Συνολικά, αν κάτι φάνηκε από τη φετινή χρονιά είναι ότι η νέα μουσική, όσο καλή κι αν είναι, δεν αφορά τελικά τόσο κόσμο όσο άλλοτε. Παίρνεις μια ιδέα από τα social media, όπου κανείς σχεδόν δεν ασχολείται με τα κομμάτια που ποστάρονται και τα like είναι ελάχιστα, εκτός κι αν αφορούν κάποιον παλιό, κλασικό καλλιτέχνη ή συγκρότημα. Επίσης, όσο περνάνε τα χρόνια, το χάσμα μεταξύ εναλλακτικής και mainstream μουσικής συνεχίζει να μεγαλώνει, με την πειραματική μουσική να είναι φυσικά ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης. Η μουσική έχει χάσει τον ομαδικό της χαρακτήρα, δεν ενώνει, είναι διάσπαρτη στο internet και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να παρακολουθήσεις τι κυκλοφορεί, πόσο μάλλον να συνδεθείς με νέους ήχους και τάσεις. Η μουσική δεν δημιουργεί πλέον υποκουλτούρες και το κενό μεταξύ παλιού και νέου, εναλλακτικού και mainstream, είναι τεράστιο.
Φέτος, στην κορυφή της λίστας με τα καλύτερα του «Wire» και στη δεκάδα του «Pitchfork» υπήρχε το «¡Ay!» της Κολομβιανής Lucrecia Dalt, ένας απίθανος δίσκος που όμως δεν αφορά πολλούς και δύσκολα καταλαβαίνει κανείς τους λόγους που βρίσκεται εκεί. Θα γνωρίζαμε για το συγκεκριμένο άλμπουμ αν δεν βρισκόταν στις συγκεκριμένες θέσεις; Αυτό που δείχνει, κυρίως, είναι η αδυναμία των μουσικών μέσων να πιάσουν τον παλμό της εποχής, να κατανοήσουν τι ενδιαφέρει τον κόσμο και τελικά τι σημαίνει σήμερα ποιότητα. Δεν είναι κάτι που δεν το βλέπαμε να συμβαίνει και στο παρελθόν, η διαφορά είναι ότι εναλλακτικοί καλλιτέχνες θα μπορούσαν πιο εύκολα να κάνουν χιτ αν έπαιρναν καλές κριτικές. Σήμερα μια καλή κριτική δεν σημαίνει τίποτα για κανέναν. Ούτε μια κακή, και αυτό είναι αποτέλεσμα της ψηφιακής πραγματικότητας.
Δυο φορές φέτος ολόκληρη η δεκάδα του Billboard ήταν υπόθεση της Taylor Swift και του Drake, με κομμάτια από τα καινούργια τους άλμπουμ ή και με ολόκληρα τα άλμπουμ, ένα θλιβερό θέαμα για τη μουσική βιομηχανία. Όπως πόσταρε ο M. Hulot: «Είναι γελοίο πια να υπάρχει singles chart όταν δεν υπάρχουν singles».
Δεν μπορεί να εξηγήσει κανείς το φαινόμενο νέων καλλιτεχνών που γίνονται σταρ χωρίς να κάνουν νούμερα, με μηδενικές πωλήσεις, μόνο και μόνο επειδή είναι influencers. Τρανό παράδειγμα η συμπαθέστατη κατά τα άλλα ράπερ Saweetie. Το άλμπουμ της πούλησε μόνο 2.000 κομμάτια την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του, ντροπιαστικό νούμερο για κάποια που θεωρείται ένα από τα ανερχόμενα ονόματα στην Αμερική.
Από την άλλη, τα τσαρτ είναι πλέον πραγματική κατάντια. Το αγγλικά τσαρτ φέτος είχαν την επέτειο των εβδομήντα χρόνων τους και δεν φαίνεται να αφορούν κανέναν, ενώ παλιότερα καθόριζαν το σάουντρακ και τις τάσεις ολόκληρης της Βρετανίας. «Τι νόημα έχει να υπάρχουν τα τσαρτ;» αναρωτήθηκαν στην «Guardian».
