Την πρώτη φορά που συνάντησα τον Γιώργο Κωνσταντίνου και του ζήτησα συνέντευξη φορούσε κοστούμι. Βρισκόμασταν σε πρεμιέρα. Τη δεύτερη, όταν τον είδα να έρχεται στο ραντεβού μας, φορούσε τζιν παντελόνι κι ένα απλό μπουφάν. Παρατήρησα το νεανικό στυλ του και τη γρηγοράδα του, καθώς εισερχόμασταν στο θέατρο «Ακροπόλ» για να τον φωτογραφίσει αρχικά ο Πάρις Ταβιτιάν.
Δεν είχαμε πολύ χρόνο στη διάθεσή μας, σε λιγότερο από μία ώρα θα ξεκινούσε η παράσταση «Τσάρλι Τσάπλιν» του Πέτρου Ζούλια, στην οποία υποδύεται τον Χούβερ, τον κομμουνιστοφάγο αρχηγό του FBI επί μακαρθισμού. Καθίσαμε μετά οι δυο μας σε δύο θέσεις του άδειου θεάτρου και η κουβέντα μας ξεκίνησε. Δίπλα μου είχα τον φωνακλά Αντωνάκη από το «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα», τον καημένο υπάλληλο που τον έκανε κόκορα η μανία των ανθρώπων για χρήμα στο «Ξύπνα Βασίλη», τον δασκαλάκο αγγλικών στις πόρνες της Τρούμπας στο «Καλώς ήλθε το δολάριο», τον ψηλό μπούφο από το «Γέλιο βγήκε απ' τον παράδεισο», ακόμα και τον μικροαστό σύζυγο της Ξένιας Καλογεροπούλου στα «Καθημερινά» του Γιάννη Δαλιανίδη.
Πάνω απ' όλα, είχα δίπλα μου έναν άνθρωπο ευγενή, σοβαρό, που δύσκολα θα έσπαγε ο πληθυντικός σε ενικό μαζί του. Η ώρα των 50 λεπτών, λοιπόν, με έναν απ' τους πιο δημοφιλείς και δημιουργικούς καλλιτέχνες του ελληνικού κινηματογράφου, του θεάτρου και της τηλεόρασης!
Ποτέ δεν καβάλησα καλάμια, ποτέ δεν είπα «εγώ είμαι», ποτέ δεν δημιούργησα πρόβλημα σε καμία παράσταση, σε κανένα θέατρο. Κι αυτό δεν σημαίνει ότι ήμουν χαμηλών τόνων αλλά ότι είχα τα πιστεύω μου.
— (Η ηχογράφηση ξεκινάει και κάνω την εκφώνηση): Δευτέρα 13 Νοεμβρίου 2017, συνέντευξη με τον ηθοποιό Γιώργο Κωνσταντίνου για τη LiFO...
(με κόβει απότομα) Καταρχάς, τη LiFO τη διαβάζω. Δεν είναι που έχει ασχοληθεί μαζί μου στο παρελθόν, αλλά μου αρέσει πολύ η ροή των θεμάτων στο site, παρακολουθώ από κει ειδήσεις και επικαιρότητα.
— Χαίρομαι. Αναρωτιέμαι, τώρα, αν είναι σημαντικό για εσάς να δίνετε συνέντευξη μέσα σ' ένα θέατρο.
Όχι, για μένα δεν είναι σημαντικός ο χώρος. Εξαρτάται πάνω απ' όλα τι από το τι θα με ρωτήσετε...
— Πολλά και διάφορα, ξεκινώντας από το ότι μεγαλώσατε στην περιτριγυρισμένη από οίκους ανοχής πλατεία Βάθη.
Ήταν κυριολεκτικά στη μέση το σπίτι μας. Υπήρχαν κι άλλα σπίτια οικογενειακά βέβαια, αλλά οι οίκοι ανοχής ήταν πραγματικά πάρα πολλοί. Μιλάμε για τα παιδικά μου χρόνια, το '46, το '47, το '49, μετά τον πόλεμο. Εκείνο που θυμάμαι είναι ότι ως παιδάκια πηγαίναμε απ' έξω, γιατί όχι μόνο δεν μας άφηναν να μπούμε αλλά μας κυνηγούσαν κιόλας − υπήρχαν 10-12 γυναίκες στο κάθε σπίτι. Οι γυναίκες αυτές ήταν παράξενα ντυμένες, άλλη ναύτης, άλλη φαντάρος, ανάλογα με τα βίτσια που είχε καθένας. Παρακολουθούσαμε ένα περίεργο τσίρκο.
Η περιοχή ήταν άγρια, στα χρόνια του Εμφυλίου γίνονταν οδομαχίες κι εμείς ήμασταν πάλι στη μέση και κινδυνεύαμε από αδέσποτες σφαίρες. Έχω περίεργες αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο, που ήταν δύσκολη και ρομαντική παράλληλα.
— Σας στιγμάτισε όλη αυτή η εμπόλεμη, να την πω, κατάσταση που βιώσατε;
Πέρασα πάρα πολλά, είδα πολλούς σκοτωμένους, γιατί η μητέρα μου κι εγώ τρέχαμε με τα μπουλούκια και βρεθήκαμε σε αντιμαχόμενες πόλεις. Αυτό που με σημάδεψε ως θετική ανάμνηση είναι που όταν ειρήνεψε ο κόσμος γεμίσαμε σινεμά θερινά. Ένα λεγόταν «Δελφοί» θυμάμαι, ένα άλλο «Αλκαζάρ» στον σταθμό Λαρίσης και πηγαίναμε από το απόγευμα για να πιάσουμε θέσεις. Εκεί πρωτογνωρίσαμε το κέντημα του έρωτα, του παιδιού που ήθελε αγάπη, έρωτα, σχέση, χωρίς κάτι πονηρό ή σεξουαλικό. Όπως ακριβώς το περιέγραψε ο Κηλαηδόνης, «μ' αγιόκλημα και γιασεμιά», ήταν μια πολύ ρομαντική εποχή.
