«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του οικείου

«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του οικείου Facebook Twitter
Η Ιπέρ, μεταξύ άλλων, εξασκεί την τέχνη της μητρικής χειριστικότητας ανεπαίσθητα, με μια αυτονόητη, σχεδόν κωμική, απλότητα που αναιρεί τα στερεότυπα της κυριαρχίας. Φωτ.: Jan Versweyveld 
0

Πώς μπορεί μια αιθέρια, καλοαναθρεμμένη καλλονή του αμερικανικού Νότου να τρώει τα απομεινάρια του χθεσινού φαγητού απευθείας από το μπολ; Πώς μπορεί να κάθεται ανενδοίαστα στο πάτωμα τσαλακώνοντας το ντελικάτο φόρεμά της;

Αυτή η Αμάντα –η Αμάντα της Ιζαμπέλ Ιπέρ– έχει κάτι το bizarre.  

Την ώρα που συνομιλεί χαριτωμένα στο τηλέφωνο με τις ευσεβείς γειτόνισσες για την ανανέωση της συνδρομής τους στη «Χρυσή Νοικοκυρά», τεμαχίζει με ψυχρή ακρίβεια ένα κοτόπουλο, το οποίο στη συνέχεια παραδίδει στην πυρά.

Λίγο αργότερα, φορώντας το επίσημο φόρεμα των ειδικών περιστάσεων, απομεινάρι μιας άλλης εποχής, στροβιλίζεται στο σαλόνι των ξεθωριασμένων αναμνήσεων. Παιδιάστικες γκριμάτσες συσπούν ενίοτε το πρόσωπό της και τότε μοιάζει μικρότερη από την εικοσιδυάχρονη κόρη της.

Μια ανεξάντλητη ποικιλία ήχων πηγάζει από τον βελούδινο λάρυγγά της: η τέχνη του ζην και η αλλοτινή, παλιομοδίτικη ευγένεια του αμερικανικού Νότου ζωντανεύουν μέσα από τα κρυστάλλινα, λεπτεπίλεπτα επιφωνήματά της, μέσα από τη χαρά της που ξεχύνεται σαν αποπλανητικό τιτίβισμα, ενώ σερβίρει τον –με φρούδες ελπίδες φορτωμένο– καλεσμένο της punch γεμάτο κεράσια μαρασκίνο. 

Ο Ίβο Βαν Χόβε συναρμόζει τα ευγενέστερα υλικά∙ και παρόλο που διαβάζει το κείμενο χωρίς να ξεφεύγει από τον οικείο θεατρικό Κανόνα, χωρίς να προβληματίζεται για τη στέρεη, δοκιμασμένη και γνώριμη αφηγηματική μέθοδο που υιοθετεί, καταφέρνει να αποδείξει τη διαχρονική γοητεία του «οικείου».

Το πρόσωπό της φωτίζεται και σκοτεινιάζει με την ίδια ταχύτητα και φυσικότητα που εκτυλίσσονται τα ουράνια δρώμενα μιαν άστατη μέρα του χειμώνα. Οι εναλλαγές εκτελούνται αβίαστα, χωρίς ποτέ να επιβαρύνουν την αντίληψή μας με τον θόρυβο του αυτοθαυμασμού, της επιτήδευσης ή της υπερπροσπάθειας. Τη μια στιγμή είναι σαν Κλαίουσα Παναγιά (έτσι την αποκαλεί η Λόρα) και την επομένη, όταν ο Τομ υπόσχεται να της κάνει το χατίρι, σαν παιδίσκη που εκτελεί περιχαρής έναν μικρό Χορό Θριάμβου επάνω στη μοκέτα.

the glass menagerie Facebook Twitter
Σπάνια η σκηνή της Λόρα και του Τζιμ έχει συνεπάρει τους θεατές σε τέτοιο βαθμό. Φωτ.: Jan Versweyveld

Αυτή η Αμάντα έρχεται να αλλάξει την αντίληψή μας για την Αμάντα. Ή μάλλον να την εμπλουτίσει. Η διάφανη δριμύτητα της Ιζαμπέλ Ιπέρ συντρίβει την υπερβολική θεατρικότητα με την οποία αποδίδεται συνήθως η καταδυναστευτική ηρωίδα, αναβαπτίζοντας μια οικεία φιγούρα σε ανοίκεια.

