Ο τίτλος της κεντρικής έκθεσης της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, «Being as communion» (Το είναι ως κοινωνία), μοιάζει αυτές τις μέρες να αποκτά άλλες σημασίες, αυτές που έρχεται η τέχνη να μας υπενθυμίσει, όπως η συνύπαρξη, η κατανόηση, η ευχαρίστηση, η αλληλοϋποστήριξη, η φροντίδα, το μοίρασμα.
Χωρίς επίσημα εγκαίνια, σε μια Θεσσαλονίκη που μοιάζει βουβή, η έκθεση πραγματοποιείται σε χώρους συνδεδεμένους με την ιστορία της πόλης και των ανθρώπων της όπως το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (Βίλα Καπαντζή), το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, ο Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, το Επταπύργιο, το Γενί Τζαμί, οι Κήποι του Πασά, το γυάλινο περίπτερο στον Κήπο των Γλυπτών (παραλία), το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2), δηλαδή σε τοπόσημα της Θεσσαλονίκης, χώρους και μνημεία, φανερώνοντας ότι η τέχνη λειτουργεί λυτρωτικά, παρηγορητικά και αισιόδοξα, κάποιες φορές δίνοντας τις δικές της εκδοχές και οπτικές που πολλές φορές αντιστέκονται σε δεδομένα και συνήθειες και σε μια αισθητική αλλοτρίωση, προτείνοντας στον συνήθως βιαστικό επισκέπτη να κάνει μια στάση για να παρατηρήσει ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ ζώντων και νεκρών, χώρων και σημείων.
Αυτή η περιήγηση στα μέρη που αποκαλύπτουν τις πολλαπλές στρώσεις της ιστορίας της πόλης, συνδέοντας οικοδομήματα από κρίσιμες περιόδους της, είναι μια διαφορετική ξενάγηση, ένας οδηγός σε μουσεία, μνημεία και χώρους, και στον τρόπο με τον οποίο τα έργα που φιλοξενούνται εκεί προτείνουν μια πολυφωνική ανάγνωση αλλά και σύζευξη πολλών ισότιμων φωνών.
Ο τίτλος είναι δανεισμένος από το έργο του θεολόγου και μητροπολίτη Περγάμου, Ιωάννη –κατά κόσμον Ιωάννη Ζηζιούλα (Κοζάνη, 1931 - Αθήνα, 2023)– και δημιουργεί το εννοιολογικό πλαίσιο της κεντρικής έκθεσης της Μπιενάλε, σε επιμέλεια της ιστορικού και επιμελήτριας σύγχρονης τέχνης, Μαρίας-Θάλειας Καρρά. Θα διαρκέσει έως τις 21 Μαΐου 2023 και φιλοξενεί τα έργα (νέες και παλαιότερες παραγωγές) 28 καλλιτεχνών και καλλιτεχνικών ομάδων που όντως έχουν δοκιμάσει εναλλακτικά μονοπάτια, προβάλλοντας αντίσταση στη ζωή, και τις πρακτικές τους. Με τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στους γύρω μας.
«Ίσως να είναι πολύ αργά, και να έχουμε ήδη αποτύχει παντοιοτρόπως, όμως ακόμα και σε αυτή την παύση κυοφορούνται δυνατότητες. Σε ποιες ιστορίες θα ανατρέξουμε, όμως, για να ξαναμάθουμε, να ξανασκεφτούμε, να αρχίσουμε εκ νέου τις κοινές ζωές μας;» γράφει η κ. Καρρά.
Αυτή η περιήγηση στα μέρη που αποκαλύπτουν τις πολλαπλές στρώσεις της ιστορίας της πόλης, συνδέοντας οικοδομήματα από κρίσιμες περιόδους της ιστορίας, βυζαντινά, οθωμανικά, μοντέρνα, θα μπορούσε να είναι μια σύγχρονη, μια διαφορετική ξενάγηση, ένας οδηγός σε μουσεία, μνημεία και χώρους, και στον τρόπο με τον οποίο τα έργα που φιλοξενούνται εκεί προτείνουν μια πολυφωνική ανάγνωση και σύζευξη πολλών ισότιμων φωνών.
