Γεννήθηκα στο Αιγάλεω, αλλά από δύο χρονών μετακομίσαμε στη Νέα Φιλαδέλφεια. Εκεί μεγάλωσα, η μεσαία από τρεις αδελφές. Πήγα σε δημόσιο σχολείο, στο Πολυκλαδικό Λύκειο Φιλαδέλφειας, ένα εξαιρετικό σχολείο. Ήθελα από πολύ νωρίς να φύγω από την Αθήνα, έτσι σπούδασα στα Γιάννενα, στο φιλολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής. Μετά μεσολάβησε το Παρίσι, ένα Erasmus που έκανα με το πανεπιστήμιο, το οποίο ήταν για μένα ένα μεγάλο παράθυρο στον κόσμο. Νομίζω πως ήταν ό,τι πιο σωστό έχω κάνει, γιατί εκεί δρομολογήθηκαν πράγματα που δεν τα είχα φανταστεί.
• Η ιστορία με την τέχνη ήταν πάνω στο τραπέζι, αλλά δεν είχα ιδιαίτερα καλλιτεχνικά ερεθίσματα από την οικογένεια. Ο πατέρας μου ήταν οικοδόμος, η μητέρα μου δεν δούλευε, ήμασταν μια λαϊκή οικογένεια. Παρ' όλα αυτά, η μητέρα μου είχε ένα ένστικτο και πάντα μας έδιναν λεφτά, όποτε ζητάγαμε για βιβλία. Όλα ξεκίνησαν μέσω του διαβάσματος, μέσω της λογοτεχνίας κυρίως. Με το θέατρο δεν είχα επαφή. Στην εφηβεία ήρθε το σινεμά, που με βοηθούσε για πάρα πολλά χρόνια, μάλιστα η πρώτη μου σκηνοθετική απόπειρα ήταν μια ταινία μικρού μήκους, «Κλαίνε την ώρα που τα σκοτώνουν», το 2007. Ήταν πολύ ωραία εμπειρία, μου άρεσε η όλη διαδικασία τρομερά. Το θεωρώ πολύ σπουδαία τέχνη το σινεμά, έχει όμως πολλές δυσκολίες: η κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, η αίσθηση ότι πρέπει να ζητάς συνέχεια λεφτά... Δεν μου αρέσει και να περιμένω να γίνουν τα πράγματα. Υπάρχει κάτι στον χαρακτήρα μου που μου λέει ότι από τη στιγμή που δρομολογείται μέσα σου κάτι, πρέπει να βγαίνει. Όχι πως το θέατρο πρέπει να γίνεται πάντα με το τίποτα, αλλά είναι πολύ μικρότερης κλίμακας, τα μπάτζετ στο σινεμά δεν συγκρίνονται, ούτε και το ρίσκο.
• Είμαι από αυτούς που βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο. Βρίσκω την ευτυχία στους ανθρώπους, εκεί την αναζητώ, δεν μπορώ να την αναζητήσω στα λεφτά. Δουλεύω από μικρή, από φοιτήτρια, κι έχω κάνει πάρα πολλές δουλειές, πάνω από σαράντα, οπότε πάντα είχα την αίσθηση ότι δεν θα πεινάσω ποτέ, ότι θα δουλέψω και θα βγάλω λεφτά, οπότε τα λεφτά ήταν πάντα ένα μέσο για μένα, δεν ήταν αυτοσκοπός. Ήμουν και τυχερή σε αυτό το θέμα. Το θέατρο σού δίνει τη δυνατότητα να ζεις στην πραγματικότητα, αλλά να φτιάχνεις και άλλη μία, που είναι κάτι σωτήριο. Γιατί όταν έχεις το έργο και φτιάχνεις μια κατάσταση, μπορεί να ξεχάσεις όλα τα υπόλοιπα.
Διαισθάνομαι ότι αν δεν αλλάξει κάτι σε παγκόσμιο επίπεδο, η κρίση θα είναι πολύ μεγάλη. Για το θέατρο τα πράγματα είναι ακόμα πιο αβέβαια. Πότε θα μπορούμε να ξαναμαζευτούμε και πότε θα μπορεί να μπει ο κόσμος στο θέατρο; Άγνωστο.
