Την Πέμπτη σηκώνει αυλαία ένα από τα σημαντικότερα θεατρικά φεστιβάλ της Γηραιάς Ηπείρου, στη γαλλική πόλη της Αβινιόν.
Το Φεστιβάλ, που ιδρύθηκε το 1947 από τον Ζαν Βιλάρ, παρουσιάζει συστηματικά εδώ και δεκαετίες μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες και πρωτοποριακές παραστάσεις στον κόσμο. Το Παλάτι των Παπών, μεσαιωνικές εκκλησίες, αυλές επαύλεων, ατμοσφαιρικοί κήποι, μοναστήρια και σχολεία ανοίγουν τις πόρτες τους για να φιλοξενήσουν χιλιάδες θεατρόφιλους, οι οποίοι, εκτός από παραστάσεις θεάτρου και χορού, έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν εκθέσεις, ταινίες, αναγνώσεις, και συζητήσεις καλλιτεχνών.
Φέτος, φυσούν τρεις άνεμοι στο Φεστιβάλ της Αβινιόν: η καυτή ανάσα της υποσαχάριας Αφρικής, ο φεμινιστικός ανεμοστρόβιλος, που εισβάλλει στο παπικό παλάτι και τέλος, το οξυμένο ενδιαφέρον για τους μεγάλους ανανεωτές του σύγχρονου θεάτρου. Έτσι, η έναρξη γίνεται αυτή την Πέμπτη με την Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Σατόσι Mιγιάγκι, σημαντικού ιάπωνα καλλιτέχνη, που εντυπωσίασε τους θεατρόφιλους της Αβινιόν το 2014 με τη Mαχαμπαράτα του.
Ακολουθεί ο Φρανκ Κάστορφ με τη Ζωή του κυρίου Mολιέρου και ο βετεράνος φλαμανδός σκηνοθέτης Guy Cassiers, που παρουσιάζει δύο δουλειές: το «Le Sec et l'Humide», παράσταση βασισμένη στη μελέτη του Τζόναθαν Λίτελ για τον βέλγο φασίστα και συνεργάτη των Ναζί, Λεόν Ντεγκρέλ, καθώς και μια διασκευή των Ικέτιδων του Ευριπίδη από την νομπελίστα Ελφρίντε Γιέλινεκ, η οποία στιγματίζει την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική και την αδιαφορία των Ευρωπαίων απέναντι στους πρόσφυγες. Από την ικεσία των Δαναΐδων στην πόλη του Άργους μεταφερόμαστε εδώ σε μια εκκλησία της Αυστρίας εν έτει 2013, όπου έχουν βρει προσωρινό κατάλυμα αιτούντες άσυλο εν μέσω ξενοφοβίας και μίσους.
Ο αγώνας συνεχίζεται
«Δεν υπήρξαν ποτέ τόσες γυναίκες στην Αβινιόν» είχε δηλώσει όταν ανακοίνωσε το πρόγραμμα ο διευθυντής του Φεστιβάλ, ο γνωστός συγγραφέας και σκηνοθέτης Ολιβιέ Πυ (που συμμετέχει στο δικό μας Φεστιβάλ Επιδαύρου με την σύνθεσή του Προμηθέας Δεσμώτης/Ικέτιδες). «Υπάρχει η ιδέα μιας αντίστασης που περνά από τις γυναίκες: γυναίκες που μάχονται εναντίον της πατριαρχίας, εναντίον ενός αυθαίρετου νόμου, για να διεκδικήσουν περισσότερη ανθρωπιά _ ειδικά οι γυναίκες της Αφρικής, της περιοχής του κόσμου που έχουμε επίτιμη καλεσμένη φέτος, με επτά παραγωγές». Οι καλλιτέχνιδες αυτές κουβαλούν φέτος στις πλάτες τους το 37% του προγράμματος.
Το Unwanted της Ντοροτέ Mουνιανέζα, αγγλίδας χορογράφου γεννημένης στη Ρουάντα, εστιάζει στις γυναίκες που έπεσαν θύματα βιασμών, καθώς και στα παιδιά που γεννήθηκαν από τις αποτρόπαιες αυτές πράξεις κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας στη Ρουάντα, το 1994. Το «Last King of Kakfontein» του νοτιοαφρικανού χορογράφου Μποϊζί Τσεκουάνα αποδομεί τους σύγχρονους δημαγωγούς της Αφρικής, της Ευρώπης και της Αμερικής, ανατρέχοντας στα τραγούδια και τους χορούς διαμαρτυρίας που πλημμύρισαν τους δρόμους του Γιοχάνεσμπουργκ τη δεκαετία του 1980: ωμό παραμύθι και σαιξπηρική τραγωδία μαζί, το «Last King of Kakfontein» συνδυάζει χορό, βίντεο και ζωντανή μουσική.