Στο φουαγέ του κτιρίου Μ2 του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, που είναι σχεδιασμένο από τον διάσημο αρχιτέκτονα Αράτα Ισοζάκι και ως κατασκευή αποτελεί μια μοναδική σύνοψη των αρετών της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, συναντάμε ένα από τα τρία σκέλη του έργου του Κώστα Ρουσάκη «Οι δύο ληστές - Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν». Τα άλλα δύο σκέλη βρίσκονται στο Γεντί Κουλέ και στο Βυζαντινό Μουσείο· το κάθετο έναντι του οριζόντιου, σαν σε σχήμα σταυρού, είναι το θεμελιώδες στοιχείο της πρότασής του, που αφήνει ένα αινιγματικό αποτύπωμα στον χώρο.
Λίγο πιο μακριά, στην παραλία, στον Κήπο των Γλυπτών, μέσα στο γυάλινο περίπτερο το έργο του Zheng Bo μας μεταφέρει σε μια άλλη διάσταση. Βγάζεις τα παπούτσια σου και κάθεσαι στα μαξιλάρια, ακόμα και σε στάση διαλογισμού, ενώ στις χαμηλές βιτρίνες υπάρχουν τα σχέδια των φυτών που ζωγράφισε την περίοδο της πανδημίας στο Χονγκ Κονγκ. Μας δίνει την ευκαιρία να περάσουμε κι εμείς χρόνο με φυτά που δεν παρατηρούμε ποτέ και υπάρχουν ακόμα και γύρω μας στο αστικό περιβάλλον.
Επόμενη στάση η Βίλα Καπαντζή που στεγάζει το παράρτημα του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη. Στην έπαυλη που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Πιέτρο Αριγκόνι φιλοξενούντα οκτώ καλλιτέχνες, καλλιτέχνιδες και καλλιτεχνικές ομάδες που ως σύνολο εξιστορούν οικολογικές αδικίες, συλλογικούς αγώνες, ένθερμες συνεργασίες και επισημαίνουν τη δυνατότητα για μεταμόρφωση. Υπάρχουν έργα των Βάσως Κατράκη, Θανάση Χονδρού και Αλεξάνδρας Κατσιάνη, COYOTE, Piero Gilardi, Akira Ikezoe, Abraham Onoriode Oghobase, Ana Vaz, Asli Çavuşoğlu.
Το έργο των COYOTE στον κήπο της βίλας είναι φτιαγμένο με μια οπτική γλώσσα σχηματική, μια lingua franca που γεφυρώνει διαφορετικούς κλάδους, ζητήματα και ανθρώπους, προσφέροντας εικονογραφικούς συμβολισμούς, χωρίς να ταξινομεί, να υποδεικνύει ή να δίνει κλειστού τύπου ορισμούς.
Στο φουαγέ του ισογείου μάς υποδέχεται ένα κεφάλι εξωτικού πουλιού, που θυμίζει κομμάτι αποκριάτικης στολής, έργο ενός από τους πιο στρατευμένους καλλιτέχνες της arte povera, του Piero Gilardi. Για να είμαστε ακριβείς, αποτελεί μέρος ενός κοστουμιού που φορέθηκε παλιότερα σε διαδηλώσεις και αποκαλύπτει τόσο την πολιτική του πρόθεση όσο και το χιούμορ και την απόλυτη χαρά των αντισυστημικών διαδηλώσεων. Ο Gilardi, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, σε μια εποχή μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής στην Ιταλία, γύρισε την πλάτη του στον κόσμο της τέχνης για να γίνει ένας «δημιουργικός διαμεσολαβητής» του θεάτρου του δρόμου και των διαδηλώσεων, υπηρετώντας μια σειρά από ριζοσπαστικούς σκοπούς.