— Κατάγεστε από μεγάλη καλλιτεχνική οικογένεια, κ. Κωνσταντίνου, ο μπαμπάς τενόρος, η μαμά ηθοποιός.
Και οι θείοι μου και οι θείες μου, όλοι τους! Οι γονείς μου ήταν της οπερέτας, φίρμες μεγάλες τα προπολεμικά χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όχι τόσο εδώ! Η ελίτ του ελληνισμού βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια εκείνα τα χρόνια, όπως θα γνωρίζετε. Θα φέρω τώρα ένα παράδειγμα και θα σας πω ότι οι γονείς μου ήταν κάτι σαν τη Βουγιουκλάκη και τον Παπαμιχαήλ στην Αλεξάνδρεια, τέτοιο σουξέ είχανε. Κι εδώ, βέβαια, είχαν επιτυχία στην οπερέτα, αλλά εγώ έζησα την κατάπτωσή τους μετά την Κατοχή, όταν η οπερέτα πέθανε και η καλλιτεχνία φυτοζωούσε. Αναγκαστήκαμε έτσι να φεύγουμε με τα μπουλούκια για να επιβιώσουμε.
— Μεγάλο σχολείο και τα μπουλούκια.
Μεγάλο δεν θα πει τίποτα! Μας βοήθησαν να γίνουμε άνθρωποι παντός καιρού, μιλώντας για μένα τώρα. Έχοντας δηλαδή την εμπειρία αυτής της προηγούμενης ζωής, όταν αργότερα ήρθαν οι οικονομικές ζημιές και κάποια προβλήματα, εγώ τουλάχιστον άντεξα.
— Το '62 παίξατε στο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» δίπλα στη μελαχρινή Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Είχαμε κάνει περιοδεία με την Αλίκη κι εκείνη με επέλεξε. Δεν θυμάμαι κιόλας, παρόλο που έχω πολύ καλό μνημονικό. Με θυμάμαι από δύο ετών!
— Υπάρχει άνθρωπος που θυμάται τον εαυτό του δύο ετών;
Ναι, ναι, με έπιαναν οι δικοί μου, με σήκωναν ψηλά και με ανέβαζαν με φόρα προς το φως, ώωπα, μέχρι να με ξαναπιάσουν. Θυμάμαι και πως αναγνώρισα τη μάνα μου για πρώτη φορά, δύο-τριών ετών θα 'μουν, με τα πιτζαμάκια μου. Είχε γυρίσει από τουρνέ και μου λέει «ποιος ήρθε, ποιος ήρθε;», κι εγώ κάνω «μαμ - μαμ – μαμ». Σκεφτείτε ότι δεν μίλαγα καλά ακόμα.
— Ας αφήσουμε τότε τη Βουγιουκλάκη, με τόσο δυνατή μνήμη που έχετε, κι ας πούμε κάτι άλλο. Η μνήμη δεν πονάει;
Πολύ... Πολλές φορές, ναι. Έτσι, διαχώρισα τις μνήμες μου από τη ζωή μου.
— Πώς το πετύχατε αυτό;
Εάν έμενα στο παρελθόν και σε ό,τι πέρασα, διότι πέρασα πάρα πολλά που δεν μπορεί να τα φανταστεί κανείς, εάν ακόμα ζούσα το παρελθόν έντονα στο μυαλό μου, πιθανώς να ήμουν σήμερα ένας άνθρωπος πεταμένος μέσα σε μια μαύρη κατάθλιψη με εφιάλτες και αναμνήσεις-βασανιστήρια.
— Τόσο πολύ, κ. Κωνσταντίνου;
Τι να σας πω; Ήταν πολύ άσχημη η ζωή μου, τα παιδικά μου χρόνια. Τις αναμνήσεις τις έβαλα στην άκρη σαν μια παλιά φωτογραφία και γι' αυτό σήμερα δεν με πονάνε, δεν με κεντρίζουν. Όσες με κινητοποιούν συναισθηματικά ακόμα τις εξετάζω πρώτα και τις επανακαταθέτω, γράφοντας τα δικά μου έργα. Οι ευαισθησίες που είχα τον καιρό εκείνο με βοήθησαν πάρα πολύ αργότερα.
— Θεωρείτε τον εαυτό σας δυνατό;
Υπήρξα πάρα πολύ δυνατός στον αγώνα μου για τη ζωή. Δεν υπήρξα δυνατός συναισθηματικά, λύγιζα πάρα πολύ εύκολα. Δεν είχα μίση, ζήλιες, πάθη, δεν τα ήθελα αυτά τα πράγματα.
— Ο ιδανικός τρόπος να ζει κανείς.
Ως ένα σημείο, γιατί μετά υποφέρεις. Σε εκμεταλλεύονται, σε πατάνε, σε ξεκοιλιάζουν. Δεν κρατούσα κακές αντιστάσεις. Τα έβαζα στο περιθώριο όλα αυτά. «Μα, σου έκανε κακό» μου λέγανε, «δεν με ενδιαφέρει» απαντούσα.
