αθήνα, πραγματοποίησα τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές μου σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ παράλληλα μελέτησα την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία και τις αναλογικές γραφικές τέχνες. Τα εκφραστικά μου μέσα προσαρμόζονται γύρω από την κατασκευή υπερρεαλιστικών προσομοιώσεων, ισορροπώντας μεταξύ τεχνικής και θεωρητικής παρατήρησης. Εκτός από εικαστικός καλλιτέχνης, δραστηριοποιούμαι στον χώρο της εκπαίδευσης, είμαι συνιδρυτής του πρότζεκτ «Δρυοκολάπτης», ενώ εδώ και λίγους μήνες στεγάζω το εργαστήριό μου, ως μέλος του, στο Koren process space.
Συνήθως, τα καλλιτεχνικά μου όνειρα σχετίζονται με την υλοποίηση κάποιου νέου πρότζεκτ, κάθε νέο όνειρο και ένα νέο έργο, οπότε αναπόφευκτα τα πραγματοποιώ. Τα υπόλοιπα θα τα όριζα ως επαγγελματικούς στόχους, οι οποίοι φυσικά είναι πολλοί και αποτελούν κίνητρο.
Ο ρόλος του εικαστικού στην Ελλάδα είναι, σε έναν βαθμό, ασαφής, με αποτέλεσμα έναν ευρύτερο κλονισμό και στην επαγγελματική του ταυτότητα. Αν και είμαστε χώρα με ποιοτικούς καλλιτέχνες, συχνά υστερούμε στην ουσιαστική αφομοίωσή τους. Η κατάσταση του να είσαι καλλιτέχνης είναι γενικά περίπλοκη από τη φύση της.
Η επιρροή της πανδημίας στο εικαστικό μου έργο μάλλον ήταν ελάχιστη. Σαφώς υφίσταται μια αναταραχή και μια πνευματική απόσπαση, αλλά πιο έμμεσα. Μακάρι, να επανέλθουν όσο το δυνατό ταχύτερα όλοι οι άνθρωποι σε μια ομαλή ζωή, όποια κι αν ήταν αυτή.
euripidispapadopetrakis.com, Instagram: @euripides_papadopetrakis
Irene Ragusini
Γεννήθηκα στη λίμνη Γκάρντα, στη βόρεια Ιταλία, και μεγάλωσα στην Αθήνα. Είμαι απόφοιτη του εικαστικού προπτυχιακού και μεταπτυχιακού τμήματος της Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ έχω ακόμα ένα Μaster in Fine Arts από τη Luca School of Arts του Βελγίου, καθώς και ένα πτυχίο με κατεύθυνση τα Artist's Books από τη Grafikskolan της Στοκχόλμης. Παράλληλα, ασχολούμαι επαγγελματικά με τον χορό. Από τον Οκτώβριο του '20 έχω δημιουργήσει τον δικό μου artist-run χώρο στο Κουκάκι, το Koren process space. Στην έρευνά μου με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα έννοιες όπως η ταυτότητα και το ανήκειν και χρησιμοποιώ το βίωμα του ταξιδιού και γενικότερα της μετακίνησης στον κόσμο ως διαδικασία για την παραγωγή τόσο ενός αφηγηματικού πλαισίου όσο και του τελικού περιεχομένου (φωτογραφίες / αντικείμενα / υλικά κ.λπ.) του έργου.
Δεν μπορώ να πω πως είχα ποτέ κάποιο συγκεκριμένο «καλλιτεχνικό όνειρο». Μια βασική επιθυμία/ανάγκη που μεγαλώνει όσο κανείς εξελίσσεται ως εικαστικός αποτελεί ένα δίπολο που σπάνια ισορροπεί, αυτό του χώρου και του χρόνου. Πάντα έχει κανείς ανάγκη για περισσότερο χρόνο, ώστε να μπορεί να αφιερωθεί και να «χαρεί» τη δημιουργική διαδικασία, αλλά και για χώρο, όπου θα μπορεί να εκφραστεί και να την υλοποιήσει.
Αυτή η περίοδος είναι εξαιρετικά δύσκολη ανεξαρτήτως επαγγέλματος, όμως η δυσκολία είναι συνήθης κατάσταση για έναν εικαστικό, ειδικά στην Ελλάδα, για διάφορους λόγους κοινωνικοπολιτικής φύσεως. Παρ' όλα αυτά, παράλληλα παρατηρείται μια κατάσταση αναβρασμού (ειδικότερα στην Αθήνα, όπως τη βιώνω προσωπικά), όπου νέοι εικαστικοί δραστηριοποιούνται με αυτονομία, συχνά συνεργάζονται, ανοίγουν χώρους τέχνης στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης και δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα και ελπιδοφόρα εξέλιξη στην ελληνική εικαστική σκηνή.
