Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ο Μέγας Αλέξανδρος καταδιώκει τριχωτές γυναίκες με σκυλιά. Αλεξάνδρου Βίος (Cod. 5), 14ος αι., Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχουμε ξαναδεί

0

— Πώς ξεκίνησες τη σελίδα @byzantinepainting;
Τα τελευταία χρόνια άρχισα να βλέπω όλο και περισσότερα βυζαντινά έργα τέχνης να κυκλοφορούν στο Instagram. Διάφορες χριστιανικές σελίδες (κυρίως ελληνικές και ρωσικές) μοιράζονται βυζαντινές εικόνες, τοιχογραφίες κ.λπ., με πολλές χιλιάδες likes, μάλιστα. Αρχικά σκέφτηκα πως αυτό είναι καλό, απο την άποψη της ορατότητας, αλλά κάτι με προβλημάτιζε και ακόμα με προβληματίζει: όλα αυτά τα έργα δημοσιεύονται εντελώς ανώνυμα. Κανένα στοιχείο γι’ αυτά· oύτε ποιος τα ζωγράφισε, ούτε πότε, ούτε καν πού βρίσκονται. Ουσιαστικά, χρησιμοποιούνται με έναν τρόπο σχεδόν εξαναγκαστικό –αφού το Instagram λειτουργεί με εικόνες– και ο ρόλος τους περιορίζεται στο να συνοδεύσουν το ρητό ενός αγίου που, τις περισσότερες φορές, δεν έχει καν σχέση με το έργο που δημοσιεύεται. Έγραψα σε 3-4 σελίδες, ζητώντας στοιχεία για κάποια από αυτά τα «ανώνυμα» έργα που μου άρεσαν, αλλά κανείς δεν απάντησε.

Ως καλλιτέχνης ο ίδιος, αλλά και ως κάποιος που αναγνωρίζει και θαυμάζει το μεγαλείο της βυζαντινής τέχνης, άρχισε να με ενοχλεί η σχεδόν υποτιμητική αντιμετώπισή της. Αλλά τι μπορούσα να κάνω γι’ αυτό;

Τα ίδια τα έργα τέχνης αποδεικνύουν πως δεν τέθηκε ποτέ θέμα θρησκευτικής αποκλειστικότητας στη βυζαντινή τέχνη. Δίπλα σε εικόνες αγίων θα βρούμε απεικονίσεις αρχαίων ελληνικών θεοτήτων, αγροτικών εργασιών, ζωδιακών κύκλων, προσωποποιήσεων στοιχείων της φύσης, εικονογραφήσεις επιστημονικών συγγραμάτων και πολλών άλλων θεμάτων.

Τον προηγούμενο Μάρτιο διαγνώστηκα με ένα πολύ σπάνιο και επιθετικό είδος κακοήθη όγκου στις φωνητικές χορδές. Μεταξύ επεμβάσεων στην Κύπρο και τη Γερμανία (όπου με τις νοσηλείες έκατσα πάνω από έναν μήνα), αναγκαστικά έριξα κάπως τον ρυθμό της ζωής μου, με αποτέλεσμα να έχω περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Τότε αποφάσισα να υλοποιήσω την ιδέα: αφού δεν το κάνουν οι άλλοι, θα το κάνω εγώ! Όσο και όπως μπορέσω, θα προσπαθήσω να προωθήσω τη βυζαντινή ζωγραφική με τρόπο που της αρμόζει! Έτσι κι αλλιώς, ασχολούμαι με αυτήν, πρακτικά και θεωρητικά, 25 χρόνια· είναι η ζωή μου.

Μεγάλη Παρασκευή, 22 Απριλίου 2022, δημοσίευσα μια τοιχογραφία από τη Μονή Βατοπαιδίου, ένα λεπτό πριν μπω στο χειρουργείο.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Επιτάφιος Θρήνος, 1312, Μονή Βατοπαιδίου.