• Καλός ηθοποιός είναι ο διαθέσιμος ηθοποιός, ο ανοιχτός, τουλάχιστον με τον τρόπο που δουλεύω εγώ. Αυτός που είναι ανοιχτός να ακούσει, να επικοινωνήσει και με τον σκηνοθέτη αλλά και με τους συναδέλφους του, που δεν έχει προαποφασίσει, που δεν τον ενδιαφέρει τόσο ο δικός του ρόλος όσο το να βγει ως αποτέλεσμα ενός δικτύου επικοινωνίας, όπως αυτό θα οριστεί μέσα στο πλαίσιο της πρόβας και με βάση τις ανάγκες της παράστασης. Άρα, είναι ο ηθοποιός ο οποίος έχει πείσει τον εαυτό του να εμπιστευτεί τη συνθήκη του σκηνοθέτη, τους συναδέλφους του και να συνομιλήσει, να διαβάσει τα κείμενα λίγο πιο ανοιχτά απ' ό,τι τα διαβάζει μόνος του, στο σπίτι του. Νομίζω ότι η λέξη-κλειδί είναι η «εμπιστοσύνη».
• Το ελληνικό θέατρο για κάποιο διάστημα είχε ανάγκη την αποδόμηση και την επαφή του με το μεταμοντέρνο, υπήρξε μια τάση να μην κάνουμε κλασικά έργα αλλά περισσότερο λογοτεχνία. Κι εγώ πέρασα μια περίοδο με τέτοια έργα ‒και μπορεί να ξαναδουλέψω με λογοτεχνία‒, αλλά αισθάνομαι ότι απομακρυνθήκαμε πολύ από το κομμάτι του ηθοποιού. Σε αυτήν τη φάση με ενδιαφέρει πάρα πολύ το κείμενο και ο ηθοποιός, τίποτε άλλο, ούτε τα σκηνικά ούτε τα κοστούμια. Με ενδιαφέρει πια η αφήγηση, ο ήρωας, κάτι που πριν από 15 χρόνια μπορεί να το έφτυνα ως παλιομοδίτικο. Πλέον με ενδιαφέρει να δω το «αρχή-μέση-τέλος», με ενδιαφέρει επίσης να δημιουργήσω κάτι ολόκληρο και όχι να το αποδομήσω. Για μένα αυτό είναι το καινούργιο και το μοντέρνο. Νομίζω ότι οι παραστάσεις που το αντιλαμβάνονται αυτό έχουν μια άλλη επαφή πια με τον κόσμο, ο οποίος έχει μεγάλη ανάγκη να νιώσει πράγματα και να μετακινηθεί όχι μόνο εγκεφαλικά αλλά και συναισθηματικά.
• Υπάρχουν τα δύο άκρα, από τη μια ο ακαδημαϊσμός και από την άλλη το μεταμοντέρνο, που δεν ασχολείται καθόλου με το κείμενο και είναι μόνο αυτό που θέλει να πει ο σκηνοθέτης, το οποίο προσωπικά δεν με εκφράζει. Στον «Θείο Βάνια» αποδομήθηκαν πάρα πολλά πράγματα κατά τη διάρκεια της μελέτης, γιατί συνήθως υπάρχουν στερεότυπα, αλλά προσπάθησα να συνδεθώ με το κείμενο ‒ αυτό προσπαθώ πάντα, αυτό είναι ο οδηγός σου, αλλά και οι άνθρωποι που έχω δίπλα μου.
• Η αίσθησή μου είναι ότι η δική μας γενιά ‒προφανώς αυτό βγαίνει μέσα από μια διαδικασία που απαντά σε ό,τι προϋπήρχε‒ έχασε την πολύ βασική ποιότητα του θεάτρου που έχει να κάνει με τον ηθοποιό. Έχουμε πάει πίσω σε κάποια πράγματα στην εκπαίδευση του ηθοποιού σε σχέση με το κείμενο και την επικοινωνία. Είναι σαν να θεωρούνται δευτερεύοντα, ενώ θεωρείται πιο σημαντικό το να μπορεί να κάνει ο ηθοποιός πιρουέτες ή γιόγκα. Είναι κι αυτό εκτιμητέο και ίσως σημαντικό, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι που έχει να κάνει με την ουσία του κειμένου, το να τα πεις και να ακούσεις, και εκεί υπάρχει ένα θέμα.
