Μπορεί από το 2015 που το τραπ άρχισε να γίνεται μαζικό φαινόμενο στην Ελλάδα μέχρι τις πρόσφατες παραγωγές η γραμμή στο γράφημα που δείχνει τη δημοτικότητά του να είναι ανοδική, αλλά δημιουργικά υπάρχει μια στασιμότητα. Σίγουρα οι παραγωγές είναι εντυπωσιακές και ο ήχος κυρίαρχος (στα σχολεία, ειδικά, κυριαρχεί), αλλά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το είδος δεν προσφέρει και πολλές ευκαιρίες για το διαφορετικό.
Και δεν είναι μόνο η θεματολογία που έχει εγκλωβιστεί σε μια αέναη επανάληψη, είναι και ο ήχος που πατάει στο σίγουρο και σε ό,τι χιτάρει, χωρίς διάθεση πειραματισμού. Τραπ, ντριλ, ρεγκετόν, όπλα, ναρκωτικά, παραβατικότητα, υπερσεξουλικότητα, επίδειξη ισχύος και ικανοτήτων, γιατί «ο εαυτός μου είναι ο καλύτερος απ’ όλους», τα εννιά στα δέκα κομμάτια είναι αυτό ακριβώς – όπως είναι και στο είδος παγκοσμίως.
Ο $ulee είναι είκοσι χρονών, από τη Θεσσαλονίκη, και φτιάχνει τραπ μόνος του, ηχογραφώντας στο δωμάτιό του. Είναι ένα παιδί χαμηλών τόνων, λιγομίλητο και επιφυλακτικό, προσεκτικό σε όσα λέει, που στο Facetime φαίνεται πιο μικρό από την ηλικία του. Όταν είχαμε την πρώτη επικοινωνία, δεν είχε ανακοινωθεί ακόμα η είσοδός του στο ρόστερ της Capital, αλλά ξεχώριζε απλώς σαν τη μύγα μες στο γάλα ανάμεσα σε όλα τα ονόματα του ελληνικού τραπ, μικρά και μεγάλα, γιατί αυτό που κάνει δεν μοιάζει με τίποτε άλλο γύρω του. Και ο τρόπος που ραπάρει δεν θυμίζει το flow κανενός.
Αν ήταν λίγο μεγαλύτερος, θα μου φαινόταν αδιανόητο να μην έχει ακούσει το «Κιβώτιο» των Στέρεο Νόβα, το «Όραμα» ή το ψιθυριστό ραπ του Tricky, αλλά όταν έφτιαξε τα κομμάτια του «Lost Files 2020, Pt. 1» ήταν δεκαοκτώ χρονών και το πιο πιθανό είναι να μην τους είχε ούτε ακουστά.
Το κακό με την Ελλάδα είναι ότι πρέπει να αλλάξεις το στυλ σου για να πετύχεις, γι’ αυτό μένουμε πίσω. Ο καθένας σού λέει «κάνε αυτό, θα πετύχει, εμείς ξέρουμε» και ο ράπερ κάνει μία από τα ίδια. Πατάει πάνω στην επιτυχία και μένει στάσιμος, δεν πάει παραπέρα.
«Πρέπει να σου πω ότι δεν έχω ακούσει ποτέ Στέρεο Νόβα», λέει και δεν σου αφήνει περιθώρια να το αμφισβητήσεις. Δεν γνωρίζει κανένα από τα ονόματα που του αναφέρω ως «συγγενικά».