Δυο φορές φέτος ολόκληρη η δεκάδα του Billboard ήταν υπόθεση της Taylor Swift και του Drake, με κομμάτια από τα καινούργια τους άλμπουμ ή και με ολόκληρα τα άλμπουμ, ένα θλιβερό θέαμα για τη μουσική βιομηχανία. Όπως πόσταρε ο M. Hulot: «Είναι γελοίο πια να υπάρχει singles chart όταν δεν υπάρχουν singles».
Τέλος πάντων, για να μην απογοητευόμαστε τελείως, ακολουθούν οι τάσεις, τα πρόσωπα και τα άλμπουμ που απασχόλησαν περισσότερο το 2022 ‒ με μια γρήγορη ματιά, δεν ήταν και τόσο άσχημη χρονιά.
Η κυριαρχία της λατινόφωνης μουσικής
Το 2022 ήταν η χρονιά της ισπανόφωνης μουσικής. H ρεγκετόν γνωρίζει, εκτός από μεγάλες πωλήσεις, και μεγάλες δόξες. Σε αρκετές από τις λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς ψηλά στη δεκάδα φιγουράρουν άλμπουμ όπως το «Motomani» της Rosalía και το τεράστιο «Un verano sin ti» του Bad Bunny, ένας φαινομενικά καλοκαιρινός και ανάλαφρος δίσκος που τον καθιέρωσε ως τον μεγαλύτερο ποπ σταρ του σήμερα, έναν ποπ σταρ με πύρινο πολιτικό λόγο. Πέρα από αυτό, όμως, όπως αναφέραμε νωρίτερα, στο «Wire» ψήφισαν ως καλύτερο άλμπουμ της χρονιάς το πειραματικό «¡Ay!» της Κολομβιανής Lucrecia Dalt, ενώ το «Pitchfork», εκτός από αυτό, έχει σε ψηλές θέσεις και άλλα λάτιν άλμπουμ ‒ αυτό είναι κάτι πρωτοφανές που, τουλάχιστον σε mainstream μέσα, δεν έχει ξανασυμβεί.
Αντίο Kanye West
Η ακύρωση της χρονιάς είναι σίγουρα ο Kanye West. Και άργησε, θα πουν κάποιοι, έπρεπε να γίνει νωρίτερα λόγω της άθλιας και μισογυνίστικης συμπεριφοράς του απέναντι στη γυναίκα του Kim Kardashian, που δικαιολογούνταν κυρίως λόγω της ψυχικής του υγείας και επειδή κανείς δεν τη χωνεύει. Οι αντισημιτικές δηλώσεις του όμως ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Δύσκολο να επανέλθει μετά από όλα αυτά. Δεν μιλάμε καν για μουσική εδώ πέρα.
To σοκ με τους Arcade Fire
Φέτος μεγάλη απογοήτευση για εξωμουσικούς λόγους μας επιφύλλαξε και ο Win Butler. Ο τραγουδιστής των Arcade Fire κατηγορήθηκε από τέσσερα άτομα για σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση από το 2016 μέχρι το 2020. Και ήταν κάπως σοκαριστικό γιατί όλο το brand του γκρουπ στηριζόταν πάνω στον δημιουργικό γάμο του με τη Régine Chassagne. Ο Butler, με την Chassagne στο πλευρό του, αρνήθηκε τις κατηγορίες με την αιτιολογία ότι οι παράπλευρες σχέσεις του ήταν συναινετικές, αλλά, ναι, εντάξει, τι θα έκαναν; Απλώς ο γάμος τους δεν είχε και τόσο γερά θεμέλια, κοινώς μας δούλευαν. Τσάμπα που γράφαμε και για το φετινό τους άλμπουμ «WE».