Αναπόφευκτα, το έργο μου επηρεάστηκε δραστικά από την πανδημία, καθώς όλος ο προγραμματισμός για τα προσεχή πρότζεκτ είναι σε αναμονή, έτσι «αναγκάστηκα» να δοκιμάσω μέσα τα οποία σε άλλη περίπτωση δεν θα είχα την υπομονή ή το ενδιαφέρον να εξερευνήσω και που καταλήγουν να με προσελκύουν περισσότερο απ' όσο θα φανταζόμουν.
ireneragusini.com, Instagram: @ireneragusini
Αντρέα Τζούροβιτς
Ζω στην Ελλάδα από το 1999. Αποφοίτησα από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας το 2020, από τον τομέα της Γλυπτικής, με καθηγητή τον Νίκο Τρανό. Τον Οκτώβρη που μας πέρασε πραγματοποίησα την πρώτη ατομική μου έκθεση στην Kalfayan Galleries στην Αθήνα και αμέσως μετά μετακόμισα στο Λονδίνο, όπου συνεχίζω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Slade School of Fine Art-UCL, πάλι στον τομέα της Γλυπτικής. Αυτήν τη στιγμή βρίσκομαι σε καραντίνα, όπως σχεδόν όλος ο πληθυσμός του πλανήτη, αλλά συγκεντρωμένος στις σπουδές και στην προσωπική καλλιτεχνική έρευνα. Το Λονδίνο, αν εξαιρέσουμε την προσωρινή κατάσταση της πανδημίας, είναι για μένα ένα οικείο μέρος, επειδή εδώ ζει η οικογένειά μου αρκετά χρόνια, οπότε οι πάρα πολλές και συχνές επισκέψεις μου όλα αυτά τα χρόνια με έχουν κάνει να το αγαπήσω αλλά και να εξοικειωθώ με τη ζωή και τα άφθονα καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης.
Το βιογραφικό μου ως tweet θα ήταν το εξής:
#Αντρέα Τζούροβιτς # Σερβία Μαυροβούνιο – Ντανίλοβγκραντ – 1987 # 2020 – 2022 Slade School of Fine Art UCL, MFA SCULPTURE# 2015 – 2020 Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας # Γλυπτική, Ζωγραφική , Βίντεο Αρτ, Μουσική # 2014 – 2020 Κατασκευαστής έγχορδων μουσικών οργάνων [art luthery] , Neorion – Χρήστος Σπουρδαλάκης Πειραιάς # 2020 APORIA - KALFAYAN GALLERIES | ATHENS.
Παρότι είμαι ένας φιλόδοξος άνθρωπος και, φυσικά, έχω ονειρευτεί όλα εκείνα που μπορεί ένας νέος.
Η Ελλάδα έχει μια απίστευτη πολιτιστική ιστορία και νιώθω τυχερός που βρέθηκα σε αυτόν τον τόπο και απέκτησα –όσο κατάφερα να την αποκτήσω– παιδεία. Πιστεύω ότι οι Έλληνες εικαστικοί πρέπει να εκμεταλλευτούμε όλον αυτόν τον πλούτο που προσφέρει αυτός ο πολιτισμός και να τον εντάξουμε στη δουλειά αλλά και στην καθημερινότητά μας. Πιστεύω ότι οι Έλληνες εικαστικοί δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν σε επίπεδο γνώσεων, δημιουργικότητας, παραγωγικότητας και δεξιοτεχνίας από εικαστικούς που ζουν και δραστηριοποιούνται στις πιο «ανεπτυγμένες» χώρες. Πρέπει να το καταλάβουμε αυτό και να διεκδικήσουμε τη θέση που μας αξίζει στη παγκόσμια καλλιτεχνική σκηνή.
