Τη μνήμη του ακτιβιστή Ρούμπενς Παΐβα τιμά ο Βάλτερ Σάλες στην κινηματογραφική του επιστροφή με το Είμαι ακόμη εδώ, ένα δραματικό χρονικό επιβίωσης και αντίστασης που βασίζεται στο βιβλίο του γιου του Μαρτσέλο, στο οποίο πρωταγωνιστεί η υπέροχη, βραβευμένη με Χρυσή Σφαίρα Φερνάντα Τόρες – στο φινάλε εμφανίζεται η θρυλική μητέρα της, η 96χρονη Φερνάντα Μοντενέγκρο, και αυτή στον ρόλο της δυναμικής και συγκινητικής Γιούνις, αλλά σε μεγαλύτερη ηλικία. Από το συλλογικό στο προσωπικό, από τον πόνο του βραζιλιάνικου λαού στα πέτρινα χρόνια της δικτατορίας, ως το “αν είμαι ακόμη εδώ”, την εθιμοτυπική υπόσχεση που δίνει ο πατέρας στη μικρή του κόρη του όταν θάβει τρυφερά το δοντάκι της στην άμμο της Κοπακαμπάνα, ο σκηνοθέτης του Κεντρικού Σταθμού και του Ημερολόγια Μοτοσικλέτας παίρνει ως αφορμή την εθνική ντροπή των εξαφανισμένων για να μιλήσει για την αγέρωχη επιμονή όσων έμειναν πίσω να περιμένουν. Όπως όλες οι ταινίες του, συχνά road movies με βαθύτερο υπόβαθρο, έτσι και το Είμαι ακόμη εδώ διατηρεί ευκρινή αφήγηση που κλιμακώνεται μέσα από το δράμα που ζει η σύζυγος η οποία μένει πίσω αμέσως μετά τη σύλληψή του άνδρα της από το καθεστώς: η Γιούνις οδηγείται κι εκείνη στις φυλακές και αποδεσμεύεται μετά από μερικές ημέρες, μένοντας στο σκοτάδι για λόγους που δεν της κοινοποιούνται ποτέ. Καλείται να καθησυχάσει τα μικρότερα παιδιά της, την ίδια στιγμή που η μεγάλη της κόρη λείπει για σπουδές στο Λονδίνο, απολαμβάνοντας μια rock ‘n’ roll φάση πολύ μακριά απ’ όσα συμβαίνουν στο σπίτι, και το δεύτερο σε ηλικία, έφηβο κορίτσι έχει αντιληφθεί πως κάτι δεν πάει καθόλου καλά. Η ξενοιασιά του Ρίο μοιάζει πλέον με ανάμνηση ανέφελης νιότης που ξεθωριάζει καθημερινά και η νέα πραγματικότητα της μετακόμισης στους συγγενείς στο Σάο Πάολο διαφαίνεται ως η μόνη ρεαλιστική λύση. Ένα πένθιμο πέπλο έχει πέσει σαν βαριά σκιά στο άλλοτε έξω καρδιά σπιτικό των Παΐβα, που τώρα φαντάζει με διάδρομο αντί για επίκεντρο, σαν πουργκατόριο με περαστικούς ασφαλίτες που ξημεροβραδιάζονται έξω και μέσα σε αυτό, σκυθρωποί και αινιγματικοί, οι αγγελιοφόροι της καταστολής. Τα πάρτι και τις χαρούμενες συνεστιάσεις φίλων έχει αντικαταστήσει μια εκκρεμότητα που αποτυπώνει τέλεια ο Σάλες σαν μακρόσυρτη ανακριτική διαδικασία χωρίς ορισμένη αιτία, σαφή αφορμή ή χρονικό ορίζοντα.

 

Κι εδώ μπαίνει καταλυτικά στο κάδρο η Φερνάντα Τόρες. Κρατάει την οικογένεια, την ψυχραιμία της καθώς και ολόκληρη την ταινία στο συγκλονιστικό κοντινό της με ένα πρόσωπο, επιτέλους, αληθινής ηλικίας, που αποπνέει επώδυνη αξιοπρέπεια, σύγχυση και λύτρωση σε ένα από τα πιο υποδειγματικά φινάλε που έχουμε δει εδώ και χρόνια, στη γλυκόπικρη στιγμή της δικαίωσης μετά από τη μακρά διαδρομή μέσα στο σκοτάδι. Όσο ο πάτερ φαμίλιας ήταν αλλού, η Γιούνις της Τόρες έμεινε εκεί και προσάρμοσε τον ρόλο της δρώντας ως πάτερ φαμίλιας και ψάχνοντας τα λιγοστά στοιχεία που αποδεικνύουν μια συστηματικά θαμμένη εγκληματική ενέργεια. Και στην coda του Είμαι ακόμη εδώ αναλαμβάνει τα ηνία η μητέρα Φερνάντα, αντιδρώντας μαεστρικά σε τηλεοπτικά πλάνα που περικλείουν τη δύναμη ενός διαχρονικού πολιτικού θρίλερ, οικουμενικού και αποτελεσματικού σε προθέσεις και εκτέλεση. Το Είμαι ακόμη εδώ είναι υποψήφιο για 3 Όσκαρ, Καλύτερης Ταινίας, Διεθνούς Ταινίας και Α’ Γυναικείου Ρόλου, με την Τόρες να έχει ήδη αποσπάσει τη Χρυσή Σφαίρα και να είναι πλέον η μοναδική που απειλεί την Ντεμί Μουρ στην κατηγορία αυτή.