— Ποιο είναι το concept της σελίδας; Είναι κάτι σαν μαθήματα αγιογραφίας;
Δεν το βλέπω ως διδασκαλία, παρόλο που έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Γενικά, θα έλεγα ότι αυτή η σελίδα εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Μερικοί απο αυτούς είναι:

• Αποτελεί ένα κανάλι μέσω του οποίου μοιράζομαι το πάθος και την αγάπη μου γι’ αυτή την τέχνη.

• Παρουσιάζει όμορφα, σπουδαία, ενδιαφέροντα και άγνωστα έργα βυζαντινής τέχνης, όπως σπάνια ψηφιδωτά και χειρόγραφα.

• Αναδεικνύει τη δυναμική της εξέλιξη μέσα στον χρόνο καθώς και τις διάφορες τεχνοτροπίες/«σχολές» της.

• Εξετάζει τη βυζαντινή ζωγραφική μέσα στο ιστορικό της πλαίσιο και καταδεικνύει την επιρροή της στην τέχνη μακρινών τόπων, όπως το Νόβγκοροντ και η Γεωργία.

• Αναλύει με απλό τρόπο διάφορα έργα και εξηγεί πώς λειτουργεί το εικαστικό της σύστημα.

• Φέρνει στο προσκήνιο κάποιους επώνυμους Βυζαντινούς ζωγράφους (ναι, δεν ήταν όλοι «ανώνυμοι ταπεινοί τεχνίτες»!).

• Επιχειρεί να καταρρίψει τους μύθους που επικρατούν σχετικά με αυτήν.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ένας Βυζαντινός καλλιτέχνης ζωγραφίζει πάντα με Λόγο, δηλαδή με λογική· με έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και δράσης που διέπει κάθε πτυχή του έργου του. Αυτό σημαίνει πως δεν κάνει πράγματα επειδή «έτσι του αρέσει» -όπως ένας σύγχρονος καλλιτέχνης-, αλλά υπηρετεί πάντοτε την Ενότητα του έργου τέχνης, η οποία με τη σειρά της υπηρετεί την κοινωνία μεταξύ του ίδιου και του θεατή. Σε ένα βυζαντινό έργο τέχνης, επομένως, ο ίδιος ρυθμός και βαθμός αφαίρεσης διέπει τα πάντα –από τη γενικότερη σύνθεση έως τις μικρότερες λεπτομέρειες- με τέτοια συνέπεια ώστε, αν γνωρίζεις πώς να το «διαβάσεις», το έργο τέχνης μοιάζει σχεδόν σαν ένα μαθηματικό ή επιστημονικό εγχείρημα. Ένα απλό παράδειγμα: σε αυτή την εικόνα, το σώμα, το κεφάλι, τα υπερόφρυα τόξα, τα ζυγωματικά, τα μάτια, η ίριδα, ακόμα και η κόρη των ματιών, σχεδόν τα πάντα έχουν σχεδιαστεί με βάση ένα συγκεκριμένο επιμήκες οβάλ σχήμα. Εάν η κόρη του ματιού είχε ζωγραφιστεί στρογγυλή (το οποίο είναι “σωστό” στη φύση), αυτό θα ήταν “λάθος” για το συγκεκριμένο έργο τέχνης, αφού θα ερχόταν σε ασυμφωνία με τον Λόγο με τον οποίο είναι φτιαγμένα όλα τα υπόλοιπα στοιχεία και, συνεπώς, θα διατάρασσε την Ενότητα του έργου. Άγιος Αντώνιος, Μιχαήλ Δαμασκήνός, 16ος αι. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα

— Είναι παρεξηγημένη η βυζαντινή τέχνη;
Σε υπερβολικό βαθμό. Οι μύθοι που την περιβάλλουν είναι τόσοι πολλοί ώστε ελάχιστα απ’ όσα γράφονται και λέγονται γι’ αυτήν ισχύουν τελικά. Και το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχει μια έγκυρη πηγή που να μπορούμε να εμπιστευτούμε. Για να καταλάβεις, μου έτυχε δύο φορές πρόσφατα να διαβάσω περιγραφές έργων από «επίσημες» πηγές που σε κάποια σημεία όχι μόνο δεν ήταν σωστές, αλλά στην πραγματικότητα ίσχυε το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ισχυρίζονταν.