Βέβαια, θα ήταν τουλάχιστον υποκριτικό να πω ότι όλα βαίνουν καλώς και ότι τίποτα δεν πάει στραβά στην Ελλάδα, όταν μάλιστα είμαι ένας από αυτούς που επέλεξαν να πάνε στο Λονδίνο για μεταπτυχιακές σπουδές. Υπάρχουν πολλά προβλήματα, κατά τη γνώμη μου, σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό και δεν θα ήθελα να επεκταθώ σε αυτά, αλλά να επιμείνω περισσότερο στην άποψή μου ότι η τέχνη και ο πολιτισμός πρέπει να γίνουν τρόπος ζωής και να αγωνιστούμε προς αυτήν τη κατεύθυνση, και οι καλλιτέχνες και οι όποιοι αρμόδιοι φορείς και κάθε άνθρωπος γενικά.
Θεωρώ ότι ανήκω σε μια γενιά ανθρώπων που τίποτα δεν μας χαρίστηκε και ποτέ δεν τα βρήκαμε εύκολα ούτως ή άλλως. Νομίζω ότι οι περισσότεροι καλλιτέχνες της γενιάς μου ξεκινήσαμε σε μια πολύ δύσκολη οικονομική και κοινωνικοπολιτική συγκυρία παγκοσμίως, ιδιαιτέρως στην Ελλάδα. Οι προσδοκίες μας εξαρχής δεν είχαν να κάνουν με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη αλλά περισσότερο με μια επιλογή τρόπου ζωής. Αυτό νομίζω πως μας δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε επίπεδο χρησιμοποίησης της φαντασίας και εργατικότητας αλλά και εγρήγορσης για την εποχή μετά την πανδημία. Προσωπικά, καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών μου εργαζόμουν παράλληλα σε άλλη δουλειά, όπως πολλοί ακόμη φίλοι μου εικαστικοί, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε και να είμαστε σε επαφή με την τέχνη. Κάναμε πολλές θυσίες γι' αυτόν τον τρόπο ζωής, ώστε να παραιτηθούμε από αυτόν ή να τον χαρίσουμε σε οποιονδήποτε.
Instagram: @tzourovits
Πάνος Προφήτης
Είμαι #εικαστικός, μένω στο κέντρο της Αθήνας, το στούντιό μου είναι στη Νέα Φιλαδέλφεια και το #day job μου είναι στον Κορυδαλλό. Είμαι απόφοιτος της ΑΣΚΤ και έχω Master in Visual Arts από το Royal Academy of Arts της Αμβέρσας (site specific arts/installation art). Η καλλιτεχνική μου γλώσσα ποικίλλει και περιλαμβάνει από ready-made και γλυπτά-κεραμικά μέχρι περφόρμανς, κάποιες φορές.
Ένα καλλιτεχνικό όνειρο που θα ήθελα να εκπληρωθεί είναι ένα ηλιόλουστο φθινοπωρινό πρωινό να ξυπνούσα, να έπαιρνα το ποδήλατό μου, να έβαζα μουσική στ' αυτιά, να διέσχιζα την Πατησίων και να συναντούσα τυχαία στον δρόμο συναδέλφους εικαστικούς οι οποίοι χαμογελαστοί, κουβαλώντας πράγματα, θα πήγαιναν κι αυτοί στο στούντιό τους να δουλέψουν. Θα χαιρετιόμασταν βιαστικά και θα συνέχιζα να κάνω πετάλι μέχρι να φτάσω στο εργαστήριό μου. Εκεί, όταν θα έφτανα, θα έφτιαχνα γαλλικό καφέ, θα άνοιγα το laptop μου και, καθώς θα άχνιζε η κούπα με τον καφέ, θα διάβαζα στα νέα, μεταξύ άλλων, ότι ο προϋπολογισμός για τον πολιτισμό δεν είναι πλέον στο εφιαλτικό 0,04%. Θα έπινα μια γουλιά καφέ, θα άφηνα την κούπα δίπλα στο laptop και θα σηκωνόμουν, σκεπτόμενος τι έχω να φτιάξω για την ημέρα.