— Θα ήταν ψυχοφθόρο.
Ακριβώς και είμαι ήδη αρκετά μεγάλος − γι' αυτό και επέζησα. Λοιπόν; Αν τα κράταγα όλα αυτά, αν υπολόγιζα τους ανθρώπους που μου έκαναν πολύ κακό υπό την έννοια της αντιζηλίας, τι θα ήμουν; Ένας χτικιάρης, ρημαγμένος τελείως, θα είχα σαπίσει! Τα άφησα πίσω μου.
— Σας βοήθησε σ' αυτό η δημοφιλία σας και η αγάπη του κόσμου;
Πιθανώς, αυτό δεν το 'χω πολυεξετάσει, αλλά ήμουν έτσι ως χαρακτήρας. Έμοιασα πάρα πολύ της μητέρας μου. Άνθρωποι που της είχαν κάνει πολύ μεγάλο κακό, όταν βρεθήκανε σε μεγάλη ανάγκη, εκείνη πήγαινε και τους τάιζε. Με θυμάμαι έφηβο, 17 ετών, να μου φαίνεται παράξενο, να της λέω «μα, καλά, βοηθάς αυτόν που σου έκανε έγκλημα;» και μου απαντούσε «δεν πειράζει, είναι συγγενής μου».
— Ήσασταν λίγο το μοντέλο του αγοριού του προσκολλημένου στη μάνα.
Μα, μ' αυτήν έζησα ολόκληρη τη ζωή μου. Πατέρα δεν έζησα. Έφυγε όταν ήμουν έξι μηνών.
— Πέθανε, εννοείτε;
Όχι, έφυγε για να κάνει τη ζωή του. Μετά τον γνώρισα και τον βοήθησα όσο μπορούσα...
— Ήταν συντριβή μεγάλη ο θάνατος της μητέρας σας;
Δεν ήταν συντριβή, ήταν κι ένας δικός μου θάνατος. Κόντεψα να πεθάνω. Όχι κόντεψα, επιθυμούσα να πεθάνω. Ήμασταν τόσο δεμένοι με τον ομφάλιο λώρο που μου ήρθε καταπέλτης, έχασα τον κόσμο. Δεν νοούσα να ζήσω μετά απ' αυτό!
— Από πού αντλήσατε δύναμη γι' αυτό το βαρύτατο πένθος;
Θα σας πω ένα περιστατικό, γιατί αξίζει να ειπωθεί. Μέσα στον πόνο μου είδα σε όνειρο τη μάνα μου, ότι ήταν στο κρεβάτι μου αλυσοδεμένη μαζί μου. Γύρισε, μου έριξε ένα γλυκό, στενόχωρο βλέμμα κι έσκυψε και μου φίλησε το πόδι, το γόνατο. Τελείωσε το όνειρο, λοιπόν, αυτό ήταν.
Πήγαινα κάθε μέρα στο νεκροταφείο, πόναγα, πόναγα. Ήταν χειμώνας. Το καλοκαίρι πήγα στη Θεσσαλονίκη, είχα μια ξαδέρφη παντρεμένη εκεί, η οποία αγαπούσε πολύ τη θεία της, τη μάνα μου. Μ' αγκάλιαζε, «χάσαμε τη θεία» μου έλεγε. Μια μέρα μου κάνει: «Ξέρεις, μαζευόμαστε και κάνουμε τραπεζάκι και καλούμε τα πνεύματα». «Σιγά τώρα, ανοησίες» έλεγα εγώ. Την άλλη μέρα έρχεται και μου λέει: «Καλέσαμε τη θεία και ξέρεις τι μου είπε; Ότι την κρατάς αλυσοδεμένη εδώ!». Έπαθα τέτοιο σοκ, τρελάθηκα.
— Το «αλυσοδεμένη» ακούγεται και ως μια τυχαία φράση για τον άρρηκτο δεσμό σας.
Ναι, αλλά εγώ την ίδια στιγμή ένιωσα σαν να έσπασε κάτι μέσα μου, σαν να κόπηκε. Ένιωθα πια τη μάνα μου σαν μια γλυκιά ανάμνηση. Όταν ξαναπήγα στο νεκροταφείο, δεν πόναγα τόσο.
— Όμορφο αυτό. Πιστεύετε στη μεταφυσική;
Πάρα πολύ, γιατί έχω δει πράγματα. Έχω δει προφητικά όνειρα που δεν τα πιστεύει κανείς. Μπορεί να ήταν συμπτώσεις, αλλά τόσο σοβαρές πια; Τέλος πάντων, μην τα λέμε τώρα όλα αυτά.
— Αγωνιστήκατε για την ισορροπία μεταξύ καλλιτεχνικής και προσωπικής ζωής;
Προσπάθησα να κάνω μια ενδιαφέρουσα ζωή χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς... (δυσφορεί) Αυτό μου έκανε και καλό και κακό. Καλό ψυχολογικά, κακό όμως σε πιο βαθιά θέματα της ζωής. Πιστεύω πως ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτος. Εγώ, όμως, όπως και πολλά παιδιά της γενιάς μου τότε είχαμε καταπιεστεί τόσο πολύ μέσα απ' τη ζωή μας, τους πολέμους, τους εμφυλίους, τα οικογενειακά του ο καθένας, ώστε αυτό μας έκανε να αναζητήσουμε τη ζωή με όλες τις μορφές της. Αφήσαμε έτσι τα πάντα ανεξέλεγκτα και η στέρηση μας βγήκε ανάποδα. Θέλαμε τα πάντα, αλλά τα πάντα κοστίζουν κι επειδή ακριβώς κοστίζουν, σημαίνει πως δεν ελέγχεις την κατάσταση. Οποιοδήποτε κόμπλεξ υπήρχε απ' τη μικρή ηλικία βγήκε στην επιφάνεια. Κι εδώ εννοώ να γίνεσαι ένας άνθρωπος που να μη δίνει σημασία ούτε στα χρήματα ούτε σε τίποτα, μόνο και μόνο για να ξεσπάσει την καταπίεση που είχε βιώσει.