Mεγάλες επιστροφές, όχι και τόσο «μεγάλα» άλμπουμ
Ναι, μας άρεσε η ρετρό camp αισθητική του «Renaissance» της Beyoncé και σίγουρα είναι σπουδαίος δίσκος, αλλά ο αντίκτυπός του ωχριά σε σχέση με προηγούμενες δουλειές της. Περιμέναμε έξι χρόνια για ένα ντίσκο άλμπουμ, όταν τέτοιο ήχο έχουν παρουσιάσει στο πρόσφατο παρελθόν μια πλειάδα από γυναικές καλλιτέχνες (Dua Lipa, Lady Gaga). Προφανώς δεν μπορεί να θεωρηθεί πρωτοπορία όσο ριζοσπαστικοί παραγωγοί κι αν συμμετέχουν. Παλιότερα, η Beyoncé δημιουργούσε τάσεις δεν τις ακολουθούσε. Kαι πού είναι το promotion; Ακόμη να δούμε κάποιο βίντεο, όχι ότι το χρειάζεται βέβαια. Αντίθετα, η Taylor Swift με το «Midnights» τα έκανε όλα «σωστά» και κατέληξε να γίνει το πιο εμπορικό άλμπουμ της καριέρας της, αλλά δυστυχώς ήταν και το πιο άνευρο, κι ας προσπαθούσαν να σε πείσουν στο εξωτερικό ότι ακούς ένα αριστούργημα – οι λίστες με τα καλύτερα έδειξαν τελικά ποιος δικαιώθηκε. Χωρίς να έχει τελικά κάποια ιδιαίτερη σημασία.
O Κendrick Lamar και η ηθική
Ερώτηση κρίσεως: γιατί ο Kendrick Lamar πέρασε και δεν ακούμπησε φέτος; Είχε να βγάλει σόλο δουλειά εδώ και πέντε χρόνια ‒ και ποιος δεν συζητούσε για το «Mr. Morale & the Big Steppers», ένα τολμηρό άλμπουμ γεμάτο με σοκαριστικές στιγμές που τελικά θεωρήθηκε ως το πιο αμφιλεγόμενο της καριέρας του; Δεν χρειάζεται να το αναλύσεις και πολύ, βέβαια. Ο λόγος που συνέβη είναι απλός και ονομάζεται Kodak Black. Και είναι κρίμα όχι επειδή συνεργάστηκε μαζί του αλλά επειδή άτυπα είναι το κορυφαίο άλμπουμ της χρονιάς, μαζί με το SOS της SZA.
Μόνο SZA
Πέντε χρόνια από το εκπληκτικό ντεμπούτο της, επιστρέφει με ένα ακόμη κορυφαίο άλμπουμ και κλείνει ιδανικά το 2022, κι ας μην υπάρχει φέτος σε καμία λίστα με τις καλύτερες κυκλοφορίες της χρονιάς, λόγω της κάπως αργοπορημένης άφιξής του. Φάνηκε πόσο έλειψε, σε σημείο που πλησιάζει σε πωλήσεις τα ρεκόρ της Taylor Swift.
Το κομμάτι της χρονιάς
Ένα τραγούδι πετύχαινες παντού φέτος εδώ και αυτό ήταν το «Heat Waves» των Glass Animals. Άντε και το «As it was» του Harry Styles, που επίσης είχε μια μεγάλη χρονιά. Οι Glass Animals όμως παρέμειναν στο Hot100 για 91 εβδομάδες. Δεν έχει σημασία αν το κυκλοφόρησαν επίσημα πριν από δυο χρόνια. Και εντάξει, μπορεί να βρίζουμε τα τσαρτ, αλλά κάποια πράγματα που βλέπεις εκεί ισχύουν και το καταλαβαίνεις λόγω καθημερινότητας. Ειδική μνεία στο «About that time» της Lizzo.