Η πρώτη φάση της καραντίνας ήταν μια ευκαιρία να φτιάξω κάποια έπιπλα για το σπίτι με τη λογική ότι «αφού η κατάσταση έχει γίνει post-apocalyptic και το σπίτι, όπου θα περνάμε τον περισσότερο χρόνο, έχει μετατραπεί σε fall-out shelter, ας το διακοσμήσω λίγο». Μετά βαρέθηκα και όταν είδα ότι δεν χρειαζόμουν ειδική στολή για να κυκλοφορώ έξω, άρχισα να πηγαίνω πάλι στο εργαστήριο. Νιώθω ότι η δουλειά μου έχει επηρεαστεί κάπως από την πανδημία, ακόμα και στο πρακτικό κομμάτι, καθώς οι εξωτερικές συνεργασίες μου και η αγορά υλικών ήταν απαγορευτική λόγω του lockdown. Έτσι ήμουν αναγκασμένος να δουλέψω με τα υλικά που είχαν ξεμείνει στο εργαστήριο. Έκανα, λοιπόν, σχέδια, σκέψεις και σημειώσεις για μελλοντικά πρότζεκτ και με αποθέματα πηλού που βρίσκονταν στο εργαστήριο έφτιαξα κάποια κεραμικά και άλλα γλυπτά. Δεν σκεφτόμουν ότι το Χ έργο πρέπει να παρουσιαστεί στην τάδε έκθεση. Με αυτόν τον τρόπο η δουλειά έγινε πιο εσωστρεφής, λίγο πιο σκοτεινή και κάπως πιο δαιμονική – το δαιμονικό στοιχείο στην πρακτική μου είναι κάτι που με απασχολεί, καθώς ο όρος έχει λάβει διάφορες σημασίες από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ετυμολογείται από το ρήμα «όσο το δυνατό ταχύτερα», «δαίω»,«δαίνυμι», ορίζοντας αυτό που διανέμει, που ορίζει τις τύχες των ανθρώπων.
Instagram: @panosprofitis
Αλεξία Ψαραδέλη
Αποφοίτησα από την Καλών Τεχνών της Αθήνας το 2014 και συνέχισα με μεταπτυχιακές σπουδές, ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση, στη Σχολή Καλών Τεχνών του Εδιμβούργου. Από τότε που επέστρεψα στην Αθήνα, το 2016, έχω το εργαστήριό μου στο Παγκράτι. Επιπλέον, ασχολούμαι με τον χορό και με το εκπαιδευτικό κομμάτι των τεχνών, με τη μορφή διαφόρων workshops για παιδιά.
Βασικός άξονας της δουλειάς μου είναι οι ενδιάμεσοι «χώροι» (π.χ. ύπνου-ξύπνου, ανάμνησης-πραγματικότητας) και ο διττός τους χαρακτήρας. Ξεκινώντας με την έννοια του πλάσματος, της υβριδικής μορφής , μέσα από μια αφαιρετική διαδικασία και με μια ελαφρά χιουμοριστική διάθεση δημιουργώ τα δικά μου πλάσματα, ρευστούς όγκους σχηματοποιημένων αναμνήσεων. Προκύπτει μια οργανική γλώσσα που τροποποιείται και εξελίσσεται συνεχώς ως προς το υλικό, τη χρωματική παλέτα, την κλίμακα. Τα περιβάλλοντα που προκύπτουν ακολουθούν μια εσωτερική αφήγηση και ο θεατής «εκτίθεται» σε στοιχεία-κλειδιά αυτής.
Κυρίαρχα υλικά στο έργο μου είναι το ύφασμα, ο πηλός, το σώμα, η τεχνική του animation, τα οποία χρησιμοποιώ με μια «ευγενή ασέβεια», επιτρέποντας έτσι και στο τυχαίο, το ευτυχές ατύχημα, να έχουν σημαντικό ρόλο στο εικαστικό αποτέλεσμα. Η διαδικασία της δημιουργίας αποτελεί ένα συνεχές παιχνίδι, το οποίο άλλοτε με καθοδηγεί και άλλοτε το ορίζω εγώ.
Πιστεύω ότι τα «καλλιτεχνικά» όνειρα αλλάζουν ανάλογα με τη φάση που βρίσκεσαι δημιουργικά, τις ανάγκες που έχει το εκάστοτε έργο και εσύ ο ίδιος ως δημιουργός.
Στην παρούσα φάση, που τα ταξίδια συναντούν δυσκολίες που πριν από έναν χρόνο δεν θα μπορούσαμε καν να διανοηθούμε, θα ήθελα να είχα μια εμπειρία residency στο βιογραφικό μου. Ιδανικά, θα ήθελα να συμμετάσχω σε ορισμένα residencies στη Νέα Υόρκη που επικεντρώνονται στη συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών κλάδων των τεχνών. Θα μου άρεσε πολύ να εξερευνήσω την πόλη μέσω μιας τέτοιας αφορμής.
Η αίσθηση ότι για πρώτη φορά ζούμε κάτι κοινό παγκοσμίως πιστεύω ότι έχει αλλάξει ήδη τη σχέση κοινού-τεχνών αλλά και τη σχέση του ίδιου του δημιουργού με το έργο του.