— Πόσες ταινίες έχετε κάνει; Σίγουρα όχι πολλές.
Θα 'ναι δεκαεφτά το πολύ.
— Όπως μου το 'χε πει η συνάδελφός σας, η Χλόη Λιάσκου. Απ' τις πολλές επαναπροβολές, ο κόσμος νομίζει πως κάνατε τουλάχιστον πενήντα.
Ναι, με τη διαφορά ότι εγώ είχα την τύχη να παίξω σε πολύ καλές ταινίες, οι οποίες μετρήσανε πολύ μετά. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα τότε, υπήρχε ένας τυποποιημένος κινηματογράφος, τυποποιημένοι άνθρωποι: ο Βουτσάς ήταν ο Βουτσάς, ο Βέγγος ήταν ο Βέγγος, αλλά εγώ δεν ήμουν ο Κωνσταντίνου! Ήμουν ο Κωνσταντίνου του Αντωνάκη, ο Κωνσταντίνου του «Ξύπνα Βασίλη», ο Κωνσταντίνου του «Καλώς ήλθε το δολάριο» και ο κόσμος δεν μπορούσε να ταυτιστεί μαζί μου. Έλεγε ο άλλος με τους φίλους του ή την κοπέλα του: «Πάμε να δούμε τον Βέγγο που τρέχει».
Μια κουβέντα που μου 'χε πει ο Βουτσάς τη λέω συνέχεια, όλα τα χρόνια: «Αν δεν τυποποιηθείς, χάθηκες!». «Αν τυποποιηθώ, καλύτερα να μην είμαι ηθοποιός» του απάντησα, έχοντας βγει και από το Θέατρο Τέχνης. Το ότι δεν τυποποιήθηκα, όμως, τον καιρό εκείνο το πλήρωσα! Σταμάτησαν οι κινηματογραφιστές να με θέλουν, αφού δεν έφερνα τα εισιτήρια των τυποποιημένων.
— Για ποια περίοδο μιλάτε ακριβώς;
Από το '60 μέχρι το '70.
— Μα, τότε κάνατε και τις καλύτερες ταινίες σας.
Γι' αυτές λέω, που έμειναν κλασικές, αλλά έκανα άλλον τύπο κάθε φορά, ενώ το κοινό ήθελε μόνο έναν, τον ίδιο. Ήθελε μονίμως τον ψηλό κουτό από μένα.
— Πάντως, εμένα μου άρεσε πολύ και το «Γέλιο βγήκε από τον Παράδεισο» που είχατε κάνει με τη Νέζερ, τον Παπαγιαννόπουλο και την Γκιζέλα Ντάλι. Θεία κωμωδία!
Κι όμως, ξέρετε ποιο έκανε τεράστια επιτυχία στη νεολαία; Το «The Κόπανοι»! Ήταν η τελευταία ταινία μου σε δική μου σκηνοθεσία. Πήγαινα Θεσσαλονίκη και ούρλιαζαν οι φοιτητές: «The Κόπανοι, The Κόπανοι»! Με έφεραν στο σημείο να ζητήσω από τους παραγωγούς να κάνουμε το Νο 2 ως πολύ καλτ ταινία. Δεν το έχετε δει;
— Το θυμάμαι ως παιδί που παιζόταν το τρέιλερ από την κρατική τηλεόραση.
Ακόμα παίζεται από την τηλεόραση, αν δεν το έχετε δει ήδη στο Διαδίκτυο. Τεράστια επιτυχία ήταν αυτή. Ατάκες ακούγονταν στον δρόμο. Με χαροποιεί πολύ όλο αυτό, αλλά εκείνο που δεν με χαροποιεί είναι που κανένας παραγωγός δεν το πίστεψε για να μου πει «έλα να κάνουμε το Νο 2». Λάθος ήταν! Πιστεύω ότι θα δούλευε πάρα πολύ και θα το έβλεπε όλη η νεολαία. Πληγώθηκα απ' αυτό, δεν σας κρύβω.
— Έχετε τόση ευαισθησία, κ. Κωνσταντίνου, όση μου βγάζετε τώρα;
Φοβάμαι πως αν δεν ήμουν ευαίσθητος άνθρωπος, δεν θα μπορούσα να είμαι αυτό που λένε καλός ηθοποιός. Δεν γίνεται, ο καλλιτέχνης, ο ηθοποιός πρέπει να 'χει ευαισθησία και φαντασία κι εγώ αυτά τα δύο τα είχα στον υπέρτατο βαθμό. Ως παιδί, με θυμάμαι να με φωνάζουν για να διηγούμαι φανταστικές ιστορίες στα άλλα παιδιά. Τα οποία παιδιά, λόγω έλλειψης μόρφωσης, αν θέλετε, με αντιμετώπιζαν κάπως με ευλάβεια και μου κόλλησαν το παρατσούκλι «Ο Φαντασίας». Με βοήθησε πολύ αυτό στη μετέπειτα συγγραφή των έργων μου, ακόμα και στο παίξιμό μου.
