O ανερχόμενος Σύριος χορογράφος Μιθκάλ Αλζγκάιρ 36 χρονών σήμερα ζει και εργάζεται στη Γαλλία από το 2010. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σαϊντα, νότια της Δαμασκού, όχι μακριά από τα σύνορα με την Ιορδανία. Στα 18 του χρειάστηκε να κάνει μέρος του στρατιωτικού του πριν εγκατασταθεί στη Δαμασκό για να σπουδάσει χορό στην Ανώτερη Σχολή Καλών Τεχνών και Μουσικής. Όταν πριν από λίγες μέρες τον βρήκα στο κινητό του τηλέφωνο στο Παρίσι, όπου εργάζεται ως χορευτής και χορογράφος, ένα από τα πρώτα πράγματα που τον ρώτησα ήταν, αν οι προκαταλήψεις που επί χρόνια συντηρούνταν στην Ευρώπη για το μπαλέτο, δηλαδή ότι είναι μια τέχνη που ταιριάζει περισσότερο στα κορίτσια και λιγότερο στα αγόρια, ίσχυε στην πατρίδα του. Μου απάντησε γελώντας: «Στη Συρία μας αρέσει πολύ να χορεύουμε και να τραγουδάμε! Δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Ξεκίνησα μαθήματα μπαλέτου στα 18 μου. Το τμήμα χορού στη Σχολή ήταν πολύ νέο, είχε αρχίσει να λειτουργεί μόλις τρία χρόνια πριν. Απ' ό,τι καταλαβαίνεις ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τη Συρία και δεν υπήρχαν οι προκαταλήψεις της Ευρώπης. Αν παραδείγματος χάρη με ρωτούσε ένας ταξιτζής τι σπουδάζω και έλεγα χορό, δεν σήμαινε τίποτα ιδιαίτερο γι' αυτόν. Δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν την έννοια του μπαλέτου από τους παραδοσιακούς χορούς. Μόνο στο κλειστό περιβάλλον της σχολής, όπου και υπήρχε ενδιαφέρον για τον χορό ως μορφή τέχνης, γνώριζαν τη διαφορά. Αλλά έτσι κι αλλιώς, αυτοί που ενδιαφέρονται για τις τέχνες στη Συρία είναι μειοψηφία».
Με το που ολοκλήρωσε τις σπουδές του ένιωσε ότι η κατάσταση στη χώρα του δεν θα τον βοηθούσε να αναπτύξει τα ενδιαφέροντα του και να ζήσει ελεύθερα. Μου λέει για εκείνη την περίοδο: «Έθεσα στον εαυτό μου μια σειρά από ερωτήματα και ένα από αυτά ήταν αν θα έπρεπε να συμμετέχω κι εγώ σε μια πιθανή εξέγερση. Προβληματιζόμουν για την κατάσταση της Συρίας, ποιο θα ήταν το μέλλον της πατρίδας μου, της οποίας μέρος ήμουν κι εγώ. Με την ολοκλήρωση των σπουδών μου κατέληξα ότι η «πραγματικότητα» γύρω μου, με οδηγούσε αναπόφευκτα στο να φύγω. Κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να εργαστώ στη Συρία, ότι η επιλογή να φύγω ήταν επιτακτική ανάγκη. Άλλοι επιλέγουν να παραμείνουν σιωπηλοί, κάποιοι να μην αντιδράσουν, και κάποιοι να συνεργαστούν με την κρατούσα κατάσταση. Εγώ δεν ήθελα με τίποτα να στηρίξω την κυβέρνηση μας».
Δομώ την ιστορία μου σε διάφορα επίπεδα με πολλαπλές αναφορές. Το Displacement ξεκινάει με όλα όσα έζησα εκεί, όπως η κατάσταση της οικογένειας μου, και ό,τι ακολούθησε την επιλογή μου να φύγω.
Επέλεξε να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Εθνικό Κέντρο Χορογραφίας στο Μονπελιέ της Γαλλίας και αυτή του η επιλογή δεν είχε επιστροφή. Η δουλειά του από πολύ νωρίς αντλούσε έμπνευση από όλα αυτά που είχε αφήσει πίσω: ένα απολυταρχικό καθεστώς, μία σκληροπυρηνική συντηρητική και θρησκευόμενη κοινωνία, την στρατιωτική του εκπαίδευση που μάλιστα έπρεπε να επιστρέψει για να την ολοκληρώσει. Κάτι που προτίμησε να μην κάνει πληρώνοντας τις συνέπειες. Η Συριακή πρεσβεία στο Παρίσι δεν του ανανέωσε το διαβατήριο με αποτέλεσμα να επιλέξει την εξορία. Έκανε αίτηση και χαρακτηρίστηκε πολιτικός πρόσφυγας. Μόλις είχε ξεκινήσει στη Συρία η επανάσταση. Εξηγεί: «Αν επέστρεφα θα σήμαινε ότι θα πήγαινα πίσω για να πολεμήσω για τον Μπασάρ Αλ Άσαντ. Αρνήθηκα να το κάνω. Δεν ήθελα να πολεμήσω για μια δικτατορία εναντίον του ίδιου μου του λαού. Θα ήταν σαν να μου έλεγαν «σκότωσε τη μητέρα σου».