Γιατί η Ιπέρ, μεταξύ άλλων, εξασκεί την τέχνη της μητρικής χειριστικότητας ανεπαίσθητα, με μια αυτονόητη, σχεδόν κωμική, απλότητα που αναιρεί τα στερεότυπα της κυριαρχίας.  

Μοιάζει να μας λέει πως οι νευρωτικές, κτητικές μητέρες δεν εκδηλώνουν πάντοτε κραυγαλέα την καταβροχθιστική μανία τους. Μπορεί να είναι «φίλες με τα παιδιά τους», αστείες, ανάλαφρες κι ευρηματικές. Να κυλιούνται στα πατώματα και στους πάγκους της κουζίνας, να τρώνε γιαούρτι όρθιες, φορώντας τακούνια και υπέροχες λαδί καπαρντίνες. Να μας σαγηνεύουν με την απρόσβλητη ευθραυστότητά τους, ακόμη και την ώρα που διακρίνουμε τους κόμπους της ρηχότητας και του παλιμπαιδισμού τους. 

Γιατί μας πείθουν ότι, καίτοι από τα πριν ραγισμένες, δεν πρόκειται ποτέ να σπάσουν. 

Η υπόκριση της ανεμελιάς –πίσω από την οποία κρύβεται η αδιασάλευτη βεβαιότητα της μάνας ότι έχει και κατέχει τα παιδιά της– συνιστά τη σοφά σχεδιασμένη ερμηνευτική στρατηγική που μας ξεγελά και μας εμποδίζει να διαισθανθούμε το χτύπημα που έρχεται. Κι όταν λέω «χτύπημα», αναφέρομαι στην πιο συγκλονιστική σκηνή της παράστασης, τη σκηνή της σκάλας. 

«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του «οικείου» Facebook Twitter
Το πρόσωπό της φωτίζεται και σκοτεινιάζει με την ίδια ταχύτητα και φυσικότητα που εκτυλίσσονται τα ουράνια δρώμενα μιαν άστατη μέρα του χειμώνα. Φωτ.: Jan Versweyveld

Εκεί όπου η μάνα ορμάει με μανία στα σκαλοπάτια γραπώνοντας τον γιο της από τα πόδια: είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να μην τον αφήσει να φτάσει στην έξοδο του σπιτιού. Γιατί αν κάποιος ξεφύγει, αν κάποιος τολμήσει να αποχωρήσει από τον γυάλινο πύργο των Γουίνγκφιλντ, τότε αυτός κινδυνεύει να σωριαστεί. 

Η κραυγή που αναδύεται από το μητρικό στέρνο μπροστά σε αυτή την προοπτική ξεσκίζει τα σωθικά μας. Γιατί είναι μια κραυγή που περικλείει όλο το ασυντέλεστο πένθος για τις απώλειες του παρελθόντος: την πτώση, την εγκατάλειψη, την ένδεια, τη μοναξιά. Μια κραυγή που διασαλεύει την τάξη των πραγμάτων, θρυμματίζει τη γυάλινη ακινησία, τέμνει τον χρόνο, συντρίβει τις ψευδαισθήσεις –το κατεξοχήν βασίλειο της Αμάντας– φέρνοντάς την σε επαφή με την πραγματικότητα. Αλλά η εισβολή της πραγματικότητας είναι αβάσταχτη... 

