Το τελευταίο έργο του Tim Crouch, Death of the author, ήταν ίσως από τα πιο αμφιλεγόμενα της βρετανικής θεατρικής παραγωγής του 2010. Πάρα πολλοί από τους θεατές εγκατέλειψαν στη μέση του έργου, άλλοι έβαλαν τις φωνές, κριτικοί αναγκάστηκαν να γράψουν ολόκληρα άρθρα για να εξηγήσουν ότι δεν ξέρουν πώς ακριβώς νιώθουν.
Κι όμως, οκτώ χρόνια πριν, ο Crouch δεν ήταν παρά ένας άνεργος και άσημος ηθοποιός, που πήγαινε από οντισιόν σε οντισιόν. Όλα αυτά άλλαξαν όταν έγραψε κι έπαιξε ο ίδιος στο έργο του, Μy Αrm, την ιστορία ενός παιδιού που έβαλε το χέρι του πάνω από το κεφάλι του στα δέκα του και δεν το ξανακατέβασε, έργο αλληγορικό, με την ιστορία μιας χειρονομίας να στιγματίζει μια ολόκληρη ζωή. Το έργο γνώρισε αναπάντεχη επιτυχία και οδήγησε στο δεύτερο, εξίσου πειραματικό έργο, Αn oak tree. Ένας πατέρας χάνει την κόρη του σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ο άνδρας που τη σκότωσε είναι υπνωτιστής κι από τη στιγμή που έγινε το δυστύχημα έχασε την ικανότητά του να υπνωτίζει. Ο πατέρας προσφέρεται ως εθελοντής στον υπνωτιστή.
Ο υπνωτιστής είναι ο Tim Crouch. O πατέρας, όμως, είναι ένας διαφορετικός κάθε φορά ηθο- ποιός, ο οποίος δεν έχει ιδέα περί τίνος πρόκειται πριν ανέβει στη σκηνή. (Στο παρελθόν, τον πατέρα έχουν υποδυθεί από άσημοι θεατρικοί ηθοποιοί μέχρι τη Sophie Okonedo, τη Juliet Aubrey και την αφρόκρεμα του βρετανικού θεάτρου). Τα δύο έργα έρχονται στην Ελλάδα για πρώτη φορά και θα παιχτούν στο Bios δύο φορές το καθένα.
Πώς αισθάνεστε που παίζετε απέναντι σε κάποιον που δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάει το έργο; Μπορείτε να μας αποκαλύψετε ποιος θα είναι ο ξένος στην ελληνική παράσταση;
Έχω παίξει το An oak tree 286 φορές με 286 διαφορετικούς ηθοποιούς ανά τον κόσμο. Κάθε φορά συναντάω τον ηθοποιό μια ώρα πριν ξεκινήσει το έργο. Καμιά φορά ξέρω ποιος έρχεται και καμιά φορά όχι. Είμαι ευτυχισμένος όπως και να ‘χει. Δεν έχει σημασία τι εμφάνιση, τι ηλικία έχουν, αν είναι άντρες ή γυναίκες. Η μόνη μου παράκληση είναι ο ηθοποιός να μην έχει διαβάσει ή δει το έργο - πρέπει να ξέρει όσα ξέρει ένας θεατής. Πριν τους γνωρίσω, νιώθω έναν μεγάλο ενθουσιασμό, τον ενθουσιασμό για το άγνωστο. Μέσα στο άγνωστο μπορεί κανείς να βρει σπουδαία πράγματα. Στο πέρασμα του χρόνου έχω μάθει να εμπιστεύομαι το καινούργιο της εμπειρίας και να απολαμβάνω την ανακάλυψη. Το Αn oak tree είναι μια ιστορία για την απώλεια και την τέχνη. Αυτή την ιστορία τη λέει καλύτερα κάποιος που δεν ξέρει το έργο.
Σε αυτήν τη μια ώρα πριν από την παράσταση τι τους λέτε;
Δεν τους διηγούμαι την ιστορία, ούτε τους μιλάω για το έργο. Συναντιόμαστε και πίνουμε νερό ή τσάι, αν και καμιά φορά ζητούν ουίσκι (!). Δουλειά μου είναι να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης σε σύντομο χρονικό διάστημα: σε αυτήν τη μια ώρα τους διαβεβαιώνω ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα κακό την ώρα της παράστασης, ότι δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για να κάνει κανείς κάτι τέτοιο και ότι ο τρόπος που θα παίξουμε οι δυο μας στην παράσταση θα είναι διαφορετικός από όλες τις προηγούμενες φορές. Τους προσκαλώ να εμπιστευτούν το ένστικτό τους, να πούμε μαζί μια ιστορία, να παίξουν μαζί μου και να είναι ηθοποιοί, γνωρίζοντας ότι ο καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά τι σημαίνει το να είσαι ηθοποιός. Κάνουμε πρόβα μιλώντας και να διαβάζοντας λίγο μέσα στον χώρο της παράστασης.