— Δουλέψατε με τον Τζαβέλλα και τον Δαλιανίδη. Αν σας ζητήσω να μου πείτε κοινά στοιχεία και διαφορές τους;
Ο Δαλιανίδης ήταν ένας πολύ έξυπνος, επιτήδειος, διαβολικός σκηνοθέτης. Ήξερε καλά πώς να φέρνει τα πράγματα εκεί όπου άρεσε στον κόσμο. Ο Τζαβέλλας, απ' την άλλη, ήταν ένας άνθρωπος με τρομερές ευαισθησίες κι ένας σκηνοθέτης προικισμένος και ως συγγραφέας. Ήταν ένας λογοτέχνης. Ο Τζαβέλλας δηλαδή δημιουργούσε, ο Δαλιανίδης έφτιαχνε. Σπουδαίοι και οι δύο στη θέση αυτή.
— Όταν βλέπετε το «Η δε γυνή να φοβάται τον άνδρα»...
(με κόβει απότομα) Δεν τα βλέπω!
— Αν το πετύχετε στην τηλεόραση, λέω.
Εντάξει, τα 'χω δει τόσες χιλιάδες φορές, το πολύ-πολύ να δω λίγο.
— Σας συγκινούν οι μορφές των ανθρώπων που χάθηκαν; Η Γώγου, ο Δούκας, η Διαμαντίδου, ο Ξενίδης;
Αυτοί είναι μόνο που έχουν χαθεί; (γελάει) Τόσοι χάθηκαν! Βλέπω μια ταινία όπου παίζουν πέντε κι έχουν χαθεί και οι πέντε. Το θεωρώ ένα συνηθισμένο, φυσικό πράγμα.
— Την απώλεια εννοείτε;
Έχω πολύ καλή σχέση με τη φύση και το φαινόμενό της, μ' αυτό το οποίο θα έρθει και κάποια στιγμή θα φύγει.
— Θα μπορούσατε να γίνετε μουσικός;
Ναι!
— Έχει μια μουσικότητα το παίξιμό σας.
Όχι μόνο μουσικότητα − θα μπορούσα να είμαι κι ένας πολύ καλός τραγουδιστής. Δεν τα καλλιέργησα όλα αυτά, ασχολήθηκα με τη φωνή μου στο ωδείο, αλλά δεν προχώρησα. Μου άρεσε η υποκριτική, καθώς από παιδί έγραφα κείμενα, εργάκια και γύριζα με ερασιτεχνικούς θιάσους. Είχα άριστη σχέση με το θέατρο.
— Τραγουδήσατε όμως σε πρώτη εκτέλεση Μάνο Χατζιδάκι, το «Ένα γαλάζιο φόρεμα» από το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα». Τι θυμάστε από την ηχογράφηση;
Ο Χατζιδάκις ήταν ένα θείο και εμπνευσμένο πλάσμα, ένας σπουδαίος καλλιτέχνης! Τον έζησα πολύ στο Θέατρο Τέχνης. Τον περιμέναμε πολλές φορές να έρθει να παίξει στο πιάνο τις μελωδίες που θα μαθαίναμε σε έργα όπως «Ο κύκλος με την κιμωλία», αλλά εκείνος δεν ερχόταν. Κουραζόταν και ξενύχταγε πολύ και μας έστελνε ο Κουν να πάμε να τον ξυπνήσουμε. Πηγαίναμε εκεί, μας άνοιγε η μητέρα του, τον σηκώναμε όρθιο και τον πλέναμε και δεν μπορούσε να συνέλθει ο καημένος. Είχε την ευχέρεια, όμως, να γράψει ένα αριστούργημα μέσα στο ταξί που θα τον πήγαινε από το σπίτι του στο θέατρο. Απίστευτος! Έγραψε αυτό το τραγούδι για μένα στο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», αλλά δεν πήγε καλά το έργο. Κάποιος, λοιπόν, πρωταγωνιστής μεγάλος του καιρού εκείνου είπε: «Να φύγει το τραγούδι αυτό απ' τη μέση» κ.λπ.
— Δεν θέλετε να πείτε το όνομά του...
Όχι, δεν το λέω. Επέμεινε πολύ ο Χατζιδάκις να μπει, δεν θυμάμαι και τι ακριβώς έγινε, γιατί κατέβηκε πολύ γρήγορα το έργο, αλλά συνέβη κάτι άλλο λίγο αργότερα. Με πήρε σε συναυλία του για να πω μόνο αυτό το τραγούδι! Έχω και φωτογραφία μαζί του, είμαι με ένα παπιγιόν θυμάμαι, όπως βγήκα και τραγούδησα το «Ένα γαλάζιο φόρεμα».
— Ήταν μεγάλο συνταξίδεμα το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», από τη Βουγιουκλάκη και τον Χατζιδάκι μέχρι τον Εγγονόπουλο.
Ναι, αλλά δεν πήγε καθόλου κι αμέσως μετά ανεβάσαμε το «Προφιτερόλ». Εκεί έγινα πρωταγωνιστής κι έγινε ο χαμός! Η Αλίκη γύρισε το «Χτυποκάρδια στα θρανία» και μου έδωσε ο Σακελλάριος τον ρόλο με το προφιτερόλ. Μεγάλος χαμός!