— Ποιες είναι οι πιο κοινές παρανοήσεις γι’ αυτήν;
Επειδή είναι πολλές, θα αναφέρω μόνο μια –την πιο σημαντική, κατά την άποψή μου–, και αυτή δεν είναι άλλη από την πεποίθηση πως η βυζαντινή τέχνη είναι μια αποκλειστικά θρησκευτική τέχνη και, ως τέτοια, δύναται και πρέπει να εκφράζει μόνο το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα. Κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν ισχύει, αλλά δεν θα μπορούσε να ισχύει. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα μέσο, μια εικαστική γλώσσα, και ως γλώσσα δεν μπορεί να είναι «ιερή», για τον ίδιο λόγο που δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως τα ελληνικά είναι μια «ιερή γλώσσα» επειδή, π.χ., σε αυτήν γράφτηκαν τα Ευαγγέλια· στην ίδια γλώσσα γράφτηκαν κι άλλα πράγματα και στην ίδια γλώσσα βρίζουμε τον μπροστινό που μας έκλεισε τον δρόμο. Αλλά ας μη μιλάμε θεωρητικά. Τα ίδια τα έργα τέχνης αποδεικνύουν πως δεν τέθηκε ποτέ θέμα θρησκευτικής αποκλειστικότητας στη βυζαντινή τέχνη. Δίπλα σε εικόνες αγίων θα βρούμε απεικονίσεις αρχαίων ελληνικών θεοτήτων, αγροτικών εργασιών, ζωδιακών κύκλων, προσωποποιήσεων στοιχείων της φύσης, εικονογραφήσεις επιστημονικών συγγραμάτων και πολλών άλλων θεμάτων.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Γεωργός καίει κέρατα ελαφιού ως φιδοαπωθητικό. Νικάνδρου Θηριακά (Suppl. gr. 247), 10ος αι., Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, Παρίσι
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Είδη πτηνών. "Περὶ ὕλης ἰατρικῆς" του Διοσκουρίδη, π. 512, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας, Βιέννη

— Είναι δηλαδή η εσφαλμένη αντίληψη πως η βυζαντινή τέχνη έχει να κάνει μόνο με τη θρησκεία; Είναι ο λόγος που σήμερα είναι τόσο παραγκωνισμένη;
Είναι σύνθετο το θέμα, αλλά σίγουρα η αποκλειστική σύνδεσή της με τη θρησκεία είναι ένας από τους κύριους λόγους. Ένας άλλος είναι πως ζούμε σε έναν κόσμο όπου ο κυρίαρχος πολιτισμός είναι η –εχθρική προς το Βυζάντιο– Δύση. Πάρε ένα βιβλίο τέχνης· σχεδόν πάντα ξεκινάει από την Αναγέννηση – της οποίας, παρεμπιπτόντως, το όνομα υπονοεί ότι μεταξύ της ίδιας και της αρχαίας ελληνορωμαϊκής τέχνης δεν υπήρξε τίποτα. Είναι πραγματικά θλιβερό μια παράδοση 1.500 χρόνων (4ος-19ος αι.) να απορρίπτεται με τέτοιον «αναπολογητικό» τρόπο (για να χρησιμοποιήσω και μια λέξη της εποχής).