Κι επειδή δεν νοείται φεστιβάλ χωρίς έναν τουλάχιστον μαραθώνιο, ο Ιταλός Αντόνιο Λατέλα σκηνοθετεί το «Οι Ατρείδες: οκτώ οικογενειακά πορτρέτα». Πρόκειται για οκτώ έργα γραμμένα από ισάριθμους νέους ιταλούς συγγραφείς, τα οποία θα παρουσιαστούν σε δύο διαδοχικές μέρες (σύνολο δεκαέξι ώρες). Επίσης, η Κριστιάν Ταουμπιρά, πρώην υπουργός δικαιοσύνης της Γαλλίας, παραδίδει «μαθήματα δημοκρατίας», μια συρραφή από σημαντικά πολιτικά κείμενα που αφηγούνται τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα (σύνολο 14 ώρες).
Αναλυτικότερα, οι πολυαναμενόμενες παραστάσεις του 2017 είναι:
Σατόσι Mιγιάγκι: Αντιγόνη
6-12 Ιουλίου
Εμπνευσμένος από το ινδονησιακό θέατρο μαριονέτας που εκτυλίσσεται πάνω στο νερό, ο 58χρονος γιαπωνέζος Σατόσι Mιγιάγκι επιστρέφει στην Αβινιόν με την κορυφαία τραγωδία του Σοφοκλή. Νερό, φωτιές και σκιές είναι τα στοιχεία που επιστρατεύει για να αναδείξει την αληθινή φύση των ηρώων, την οποία αντιλαμβάνεται ως διπλή ή πολλαπλή _ πεποίθηση που τον συνοδεύει ήδη από το 1990, όταν ίδρυσε την ομάδα Ku Nau'ka, με την οποία παρουσίαζε αρχαίο και κλασικό ευρωπαϊκό δράμα και σύγχρονο ιαπωνικό βασισμένο στη φόρμουλα του «δύο ηθοποιοί για έναν ρόλο». Το 1995 παρουσίασε, μαζί με τον Ταντάσι Σουζούκι, την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, στο φεστιβάλ αρχαίου δράματος των Δελφών. Στις διασκευές του συνδυάζει την ιαπωνική παράδοση με αναφορές σε άλλους πολιτισμούς. Κάθε χρόνο διοργανώνει το διεθνές φεστιβάλ θεάτρου στη Σιζουόκα, όπου καλεί διάσημους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν και να δημιουργήσουν θεάματα μέσα σε πνεύμα συλλογικότητας.
Κέιτι Mίτσελ: Οι δούλες
16-21 Ιουλίου
Περιζήτητη από τις μεγάλες ευρωπαϊκές σκηνές για την ανατρεπτική προσέγγισή της στο θέατρο και την όπερα, η αγγλίδα σκηνοθέτις επιμένει στη φεμινιστική οπτική της και εστιάζει συστηματικά στην γυναικεία εμπειρία και περιπέτεια. Από αυτήν ορμώμενη παρουσιάζει στην Αβινιόν τις Δούλες του Ζενέ μετατρέποντας την Κλερ και τη Σολάνζ σε πολωνές μετανάστριες, προκειμένου να καταστήσει τις σχέσεις εξουσίας που καθορίζουν το έργο πιο σημερινές. Φωτίζει εκ νεου, επίσης, το ζήτημα της σεξουαλικότητας (έχει ειπωθεί πως οι Δούλες συνιστουν μια γκέι φαντασίωση): η Mαντάμ εμφανίζεται εδώ ως άνδρας ντυμένος γυναίκα. Άνδρας και γυναίκα, εξουσιαστής και εξουσιαζομενος είναι όλοι ρόλοι, που υιοθετούνται, αναπαράγονται αλλά και αποδομούνται.
«Για έναν σκηνοθέτη είναι θέμα εξισορρόπησης μεταξύ ψυχολογικού ρεαλισμού και ποιητικού συμβολισμού: μια πρόκληση που αποδέχομαι ευχαρίστως» αναφέρει στο σκηνοθετικό σημείωμά της η Mίτσελ. «Το έργο μπορεί να είναι εβδομήντα ετών αλλά πολιτικά τρομερά επίκαιρο, αν αναλογιστεί κανείς πόσες γυναίκες από φτωχές χώρες παρέχουν ακόμη ανειδίκευτη εργασία σε πλούσιες γυναίκες από την ευρωπαϊκή μεσαία τάξη».
Η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2016 στο Toneelgroep Amsterdam, το ξακουστό θέατρο που διευθύνει ο Ίβο βαν Χόβε.
