Ταπεινοί θησαυροί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Ταπεινοί θησαυροί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος Facebook Twitter
Ο Κοτζιούλας βιοποριζόταν ως τακτικός συνεργάτης του «Ρομάντσου» και μετέφραζε για τις σελίδες του ογκώδη συνήθως μυθιστορήματα, χωρίς περικοπές. Αυτές οι μεταφράσεις, όταν ολοκληρωνόταν η δημοσίευσή τους στα τεύχη του περιοδικού, εκδίδονταν και ως χωριστά βιβλία, σε πρόχειρες εκδόσεις.
0

Καλός φίλος με παρότρυνε να διαβάσω αυτές τις μέρες του εγκλεισμού τους «Άθλιους» του Ουγκό. Τους διαβάζει ο ίδιος και είναι ενθουσιασμένος. Παράγγειλα το μυθιστόρημα, το έλαβα, και άρχισα να το διαβάζω στα γαλλικά. Συμμερίζομαι τον ενθουσιασμό του φίλου. Το διαβάζω για πρώτη φορά. Γνωρίζω αρκετά το ποιητικό έργο του Ουγκό και τον θεωρώ πραγματικά τεράστιο ποιητή («poète énorme»), όπως αποφαινόταν ο Ζιντ στον Πρόλογο στην Ανθολογία του της γαλλικής ποίησης («Anthologie de la poésie française», 1948).

Θυμίζω εδώ με την ευκαιρία και την περίφημη απάντησή του στο ερώτημα «ποιος είναι ο ποιητής σας;» του περιοδικού «LErmitage» (Φεβρουάριος 1902, σ. 109): «Ο Ουγκό, ‒ αλίμονο!» («Hugo, ‒ hélas!»), η οποία προκάλεσε τότε μεγάλη συζήτηση και γράφτηκαν δεκάδες άρθρα για εκείνο το αινιγματικό «αλίμονο». Πρέπει να ομολογήσω πως, όταν ήταν να διαβάσω τους «Άθλιους», υποτιμούσα μάλλον το μυθιστόρημα ως λαϊκό ανάγνωσμα. Στον Πρόλογο που προαναφέραμε ο Ζιντ γράφει πως στην Τύνιδα, όπου ζούσε κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής της Γαλλίας, ο καθηγητής στο λύκειο ενθάρρυνε τους μαθητές να περιφρονούν τον Ουγκό και οι μαθητές, ακολουθώντας τον, περιγελούσαν μέσα στην τάξη τον ποιητή.

Θησαυρός των Βιβλιοθηκών είναι κάθε βιβλίο, περιοδικό ή εφημερίδα, τη στιγμή που το χρειάζεσαι. Οι εθνικές και οι ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες δεν είναι αρχαιολογικά μουσεία, δεν εκθέτουν κειμήλια. Είναι πρωτίστως χώροι μελέτης.

Παρόμοιο είναι και το δικό μου αμάρτημα, όχι για τον ποιητή αλλά για τον μυθιστοριογράφο. Ο φίλος μου διαβάζει τους «Άθλιους» για δεύτερη φορά, στο γαλλικό πρωτότυπο τώρα, την πρώτη φορά διάβασε, μικρό παιδί, το ογκώδες βιβλίο μεταφρασμένο σε μια λαϊκή έκδοση. Η μετάφραση ήταν του Γιώργου Κοτζιούλα και η έκδοση του φτηνού, λαϊκού περιοδικού «Ρομάντσο». Ο Κοτζιούλας βιοποριζόταν ως τακτικός συνεργάτης του «Ρομάντσου» και μετέφραζε για τις σελίδες του ογκώδη συνήθως μυθιστορήματα, χωρίς περικοπές. Αυτές οι μεταφράσεις, όταν ολοκληρωνόταν η δημοσίευσή τους στα τεύχη του περιοδικού, εκδίδονταν και ως χωριστά βιβλία, σε πρόχειρες εκδόσεις.

Ο Κοτζιούλας μετέφρασε για το «Ρομάντσο», εκτός από τους «Άθλιους», και την «Παναγία των Παρισίων», τις «Μεγάλες Προσδοκίες» του Ντίκενς, τη «Μαρία Στιούαρτ» του Τσβάιχ, τον «Μπεν Χουρ» του Λιου Ουάλας. Οι «Άθλιοι» κυκλοφόρησαν σε δύο τόμους το 1955(;). Έγιναν μάλλον δύο εκδόσεις, μία με σκληρό εξώφυλλο και άλλη με μαλακό. Όταν τελειώσω το μυθιστόρημα, θέλω να διαβάσω κάποια κομμάτια του και στη μετάφραση του Κοτζιούλα. Μπαίνοντας στον ηλεκτρονικό κατάλογο της ΕΒΕ, βλέπω ότι το βιβλίο υπάρχει εκεί. Όταν με το καλό ανοίξει η Βιβλιοθήκη, θα ικανοποιήσω την περιέργειά μου στη σιωπή των αναγνωστηρίων της.

Αυτήν τη φτηνή, λαϊκή έκδοση διάλεξα να παρουσιάσω ως θησαυρό της Εθνικής Βιβλιοθήκης, και όχι κάποιο πολύτιμο χειρόγραφο, σπάνιο αρχειακό τεκμήριο, εντυπωσιακό αρχέτυπο ή παλαίτυπο, από τις ειδικές συλλογές της. Επειδή αυτή μου ήρθε η όρεξη να πιάσω στα χέρια μου τώρα. Θησαυρός των Βιβλιοθηκών είναι κάθε βιβλίο, περιοδικό ή εφημερίδα, τη στιγμή που το χρειάζεσαι. Οι εθνικές και οι ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες δεν είναι αρχαιολογικά μουσεία, δεν εκθέτουν κειμήλια. Είναι πρωτίστως χώροι μελέτης. Πηγαίνουμε εκεί για να διαβάσουμε, να λύσουμε απορίες, να ελέγξουμε ένα παράθεμα ή μια παραπομπή, να μπορέσουμε, με έναν λόγο, να κάνουμε τη δουλειά μας, χωρίς περιττές ταλαιπωρίες και καθυστερήσεις. Ο καθένας μόνος του, σκυμμένος στα κιτάπια του, αλλά μαζί με άλλους στον ίδιο ιερό χώρο του αναγνωστηρίου, μέλη της παράξενης εκείνης αναγνωστικής και ερευνητικής κοινότητας.

Η σημερινή επιδημία θα επηρεάσει, μαζί με όλα τα άλλα, και τις Βιβλιοθήκες. Δεν ξέρουμε, ούτως ή άλλως, ποιο θα είναι το μέλλον τους στην ψηφιακή εποχή, γιατί κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η υλική μορφή που θα πάρει το βιβλίο. Η ψηφιοποίηση των τεκμηρίων των Βιβλιοθηκών όλου του κόσμου είναι προφανώς τεράστιας αξίας ευεργέτημα για τους αναγνώστες και τους ερευνητές. Αρκεί να μη μετατρέψει τις Βιβλιοθήκες σε πελώριες, καλοτακτοποιημένες αποθήκες. Η παγκόσμια επιδημική κρίση μπορεί να επιταχύνει διαδικασίες που έχουν ήδη ξεκινήσει. Βιβλιοθήκη, πάντως, με άδεια αναγνωστήρια είναι δυσάρεστη πραγματικότητα και ακόμη πιο δυσάρεστη προοπτική. 

https://www.nlg.gr/

Επιμέλεια: Γιάννης Πανταζόπουλος

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