Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα Facebook Twitter
Ξυλογραφία του Τάκη Σιδέρη που απεικονίζει τον Μάριο Χάκκα.

Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα

0

«Με είχανε βάλει στο ζυγό είκοσι ολόκληρα χρόνια με τη θέλησή μου (αυτό είναι το χειρότερο), για να καταλήξω εδώ μπροστά σε μια σειρά άχρηστα πράγματα, κατά τη γνώμη μου, ή που κι αν είναι χρήσιμα, παναθεμάτα, δεν αξίζουν όσο αυτή η υπόθεση που λέγεται ζωή και νιάτα. Τα καλύτερα χρόνια τα σπατάλησα σαν το μυρμήγκι κουβαλώντας και σιάχνοντας αυτό το κωλόσπιτο, οικοδομώντας τελικά αυτόν τον μπιντέ, είκοσι χρόνια μου κατάπιε η καταβόθρα του, κι εγώ έχω μείνει στυμμένο λεμόνι, σταφιδιασμένο πρόσωπο, για έναν μπιντέ. Με τέτοιες σκέψεις τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο ν' αναπνεύσω λιγάκι, ν' ακούσω τον ήχο της πόλης (...). Έστησα αυτί και κατάλαβα. Όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ' έναν απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδό μας».

Ο συγγραφέας του «Mπιντέ», o Mάριος Χάκκας, δεν πρόλαβε να δει τη μετάλλαξη των μικροαστών σε νεόπλουτους επί εκσυχρονισμού, ούτε τις περιπέτειες του λεκανοπεδίου στα χρόνια της διαπλοκής και της ξέφρενης εμπορευματοποίησης. Άλλα ήταν τα δικά του βιώματα, αυτά που πέρασε δεξιοτεχνικά στα «μικρά σαν κουτσουλιές», όπως τα χαρακτήριζε, γραπτά του.

Άνθρωπος ανήσυχος, ασυμβίβαστος και βασανισμένος, ο Μάριος Χάκκας μετουσίωσε σε τέχνη τις εμπειρίες του, μέσα σε εξομολογητικά, σχεδόν παραληρηματικά κείμενα, χωρίς πλοκή και χαρακτήρες αλλά πλημμυρισμένα σε κρίσεις, συλλογισμούς και συμπεράσματα.

Γεννημένος το 1931 στη Μακρακώμη Φθιώτιδας και μεγαλωμένος στην Καισαριανή, κοντά στο σκοπευτήριο που χρησιμοποιούσαν οι ναζί ως τόπο εκτέλεσης, έζησε στην εποχή όπου για να δουλέψεις χρειαζόσουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, κι όπου τις καλύτερες σπουδές τις έκανες στη φυλακή. Το φιτιλάκι του κάηκε πολύ γρήγορα – πέθανε στα 41 του έπειτα από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Στην επταετία όμως της λογοτεχνικής του διαδρομής άφησε έντονο το στίγμα του, κατακτώντας στις συνειδήσεις της μεταπολιτευτικής, πολιτικοποιημένης νεολαίας μια θέση πλάι στους Στρατή Τσίρκα, Μιχάλη Κατσαρό και Άρη Αλεξάνδρου.

Η πρώτη έκδοση των «Απάντων» του Χάκκα κυκλοφόρησε από τον Κέδρο το 1986, και η δεύτερη, από τον ίδιο οίκο, πάντα με εικόνες του Τάκη Σιδέρη, το 2008. Στην τελευταία συμπεριλαμβάνονται τα ποιήματα και τα τρία θεατρικά μονόπρακτά του, οι συλλογές διηγημάτων «Τυφεκιοφόρος του εχθρού», «Ο μπιντές» και «Το κοινόβιο», καθώς κι ένα μέρος από τα κατάλοιπά του που είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Αντί».