• Για μένα επιθετικό είναι το θέατρο που θεωρεί την ύπαρξή του πολύ σημαντική και αγνοεί τον θεατή, σαν να του λέει «κοίταξε, αυτό είναι, πάρ' το». Κι ας έχουν γίνει στην ιστορία του θεάτρου σημαντικά πράγματα και έτσι. Ένα δεύτερο κακό της μοίρας μας είναι η φλυαρία. Ο «Θείος Βάνιας» εκτιμήθηκε επειδή ήταν μια πάρα πολύ απλή παράσταση που βασίστηκε στο κείμενο και επένδυσε πολύ στα πρόσωπα, στους ηθοποιούς. Νομίζω ότι δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα από την απλότητα. Πάω και βλέπω παραστάσεις που είναι τόσο φορτωμένες, τόσο φλύαρες, που πραγματικά δεν ξέρω πού να πρωτοεστιάσω. Είναι σαν να νομίζεις ότι θα με ξεγελάσεις, ότι θα αποσπάσεις την προσοχή μου ως θεατή με χίλια δυο άλλα τερτίπια, γιατί λείπει κάτι πολύ πυρηνικό, πολύ βασικό. Ο Πασκάλ είχε πει σε ένα γράμμα: «Σου γράφω πολλά, γιατί δεν έχω χρόνο να σου γράψω λίγα».
• Πιστεύω πάρα πολύ στην προσωπική δράση, στο να μην αφήνεις τα πράγματα να πηγαίνουν μόνα τους όπου πάνε, να στέκεσαι απέναντί τους. Πιστεύω πάρα πολύ στον αγώνα που δίνει ο καθένας απέναντι στους φόβους του. Χρειάστηκε να παλέψω για πάρα πολλά πράγματα και νομίζω ότι είναι σπουδαίο να μπορείς να παλεύεις, να μη σου έρχονται εύκολα τα πράγματα. Σε συλλογικό επίπεδο, είμαι σε μια φάση της ζωής μου που είμαι σε αμηχανία και δεν ξέρω καθόλου πώς να μιλήσω ως κομμάτι αυτής της κοινωνίας. Παλιότερα, μου ήταν πολύ πιο εύκολο, ήμουν πιο ανοιχτά πολιτικοποιημένη ‒πάντα τοποθετώ τον εαυτό μου στην αριστερά σε σχέση με την ανθρωποκεντρικότητά της και την προτεραιότητα που δίνει στον άνθρωπο‒, αλλά, ειλικρινά, αυτήν τη στιγμή δεν μπορώ να καταλάβω ούτε σε παγκόσμια κλίμακα τι είναι αυτό το παιχνίδι που παίζεται και μου είναι πολύ δύσκολο να μιλήσω ανοιχτά πολιτικά και να καταδικάσω εύκολα καταστάσεις και πράγματα. Γιατί άντε και το είπες, μετά τι είναι το επόμενο, τι κάνεις γι' αυτό; Με εκπλήσσει πάντα ο άνθρωπος και η ζωώδης πλευρά του, ο τρόπος που συμπεριφέρεται, η εξουσία παγκοσμίως. Έχουμε περάσει σε πολύ σκληρές εποχές, όπου το αξίωμα ότι ο άνθρωπος είναι σημαντικός έχει εκλείψει, οπότε δεν ξέρω πού οδηγούμαστε ως κοινωνίες. Είμαστε αναγκασμένοι να επιβιώσουμε σε μια καθημερινότητα στην οποία, αν πραγματικά αποκωδικοποιείς όλη τη δυστυχία που συναντάς γύρω σου ή βλέπεις στα ΜΜΕ, είναι αδύνατο να ζήσεις. Γι' αυτό μένω άφωνη, δεν ξέρω τι να πω γι' αυτό που συμβαίνει στα σύνορα, αλλά δεν ξέρω και τι να κάνω γι' αυτό το δράμα, είτε σε ατομικό επίπεδο είτε σε συλλογικό. Δεν ξέρω τι μπορεί να διεκδικήσει πια μια κοινωνία όταν βλέπεις τι γίνεται παγκοσμίως, όταν φαίνεται να κυβερνούν τρελοί, όταν η φάση με το κεφάλαιο έχει ξεφύγει πια τόσο πολύ με τον νεοφιλελευθερισμό και με τον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό. Και η Ευρώπη δεν λέει τίποτα, δεν υπάρχει, αισθάνεσαι ότι είναι μια αμήχανη τάχα μου συμμαχία που δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει αυτό που συμβαίνει. Όλα αυτά έχουν κάνει τον κόσμο να στέκεται σαστισμένος και να μην ξέρει πώς να αντιδράσει. Μέσα από την κρίση, ως λαός αρχίσαμε να βγάζουμε κακά ένστικτα αλλά και ένδοξες στιγμές αλληλεγγύης, όλα μαζί...