«Είναι συλλογή με κάποια από τα παλιά tracks μου», εξηγεί, διορθώνοντάς με όταν χαρακτηρίζω το «Lost Files 2020, Pt. 1» ως άλμπουμ. «Τα οποία tracks δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που κάνω τώρα. Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε και προφανώς έχει αλλάξει ο ήχος μου. Ήμουν τεμπέλης και τελειομανής και δεν ανέβαζα υλικό, κι αυτά ήταν τα πρώτα ελληνόφωνα κομμάτια που έφτιαξα, πιο πριν έγραφα στα αγγλικά. Έχω μεγαλώσει κανονικά κι έχω μια απλή ζωή, και η αλήθεια είναι ότι δεν έχει παίξει ρόλο στη μουσική μου η περιοχή όπου έχω μεγαλώσει, γιατί τον ήχο μου τον παίρνω από το εξωτερικό. Ακούω μόνο κομμάτια στα αγγλικά, ελληνικά δεν ακούω, τσεκάρω μόνο να δω τι παίζει πιο πολύ. Σίγουρα επηρεάστηκα από τις παρέες μου, αλλά διαμορφώθηκα κυρίως από το Ίντερνετ».
«Μου λες ότι έχεις αλλάξει πλέον τον ήχο σου. Άλλαξες και τον τρόπο που ραπάρεις; Γιατί το μουρμουριστό ραπ είναι το χαρακτηριστικό που σε έκανε μοναδικό».
«Έχω αλλάξει και το delivery λίγο, τον τρόπο που χώνω, αλλά είναι πάλι το ίδιο vibe, πιο χαλαρό, πιο ψιθυριστό. Το έχω κάνει πιο clean σε κάποια κομμάτια. Ξέρεις, αυτό που κάνω είναι να ακούω μουσική, κομμάτια που μου αρέσουν, και να παίρνω ήχο και να γράφω. Με διαμορφώνει η μουσική που ακούω κάθε μέρα και σίγουρα με διαμόρφωσε ο Young Thug γιατί από αυτόν άρχισα να ακούω τραπ, αυτός με έβαλε σε αυτήν τη μουσική. Δεν πολυάκουγα τραπ μέχρι να τον ανακαλύψω, μετά άρχισα να ψάχνομαι φουλ, με έψησε γιατί έκανε κάτι που δεν έκανε κανείς άλλος. Ήταν εντελώς άλλο πράγμα, είχε στυλ. Και ξεκίνησα να κάνω πρώτα παραγωγή, να φτιάχνω beats και να χώνω για πλάκα, τώρα το κάνω σοβαρά».
«Time»
«Είναι δικές σου οι παραγωγές σε αυτά που φτιάχνεις;»
«Σε πολλά είναι, προσπαθώ, γιατί μου αρέσει να φτιάχνω ένα κομμάτι απ’ το μηδέν, οπότε μου αρέσει πολύ περισσότερο να κάνω κάτι τελείως δικό μου. Πολλές φορές, όμως, παίρνω και beats από άλλους. Δουλεύω μόνος μου, γράφω μόνος μου και ηχογραφώ στο σπίτι μου τις περισσότερες φορές, γιατί είναι δίκοπο μαχαίρι η παρέα. Νιώθεις πιο άνετα όταν είσαι μόνος σου γιατί μπορείς να πειραματιστείς στο 100%, δεν έχεις να σκεφτείς κάτι, δεν έχεις περιορισμούς και όρια.
Για να πάω στο στούντιο με κάποιον πρέπει να έχουμε χημεία, να μπορούμε να κάνουμε bounce. Να βάλει αυτός κάτι δικό του, να βάλω κι εγώ. Αυτό το κάνω με τους φίλους μου, αλλά δεν πολυψήνομαι να πάω σε έναν άκυρο παραγωγό που έχουμε διαφορετικά ακούσματα και να μου πει “μήπως να πεις κι αυτό ή να κάνεις το άλλο;”. Στο τέλος θα βγει κάτι που δεν είμαι εγώ. Πολλοί παραγωγοί θέλουν να χώσεις και να σε αλλάξουν, αλλά ο Skive δεν είναι καθόλου έτσι, ξέρει ότι είμαστε εδώ για να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Δεν σου αλλάζει το κομμάτι για να γίνει πιο εμπορικό, δεν αλλάζει αυτό που είμαι. Ξέρει ότι πρώτα απ’ όλα κάνω μουσική».