Η σκηνή της σκάλας (και η κραυγή της Ιπέρ) είναι ένα από τα δύο ή τρία διαμάντια που παίρνει ο θεατής μαζί του φεύγοντας από αυτή την αριστοτεχνική παράσταση. Ο Ίβο Βαν Χόβε συναρμόζει τα ευγενέστερα υλικά∙ και παρόλο που διαβάζει το κείμενο χωρίς να ξεφεύγει από τον οικείο θεατρικό Κανόνα, χωρίς να προβληματίζεται για τη στέρεη, δοκιμασμένη και γνώριμη αφηγηματική μέθοδο που υιοθετεί, καταφέρνει να αποδείξει τη διαχρονική γοητεία του «οικείου».

Γιατί, όταν η κλασική προσέγγιση υπηρετείται σωστά, τότε μπορεί να χαρίσει στον θεατή τα πιο πολύτιμα δώρα (ένα εκ των οποίων ο υποβλητικός σκηνικός χώρος του Jan Versweyveld, ένα σπίτι-σπηλιά με καφέ γούνινους τοίχους, πάνω στους οποίους είναι χαραγμένα –σαν σπηλαιογραφία– τα πρόσωπα των απόντων). 

ivo van hove glass menagerie Facebook Twitter
Φωτ.: Jan Versweyveld

Επιμένοντας στα θετικά της βραδιάς, θα ήθελα να σταθώ στην περίπτωση της Justine Bachelet. Τολμώ να πω ότι είναι η πιο συναρπαστική Λόρα που έχω συναντήσει, εξίσου σύγχρονη ως ανάγνωση με την Αμάντα της Ιπέρ.

Μια βαθιά φωνή αντηχεί μέσα από το μικροσκοπικό σώμα της Justine, που μόνο ανάπηρο δεν εμφανίζεται στο δωμάτιο της μνήμης. Αντιθέτως, αυτό το κορίτσι που παίρνει το χρώμα του τοίχου για να μην τη βλέπουν οι Άλλοι, άλλοτε σκαρφαλώνει κι εκσφενδονίζεται στις επιφάνειες με ζωώδη ευελιξία κι άλλοτε «χωνεύεται» στο περιβάλλον για να προφυλάξει τον γυάλινο κόσμο της, για να επιβιώσει. Κι όταν η μητρική απειλή γιγαντώνεται επικίνδυνα, συρρικνώνεται και κρύβεται στις γωνίες για να εξαφανιστεί.

Γι’ αυτό και όταν της δοθεί η ευκαιρία να υπάρξει, έστω διστακτικά και άβολα στην αρχή, ο «κενός χώρος» γεμίζει από τη λάμψη της. Ο Τζιμ, ο παλιός της έρωτας από το σχολείο, πλησιάζοντάς τη χωρίς προκατάληψη και χωρίς τον οίκτο των άλλων, θα σταθεί η αφορμή για να «φανερωθεί» η Λόρα – να ξεδιπλωθεί ενώπιόν μας με όλη την ομορφιά της. 

Σπάνια η σκηνή της Λόρα και του Τζιμ έχει συνεπάρει τους θεατές σε τέτοιο βαθμό. Δεν είναι μόνον η χημεία των δύο ηθοποιών (εξαιρετικός και ο Cyril Gueï). Είναι σαν ο Βαν Χόβε να χάρισε στην ευάλωτη αυτή ηρωίδα έναν χώρο ερωτικής δυνατότητας, όπου θα μπορούσε, έστω για λίγο, να υπάρξει ολόκληρη μαζί με κάποιον άλλον. Τον χάρισε στη Λόρα, και μέσω αυτής στη Ρόουζ, την αδελφή του Τενεσί Ουίλιαμς, η οποία, ως γνωστόν, κατέληξε, λοβοτομημένη κατ’ απαίτησην της μητέρας της, σε ψυχιατρική κλινική.