• Εκεί που πάντα καταλήγω είναι στην αυταξία της ανθρώπινης ζωής. Και με σοκάρει το ότι αυτό έχει κλονιστεί πλέον πολύ βαθιά. Αδυνατώ να χωνέψω πώς μπορεί κάποιος να φτάσει να πει «να μην τα γένναγες τα μωρά σου» ή να έχει απέναντί του ένα μωρό και εγκύους και ανθρώπους που πνίγονται και να λέει αυτά που ακούσαμε πρόσφατα. Έχουμε πάρα πολύ σκοτάδι μέσα μας κι αυτό είναι σοκαριστικό.
• Η τελευταία μου αγαπημένη στράτευση είναι το γυναικείο ζήτημα και σε αυτήν τη φάση της ζωής μου έχω μεγαλύτερη ανάγκη να μιλήσω για τον σεξισμό παρά για τον καπιταλισμό. Με τρομάζει η φράση «να μην καθόσουν να σε γκαστρώσει», γιατί κρύβει έναν πολύ βαθύ σεξισμό, ακόμα και μέσα στις γυναίκες. Υπάρχει μια πραγματικότητα που λέει ότι οι άντρες, ακόμα και στο Χόλιγουντ, πληρώνονται πιο πολύ από τις γυναίκες, ότι δεν θεωρείται καθόλου αυτονόητο μια γυναίκα να είναι σκηνοθέτις. Η γυναίκα είναι πολύ πιο εύκολα ηθοποιός, είναι μούσα, αλλά δεν είναι σκηνοθέτις με τον ίδιο τρόπο που θεωρείται ένας άντρας, αυτονόητα, πρέπει να το διεκδικήσει. Επίσης, πόσες από τις σκηνοθέτιδες που ξέρεις είναι μητέρες; Γιατί εκεί παίζει μια επιπρόσθετη δυσκολία που πρέπει να διαχειριστείς. Η μητρότητα είναι κάτι που το βοηθάει κανείς. Είναι ολόκληρος αγώνας η δουλειά εάν έχεις παιδί.
• Όπως λέει και ο Τένεσι Ουίλιαμς, τίποτε ανθρώπινο δεν με αηδιάζει εκτός από τη βία και την αγένεια. Σε καθημερινό επίπεδο με ενοχλούν πάρα πολύ η αγένεια και η επιθετικότητα. Γενικά, με τη βία έχω ένα θέμα, με τρομάζει. Με ενοχλεί πάρα πολύ και όλη αυτή η τηλεοπτική αισθητική που βλέπεις παντού, οι γυναίκες που πρέπει να είναι σέξι, προς κατανάλωση, αυτό που βλέπω και στα νέα κορίτσια, ότι πρέπει να ντυθούν με κάποιον τρόπο επειδή αυτό τους έχουν περάσει. Με απωθεί αυτή η αισθητική, με απωθούν τα νύχια με ψεύτικα πράγματα πάνω τους...
• Η ζωή είναι ένα πράγμα δυναμικό, δεν είναι τίποτα προδιαγεγραμμένο. Προδιαγεγραμμένο είναι ότι γεννιέμαι με αυτήν τη φάτσα, με αυτό το σώμα και με κάποια δεδομένα, αλλά όλα είναι ανοιχτά, το πού θα το πάω. Προφανώς και υπάρχει εξωτερικός παράγοντας, το πού γεννιέσαι, σε ποια κοινωνική τάξη ανήκεις, όλα παίζουν ρόλο, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ να κλαίω τη μοίρα μου και να λέω ότι δεν αλλάζει τίποτα.