Έτσι ο Μίθκαλ Αλζγκάιρ, όταν το 2011 ξεκινούσε η επανάσταση στη Συρία βρισκόταν ήδη εξόριστος στη Γαλλία. Δε χρειάστηκε να περάσει τα σύνορα με την Τουρκία και να διασχίσει το Αιγαίο για να φτάσει σε κάποιο ασφαλές μέρος όπως χιλιάδες συμπατριώτες του ή να βρεθεί σε στρατόπεδο προσφύγων στην Ιορδανία. Μου λέει: «Κάθε εμπειρία είναι διαφορετική. Κάθε εμπειρία είναι προσωπική. Η δική μου εμπειρία δεν ήταν να ταξιδεύω από χώρα σε χώρα, ψάχνοντας εργασία. Σήμερα μπορεί να βρίσκομαι μακριά, αλλά θεωρώ ότι έχω την ευθύνη να είμαι ενεργός, να μιλήσω για το τι συνέβη εκεί».
Οι χορογραφίες του ως εκ τούτου βασίζονται στην προσωπική του ιστορία. Το Displacement που θα παρουσιάσει στη Στέγη ως μέρος του αφιερώματος Focus:Syria είναι ακριβώς αυτό. Ξεκινάει με μουσικά και παραδοσιακά μοτίβα χορών της Συρίας, με τα οποία αποπειράται να εξερευνήσει το πώς δημιουργήθηκε αυτή η παράδοση αλλά και πως θα εξελιχθεί υπό την πίεση των ραγδαίων αλλαγών που περνάει η χώρα. Επικεντρώνεται στο σώμα, το κατεξοχήν «τόπο» της εμπειρίας, το ταυτίζει με μια ολόκληρη χώρα και μέσω αυτού εκφράζει την τραυματική πραγματικότητα που βιώνει ο συριακός λαός. Το σώμα, σταθερό σημείο επί αιώνες, «περιορισμένο» κι εγκλωβισμένο πλέον, είναι ένα σώμα άλλοτε σε αναμονή –αναποφάσιστο ανάμεσα σε κίνηση και ακινησία–, κι άλλοτε σε δράση, σε διαφυγή, εκτόπιση, εξορία.
Περιγράφοντας τη χορογραφία λέει: «Δομώ την ιστορία μου σε διάφορα επίπεδα με πολλαπλές αναφορές. Το Displacement ξεκινάει με όλα όσα έζησα εκεί, όπως η κατάσταση της οικογένειας μου, και ό,τι ακολούθησε την επιλογή μου να φύγω. Ερμηνεύω ο ίδιος ένα σόλο που κουβαλάει την πολιτιστική μας κληρονομιά. Έχω εντάξει προσωπικά στοιχεία που αφορούν την ταυτότητα μου, όπως μνήμες από τη στρατιωτική μου θητεία. Αναφέρομαι και στη θρησκευτική κατήχηση, την οποία ήμουν υποχρεωμένος να παρακολουθήσω. Όλα εκείνα τα στοιχεία που αποτελούν μέρος της Συριακής ταυτότητας και τα οποία ως κληρονομιά φέρει το σώμα μου. Ένα σώμα που όμως είχε ανάγκη να επαναστατήσει, να διαδηλώσει, να εξεγερθεί. Επίσης αναφέρομαι στην πολιτική βία ως μέρος της συριακής πραγματικότητας. Μιλάω για εγκληματίες και θύματα, αλλά και την επιλογή της εξορίας. Έχοντας βασιστεί σε έρευνα που έχω κάνει περνάω στοιχεία και της ιστορίας της Συρίας, τους πολέμους και όλα όσα έχουν συμβεί στο παρελθόν. Στο δεύτερο μέρος, το οποίο μιλάει για το θέμα του εκτοπισμού εκτελείται από δύο ακόμα χορευτές τον Τούρκο χορευτή και χορογράφο Samil Taskin, με τον οποίο ήμασταν μαζί στο Μονπελιέ και τον Σύριο χορευτή, ηθοποιό και σκηνοθέτη Rami Farah».
Το τελευταίο που τον ρωτάω είναι πώς είναι να ζει κανείς εξόριστος και μακριά από την πατρίδα του και την οικογένεια του. Απαντάει: «Όταν ξεκίνησε η επανάσταση και η βία, το θέμα δεν ήταν πια η οικογένεια, αλλά κάτι μεγαλύτερο, πάνω από την οικογένεια. Έπρεπε να κάνουμε πέρα τα προσωπικά μας αισθήματα. Σήμερα όλα αυτά τα θέματα έχουν οικουμενικό χαρακτήρα κι έτσι τα προσωπικά προβλήματα περνάνε μέσα από ένα γενικότερο πρίσμα. Δεν περιορίζομαι στο να μιλάω μόνο για το τι συμβαίνει στη Συρία, αλλά τι συμβαίνει σήμερα παντού. Είναι χρέος μου ως καλλιτέχνης».
Το Displacement εκπροσώπησε μέσα στο 2016 τη Συρία και την Τουρκία στο διεθνή διαγωνισμό χορού Danse Élargie αποσπώντας το 1ο βραβείο.
Info:
Mithkal Alzghair
Displacement / FOCUS: SYRIA
26-27 Oκτωβρίου 2016
19:00
Μικρή Σκηνή
Εισ.: 7 - 18 €
σχόλια