— Ένα έργο που δεν πηγαίνει καλά σημαίνει ότι είναι καλλιτεχνικά υποδεέστερο ενός άλλου που σκίζει;
Όχι, έχει να κάνει μ' αυτό που λέγαμε πριν, την εποχή που ο κόσμος τυποποιούσε τους ηθοποιούς, αρχής γενομένης απ' την Αλίκη. Η Αλίκη ήταν η μαθήτρια, ήθελε να κάνει τη μαθήτρια και το αφελέστατο κοριτσάκι που του συμβαίνουν οι έρωτες. Όταν ξαφνικά βγήκε να κάνει την Κλεοπάτρα δεν άρεσε στον κόσμο. Έχασε τον μπούσουλα, όπως τον έχασα κι εγώ. Όταν της φορέσαμε πάλι την ποδιά, δεν είχαμε πού να βάλουμε τον κόσμο!
Τώρα που μου το ρωτήσατε, όμως, ακόμα δεν το έχω ξεκαθαρίσει παρά τα 55-56 χρόνια που έχω στο θέατρο: δεν ξέρω τι συμβαίνει κι ένα έργο πάει ή δεν πάει. Έχει να κάνει με τη νοοτροπία του, με τον κόσμο; Υπάρχουν έργα που είναι πραγματικά καλά και δεν τσουλάνε, όπως ο «Αμπιγιέρ» που έπαιξα εγώ. Ήταν μια πολύ ωραία παράσταση, δημιουργία δική μου, που πήρε ύμνους. Δεν κύλησε, δεν συνάντησε ποτέ το μεγάλο κοινό.
— Το «Ξύπνα Βασίλη» του Ψαθά που κάνατε με τον Δαλιανίδη ήταν ένα έργο τολμηρό για το πλαίσιο της εποχής; Μιλούσε καθαρά για αναρχικούς, αριστερούς και δεξιούς.
Όχι, γιατί, αν και χούντα, τα πράγματα ήταν ακόμα ρευστά. Ο κόσμος κατέβαινε στον δρόμο για να πει του βασιλιά να φύγει, οπότε μέσα σ' αυτό το πλαίσιο μπορούσες να παίξεις σε οποιοδήποτε θέμα. Το αστείο ήταν που μεσούσης της χούντας είχα ανεβάσει ένα άλλο έργο, για το οποίο είχαμε φέρει μέχρι και αμερικανικές αστυνομικές στολές από την Αμερική, αλλά δεν πήγε καθόλου καλά!
Πάνω στην απελπισία μου βρίσκω τον Σακελλάριο και του λέω: «Τι μπορείς να κάνεις;». Μου λέει: «Θα σου γράψω εγώ ένα έργο» και κάθεται και μου φτιάχνει τον «Μανωλάκη τον βομβιστή». Ήταν ανιψιός μου, υποτίθεται, αλλά δεν ήταν βομβιστής τελικά, μόνο ένας κοινός απατεώνας κλέφτης. Έτσι πέρασε τη λογοκρισία κι έγινε το έλα να δεις!
— Αντιμετωπίσατε προβλήματα με τη χούντα λόγω της δουλειάς σας;
Καθόλου! Εμένα προσωπικά δεν με ενόχλησαν καθόλου. Ακόμα κι όταν επιστράτευαν ηθοποιούς και τραγουδιστές για εμφανίσεις στα στρατόπεδα, εμένα δεν με ενόχλησαν, και ευτυχώς δηλαδή.
— Κάνατε και πολλή τηλεόραση, κ. Κωνσταντίνου. Μια περίοδο είχατε την πρωτοκαθεδρία, θα λέγαμε.
Κοιτάξτε, έχω παίξει όλα τα είδη, δεν θα μπορούσα να κάνω προχειρότητες στην τηλεόραση. Άλλα για επιβίωση και άλλα γιατί τα γούσταρα. Έχω κάνει μεγάλες επιτυχίες και στα μεν και στα δε. Δεν μου το χρέωσε ο κόσμος αυτό, ότι έφυγα από την καραεπιθεώρηση, να την πω έτσι, για να κάνω τον «Αμπιγιέρ». Δεν υπήρχε αυτή η διάσταση. Είχα πάντα ένα ρητό: «Δεν έχει σημασία τι παίζεις αλλά πώς το παίζεις». Ακόμα και στη χειρότερη περίπτωση ενός έργου σημασία έχει πόσο εσύ σέβεσαι το κοινό και το αντιμετωπίζεις σοβαρά. Αυτό με ακολούθησε μια ζωή.
— Πώς θα κρίνατε τους νέους ηθοποιούς με τα 56 χρόνια της εμπειρίας σας στο θέαμα;
Οι νέοι ηθοποιοί βρίσκονται με το 'να πόδι μονίμως στην παγίδα της επιτυχίας. Λέγοντας ότι θα κάνουν μια επιτυχία στην τηλεόραση πιστεύουν και ότι έχουν ολοκληρωθεί ως ηθοποιοί. Πιστεύουν ότι θα τους λατρέψει ο κόσμος, μα αυτό είναι η παγίδα! Και η παγίδα αυτή δεν έχει θεμέλια, δεν έχει μπετά, δεν έχει τίποτα. Εμείς χτίσαμε και κάτσαμε πάνω σ' αυτά που λέγονται αγάπη για το θέατρο, σπουδή προερχόμενη από το Θέατρο Τέχνης βέβαια.
— Σε ποια περιοχή ζείτε;
Τώρα; Στο Μαρούσι.