Η πανδημία επιτάχυνε κάποιες διαδικασίες στη δουλειά μου, καθώς η βίαιη αλλαγή της καθημερινότητας έφερε μοιραία ένα ξεκαθάρισμα στο τι πραγματικά με ενδιαφέρει.
Η πολυτέλεια, λόγω καραντίνας, των αδιάκοπων ωρών στο εργαστήριο έχει πυροδοτήσει ταυτόχρονα και την ανάγκη μου για μεγαλύτερη εξωστρέφεια, για μορφές τέχνης πιο κοινωνικές, συλλογικές. Μπορεί οι θεματικές που με αφορούν να παραμένουν πάνω-κάτω οι ίδιες, αλλά ο τρόπος προσέγγισης, εξέλιξης και παρουσίασης αλλάζει.
Αυτό το διάστημα δουλεύω πάνω σε δύο πρότζεκτ: η μια ενότητα δουλειάς βασίζεται στα «Κύματα» της Βιρτζίνια Γουλφ, με κυρίαρχο υλικό τη λαδόκολλα (απόρροια του πρώτου lockdown), και η δεύτερη αποτελείται από μια σειρά video performances και φωτογραφιών με τίτλο «Loops» (or dares), εμπνευσμένη από την αίσθηση της λούπας, της μάταιης επανάληψης που βιώνουμε καθημερινά λόγω των συνθηκών.
Instagram: @psaradelialexia
ΙΩΚΟ
Είμαι 30 ετών, αριστούχος της ΑΣΚΤ και όχι και τόσο αριστούχος της Δραματικής Σχολής Ωδείου Αθηνών. Είμαι τυχερός γιατί συνεργάζομαι με ανθρώπους που αγαπώ και εκτιμώ, όπως ο Γιώργος Δικαίος, η Μαρία Δαμασιώτη, ο Panú, ο Μιχάλης Πανάδης, ο Βασίλης Κεκάτος, η Ηλιάνα Καλαδάμη, ο Αργύρης Ξάφης και αρκετοί άλλοι σημαντικοί καλλιτέχνες. Ως εικαστικός, σκηνοθέτησα το visual poem «Dokidoki *το αγόρι που ήθελε να πετάξει» και μπορεί να το δει κάποιος εδώ. Έφτιαξα την drag performer «Imiterasu» και τις περφόρμανς «Μπιγιεντάκι για αρχάριους» και «Βαρυπενθούσα Σπέκτακλ», συνεργάστηκα με τον Αντώνη Βολανάκη και τον Ιωσήφ Βιβιλάκη, ενώ σχέδιά μου έχουν συμπεριληφθεί σε θεατρικά προγράμματα κ.α. Όταν με το καλό αρθούν τα μέτρα, θα πραγματοποιηθεί το πρώτο μέρος του νέου έργου που ετοιμάζω με τους συνεργάτες μου από το 2019. Η τέχνη για μένα είναι η πιο πλούσια γλώσσα για να πω αυτά που έχω ανάγκη.
Ονειρεύομαι ότι θα ζω από τη δουλειά μου, σε ανθρώπινους ρυθμούς. Πράγμα που δεν πρόκειται να συμβεί σε μια χώρα όπου η τέχνη αντιμετωπίζεται ως χόμπι και πολυτέλεια.
Εν μέσω καραντίνας, κάνω προσχέδια και δουλεύω μονάχα για πράγματα που θέλω να μοιραστώ διά ζώσης. Φέρνω ως παράδειγμα το «Quarry hole in the cliff» του Γκογκέν. Όταν το βλέπω σε μια οθόνη, λέω οk, να το αναλύσουμε ακαδημαϊκά, να γράψουμε και μια μελέτη. Όταν, όμως, το είδα μπροστά μου, έκλαιγα από την ομορφιά. Συνεπώς, κάνω υπομονή, όπως όλοι. Αντιλαμβάνομαι ως βασική δουλειά της τέχνης, σε όποια της μορφή, το να πει ή να αποτελέσει αφορμή για να ειπωθεί μια ιστορία με στόχο να καταλάβουμε καλύτερα τον κόσμο, έστω και λίγο. Πώς θα συμβεί αυτό όταν είμαστε, αναγκαστικά, αποκομμένοι ο ένας απ' τον άλλο; Στη συνθήκη που ζούμε οι περισσότεροι, πιστεύω μόνο στα βιβλία.