Στο ισόγειο συναντάμε και ένα υπέροχο ζευγάρι καλλιτεχνών, τον Θανάση Χονδρό και την Αλεξάνδρα Κατσιάνη, ένα από τα σπάνια παραδείγματα auteur double στην Ελλάδα, που δρουν συντροφικά από το 1974 με επίκεντρο την καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης. Με τις εικαστικές και μη συμπεριφορές τους, πρώτα ως δίδυμο καλλιτεχνών και ύστερα ως δίδυμο «συνταξιούχων» (καλλιτεχνών και φιλολόγων), ως σύντροφοι και ως οικογένεια αποδοκιμάζουν τα διαχωριστικά όρια μεταξύ τέχνης και ζωής και μας προκαλούν να αναζητήσουμε μέσα από την τέχνη έναν ουσιαστικό τρόπο να ζούμε.
Στην έκθεση παρουσιάζεται μια επιλογή από εικαστικές δράσεις και καθημερινές εκδηλώσεις αγάπης, οικειότητας, πειραματισμού και αντίστασης από την περίπου τριαντακονταετή πορεία αυτών των δυο καλλιτεχνών που, είτε σόλο είτε συνεργαζόμενοι με άλλους, έχουν οργανώσει πλήθος εικαστικών και συναυλιακών δράσεων, ενώ έχουν ασχοληθεί και με την κυκλοφορία εκδόσεων και δίσκων.
Στον πρώτο όροφο, στις προθήκες, φιγουράρουν τα βότσαλα της Βάσως Κατράκη, εργαλεία της και χειρόγραφες σημειώσεις. Μπορεί η χαράκτρια να είχε ισχυριστεί σε συνέντευξή της πως ποτέ δεν μέτρησε καλλιτεχνικά εκείνα τα «χαλίκια» και πως για εκείνη «δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα παιχνίδι», ωστόσο είναι σχεδόν αδύνατο να αγνοήσουμε πως αποκτούν αξία λόγω των συνθηκών της δημιουργίας τους και πόσο εντάσσονται στο υπόλοιπο έργο.
Με το έργο της Κατράκη συνδιαλέγεται και ο εικαστικός Γιάννης Παπαδόπουλος στο έργο του «Άνθρωποι που κατάγονται από δένδρα και ζαρκάδια» που εκτίθεται στον χώρο του MOMus, προτείνοντας μια νέα ανάγνωση του έργου της καλλιτέχνιδας μέσα από την προσωπική του ματιά, η οποία καθορίζεται από την κοινή τους καταγωγή από τη Δυτική Ελλάδα –ο Παπαδόπουλος είναι από την Πάτρα, η Κατράκη από το Αιτωλικό– καθώς και από τη σχέση με τη φύση και την εργασία στην ύπαιθρο.
Στη Bίλα Καπαντζή, στα δεκατρία έργα της εγκατάστασης «Pink as a Cabbage / Green as an Onion / Blue as an Orange», η Aslı Çavuşoğlu χρησιμοποιεί φυσικά υλικά και οργανικές μεθόδους ύφανσης και βαφής σε επιφάνειες που αναπτύσσονται σαν μια πολυρυθμική σύνθεση, με τα χειροποίητα χαρτιά να έχουν βαφτεί με φυτικά χρώματα από φρούτα, λαχανικά και άνθη που καλλιεργούνται σε βιώσιμους κήπους και αγροτικές εκτάσεις στην Τουρκία.