«Ξέρω ότι οι κριτικοί αναζητούν κυρίως το τελικό προϊόν και το "Αn oak tree" δεν ολοκληρώνεται. Ποτέ δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί. Δεν θα είναι ποτέ τέλειο κι αυτό εξάλλου είναι και το θέμα. Αλλά όλο αυτό είναι αντίθετο με την παραδοσιακή πρακτική της κριτικής», γράψατε στην «Guardian». Aνησυχείτε για το τι λένε οι κριτικοί για τη δουλειά σας;
Α, τι τέλεια ερώτηση! Η τέχνη είναι υποκειμενική. Η υποδοχή της αλλάζει από πρόσωπο σε πρόσωπο και από μέρος σε μέρος. Είναι μια ρευστή φόρμα. Το Αn oak tree το τιμάει αυτό, καμία παράσταση δεν είναι ίδια με την προηγούμενη, δεν έχουμε συνεννοηθεί τίποτα από πριν. Οι γραμμές που έχω γράψει λέγονται διαφορετικά σε κάθε παράσταση - μερικές φορές όπως φανταζόμουν ότι θα ειπωθούν, αν και δεν συμβαίνει συχνά κάτι τέτοιο. Και αυτό είναι καλό. Το κοινό αυτής της παράστασης βλέπει τις επιλογές που γίνονται κατά τη διάρκειά της. Δεν βλέπουν ένα έργο που έχει προβαριστεί μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, όπου κάθε απόφαση έχει σχεδιαστεί. To έργο πρέπει να κριθεί όχι βάσει μιας μόνο παράστασης, αλλά βάσει της ιδέας κάθε παράστασης. Για κάποιους κριτικούς αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Πιστεύω σε αυτό που επιχειρεί να κάνει το έργο.
Έχετε παρουσιάσει το «Αn oak tree» σε πολλές χώρες. Τι περιμένετε από το ελληνικό ακροατήριο;
Η Ελλάδα είναι η 17η χώρα στην οποία θα παρουσιάσω αυτό το έργο. Για μένα κάθε παράσταση του έργου είναι διαφορετική, δεν έχει σημασία σε ποια χώρα είμαι. Το έργο γιορτάζει τη διαφορετικότητα. Όσον αφορά τις προσδοκίες μου… τι να πω; Θα τις μάθω επί σκηνής.
Πώς νιώθετε επιστρέφοντας στο έργο σας «My Αrm» οκτώ χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση;
Το My Αrm είναι το πρώτο έργο που έγραψα. Πρωτοπαίχτηκε το 2003 και από τότε παίζεται πού και πού. Με αυτό το έργο βρήκα τη φωνή μου. Αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στη δουλειά μου. Μου αρέσει να επιστρέφω εκεί. Τα λόγια του είναι χτισμένα μέσα μου. Δεν τα ξεχνάω ποτέ. Εμφανίζομαι μπροστά στο ακροατήριο και βγαίνουν αυτόματα. Σαν να επισκέπτομαι έναν παλιό φίλο.
Φανταζόσασταν ποτέ, όταν ήσασταν ένας ηθοποιός που πάλευε να βρει δουλειά, ότι μια μέρα θα γινόσασταν διάσημος θεατρικός συγγραφέας;
Α! Δεν ήξερα ότι είμαι διάσημος θεατρικός συγγραφέας. Για πολλά χρόνια ήμουν ηθοποιός κι ένιωθα ότι οι άνθρωποι που έγραφαν ήταν πολύ πιο έξυπνοι από μένα και είχαν κάποιου είδους μαγικό δώρο από γεννησιμιού τους. Νόμιζα ότι οι συγγραφείς κατείχαν την αλήθεια. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα μπορούσα να γράψω. Μόνο όταν αποφάσισα να παρατήσω το θέατρο -γιατί είχα χάσει τον δρόμο μου- αποφάσισα να κάνω κάτι δικό μου. Είμαι πολύ ευτυχισμένος που αυτή η απόφαση με έφερε εδώ που είμαι σήμερα και που μπορώ να φτιάξω τη δική μου δουλειά. Οπότε, για να απαντήσω την ερώτησή σου, όχι!
σχόλια