Φίλοι και γνωστοί εντός και εκτός του καλλιτεχνικού χώρου διχαζόμαστε μεταξύ του να εγκαταλείψουμε μια χώρα που μας υποτιμά και του να μείνουμε εδώ και να διεκδικήσουμε αυτά που δικαιούμαστε. Και το δίλημμα μεγαλώνει όταν σκεφτεί κανείς πως η γενιά μου, στα πιο παραγωγικά της χρόνια, έφαγε την οικονομική κρίση, τώρα την πανδημία, ακολουθεί άλλη μια οικονομική κρίση και παράλληλα συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας η κλιματική καταστροφή. Εσείς, τι άλλα; (γελάει και τραγουδάει – γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο, όπως λέει και ο Μπέκετ, γι' αυτές τις καταστάσεις.)
Instagram: @ioko.annistidis
Στεφανία Ορφανίδου
Γεννήθηκα το 1989. Είμαι αρχιτέκτονας και φωτογράφος. Ζω και εργάζομαι στην Αθήνα. Έχω ζήσει στην Καβάλα, στη Θεσσαλονίκη, στη Μαδρίτη, στο Ρότερνταμ και στη Λ' Άκουιλα. Τον Ιανουάριο του 2019 ίδρυσα το αρχιτεκτονικό γραφείο «Chora» («Χώρα»). Η φωτογραφική δουλειά μου έχει εκτεθεί σε περιοδικά, γκαλερί και φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον Φεβρουάριο του 2019 εξέδωσα το βιβλίο «Pendulum» («Εκκρεμές») που πραγματεύεται ένα ταξίδι επιστροφής στην πόλη Λ' Άκουιλα στην κεντρική Ιταλία. Στο έργο μου με απασχολούν ζητήματα όπως η αίσθηση της οικειότητας και της αδράνειας, η έννοια του μυθολογικού στοιχείου, οι αλλόκοτες αναμνήσεις και οι ανέφικτες επιθυμίες, ενώ ο χώρος γύρω μου μετατρέπεται στον καμβά ενός νέου χάρτη, μιας νέας αφήγησης ενάντια στη λήθη. Ένα προσωπικό βίωμα ή συμβάν, πραγματικό ή φαντασιακό, είναι συνήθως η αφετηρία για τη συρραφή αποσπασμάτων και για την κατασκευή ενός νέου τόπου, όπου το άλογο, το έλλογο και το μυστικό δύνανται να συνυπάρξουν αρμονικά. Στόχος μου είναι να θολώσω τα όρια μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος και να δημιουργήσω ένα είδος μνήμης, χωρίς, ωστόσο, να είναι ανάμνηση.
Ονειρεύομαι μια αρχιτεκτονική εγκατάσταση στον χώρο για το έργο μου εν εξελίξει «Cache» που θα θολώνει τα όρια του υπαρκτού και του φανταστικού χώρου, της εικόνας που βλέπει ο θεατής, και θα τρέπει σε φυγή τον νου του σε ένα όραμα που θα υπερβαίνει τον ρεαλισμό ή θα τον προσγειώνει στην πιο ταπεινή στιγμή της καθημερινής του ζωής.
Η θέση του καλλιτέχνη στη χώρα μας σχετίζεται με τη γενικότερη στάση των ίδιων των θεσμών απέναντι στον πολιτισμό. Από συζητήσεις με φίλους εικαστικούς, νιώθω βαθιά εδραιωμένη την αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης δεν παράγει ωφέλιμο έργο, άξιο ανταμοιβής. Η απουσία ουσιαστικής στήριξής τους καθ' όλη την περίοδο της κρίσης, αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι έκδηλη. Οι ελάχιστες υποτροφίες που δίνονται, η ασθενής αγορά έργων τέχνης, μαζί με τη μη πληρωμή των καλλιτεχνών για τη συμμετοχή τους σε εκθέσεις δεν βοηθούν πρακτικά έναν εικαστικό καλλιτέχνη να σταθεί στα πόδια του και να βιοποριστεί μόνο από την τέχνη του. Αναπόφευκτα, τον οδηγούν σε διαφορετικές ενασχολήσεις, όποτε και αν αυτό είναι εφικτό, στερώντας του συνήθως μια πολύτιμη ενέργεια που θα μπορούσε να αφιερώσει στο προσωπικό του έργο. Η συνθήκη της πανδημίας ήρθε απλά ως το κερασάκι στην τούρτα για να αναδείξει το παραπάνω πρόβλημα και την απουσία των καλλιτεχνών από τον χάρτη.