Τα τσαρτ γίνονται woke, επιτέλους
H Kim Petras έγινε η πρώτη τρανς μουσικός που ανέβηκε στην κορυφή των τσαρτ Αμερικής και Βρετανίας με το κομμάτι «Unholy» που ερμηνεύει παρέα με τ@ Sam Smith, που έγινε επίσης το πρώτο non binary άτομο που πετυχαίνει κάτι τέτοιο. Και καιρός ήταν να μη μείνουμε μόνο στη θεωρία αλλά να βλέπουμε έμπρακτα την εκπροσώπηση και το acceptance.
Drake πάλι, εις διπλούν
Αρκετά παραγωγικός φέτος, με δύο κυκλοφορίες ‒και οι δύο συζητήθηκαν πολύ για διαφορετικούς λόγους: το «Honestly, Nevermind», που πειραματιζόταν με house ήχους, και το πιο εμπορικό «Her Loss», όπου συνεργάστηκε με τον 21 Savage. To «Rich Flex», το καλύτερο κομμάτι από τη δεύτερη κυκλοφορία, έγινε το απόλυτο meme της χρονιάς με αναρίθμητα βίντεο στο ΤikΤok που διακωμωδούν τους δυο ράπερ και σου φτιάχνουν πραγματικά τη διάθεση.
H Kate Bush ανέβηκε επιτέλους αυτόν τον λόφο
Αυτό κι αν δεν το περίμενε κανείς, να βλέπεις το «Running up that hill», ένα από τα καλύτερα της κομμάτια που έγραψε το 1985, να βρίσκεται για πρώτη φορά στην κορυφή των βρετανικών τσαρτ, ενώ για εβδομάδες και στη δεκάδα του Hot100 του Billboard ‒ αυτό ήταν κάτι που δεν είχε καταφέρει τότε που μεσουρανούσε. Και όλα αυτά επειδή ακούστηκε σε μία από τις πιο φορτισμένες σκηνές της 4ης σεζόν του «Stranger Things».
Rihanna, η γέννα και ο μαύρος πάνθηρας
Το 2022 η Rihanna έκανε αγόρι με τον A$AP Rocky και επέστρεψε ας πούμε και στη μουσική με δυο κομμάτια, το ένα πιο χλιαρό από το άλλο, το «Lift me up» και το «Born Again» για το σάουντρακ του Black Panther 2, που πάνε απευθείας για το Όσκαρ τραγουδιού.
Lift me up
Τα αουτσάιντερ
Δύο ήταν τα μεγάλα αουτσάιντερ της χρονιάς, το ότι ανέβηκε στην κορυφή του Billboard o Steve Lacy με το «Bad Habits», που έχει έναν εντελώς lo-fi και κουλό ήχο, ο οποίος θυμίζει άλλες εποχές, και το ότι ανέβηκε επίσης στην ίδια θέση η Nicki Minaj με το «Super freaky girl», ένα κάκιστο κομμάτι, τη στιγμή που όλοι την αντιμετωπίζουν ως ξεγραμμένη. Άντε βγάλε άκρη.