Φυσικά, το ίδιο ισχύει και για ολόκληρο τον πολιτισμό της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (αυτού που αποκαλούμε «Βυζάντιο», δηλαδή), ο οποίος έχει γίνει εξαρχής «cancel» από την ποπ κουλτούρα και τη δημόσια σφαίρα γενικότερα. Για παράδειγμα, τη στιγμή που το Netflix έχει γεμίσει με σειρές για την «ισχυρή» αρχαία Ρώμη, τους «μεγαλοπρεπείς» Οθωμανούς Τούρκους, και τους «θρυλικούς» Βίκινγκς, μια χιλιετία –και πλέον– βυζαντινού πολιτισμού είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ! Και το ακόμα πιο θλιβερό είναι ότι το πιστέψαμε κι εμείς οι Έλληνες αυτό, που κανονικά εμείς θα έπρεπε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για την ανάδειξή του. Μέχρι και τη δεκαετία του ’60-’70, κάτι γινόταν. Υπήρχε ένας Νίκος Φώσκολος που σκηνοθετούσε τη ζωή του Βυζαντινού βασιλέα Ρωμανού Διογένη στη (χαμένη πλέον) σειρά «Αίμα και Πορφύρα». Ένας Φώτης Κόντογλου που ζωγράφιζε με βυζαντινό ύφος ολόκληρη την ιστορία του ελληνισμού στο δημαρχείο Αθηνών. Ένας Ελύτης που έγραφε το «Θάνατος και Ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου». Αλλά πάνε αυτά. Τώρα γίναμε «Ευρώπη»! Βλέπουμε όποιον ασχολείται με το Βυζάντιο ως έναν γραφικό, έναν «βυζαντινοτέτοιο».

Όμως, υπάρχει ελπίδα! Έχει κανα-δυο δεκαετίες που το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το Βυζάντιο και την τέχνη του ανεβαίνει με γοργό ρυθμό! Και, αργά ή γρήγορα, θα ακολουθήσει και η Ελλάδα – όπως κάνει πάντα, άλλωστε.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ιπποκράτης. (Gr. 2144), 1341-1345, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, Παρίσι

— Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου; Για ποιον λόγο έγινε τόσο δημοφιλής η σελίδα;
Δεν μπορώ να περιγράψω το πόσο θερμή είναι η ανταπόκριση του κόσμου. Αρχικά πίστευα πως η σελίδα θα ενδιέφερε ελάχιστα μόνο άτομα με ειδικό ενδιαφέρον για το Βυζάντιο, αλλά γρήγορα έφτασε να έχει ένα ποικίλο και ενθουσιώδες κοινό, από το Μεξικό έως την Ιαπωνία. Από τις πρώτες εβδομάδες μέχρι και σήμερα λαμβάνω διαρκώς μηνύματα υποστήριξης και ευγνωμοσύνης.

Κάποιοι μου εξηγούν ότι δεν περίμεναν ποτέ πως η βυζαντινή τέχνη είχε τέτοιο καλλιτεχνικό βάθος, ενώ άλλοι πως, επισκεπτόμενοι το τάδε μνημείο, θυμήθηκαν αυτά που διάβασαν στη σελίδα και έτσι κατάλαβαν κάποια πράγματα που αλλιώς θα προσπερνούσαν. Κάποιοι, μάλιστα, μου έστειλαν με έκπληξη πως, ενώ σπούδασαν βυζαντινολογία, δεν διδάχθηκαν ποτέ για όσα γράφονται στη σελίδα.

Για να μιλήσω και με αριθμούς, που καμιά φορά είναι ενδεικτικοί, μέσα σε λίγους μόλις μήνες από τη στιγμή που ξεκίνησε, και χωρίς πληρωμένη διαφήμιση, δημοσίευση της σελίδας έφτασε να διαβαστεί από περίπου 80.000 άτομα, σύμφωνα με τα στατιστικά του Instagram.

Τα παραπάνω νομίζω πως αποδεικνύουν ότι, αν αξιολογηθεί σωστά, η βυζαντινή τέχνη έχει πολλά να πει ακόμα. Τώρα, για ποιον λόγο έγινε τόσο δημοφιλής η σελίδα, μπορώ μόνο να υποθέσω.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Προσωποποίηση του Ήλιου. Χριστιανική Τοπογραφία του Κοσμά Ινδικοπλεύστη (Vat. gr. 699), 9ος αι., Βιβλιοθήκη του Βατικανού
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Κύκλος με μήνες, ημέρες και ώρες κατα τις οποίες αλλάζει το κάθε ζώδιο. Μαθηματική Σύνταξις του Πτολεμαίου (Vat. gr. 1291), 9ος αι., Βιβλιοθήκη του Βατικανού

Όπως εξήγησα, αυτό που, μεταξύ άλλων, προσπαθώ να κάνω είναι να αναδείξω και την καλλιτεχνική της πλευρά, πράγμα που δεν κάνει κανένας άλλος.