Instagram: @stefania.orfanidou
Μανώλης Δασκαλάκης-Λεμός
Όλα μια πνοή. (Είναι και ο κεντρικός στίχος στο τελευταίο κομμάτι που έγραψα για τα Όρη, την μπάντα στην οποία είμαι μέλος, στα ντραμς και στα φωνητικά). Δεν μπορώ να σκεφτώ ποιο καλλιτεχνικό όνειρό μου θα ευχόμουν να είχε εκπληρωθεί ως τώρα. Προτιμώ να επικεντρώνομαι σε αυτά που έρχονται και να αντιμετωπίζω τον χρόνο ως κάτι πολύ ρευστό, χωρίς checkpoints.
Η εποχή της πανδημίας είναι δύσκολη και πολύ παράξενη. Για μένα έχει λειτουργήσει σε δύο ταχύτητες που εναλλάσσονται, από περιόδους ανασκόπησης και παρατήρησης σε περιόδους εντατικής εργασίας. Ως προς την προσωπική μου εμπειρία, είναι μία ακόμα μεγάλη κρίση που όμως, αυτήν τη φορά, είναι κι ένα συλλογικό παγκόσμιο τραύμα, κάτι που μοιραζόμαστε όλοι πιο πολύ από ποτέ και με έναν τρόπο μάς έχει φέρει πιο κοντά. Έχει εντείνει την εσωτερικότητα και την ανάγκη ενός σαφέστερου ορισμού του ρόλου που οφείλει κανείς να παίξει ως μέρος του κοινού μας οργανισμού, η θέση μας στον οποίο είναι πιο ξεκάθαρη από ποτέ. Σε πρακτικό επίπεδο, η επόμενη ατομική μου έκθεση στην Πορτογαλία, στην γκαλερί Duarte Sequeira, έχει πάρει κάποιες αναβολές δεδομένων των συνθηκών, αλλά θα γίνει πολύ σύντομα, μια έκθεση στην Ιταλία στο Museo Pecci έγινε, πάλι με μια εξάμηνη αναβολή, και άλλα πρότζεκτ απλώς ακυρώθηκαν.
Νομίζω ότι το παραπάνω ισχύει σε κάποιον βαθμό για όλους μας και μας έχει φέρει σε μια θέση παρατήρησης ενός γκρεμισμένου τοπίου, όπου πλέον υπάρχει το έδαφος για κάτι νέο, χωρίς την παθογένεια του παλιού. Αυτό είναι έντονο και στον κόσμο της τέχνης και είναι κάτι για το οποίο είμαι προσωπικά αισιόδοξος.
Instagram: @manolisdlemos
Κυριακή Γονή
Με ερωτήσεις για το εδώ και τώρα, αναμειγνύοντας πλασματικά και πραγματικά γεγονότα, φτιάχνω ιστορίες για πιθανές εκδοχές του μέλλοντος, κυρίως πάνω στη σχέση μας με την τεχνολογία. Σπούδασα πρώτα Κοινωνική Ανθρωπολογία και μετά Ζωγραφική και Ψηφιακά Μέσα στην ΑΣΚΤ. Μου αρέσουν τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, το ουράνιο τόξο, το παγωτό και το κολύμπι.
Τα όνειρα εκπληρώνονται όταν δουλεύεις και αγαπάς άνευ όρων αυτό που κάνεις. Από το 2015, που αποφοίτησα από τη σχολή, μέχρι τώρα τα αρχικά καλλιτεχνικά μου όνειρα έχουν εκπληρωθεί, μια και η δουλειά μου έχει παρουσιαστεί στα περισσότερα μεγάλα φεστιβάλ τέχνης και τεχνολογίας διεθνώς, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί και τρεις ατομικές εκθέσεις με εγκαταστάσεις που αγαπούσα ιδιαίτερα. Τώρα επικεντρώνομαι στα επόμενα καλλιτεχνικά μου όνειρα.
Γενικά, στη δουλειά μου εστιάζω στη σχέση της κοινωνίας με την τεχνολογία από μια υπαρξιακή πλευρά, σε αυτά τα ζητήματα, τα οποία η πανδημία εντείνει, όπως η ψηφιακή επιτήρηση, η σύγκρουση αλλά και αλληλοσυμπλήρωση του ψηφιακού με τον φυσικό κόσμο, η συνειδητοποίηση ότι ανήκουμε ως είδος σε ένα πολύπλοκο εύθραυστο οικοσύστημα, από το οποίο εξαρτόμαστε σε ακραίο βαθμό. Όλα αυτά, που προϋπήρχαν στην εικαστική μου έρευνα, τώρα έχουν έρθει στο προσκήνιο πιο επιτακτικά, άρα αυτό που συμβαίνει με ενεργοποιεί ακόμη πιο έντονα.