Ο Akira Ikezoe παρουσιάζει μια σειρά έργων με τίτλο «Outside In», έχοντας ως έναυσμα την εμμονή του τότε Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, να κατασκευάσει ένα τείχος μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού. Αυτιά κουνελιών λειτουργούν σαν φτερά και παίρνουν τη θέση χεριών και ώμων. Το κεφάλι μιας χελώνας ξεφυτρώνει από την πλάτη μιας φιγούρας. Ένα φίδι σφιγκτήρας καταπίνει το κεφάλι μιας φιγούρας, που εμφανίζεται στο άκρο του ζώου. Απρόσωπες και άφυλες φιγούρες εμφανίζονται μοναχικές ή σε ζεύγη, σε βάλτους και λιβάδια. Τα ανθρώπινα σώματα διασταυρώνονται με αυτά των ζώων, αναπαράγοντας υβρίδια μέσα από μια διαρκή διαδικασία μεταμόρφωσης.
Ο Abraham Onoriode Oghobase, με το έργο του «Metallurgical Practice: Miners», μια μελέτη του Οροπεδίου Γιος της βορειοκεντρικής Νιγηρίας, αναφέρεται στη μετα-αποικιακή συνθήκη της Αφρικής και κινητοποιεί την ποιητική των φασματικών εικόνων και τις υφές των λεπτών αρχειακών υλικών, για να αποκαλύψει λανθάνοντα στρώματα συναισθήματος κάτω από τις κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις.
Στο Επταπύργιο/Γεντί Κουλέ συναντάμε το έργο της Βλασσοπούλου, «I have seen the moon rise on both the left and right side of the sky», μια in situ εσωτερική και εξωτερική εγκατάσταση που αναπτύσσεται σε τρεις διαφορετικούς χώρους του κτιρίου, λειτουργώντας ως μελέτη της σωματικής και ψυχολογικής διάστασης της συνθήκης φυλάκισης, το δεύτερο σκέλος του έργου του Κώστα Ρουσάκη, ενώ η Ana Vaz, στο βίντεο «Há Terra!», χρησιμοποιεί ληγμένο φιλμ, δημιουργώντας ένα είδος αλχημείας, με καμένες άκρες, φωτεινές σπίθες και παραισθητικές, ιλιγγιώδεις εναλλαγές μεταξύ εικόνας και χρώματος, με ανθρώπους και τοπία σε διαρκή εγρήγορση.
Κατηφορίζοντας από το Επταπύργιο προς το Ισλαχανέ, έναν καταπληκτικό χώρο, ίδρυμα για άπορα ορφανά παιδιά όλων των θρησκειών, τα οποία εκπαιδεύονταν εκεί σε κάποια τέχνη, συναντάμε τα άψογα συντηρημένα και τοποθετημένα μηχανήματα και εργαλεία των εργαστηρίων που μας θυμίζουν ένα είδος εκπαίδευσης που δεν υπάρχει, όπως ούτε και ο τεχνίτης, καθώς και την υποτίμηση πολλών τεχνικών επαγγελμάτων.
Οι καλλιτέχνες που φιλοξενούνται στο Ισλαχανέ δουλεύουν με ευτελή υλικά που έχουν βρεθεί, ξεμείνει, ανακυκλωθεί. Κάθε καλλιτέχνης παρουσιάζει πρότυπα ζωής με τη μορφή μικρής κλίμακας ή εφήμερων πράξεων αντίστασης απέναντι στο κατεστημένο. Προβάλλεται η ταινία της Agnès Varda, «Les glaneurs et la glaneuse», η οποία αφηγείται την ιστορία όσων μένουν πίσω (ανθρώπων, τόπων, υλικών, τροφίμων, φιλμ), δίνοντάς τους πρωταγωνιστικό ρόλο.
Στο προαύλιο, η καλλιτεχνική κολεκτίβα σχεδίασε το Super Kiosk, για τσάι και ξεκούραση, σε συνεργασία με φοιτητές Αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ ο Πάνος Σκλαβενίτης, στο «#thehead | On becoming an animal», επίσης δουλεύει στο περιθώριο, με τη μεταμορφωτική και έκνομη, δημιουργική και παραβατική ελευθερία που μόνο η μεταμφίεση μπορεί να προσφέρει.