Επίσης, στα σύντομα κειμενάκια που φέρει η κάθε δημοσίευση, δεν θα δεις πομπώδεις –και στην ουσία κενές– εκφράσεις όπως «το φως του ενδύματος εξαϋλώνει τη μορφή προσδίδοντάς της μια ανυπέρβλητη πνευματικότητα». Εκτός του ότι αποστρέφομαι αυτό το ύφος, ο στόχος μου είναι να πω κάτι που πραγματικά ισχύει, και θα ήθελα αυτό το κάτι να το καταλάβει ο αναγνώστης (αλλιώς, σε ποιον απευθύνομαι;)· συνεπώς, γράφω σαν φυσιολογικός άνθρωπος. Οι μόνοι που ίσως συναντήσουν μια δυσκολία στην κατανόηση είναι όσοι δεν γνωρίζουν καθόλου αγγλικά – αν και αυτοί θα μπορούσαν να πατήσουν το κουμπάκι «μετάφραση», και φυσικά να απολαμβάνουν τις εικόνες. Επέλεξα να κρατήσω τη σελίδα στα αγγλικά καθώς, δυστυχώς, υπάρχει θέμα περιορισμένου χρόνου (και χώρου στο Instagram) και δεν θα μπορούσα να γράφω τα πάντα σε δύο γλώσσες, αλλά ο πιο σημαντικός λόγος είναι ότι πιστεύω πως το Βυζάντιο και η τέχνη του αποτελούν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, δεν αφορούν αποκλειστικά την Ελλάδα.

Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Προσωποποίηση του χειμώνα. 5ος αι., αρχαία λουτρά κοντά στους Αγίους Ταξιάρχες, Άργος
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Το φυτό μανδραγόρα. "Περὶ ὕλης ἰατρικῆς" του Διοσκουρίδη (MS M.652), π. 950, Morgan Library, Νέα Υόρκη
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Προσωποποίηση της θάλασσας. Μιχαήλ Αστραπάς, 1321, Μονή Gracanica, Κόσοβο
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ψηφιδωτή απεικόνιση θεραπαινίδας που βοηθάει στον στολισμό της κυρίας της. Dominus Julius mosaic, π. 400, Εθνικό Μουσείο Τυνησίας, Μπαρντό
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ιπποκράτεια χειροπρακτική. Κώδικας του Νικήτα (Cod. Plut. 74.7), 10ος αι., Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη, Φλωρεντία
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Η γέννηση του θεού Διονύσου απο τον μηρό του Δία. 12ος αι., Μονή Παντελεήμονος, Άγιον Όρος (Credit - Antonio Guiomar)
Σπάνιες (και απρόσμενες) βυζαντινές εικόνες με θέματα που δεν έχεις ξαναδεί! Facebook Twitter
Ο μήνας Απρίλιος με το ζώδιο του Κριού. Τυπικόν (Cod. 1199), 1346, Μονή Βατοπαιδίου

https://www.instagram.com/byzantinepainting/

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς οι χριστιανοί κατέστρεψαν τον κλασικό κόσμο

Βιβλίο / Πώς οι χριστιανοί κατέστρεψαν τον κλασικό κόσμο

Την καταστροφή του κλασικού κόσμου από τον χριστιανισμό περιγράφει η Κάθριν Nίξι στην «Εποχή του Λυκόφωτος», προσφέροντας ένα απολαυστικό πολεμικό δοκίμιο και προκαλώντας ταυτόχρονα εύλογες αντιδράσεις.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