«Ο χαμηλόφωνος τρόπος που ραπάρεις βγήκε μόνος του ή το έκανες εσκεμμένα;» «Η αλήθεια είναι ότι ήταν κάτι που βγήκε μόνο του απλώς επειδή έκανα rec στο σπίτι μου νύχτα, ψιθύριζα για να μην ακούγομαι. Το κράταγα χαμηλόφωνα. Τέτοια μουσική ακούω όμως και οι ράπερ που ακούω μιλάνε πιο σιγά, και έτσι είναι και το στυλ μου, μου ταιριάζει αυτό, είμαι χαμηλών τόνων σαν άνθρωπος. Βέβαια, το έχτισα κιόλας με τον καιρό».
«Λογοκρισία κάνεις στον εαυτό σου, διορθώνεις στίχους;» «Ναι, το κάνω, αλλάζω κάποια tracks, αλλά πολλά απλώς τα βγάζω όπως θα τα πω την πρώτη φορά, γιατί το πρώτο rec είναι συνήθως το καλό και το αληθινό. Αν πάω να το διορθώσω, μετά αλλάζει το vibe. Δεν έχω και κάτι ακραίο να πω για να θέσω όρια στο τι λέω, ο μόνος περιορισμός που έχω στους στίχους είναι να μην πω ψέματα. Οι στίχοι μου προκύπτουν από τη ζωή μου αλλά και από τα κομμάτια που ακούω, παίρνω inspo για το πώς θα τα λέω».
«Ο Skive από πότε σε ξέρει;» «Με τον Skive γνωριστήκαμε μέσω της παρέας μου από τελείως άκυρη φάση, από γραφιστική δουλειά. Aσχολιόμουν με το Photoshop τότε και είχαν δώσει μια δουλειά σε έναν φίλο μου. Γνωριστήκαμε, τα βρήκαμε και του άρεσε αυτό που κάνω. Ήταν τότε που είχα αρχίσει να ραπάρω στα ελληνικά και μου είπε ότι πίστευε σε μένα.
Ben 10 / Batmobile
Μου αρέσει πολύ ο FY, τον θεωρώ από τους πιο σημαντικούς ράπερ γιατί έκανε κάτι πολύ διαφορετικό απ' όλους, παίζει το “Lingo” να είναι το πιο ακραίο και ιδιαίτερο ραπ άλμπουμ που έχει βγει ποτέ στην Ελλάδα. Και επειδή άκουγα Young Thug, είχα ενθουσιαστεί που έφερε εδώ αυτό το wave, με το δικό του sauce. Ακόμη και τώρα που το ακούω λέω “τι στο καλό ήταν αυτό που έκανε!”.
Το κακό με την Ελλάδα είναι ότι πρέπει να αλλάξεις το στυλ σου για να πετύχεις, γι’ αυτό μένουμε πίσω. Ο καθένας σού λέει “κάνε αυτό, θα πετύχει, εμείς ξέρουμε” και ο ράπερ κάνει μία από τα ίδια. Πατάει πάνω στην επιτυχία και μένει στάσιμος, δεν πάει παραπέρα. Και είναι short term success, γιατί κάνεις χιτ και μετά φοβάσαι να φύγεις από τον ήχο που σε έκανε να χιτάρεις. Δεν έχει σημασία μόνο να αρέσει στο κοινό αυτό που κάνεις αλλά και τι θα αφήσεις πίσω. Σε μερικά χρόνια, από τα κομμάτια που ακούς τώρα, δέκα θα έχουν αντέξει με το ζόρι. Θα είναι όλα ίδια. Πρέπει να έχεις ταυτότητα και να βρεις έναν τρόπο να ξεχωρίσεις.