Le Birgit Ensemble: Στα ερείπια της Αθήνας
9-15 Ιουλίου
Η ομάδα που δημιούργησαν πριν από τρία χρόνια η Ζουλί Μπερτέν και η Ζαντ Ερμπουλότ εμπνέεται από την οικονομική κρίση της Ελλάδας. Στην Αθήνα, οι υποψήφιοι του ριάλιτι σόου Parthenon Story εισέρχονται στο τηλεοπτικό πλατό σέρνοντας τις βαλίτσες τους. Ο Ορέστης, η Κασσάνδρα και ο Οδυσσέας, οι συμμετέχοντες, δεν είναι άλλοι από τους ήρωες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Ο υπουργός οικονομικών ανακοινώνει τα πραγματικά νούμερα του ελλείμματος της χώρας, η οποία αποκαλύπτεται πως βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η καθημερινότητα των πρωταγωνιστών του σόου αναμεταδίδεται στην οθόνη, ενώ ταυτόχρονα τα μέλη του Eurogroup, του Παγκόσμιου Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεδριάζουν για να αποφασίσουν την έξοδο ή την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.
Οι θεατές καλούνται να κρατήσουν τα κινητά τους ανοιχτά: μια ειδική εφαρμογή για smartphone τους επιτρέπει να συμμετέχουν σε αληθινό χρόνο στο παιχνίδι. Σιγά σιγά η πραγματικότητα της σκηνής ενώνεται με αυτή των θεατών, οι οποίοι καλούνται να πάρουν θέση: να φύγει ή να μείνει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη; Να μείνει ή να φύγει η Κασσάνδρα από το Parthenon Story; Τι λένε οι δημοσκοπήσεις; Θα έρθει η θεά Αθηνά ως από μηχανής θεός;
Μέσα σε ένα σκηνικό που παραπέμπει σε ναό κορινθιακού ρυθμού, το «Στα ερείπια της Αθήνας» προτάσσει την επιτήδευση και την ψευδαίσθηση ως μηχανισμούς απόδρασης από την πραγματικότητα. Θαμμένοι κάτω από τα ερείπια των συζητήσεων και των διαπραγματεύσεων, οι Αθηναίοι επιλέγουν να κλειστούν μέσα σε ένα στούντιο τηλεπραγματικότητας και να ελπίζουν πως, εδώ τουλάχιστον, θα βγουν νικητές. To έπαθλο; Η απαλοιφή του τραπεζικού χρέους. Αντιμέτωποι με την αρχαία κληρονομιά, από τη μία, και το απελπιστικό παρόν, από την άλλη, οι θεατές δεν καλούνται απλώς να παρακολουθήσουν αλλά και να επηρέασουν την έκβαση του θεάματος μέσω της ψήφου τους.
Oλιβιέ Πυ: Άμλετ
22 Ιουλίου
και
Οι Παριζιάνοι
8-15 Ιουλίου
Η συνεργασία του Φεστιβάλ με το σωφρονιστικό ίδρυμα της Αβινιόν, το Le Pontet, που ξεκίνησε το 2004, έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια ύστερα από πρωτοβουλία του Ολιβιέ Πυ, ο οποίος ανέλαβε προσωπικά, μαζί με τον Ενζο Βερντέ, τη διεύθυνση του εργαστηρίου δημιουργικής απασχόλησης των κρατουμένων. Από το 2014 έχει σκηνοθετήσει μαζί τους: τον Προμηθέα Δεσμώτη (2015), τον Άμλετ (2016) και την Αντιγόνη (2017). Φέτος, στις 22 Ιουλίου, οι ερασιτέχνες ηθοποιοί του Pontet θα έχουν μια μοναδική ευκαιρία: θα τους δοθεί ειδική άδεια εξόδου από τη φυλακή ώστε να παίξουν ενώπιον κοινού τον περσινό Άμλετ, για δύο παραστάσεις, στο Maison Jean Vilar. Πρόκειται για μια εκδοχή της σαιξπηρικής τραγωδίας διασκευασμένη «χωρίς πολυπλοκότητα» από τον σκηνοθέτη, ερμηνευμένη από δέκα άνδρες με καθημερινά ρούχα που απελευθερώνουν την δημιουργικότητά τους σε μια σκηνή γυμνή. «Το έχουν πάρει πολύ σοβαρά και οι συγκρατούμενοί τους το σέβονται χωρίς να τους κοροϊδεύουν» δηλώνει ο Φιλίπ Πεϊρόν, διευθυντής των φυλακών. Οι συμμετέχοντες δεν είχαν κανέναν δισταγμό, ακόμη κι όταν σε κάποιους από αυτούς ανατέθηκαν γυναικείοι ρόλοι – να παίζεις την Οφηλία μέσα σε ένα σύμπαν που ξεχειλίζει τεστοστερόνη δεν είναι και το πλέον αυτονόητο... «Βρισκόμαστε πολύ κοντά στο πνεύμα της εποχής του Σαίξπηρ» τονίζει ο Ολιβιέ Πυ: «ξεχνάμε τα φύλα όταν μας συνεπαίρνει το συναίσθημα».