Άνθρωπος ανήσυχος, ασυμβίβαστος και βασανισμένος, ο Μάριος Χάκκας μετουσίωσε σε τέχνη τις εμπειρίες του, μέσα σε εξομολογητικά, σχεδόν παραληρηματικά κείμενα, χωρίς πλοκή και χαρακτήρες αλλά πλημμυρισμένα σε κρίσεις, συλλογισμούς και συμπεράσματα. Πάντα εν βρασμώ ψυχής, με σαρκαστική και σατιρική διάθεση, άπλωνε στο χαρτί τα πάθη και τις αγωνίες του, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα όλα τα ιλαροτραγικά χαρακτηριστικά της νεοελληνικής πραγματικότητας γύρω του.

Μέχρι να τυπώσει –το 1965– την ποιητική συλλογή «Όμορφο καλοκαίρι», είχε πάει εθελοντής στη Γυάρο για να βοηθήσει στην περίθαλψη των πολιτικών κρατουμένων από τον Ερυθρό Σταυρό, είχε τιμωρηθεί ως αριστερός με τέσσερα χρόνια εγκλεισμού στις φυλακές της Καλαμάτας και της Αίγινας, είχε κάνει τη θητεία του ως στρατιώτης τρίτης κατηγορίας (μουλαράς) και, ως πλασιέ σε εργοστάσιο πλαστικών πλέον, ζούσε με τη γυναίκα του σ' ένα διαμέρισμα στον Βύρωνα, όπου και το πρόσθετο δωματιάκι με τον θρυλικό «μπιντέ»...

Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα Facebook Twitter
Πέθανε στα 41 μόλις χρόνια του από καρκίνο.

Τα διηγήματά του ήταν που χάρισαν στον Χάκκα μια ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα. Όπως σημειώνει ο Δ. Κούρτοβικ στον "Kριτικό οδηγό" του, η ταχύτητα της λογοτεχνικής του ωρίμανσης ήταν εντυπωσιακή. Αν η πρώτη φουρνιά των ιστοριών του, των αντλημένων από τις ταλαιπωρίες ενός αριστερού στη μετεμφυλιακή εποχή, έμοιαζε λίγο πολύ συμβατική, εκείνες που ακολούθησαν κουβαλούσαν μέσα τους τη σκιά του επερχόμενου θανάτου του.

Τα διηγήματα του «Μπιντέ» και του «Κοινοβίου» φέρουν την προοπτική ενός ανθρώπου που αισθάνεται ότι πεθαίνει άσκοπα και κάνει τον απολογισμό του, χωρίς να περιμένει ούτε δικαίωση ούτε παρηγοριά. Ενός ανθρώπου ελεύθερου από κάθε είδους πίστη, που αντικρίζει τον κόσμο με ξεκάθαρη ματιά και δεν διστάζει να τ' ομολογήσει:

«Δεν μου αρέσουνε οι τέλειες κοινωνίες, οι αισθητικές κι οι αρμονίες. Όλα να πάσχουνε κάπου, σύμπαν κι ομάδες κατά γκρεμού, κι επιπλέον καμμιά όρεξη για νέο στήσιμο. Αντίθετα, μανία για περισσότερα χαλάσματα γύρω. Έτσι κι αλλιώς κι αυτοί που λένε πως σιάχνουνε, κυβερνήσεις, παπάδες, μυστήρια, περισσότερο όλεθρο σκοπίζουν τριγύρω τους».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«H woke ατζέντα του Μεσοπολέμου», μια έκδοση-ντοκουμέντο

Βιβλίο / Woke ατζέντα είχαμε ήδη από τον Μεσοπόλεμο

Μέσα από τις «12 queer ιστορίες που απασχόλησαν τις αθηναϊκές εφημερίδες πριν από έναν αιώνα», όπως αναφέρει ο υπότιτλος του εν λόγω βιβλίου που έχει τη μορφή ημερολογιακής ατζέντας, αποκαλύπτεται ένας ολόκληρος κόσμος βαμμένος στα χρώματα ενός πρώιμου ουράνιου τόξου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αθηναϊκές πολυκατοικίες: Η πιο ζωντανή ιστορία της πρωτεύουσας