Έχει πολύ καλό υλικό η Ελλάδα, πάντως. Αν με ρωτούσες πριν από έναν χρόνο, θα σου έλεγα “δεν γίνονται και πολλά πράγματα”. Η σκηνή έχει αλλάξει, όμως, πάρα πολύ. Ειδικά τον τελευταίο χρόνο μπήκαν πολλοί καινούργιοι ράπερ στο game και είναι πολύ καλό αυτό, γιατί βλέπω ότι προσπαθούν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Με ενοχλεί όταν άνθρωποι που είναι σε μια καλή θέση επιλέγουν το safe πλάνο, με ενοχλούν τα social media και που όλοι δίνουν έμφαση σε αυτά αντί στη μουσική. Δεν τα πολυχρησιμοποιώ, τα παρακολουθώ, αλλά δεν με ενδιαφέρει πολύ τι κάνει ένας artist εκεί, τι beefs έχει, θα τον κρίνω μόνο από τη μουσική του.
Αυτό που θα ήθελα και προφανώς το σκέφτομαι για το άμεσο μέλλον είναι να ζω από τη μουσική μου. Αλλά είμαστε στην Ελλάδα και αυτό το κάνει δέκα φορές πιο δύσκολο απ' ό,τι στην Αγγλία ή στην Αμερική. Το θέμα είναι να βρω το κοινό και να κάνω επιτυχία με αυτό που αρέσει σ' εμένα. Το ξέρω ότι δεν γίνεται να αρέσεις σε όλους, αλλά θα ήθελα να αρέσω σε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους».
Τα κομμάτια του $ulee είναι εσωστρεφή, με ήχο σκοτεινό και θλιμμένο, έχουν μεγαλύτερη σχέση με το «καμένο» τριπ-χοπ από το «Nearly God» ή το «Pre-millenium Tension» του Tricky παρά με το σύγχρονο τραπ, με μια αβάσταχτη μελαγχολία που σε απορροφά μέσα της, παρότι οι στίχοι δεν ξεφεύγουν από την τραπ θεματολογία, όσο προσωπικοί και αν γίνονται.
«Όταν γράφω το κάνω “μπάρα ανα μπάρα“ αλλά, συνήθως ξεκινάω από το flow, “χώνω” χωρίς λόγια και μετά βάζω λόγια, αλλά αυτό είναι δύσκολο γιατί τα έχω πιο πολύ στο μυαλό μου στα αγγλικά. Τα μεταφράζω στα ελληνικά και αυτό σημαίνει ότι θα θυσιάσω πολύ από το flow γιατί στα αγγλικά μπορείς να πεις με τρεις συλλαβές μια ολόκληρη πρόταση».
Με όποιον τρόπο και να τα δουλεύει, τα κομμάτια του $ulee είναι από την πιο ακραία συναισθηματική τραπ που μπορείς να πετύχεις στα ελληνικά. Σίγουρα πιο σκοτεινά και μπαρουτοκαπνισμένα από οποιουδήποτε ράπερ στην ηλικία του. Και για ένα παιδί που κάνει τα πάντα μόνο του (το βίντεο για το "Ben 10" / "Batmobile" είναι τραβηγμένο με το κινητό του), είναι εντυπωσιακό το πόσο η αισθητική του θυμίζει την DIY αισθητική των Στέρεο Νόβα!
«Αν σου έλεγα να διαλέξεις τρία κομμάτια σου με τα οποία θα συστηνόσουν στον κόσμο, ποια θα ήταν αυτά;»
«Η αλήθεια είναι ότι κανένα από αυτά που έχω βγάλει, ίσως το “Batmobile”, το “Time” και το “Πάλι” και μετά ακυκλοφόρητα. Δουλεύω κομμάτια πιο πολύ για να τα κάνω πρότζεκτ. Τώρα θα βγει το “Lost Files 2”, που θα είναι πάλι compilation, με καινούργια αλλά και κάποια παλιά κομμάτια μου. Θα σκάσει σε κανένα μήνα μαζί με ένα βιντεοκλίπ και μετά θέλω να βγάλω όσο πιο πολλή μουσική μπορώ, γιατί έχω έτοιμη μουσική, πολλή και διαφορετική. Ακόμα δεν έχω βγάλει τις καλές δουλειές μου…».
Pali
Το «Lost Files 2020, Pt. 1» μπορείς να το ακούσεις εδώ.