Ταυτόχρονα, ο Πυ θα παρουσιάσει τη νέα δουλειά του, μια διασκευή του περσινού μυθιστορήματός του με τίτλο Les Parisiens. Ο κεντρικός ήρωας, ο Ορελιέν είναι όμορφος, νέος, λαμπερός, αλαζών. Συγγραφέας και σκηνοθέτης, θέλει να κατακτήσει τον κόσμο μέσω του θεάτρου και ξεκινά εξερευνώντας την τρυφηλή παρισινή ζωή των κοκτέιλ και των οίκων ανοχής. Γοητεύει τους πάντες. Mια πινακοθήκη προσωπικοτήτων με επιρροή στο καλλιτεχνικό χώρο τον πλησιάζουν. Ταυτόχρονα, ένας άλλος κόσμος, αφανής, ασκεί μεγάλη έλξη στον Ορελιέν. Εκεί συναντά πλάσματα που βιώνουν νύχτες οργιαστικές και ονειρεύονται να επανεφεύρουν την κοινωνία με τον έρωτα και το σεξ: η Ίρις, η Καμέλ, η Σερένα, η Γκίλντα... Mέσα σε αυτό το καρναβάλι, μονάχα ο Λούκας, ποιητής σκοτεινός και μελαγχολικός, το «αρνητικό» του Ορελιέν, μοιάζει να μοιράζεται μαζί του την ίδια λαχτάρα για το απόλυτο. Με αυτό το θέαμα-στρόβιλο που εκτυλίσσεται σε μια πόλη που καταβροχθίζει τους πάντες, ο σκηνοθέτης επιστρέφει στα μεγάλα θέματα που διατρέχουν το έργο του: το θέατρο, ο θεός, το σεξ, ο θάνατος, η ελευθερία και η εξουσία. Mια ανθρώπινη κωμωδία επική, λυρική και αστεία. «Ήθελα να διηγηθώ μια εκδοχή κατάρρευσης της πολιτικής και πώς τα σκιώδη δίκτυα φτάνουν να υποκαθιστούν το κοινό καλό» σημειώνει ο συγγραφέας.
Φρανκ Κάστορφ: Η Ζωή του κυρίου Mολιέρου ή Η Καμπαλά των υποκριτών
8-13 Ιουλίου
Ο απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής της Φόλκσμπύνε, πολυσυζητημένος και προκλητικός, επιστρέφει όχι μόνο στην Αβινιόν αλλά και σε μια παλιά του αγάπη, τον Mπουλγκάκοφ. Mετά το O Mετρ και η Mαργαρίτα που είχε σκηνοθετήσει το 2002, ο 66χρονος Κάστορφ παρουσιάζει τη Ζωή του κυρίου Mολιέρου ή Η Καμπαλά των υποκριτών, την τελευταία σκηνοθεσία που υπέγραψε στη Φόλκσμπύνε. Πρόκειται για μία δική του διασκευή που συνδυάζει δύο έργα του σπουδαίου ρώσου συγγραφέα εμπλουτίζοντάς τα με κείμενα του Κορνέιγ, του Ρασίν και του Φασμπίντερ αλλά και διαλόγους που προέκυψαν κατά τη διάρκεια των δοκιμών της παράστασης.
Επιθυμώντας να φωτίσει και να σατιρίσει τις σχέσεις ανάμεσα στον καλλιτέχνη και την πολιτική εξουσία, ο γερμανός σκηνοθέτης «καλεί» τέσσερις, τουλάχιστον, ιστορικές φυσιογνωμίες: τον Mπουλγκάκοφ, θύμα της σταλινικής λογοκρισίας, τον Mολιέρο, κορυφαίο κωμωδιογράφο που δέχτηκε την επίθεση της εκκλησίας και της βασιλικής Αυλής για τον Ταρτούφο του, και τους «κριτές» τους: τον Στάλιν και τον Λουδοβίκο XIV, αντιστοίχως, τους οποίους οι συγγραφείς γνώριζαν προσωπικά. Στο υπόβαθρο της παράστασης, η σχέση του ίδιου του σκηνοθέτη με τις γερμανικές αρχές που έπαυσαν τη θητεία του ως επικεφαλής του «θεάτρου του λαού», της Φόλκσμπύνε. Σήμερα όπου όλα επιτρέπονται, τι απομένει να λογοκριθεί; Ποιον πρέπει να καλοπιάσει και να ξεγελάσει ο καλλιτέχνης για να «περάσει» το έργο του;
σχόλια