— Εσείς, ένας άνθρωπος της πλατείας Βάθη, του κέντρου;
Έχω ζήσει χρόνια στο κέντρο, Αριστοτέλους, Πανόρμου, όλα τα χρόνια μου στο κέντρο τα έζησα. Μετά πήγα στην Κηφισιά και απ' την Κηφισιά κατέβηκα στο Μαρούσι. Α, έχω μείνει και στο Χαλάνδρι για λίγο − αυτά ήταν τα τρία μέρη εκτός Αθήνας όπου έζησα.
— Σας άρεσαν τότε οι μετακινήσεις στο κέντρο;
Τον καιρό εκείνο ήταν πάρα πολύ ωραία! Υπήρχε η Κυψέλη, υπήρχε η πλατεία Βικτωρίας, καθόσουν να φας το παγωτό σου με την παρέα σου, ηθοποιούς συναδέλφους, συγγραφείς, σκηνοθέτες. Υπήρχαν ταβέρνες, στέκια όπου μαζευόμασταν. Τώρα πια δε θέλω ούτε να τη σκέφτομαι την Αθήνα.
— Λόγω της υποβάθμισης του κέντρου;
Όχι, τώρα πια αποζητώ την ησυχία και να 'μαι αποτραβηγμένος απ' όλο αυτό που συμβαίνει.
— Έχει να κάνει και με τα χρόνια που έχουν περάσει;
Αν ήμουν στην Αθήνα, δεν θα ήξερα πού να πάω. Στην πλατεία Βικτωρίας, στην Κυψέλη; Δεν υπάρχει τίποτε απ' αυτά! Έχουν διαλυθεί όλα. Να πάω στο Κολωνάκι, ας πούμε, που ποτέ δεν μου άρεσε;
— Πείτε μου ένα κομβικό πρόσωπο στη ζωή σας.
Τι εννοείτε «κομβικό»;
— Έναν σημαντικό άνθρωπο, τον πιο σημαντικό.
(σκέφτεται) Δεν αξιολογώ τους ανθρώπους ως σημαντικούς, ως ανθρώπους τους αξιολογώ. Ο πιο σημαντικός άνθρωπος για μένα ήταν η μητέρα μου, ένας άνθρωπος-άγγελος, πάρα πολύ καλή. Από κει και μετά, γνώρισα πολλούς σημαντικούς, οι οποίοι για μένα ήταν απλοί άνθρωποι, όπως ήμουν κι εγώ. (Με κοιτάζει πολύ σοβαρά) Εσείς τι νομίζετε δηλαδή, ότι με έχω για πολύ σημαντικό; Μακριά από μένα αυτά! Είμαι ένας άνθρωπος απλός, όπως είναι όλοι οι άλλοι, και δεν μπορεί κανένας να γελάσει μ' αυτό που λέω γιατί θα πρέπει να αποδείξει το αντίθετο. Ποτέ δεν καβάλησα καλάμια, ποτέ δεν είπα «εγώ είμαι», ποτέ δεν δημιούργησα πρόβλημα σε καμία παράσταση, σε κανένα θέατρο. Κι αυτό δεν σημαίνει ότι ήμουν χαμηλών τόνων αλλά ότι είχα τα πιστεύω μου.
— Μάλιστα. Να που σήμερα βρισκόμαστε στο θέατρο «Ακροπόλ», όπου συμμετέχετε στην παράσταση «Τσάρλι Τσάπλιν».
Μια σπουδαία θεαματική παράσταση που έχει κάνει ο φίλος μου, ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας, με τον Θανάση Τσαλταμπάση. Είμαστε τυχεροί που παίζουμε μαζί του, γιατί αν τον δεις, νομίζεις πως είναι ο δίδυμος αδερφός του Τσάρλι Τσάπλιν! Το έχετε δει το έργο;
— Όχι, ακόμα δεν το 'χω δει.
Να έρθετε οπωσδήποτε.
— Εντάξει. Μιλήστε μου για τη δική σας συμμετοχή.
Εγώ κάνω τον Χούβερ, ένα μάλλον επικίνδυνο άτομο που κυνηγάει τον Τσάρλι Τσάπλιν, μέχρι που τον εξοντώνει. Τον θεωρεί ανατρεπτικό, κομμουνιστή κ.λπ. Μ' αρέσει ο ρόλος, με ιντριγκάρει, γιατί δεν θυμάμαι να έχω υποδυθεί ένα τόσο επικίνδυνο πρόσωπο. Η επικινδυνότητά του έγκειται στο ότι ναι μεν κυνήγησε τους κομμουνιστές, αλλά το έκανε χάριν του έθνους. Ουσιαστικά ήταν πατριώτης ο Χούβερ, παρόλο που η Ιστορία τον έκρινε άσχημα.
— Πατριώτης ή εθνικιστής;
Το εθνικιστής, δεν ήταν κακό στην περίπτωσή του, αφού πίστευε ότι για το καλό του έθνους κυνηγούσε τους ανθρώπους. Διότι στο τέλος του έργου, στο τέλος της παρουσίας μου, γυρίζω και λέω: «Έπρεπε να κάνω το καθήκον μου. Όλη μου τη ζωή αυτό έκανα, ας με κρίνει η Ιστορία για τις πράξεις μου» − έτσι τελειώνει η παράσταση! Αυτός έτσι νόμιζε, σωστά ή λάθος, χωρίς να έχει προσωπικά με κανέναν. Θεωρούσε εχθρούς του έθνους του τους κομμουνιστές, τους μαύρους.