• Ξέρω ότι αυτό που έχεις να δώσεις δημιουργικά κάποτε τελειώνει. Όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες ένα-δυο πράγματα είχαν να πουν και σε όλο τους το έργο αυτά δούλεψαν και τα πήγαν πολύ βαθιά. Επίσης, δεν είναι και όλες οι περίοδοι δημιουργικές, μπορεί να έχεις να πεις κάτι σε μια περίοδο της ζωής σου και μετά να μην έχεις να πεις κάτι άλλο ‒ δεν κρατάει και για πάντα. Το ψυλλιάστηκα νωρίς αυτό στη ζωή μου και άρχισα να επενδύω στους ανθρώπους δίπλα μου, στους δικούς μου και στους φίλους μου. Σε αυτούς κέντραρα. Κι έχω πάρει πολλά από αυτό. Είναι πολύ σημαντικό, όταν εγώ κλατάρω, να έχω κάποιον δίπλα μου που να μου πει «εγώ είμαι εδώ». Ως ηθοποιός κουβαλάς όλους τους πόνους και τις χαρές στη δουλειά σου, έχεις τη δυνατότητα να τα ενσωματώσεις, δεν μπορείς να πας στο θέατρο και να ξεχάσεις τι σου έχει συμβεί, είσαι ολόκληρος εκεί μέσα. Στους ηθοποιούς ο πόνος είναι κάτι πολύ δημιουργικό και πραγματικά δεν ξέρω αν το να κάνει πολλή ψυχανάλυση και να ισορροπήσει ένας ηθοποιός τον βοηθάει στη δουλειά του. Ενώ έναν σκηνοθέτη τον βοηθάει, γιατί μπορεί πιο εύκολα να διαχειριστεί όλο αυτό το χάος. Παίζεις με τις πληγές σου ως ηθοποιός, αυτό είναι το υλικό σου, αν μέσα σου είναι όλα λυμένα δεν ξέρω ποιο θα είναι το διακύβευμά σου. Στον «Θείο Βάνια» βάλαμε όλοι ένα κομμάτι δικού μας πόνου, γι' αυτό ήταν τόσο αληθινός. Ο καθένας έπαιζε τις δικές του ματαιώσεις, δεν έπαιζε αλλουνού.
• Η πρωτόγνωρη κατάσταση που ζούμε μας ταράζει βαθιά, καθώς απειλεί πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα: υγεία, καθημερινότητα, εργασία, κοινωνική ζωή, σχέδια. Βγαίνουν στην επιφάνεια πρωτόγονοι φόβοι. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν είναι ασφαλές. Προσωπικά, ο φόβος της αρρώστιας και του θανάτου με έχει απασχολήσει πολύ, από μικρή ηλικία, χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός λόγος. Έχω περάσει «φοβικές» περιόδους, οπότε ο φόβος γινόταν κυρίαρχος. Στην παρούσα φάση προσπαθώ να βιώνω την κατάσταση με ψυχραιμία, με την αίσθηση ότι θα περάσει και ότι όλα θα πάνε καλά. Ο σύντροφός μου εξακολουθεί να δουλεύει ‒ είναι από αυτούς που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, που λέμε, κι αυτό μου δημιουργεί επιπλέον αγωνία.
• Για να είμαι ειλικρινής, για μένα δεν ήταν και τόσο ξαφνικό όλο αυτό. Τυχαίνει να έχω μια φίλη που ζει στην Κίνα και από τα τέλη Ιανουαρίου, μιλώντας συχνά μαζί της, είχα ενημερωθεί για το τι συνέβαινε εκεί. Είχα μάθει για την καραντίνα, για το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός, για το πώς κολλάει και από ασυμπτωματικούς κ.λπ. Μου έλεγε για μια εφαρμογή που είχαν όλοι στα κινητά τους, που τους έδειχνε πόσο κοντά τους βρισκόταν κάποιο κρούσμα. Απίστευτα πράγματα! Μου φαίνεται περίεργο να μην πέρασε στη Δύση όλη αυτή η πληροφορία και να λέμε ότι απλώς τους ξέφυγε στην Ευρώπη ή στην Αμερική. Τα δεδομένα, ήδη απ' τον Ιανουάριο, ήταν δυσοίωνα.
• Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα στην Ελλάδα, βρισκόμασταν ήδη σε πρόβες για τη «Νύχτα της Ιγκουάνα» του Τένεσι Ουίλιαμς στο Θέατρο Πορεία, με προγραμματισμένη πρεμιέρα στις 25 Απριλίου. Διαισθάνθηκα ότι ξεκινούσε μια μεγάλη περιπέτεια, τους έλεγα και στην πρόβα ότι πιθανόν να κλείσουν τα θέατρα. Βέβαια, δεν φανταζόμουν ότι το πράγμα θα έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι πρόβες διακόπηκαν σε ένα σημείο που η παράσταση είχε κάπως αρχίσει να παίρνει στο μυαλό μου συγκεκριμένη μορφή. Είμαι πολύ περίεργη να δω πόσο διαφορετική θα είμαι, πόσο διαφορετικοί θα είμαστε μετά από αυτό. Πώς θα ξαναπιάσουμε αυτό που αφήσαμε. Σαν να εκκενώσαμε ένα κτίριο με την απειλή βόμβας, η βόμβα εξερράγη κι εμείς θα πρέπει να ξαναμπούμε κάποια στιγμή στο κτίριο. Στις τελευταίες πρόβες πριν από την καραντίνα είχαμε αρχίσει να κρατάμε αποστάσεις, κάτι που αντίκειται στην ίδια τη φύση του θεάτρου. Πώς θα ξαναπλησιάσουμε ο ένας τον άλλον; Μπορεί να είναι πολύ συγκινητικό αυτό που μας περιμένει, ίσως και εκρηκτικό. Ποιος ξέρει;
• Η αλλαγή στην καθημερινότητα είναι τεράστια: από τις πρόβες, τον κόσμο και το τρέξιμο βρέθηκα κλεισμένη στο σπίτι ‒ ευτυχώς, με τα πιο αγαπημένα μου πρόσωπα. Αυτή η ξαφνική παύση, προς το παρόν, μου είναι καλοδεχούμενη. Η φετινή χρονιά είχε για μένα πολλή κούραση και άγχος. Πρώτα ο «Θείος Βάνιας», μετά η «Νόρα» στα Γιάννενα και έπειτα η «Ιγκουάνα». Απ' τη στιγμή που είναι απαραίτητη αυτή η διακοπή, έχει, πιστεύω, μεγάλη σημασία να την εκμεταλλευτούμε ο καθένας σε σχέση μ' αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη. Μιλάω με πολλούς φίλους στο τηλέφωνο. Οι περισσότεροι παραδέχονται, σχεδόν ενοχικά, πως ήταν πολύ κουρασμένοι και πως χαίρονται που κάθονται στο σπίτι.
• Στην εγκυμοσύνη μου είχε χρειαστεί να μείνω για εννιά μήνες στο σπίτι, σχεδόν στο κρεβάτι. Φαινόταν δύσκολο, όμως αποδείχτηκε πολύτιμο. Όντας ένας άνθρωπος που από ιδιοσυγκρασία δεν μπορεί να ησυχάσει, όταν, λόγω ανωτέρας βίας, αυτό συνέβη, ήταν αποκαλυπτικό. Τότε μου έδωσε τρομερή δύναμη ώστε ν' ακολουθήσει μια πολύ δημιουργική περίοδος σε όλα τα επίπεδα ‒ εύχομαι να συμβεί και τώρα το ίδιο. Ίσως όλη αυτή η ενέργεια που θα βγει να μας πάει συλλογικά σε ένα απροσδόκητο μέρος μετά. Μακάρι!
• Τις περιόδους που δουλεύω πολύ έχω ενοχές ότι δεν περνάω αρκετό χρόνο με τον γιο μου. Τώρα δεν υπάρχει αυτό. Αυτό που συμβαίνει είναι πέρα απ' τον έλεγχό μου, είναι σαν τις δικαιολογημένες απουσίες στο σχολείο, και είναι πολύ ανακουφιστικό. Απολαμβάνω τον χρόνο με τον γιο μου.
• Μέσα στη μέρα η διάθεσή μου έχει τρομερές διακυμάνσεις. Όταν ακούς για όλους αυτούς τους θανάτους μαυρίζεις. Εξαρχής με έκανε έξαλλη η αναφορά στις ευπαθείς ομάδες και στους ηλικιωμένους σαν να είναι ένα ποσοστό που, εντάξει, τι να κάνουμε, θα θυσιαστεί. Προσπαθώ να σκεφτώ αυτή την κατάσταση, όσο γίνεται, μέσα από το βλέμμα των ανθρώπων που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες. Αν δεν μπορούμε να τους προφυλάξουμε, ο πολιτισμός μας είναι για τα σκουπίδια. Να επιζήσουν μόνο οι δυνατοί για να δουλεύουν, ώστε να ανθεί η οικονομία... Φρίκη!