Βιβλίο / Αθηναϊκές πολυκατοικίες: Η πιο ζωντανή ιστορία της πρωτεύουσας

Μια νέα ερευνητική έκδοση του Ιδρύματος Ωνάση, ευχάριστη και ζωντανή, αφηγείται την ιστορία της πολυκατοικίας αλλά και της πόλης μας με τις μεγάλες και τις μικρότερες αλλαγές της, μέσα από 37 ιστορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χυδαιότητα, ένα ελάττωμα της νεωτερικότητας

Βιβλίο / Χυδαιότητα, ένα ελάττωμα της εποχής μας

Το δοκίμιο «Νεωτερικότητα και χυδαιότητα» του Γάλλου συγγραφέα Μπερτράν Μπιφόν εξετάζει το φαινόμενο της εξάπλωσης της χυδαιότητας στην εποχή της νεωτερικότητας και διερευνά τη φύση, τα αίτια και το αντίδοτό της.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
«Μαθαίνεις να υπάρχεις μέσα στο γράψιμο και αυτό είναι επικίνδυνο»

Βιβλίο / «Μαθαίνεις να υπάρχεις μέσα στο γράψιμο και αυτό είναι επικίνδυνο»

Μια κουβέντα με τη Δανάη Σιώζιου, μία από τις πιο σημαντικές ποιήτριες της νέας γενιάς, που την έχουν καθορίσει ιστορίες δυσκολιών και φτώχειας και της οποίας το έργο έχει μεταφραστεί σε πάνω από 20 γλώσσες.
M. HULOT
«Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Βιβλίο / «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Η διαμάχη ανάμεσα στην Τζόαν Ντίντιον και την Ιβ Μπάμπιτζ συνεχίζεται και μετά θάνατον σε μια «διπλή» βιογραφία

Βιβλίο / Τζόαν Ντίντιον vs. Iβ Μπάμπιτζ: Μια διαμάχη που συνεχίζεται και μετά θάνατον

Η Ντίντιον και η Μπάμπιτζ πέθαναν με διαφορά έξι ημερών τον Δεκέμβριο του 2021: «Θέλω να πιστεύω ότι η Τζόαν Ντίντιον έζησε μια επιπλέον εβδομάδα από κακία», είχε γράψει τότε μια δημοσιογράφος σε ένα tweet που έγινε viral.
THE LIFO TEAM
Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Βιβλίο / Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από τον θάνατο του καλλιτέχνη κυκλοφορεί το βιβλίο «Γράφοντας τη ζωγραφική - Ημερολόγια 1960-1990» που αφηγείται τη δημιουργική αγωνία και τον σύντομο, πλην πλούσιο και ταραχώδη βίο του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Βιβλίο / «Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Το πολυβραβευμένο βιβλίο του Patrick Radden Keefe που έγινε μίνι σειρά στο Disney+, εκτός από τη συγκλονιστική ιστορία της Jean McConville που απήχθη και δολοφονήθηκε από τον IRA, φέρνει και ένα παράδειγμα έντασης γραφής και έρευνας που δεν το συναντούμε συχνά.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ
 Δημήτρης Χατζής  (Νίκος Γουλανδρής «491 δελτία για τον Δημήτρη Χατζή»)

Το πίσω ράφι / «Αν δεν γυρίσω, σα συγγραφέας είμαι χαμένος»: Ο Δημήτρης Χατζής μέσα από 491 δελτία

Στο βιβλίο του Νίκου Γουλανδρή, μέσα από έγγραφα, φωτογραφίες και επιστολές καταγράφεται ο κόσμος που θέλησε ν’ αλλάξει ο Χατζής, ως πολίτης, ως πεζογράφος, ως ιδεολόγος.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