— Και ο Χίτλερ ωστόσο για το καλό του έθνους του αφάνισε τους Εβραίους και όχι μόνο...
Όχι, όχι, δεν είναι το ίδιο, δεν μιλάμε για γενοκτονίες. Μιλάμε για την εμμονή ενός ανθρώπου, την οποία δεν είχε μόνο αυτός. Στη συνέχεια, παίρνοντας άδεια από τον ΜακΚάρθι, κυνήγησαν όλους τους κομμουνιστές − θυμάστε τις λίστες του Χόλιγουντ που απαγόρευσαν και στον Τσάρλι Τσάπλιν να ξαναμπεί στην Αμερική. Αυτοί προστάτευαν το έθνος κατά τη δική τους άποψη. Ο Χίτλερ, καταρχάς, είχε κατακτητικές τάσεις, δεν ήθελε να σώσει την ανθρωπότητα ούτε τη Γερμανία. Πώς θα έσωζε τη Γερμανία; Ισοπεδώνοντας την Πολωνία και τη Γαλλία;
— Σας έχω τώρα δίπλα μου και γνωρίζοντας την ηλικία σας δεν μπορώ να μη σχολιάσω πόσο νεότερος μοιάζετε. Φοράτε τα τζιν σας, έχετε γρήγορη κινησιολογία. Πώς τα καταφέρνετε;
(χαμογελάει) Είναι θέμα μυαλού, είναι θέμα αυτού που λένε «μπορώ». Όταν πεις «μπορώ» φεύγουν όλοι οι πονοκέφαλοι, όλοι οι πόνοι απ' τα αρθριτικά, όλη η βαριεστημάρα, όλη η κομμάρα. Όταν το μυαλό μου είναι σε εγρήγορση και λέω «μπορώ το ένα ή το άλλο», έχω πειστεί πια κι εγώ ο ίδιος! Αυτό πιστεύω ότι είναι. Ο άνθρωπος καταβάλλει τον εαυτό του όταν λέει «γέρασα» ή «δεν έχω όρεξη να κουνηθώ». Εγώ δεν το καταλαβαίνω αυτό. Ποτέ δεν το κατάλαβα στη ζωή μου! Έκανα πειράματα σκαρφαλώνοντας σ' έναν βράχο κι έλεγα «μπορώ», ένιωθα ότι μπορούσα να το κάνω.
— Είναι και θέμα κυττάρου όμως.
Το πιστεύω απόλυτα αυτό! Έχω πάρει από τον πατέρα μου. Ήταν πολύ δυνατός ως φύση, ως κατασκευή και σίγουρα έχω πάρει ένα κομμάτι του.
— Καριέρα ή οικογένεια;
Αυτό δεν θα ήθελα να το σχολιάσω.
— Δεκτό. Θα μπορούσατε να ζήσετε στο εξής χωρίς θέατρο;
Όχι. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να μην κάνει τίποτα γύρω απ' το θέατρο. Ακόμα κι όταν έχω ελεύθερο χρόνο, γράφω. Σκέφτομαι συχνά πως όταν δεν θα μπορώ να πάρω τα πόδια μου, που δεν το πιστεύω όσο λέω «μπορώ», θ' ασχοληθώ με το γράψιμο.
— Στο χέρι ή στο κομπιούτερ;
Στο κομπιούτερ! Είχα γράψει κι ένα θεατρικό έργο, το «Άρλεκιν», εξαιρετικό, για τον Καρακατσάνη, όταν συνεργαζόμασταν και είχε ξετρελαθεί ο καημένος. Έλεγε «θέλω αυτό να είναι το κύκνειο άσμα μου», αλλά δεν πρόλαβε, πέθανε. Ίσως πρώτη φορά μιλάω σ' εσάς για τον εαυτό μου έτσι, αλλά μου έχει κάνει εντύπωση πως τα θεατρικά μου, ενώ έχουν ακουστεί, δεν τα 'χει πάρει κανείς.
— Ένας σκηνοθέτης για να τα ανεβάσει, εννοείτε.
Ναι, αυτό. Ίσως επειδή είμαι απ' τους ανθρώπους που δεν τα κυνηγούσαν τα πράγματα, δεν πρόβαλλα πολύ τη δουλειά μου.
— Πηγαίνετε θέατρο, βλέπετε σινεμά;
Σινεμά όχι πια, θέατρο πηγαίνω συνέχεια. Και τώρα που παίζω μόνο κάθε Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη θα 'χω όλο τον χρόνο να πάω σε άλλες παραστάσεις.
— Πώς θα ήσασταν αν δίναμε ραντεβού για μια επόμενη συνέντευξη σε μια δεκαετία από τώρα;
Θα ήθελα να είμαι ο ίδιος (γελάει). Αν το μυαλό μου μπορεί να κάνει τα ίδια πράγματα με τώρα, θα είμαι εντάξει.
— (Μια κοπέλα από το θέατρο μας λέει ευγενικά να τελειώνουμε, γιατί πρέπει να ανοίξουν οι πόρτες). Κύριε Κωνσταντίνου, η συνέντευξη αυτή διήρκεσε ακριβώς 50 λεπτά, όσο και μια ψυχανάλυση.
Είδατε που καμιά φορά, όταν δεν έχεις πολύ χρόνο, λες πιο σημαντικά πράγματα; Εγώ αυτό κατάλαβα και σας ευχαριστώ!