Ο ξέφρενος χορός τους και η άγρια χαρά στο πρόσωπο της νεαρής γυναίκας φωτίζουν με τρόπο μεθυστικό –και ίσως τραγικό– τη σημασία της (έστω μιας και μοναδικής στιγμής) ελευθερίας που γεννιέται όταν ένα ον δύναται να επιθυμεί.

glass menagerie Facebook Twitter
Φωτ.: Jan Versweyveld
Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Αντώνης Αντωνόπουλος από μικρός είχε μια έλξη για τα νεκροταφεία ή Όλα είναι θέατρο αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου πάνω τους ή Η παράσταση «Τελευταία επιθυμία» είναι ένα τηλεφώνημα από τον άλλο κόσμο

Θέατρο / «Ας απολαύσουμε τη ζωή, γιατί μας περιμένει το σκοτάδι»

Ο Αντώνης Αντωνόπουλος, στη νέα του παράσταση «Τελευταία Επιθυμία», δημιουργεί έναν χώρο όπου ο χρόνος για λίγο παγώνει, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συναντήσουμε τους νεκρούς αγαπημένους μας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

Θέατρο / Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

«Δεν πηγαίνουμε ποτέ στη Μόσχα, όμως η επιθυμία γι’ αυτήν κυλάει διαρκώς μέσα μας» - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για τη sold-out παράσταση «Τρεις Αδελφές» του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Θέμελης Γλυνάτσης: Ας ξεκινήσουμε με το να είμαστε πολύ πιο τολμηροί με τους ρόλους που δίνουμε στους νέους καλλιτέχνες, κι ας μην είναι τέλειοι

Θέατρο / Μια όπερα με πρωταγωνιστές παιδιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Μεταξύ χειροποίητων σκηνικών και σκέψεων γύρω από τη θρησκεία και την εξουσία, «Ο Κατακλυσμός του Νώε» δεν είναι άλλη μια παιδική παράσταση, αλλά ανοίγει χώρο σε κάτι μεγαλύτερο: στη δυνατότητα τα παιδιά να γίνουν οι αυριανοί δημιουργοί, όχι απλώς οι θεατές.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Οι Αθηναίοι / Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Ανατρέποντας πολλά από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τους ανθρώπους με αναπηρία, η Βασιλική Δρίβα περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αλλά και τις χαρές, και μπορεί πλέον να δηλώνει, έστω δειλά, πως είναι ηθοποιός. Είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξαναγράφοντας τον Ίψεν

Θέατρο / Ο Ίψεν στον Πειραιά, στο μουράγιο

«Δεν είναι εύκολο να είσαι ασυμβίβαστη. Όπως δεν είναι εύκολο να ξαναγράφεις τον Ίψεν» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Εχθρός του λαού» σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Lifo Videos / «Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Η ηθοποιός Παρασκευή Δουρουκλάκη μιλά για την εμπειρία της με τον Πέτερ Στάιν, τις προσωπικές της μάχες με το άγχος και την κατάθλιψη, καθώς και για το θέατρο ως διέξοδο από αυτές.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Θέατρο / Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Από τον ρόλο της Μάσα στην πραγματική ζωή, από το Ηράκλειο όπου μεγάλωσε μέχρι τη ζωή με τους ανθρώπους του θεάτρου, από τον φόβο στην ελευθερία, η ζωή της Μαρίας Σκουλά είναι ένας δρόμος μακρύς και δύσκολος που όμως την οδήγησε σε κάτι δυνατό και φωτεινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα παράσταση χαρτογραφεί το χάσμα μεταξύ γενιάς Z και γενιάς X

Θέατρο / Μια νέα παράσταση χαρτογραφεί το χάσμα μεταξύ γενιάς Z και γενιάς X

Μέσα από την εναλλαγή αφηγήσεων, εμπειριών, αναπαραστάσεων, χορού, βίντεο και ήχου, η παράσταση του Γιώργου Βαλαή αναδεικνύει τις διαφορές αλλά και τις συνδέσεις που υπάρχουν μεταξύ των δυο διαφορετικών γενεών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