• Με ανησυχεί πολύ το μετά. Όμως προσπαθώ να μην το πολυσκέφτομαι. Δεν ξέρω τι μας περιμένει ως κοινωνία, δεν ξέρω τι συνέπειες θα έχει όλο αυτό στις δουλειές μας και στις ζωές μας. Διαισθάνομαι ότι αν δεν αλλάξει κάτι σε παγκόσμιο επίπεδο, η κρίση θα είναι πολύ μεγάλη. Για το θέατρο τα πράγματα είναι ακόμα πιο αβέβαια. Πότε θα μπορούμε να ξαναμαζευτούμε και πότε θα μπορεί να μπει ο κόσμος στο θέατρο; Άγνωστο.
• Είμαι άνθρωπος της συνήθειας, οπότε και στη δεδομένη συνθήκη έχουν δημιουργηθεί στο σπίτι καθημερινές ρουτίνες. Καθώς είμαι 24 ώρες με ένα παιδί, ο χρόνος μοιράζεται κατά κύριο λόγο σε σχέση με τις συνήθειές του και τις ανάγκες του. Ξυπνάω πρωί, κάνω πολλές δουλειές στο σπίτι (που σχεδόν μου είχαν λείψει), παίζω μαζί του. Η κάθε πολύτιμη έξοδος είναι ολόκληρη εκστρατεία: να μην ακουμπήσει τίποτα, να απολυμάνουμε τα πάντα. Η μέρα πάντως περνάει χωρίς να το καταλάβω.
• Προς το παρόν, έχω αφήσει συνειδητά τη δουλειά στην άκρη. Είναι μια ευκαιρία να καθαρίσει το μυαλό μου. Ας είμαι δημιουργική με άλλους τρόπους. Στον λίγο χρόνο που έχω για μένα επιστρέφω στη λογοτεχνία. Μου είχε λείψει πολύ και τώρα διαβάζω σαν να είμαι σε διακοπές. Ήδη τελειώνω το τρίτο βιβλίο. Προσπαθώ να κάνω λίγη γυμναστική και όποτε το καταφέρνω νιώθω ωραία. Θέλω να ξαναρχίσω το τρέξιμο.
• Μιλάω αρκετά με φίλους. Μάλιστα στις 6:30 καθημερινά υπάρχει βιντεοκλήση με δύο φίλες μου, τη Μυρτώ και την Ευγενία, κατά τη διάρκεια της οποίας αναλύουμε την καθημερινή ενημέρωση του Τσιόδρα. Με τις συγκεκριμένες φίλες πάνω από 20 χρόνια τώρα έχουμε jour fix για ποτό. Τώρα το κάνουμε με βιντεοκλήση!
• Όταν με κυριεύει το άγχος σκέφτομαι το νησί μου, τη Νάξο, και τη θάλασσα. Λέω, όλα θα περάσουν και θα ξαναβρεθούμε εκεί, στα ηλιοβασιλέματα, στα πανηγύρια και στις ταβέρνες, με αγαπημένους ανθρώπους. Ακόμα σκέφτομαι τη μέρα που θα ξαναμπούμε στο θέατρο και με πιάνουν κλάματα. Σκέφτομαι ότι θ' αγκαλιαζόμαστε και θα φιλιόμαστε. Σκέφτομαι και την πρώτη μας παράσταση μπροστά στον κόσμο. Θα το έχουμε, και εκείνοι και εμείς, τόσο μεγάλη ανάγκη. Ίσως καταφέρουμε ν' αγγίξουμε για λίγο αυτήν τη βαθιά ουσία του θεάτρου που προκύπτει απ' τη μεγάλη, την αληθινή ανάγκη. Ανάγκη να επικοινωνήσουμε και να αισθανθούμε. Και, εν τέλει, να μετακινηθούμε.
• Αν κάτι μου επιβεβαιώνει αυτή η περιπέτεια; Λέει ο Σαραμάγκου στο «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο»: «... τελικά, μπορούμε κάλλιστα να επιβεβαιώσουμε ότι η μοίρα υπάρχει». Η ζωή με έχει μάθει μερικές φορές να ακούω περισσότερο και να μιλάω λιγότερο, που δεν μου είναι εύκολο, η τάση μου δεν είναι αυτή. Ότι πρέπει να δουλεύω, και επιμένω σε αυτό. Όπως λέει και ο Γκοντάρ, «άμα δεν σηκώσεις το κεφάλι σου, ούτε τα σύννεφα δεν μπορείς να δεις». Πρέπει να κάνουμε έναν κόπο γι' αυτό...
σχόλια