Βέβαια, αυτή η ενέργεια ή η διάθεση προσκρούουν σε μια αμφιθυμία και μια ανασφάλεια που η πανδημική κρίση προκάλεσε σε όλους μας, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο έντονα. Επιπλέον, η αδυναμία οργάνωσης και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού είναι εξοντωτική, αν σκεφτείς ότι όλους αυτούς τους μήνες ανταλλάζεις emails, κάνεις video-calls, παράγεις για εκθέσεις, που όμως διαρκώς αναβάλλονται. Η απάντηση μάλλον είναι να συνεχίζεις, όπως και να έχουν τα πράγματα, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο.
Η πανδημία δημιούργησε πολλά προβλήματα πρακτικής φύσης, αναβολές, ακυρώσεις κ.λπ. Όμως συγχρόνως ίσως αποκάλυψε σε ένα ευρύτερο κοινό τις ελλείψεις και τις δυσκολίες που υπάρχουν στον επαγγελματικό αυτό χώρο. Έχω την αίσθηση πως αυτό εξαρτάται και από εμάς τους ίδιους, ο τρόπος που αυτοπροσδιοριζόμαστε ως επαγγελματίες, τα αιτήματα και οι προτάσεις μας παίζουν ρόλο στον τρόπο που η πολιτεία, το κοινό και οι άλλοι επαγγελματίες μάς αντιλαμβάνονται. Έχοντας τις περισσότερες συνεργασίες μου στο εξωτερικό, βλέπω ότι ο καλλιτεχνικός χώρος έχει θέματα παντού και σίγουρα η πανδημία δυσκόλεψε τα πράγματα, αλλά αυτός ο επαγγελματισμός που αναφέρω υπάρχει σε κάθε συνεργασία και εξομαλύνει την κατάσταση.
Instagram: @kyriaki_goni
Κωνσταντίνος Γιώτης
Σπούδασα στα Γιάννενα, στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο, όπου έκανα μεταπτυχιακό με κατεύθυνση στη Ζωγραφική στο Slade School of Fine Art. Η δουλειά μου περιστρέφεται γύρω από εμμονές, φαντασιώσεις, επιθυμίες και μια ελλειπτική σχέση με την αναπαράσταση. Αυτοβιογραφικές αφετηρίες περιπλέκονται με πολιτισμικές ή φαινομενικά τυχαίες αναφορές, που οδηγούν σε νευρωτικές συνθέσεις, ένα σύγχρονο φαντασιακό. Θα επιδίωκα περισσότερες συνεργασίες με αυτοδιαχειριζόμενους χώρους καλλιτεχνών, ανεξάρτητους φορείς αλλά και συμμετοχή σε προγράμματα διαμονής καλλιτεχνών στο εξωτερικό.
Η πανδημία έφερε ένα μούδιασμα. Μέσα στη γενικότερη ασάφεια, είναι σημαντικό το ότι καταφέραμε να διοργανώσουμε και να ανοίξουμε, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, την έκθεση «Urban Antibodies» στο Weekend, στον Ταύρο. Η έκθεση γεννήθηκε από τη συνεργασία με την εικαστικό Natalia Janula που ζει στο Λονδίνο και συμμετείχαν καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η θεματική και η αναστοχαστική διάθεση της έκθεσης διαμορφώθηκε από τη συγκυρία στην οποία ζούσαμε και ζούμε ακόμα.
Η αίσθησή μου είναι πως η πανδημία επηρεάζει, τουλάχιστον έμμεσα, δημιουργώντας ερωτήματα γύρω από την παραγωγή έργου και η κατάσταση έχει επιδράσει στον καθένα ξεχωριστά. Πολλοί εικαστικοί δρουν σε ένα πλαίσιο επισφάλειας. Από φίλους γνωρίζω πως για κάποιους ήταν μια σχετικά παραγωγική περίοδος, αλλά με σημαντικό προσωπικό κόστος, ενώ για άλλους ήταν μια εσωστρεφής χρονιά που τους βρήκε εκτός στούντιο. Σίγουρα, όμως, δεν μπορούν να γίνουν γενικεύσεις.
Instagram: @konstantinos.giotis
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
σχόλια