Ελληνικό ραπ
Το 2022 ήταν η χρονιά του ΛΕΞ, αλλά ελληνικό ραπ δεν είναι μόνο ο ΛΕΞ. Το 2022 ήταν η στιγμή να φανεί ότι το ελληνικό ραπ μπορεί να γεμίσει στάδια, ότι έχει μεγαλύτερη δυναμική από οποιοδήποτε άλλο μουσικό είδος αλλά και ότι είναι το μόνο είδος από το οποίο βγαίνουν ραγδαία νέα πράγματα, παρότι όσοι το παρακολουθούν σταθερά καταλαβαίνουν ότι έχει κολλήσει κάπως αμήχανα σε θεματολογία και ήχο, γιατί όλα έχουν γίνει, όλα έχουν ακουστεί και πλέον ακολουθεί μια safe πορεία. Η (σαρωτική) επιτυχία δεν σου αφήνει περιθώρια για πειραματισμούς, κι αυτό είναι κάτι που δεν συμβαίνει μόνο στο ραπ. Ωστόσο ποτέ η ελληνική μουσική δεν έκανε τέτοια νούμερα, άρα είναι ακόμα πιο δύσκολο να ξεκολλήσει ένας ράπερ από τη μανιέρα. Από την άλλη, τα νούμερα που κάνουν οι ράπερ δείχνουν ότι ο κόσμος αυτό θέλει, κι αυτό κάνει πάντα η μουσική βιομηχανία, δίνει στον κόσμο αυτό που θέλει. Κατά τα άλλα, ούτε τα νούμερα ούτε η αποδοχή του κόσμου κάνουν κάποιον καλλιτέχνη, ούτε η καλλιτεχνική αξία φαίνεται απ’ τα νούμερα. Ωστόσο, δεν μπορείς να τα αγνοείς γιατί κάτι δείχνουν, οι περισσότεροι ποπ σταρ, αν δεν ήταν εμπορικοί και δεν αφορούσαν τον (πολύ) κόσμο, θα ήταν απλώς υποσημειώσεις στην ιστορία της μουσικής.
Για άλλη μια χρονιά, το νέο ραπ που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων δεν υπήρχε πουθενά στα μέσα, μόνο στις εκπομπές της τηλεόρασης, ως κουτσομπολιό, κάθε φορά που έβγαινε μια είδηση ότι ένας ράπερ έκανε μια παράβαση ή είπε κάτι κακό. Φαίνεται ότι για πολύ κόσμο το ραπ είναι ένας άλλος κόσμος, άγνωστος και δύσβατος, κι ας είναι πιο παλιό πλέον από τα πιο πολλά μουσικά είδη που ακούγονται στο ραδιόφωνο.
Το ελληνικό ραπ είχε πολύ δυνατούς δίσκους φέτος, είχε τρελά χιτ, που θέλουμε να θυμόμαστε αλλά και να ξεχάσουμε, είχε κι ένα θαυμάσιο βιβλίο του Κώστα Σαββόπουλου με τίτλο «I still love her - Τι μου έμαθε για τον σεξισμό και την αρρενωπότητα η ραπ» (εκδόσεις Redn’Noir), μια σοβαρή μελέτη γι’ αυτό που θεωρείται ένα από τα βασικά μειονεκτήματα του είδους, ο σεξισμός.
Ο πιο αγαπημένος μου ραπ δίσκος από τις φετινές κυκλοφορίες ήταν το «Saskepticism Vol. 2» του Saske, ακριβώς αυτό που θα έπρεπε να είναι το ραπ σήμερα. Και αν θα έπρεπε να έχω και μια δεκάδα με αυτά που ξεχώρισα, θα ήταν όλα από νέους ράπερ.
Με τη σειρά: Tugan / Ortiz - Still Arise, Ggreco - Life of a Dopeboy, Fann - Fantastic Fann II, Yolte - Νεαρός, Twelvee - Vision, Mel - No Features, Thug Slime - Green Goblin (Deluxe), X Orfeas - Near Death Experience, Raiser - Gang Way or no Way, Mufasha - 555, Baby J - New Season. Όλα για τον ήχο, όχι για τον στίχο. (M.Hulot)
ΛΕΞ - Airmax
Πέρα από το ελληνικό ραπ
Το 2022 ήταν η χρονιά της Μαρίνας Σάττι με το καταπληκτικό «Yenna», ένα σύγχρονο ποπ άλμπουμ που έκλεψε τις εντυπώσεις. Ήταν επίσης η χρονιά του Pan Pan, που κυκλοφόρησε το τρίτο κατά σειρά «Φαντασμαγορία», το οποίο αγαπήθηκε πολύ από το κοινό που γέμισε τις συναυλίες του. Έχει αναδειχθεί ως ένα από τους πιο σημαντικούς μουσικούς της γενιάς του, και δίκαια. Ο Φοίβος Δεληβοριάς προκάλεσε αρκετές συζητήσεις με το τολμηρό «ANIME», ενώ ο Metaman κυκλοφόρησε το δεύτερο πολυαναμενόμενο άλμπουμ του, τη «Ματαίωση», με φοβερές συνεργασίες. Ο Athens Computer Underground συνεχίζει το μοναχικό drum ‘n’ bass στοχασμό του με το «Φίλημα». Ο Logout εξελίσσεται στιχουργικά και συνθετικά με κάθε νέα του δουλειά κι αυτό φαίνεται από το «Πονέμελα». Οι Deaf Radio άλλαξαν ήχο με το «Arsenal of Hope», και τους πάει. Η Σtella υπέγραψε στη Sub Pop –η μόνη καλλιτέχνις από την Ελλάδα ever‒ και έβγαλε το «Up and Away», ενώ ακούγεται κατά κόρον η μουσική της στο Maestro του Παπακαλιάτη. O Βengoa είχε μια σούπερ χρονιά με το ατμοσφαιρικό «Music For Your Red Parts». H Irene κάνει αυθεντικό και καλό RnB όπως απέδειξε με το ντεμπούτο της, «Time 2 Love». Έβγαλαν δισκους επίσης οι Bazooka, ο Noda Pappa από τους Acid Baby Jesus. Και, τέλος, ο Kristof έβγαλε την queer «Ψυχαγωγία» του. Γενικά, ήταν μια πλούσια χρονιά για την ελληνική εναλλακτική μουσική.
Φρέσκια ματιά
Έρχεται από το αμερικανικό γυναίκειο ραπ, με δύο ανερχόμενα ταλέντα. Ποιος μπορούσε να αντισταθεί φέτος στο «Munch» της Ice Spice και στο «F.N.F. (Let’s Go)» της Glorilla; Ήδη η δεύτερη έχει προταθεί για το πρώτο της Grammy πριν βγάλει καν κανονικό δίσκο, ενώ η Ice Spice έδωσε μια μεγάλη συνέντευξη στην Erykah Badu στο χειμερινό «Interview».
Παραλειπόμενα, αλλά όχι αμελητέα
Ο Weeknd κυκλοφόρησε τον πιο πειραματικό του δίσκο με το Dawn FM. Ένα εξαιρετικό άλμπουμ που βγήκε στην αρχή της χρονιάς και τον δείχνει ώριμο ηχητικά. Δεν είχε τόσο μεγάλες επιτυχίες όσο το «After Hours», είχε όμως μέσα τον Jim Carrey και το στοιχειωτικό «Gasoline». Από την άλλη, η Βjörk επανήλθε πολύ δυναμικά στο προσκήνιο με το καλύτερο άλμπουμ της εδώ και πολλά χρόνια. Στο «Fossora» παρουσιάστηκε αρκετά αλλαγμένη, γειωμένη και πολύ προσωπική. Και τέλος, για να μην τους ξεχάσουμε ‒και κλαίνε–, φέτος είδαμε νέα άλμπουμ και από τους Yeah Yeah Yeahs και τους Arctic Monkeys, αλλά πάνε οι παλιές καλές εποχές.
Και δέκα δίσκοι για το τέλος, σε τυχαία σειρά
Rauw Alejandro - Saturno / Romance - In My Hour of Weakness, I Found A Sweetness / Blackpink - Born Pink / Bad Bunny - Un Verano Sin Ti / Redcar - Redcar les Adorables Étoiles / Rat Heart Ensemble - A Blues / Voice Actor - Sent From My Telephone / Moin – Paste / Kendrick Lamar - Mr. Morale And The Big Steppers / Hinako Omori - A Journey…