Σειρά σε αυτόν τον εικαστικό περίπατο έχουν δύο εμβληματικά κτίρια, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
Η υπαίθρια έκθεση του μουσείου με τίτλο «Αγρός, οικία, κήπος, τόπος» δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να επισκεφτεί τις κατοικίες και τα νεκροταφεία της αρχαίας πόλης. Σε αυτή την εξαιρετικά στημένη από το μουσείο έκθεση το έργο της Φοίβης Γιαννίση, «Το μαύρο των οστών», είναι ένας ακουστικός περίπατος με ιστορίες συνύπαρξης με τη σκοτεινή γη μας.
Στο υπόγειο μάς περιμένει μια αρχειακή έκθεση, η «Agricola Cornelia S.p.A.» του Gianfranco Baruchello, καλλιτέχνη που συμμετείχε στο κίνημα της ευρωπαϊκής αβανγκάρντ τη δεκαετία του 1960, μοιράζοντας τον χρόνο του μεταξύ Νέας Υόρκης, όπου διατηρούσε φιλία με τον John Cage, και Παρισιού, όπου συμμετείχε στις εξεγέρσεις του 1968 με τους φίλους του Felix Guattari, Alain Jouffroy και Jean Jacques Lebel.
Στις αρχές της δεκαετίας του '60, στο Μιλάνο, την ίδια εποχή που γεννιόταν το κίνημα της arte povera, γνώρισε και έγινε φίλος με τον Marcel Duchamp, ο οποίος θα γινόταν μέντοράς του. Εδώ παρουσιάζεται ένα ζωντανό αρχείο της «Agricola Cornelia S.p.A.» με σημειώσεις, σκίτσα, αποκόμματα, σχέδια και έργα, αλλά και η ταινία «Il Grano», που γυρίστηκε στη φάρμα και παρουσιάζει τον μόχθο της δουλειάς στο αγρόκτημα ως μια διαδικασία συσσώρευσης, ως κολάζ βιωμένων και ενστικτωδών εμπειριών. Ο Baruchello πρότεινε με παιγνιώδη τρόπο τη μεταφορά αξίας από την τέχνη στη γεωργία, από τότε που μετακόμισε στη ρωμαϊκή ύπαιθρο, τη δεκαετία του '70.
Στην αυλή, το δίπτυχο έργο του Cevdet Erek, «Στης Θεσσαλονίκης της δυο αυλές/Selanik’te var iki avlu», είναι μια απάντηση στον αρχιτεκτονικό μοντερνισμό του μουσείου και σε ό,τι αυτός συνεπάγεται, που ανοίγει διάλογο με την έτερη γλυπτική παρέμβαση του καλλιτέχνη στο γειτονικό Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
Από μόνο του σημείο αναφοράς, αποτελώντας ένα από τα πιο γνωστά για την αρχιτεκτονικής τους δημόσια κτίρια στην Ελλάδα, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Κυριάκο Κρόκο, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού φιλοξενεί, σε μια αρμονική «συνομιλία» με τους θησαυρούς του βυζαντινού πολιτισμού, το «Sketch and Bread» της Jumana Manna που παραλληλίζει τα δομικά θραύσματα των σύγχρονων πόλεων με τα αρχαιολογικά χαλάσματα και το υπερρεαλιστικό πανοπτικό όραμα του Ahmed Morsi που περιστοιχίζεται από βυζαντινές εικόνες, ενώ ο Άγγελος Πλέσσας φαντάζεται ένα νέο πρότυπο ύπαρξης, το οποίο συνδέει μυστικιστικά, βυζαντινά και φουτουριστικά στοιχεία με το ψηφιακό.
Στο «Homo Noosphericus» ενεργοποιεί για μία ακόμη φορά σημεία κοινής διασύνδεσης μεταξύ ιστορικών και σύγχρονων τελετουργιών και φωτίζει πτυχές της πνευματικότητας στην πολιτισμική ετερογένεια.
Στα χαρακτηριστικά υφασμάτινα έργα του Πλέσσα τα σύμβολα και τα χρώματα αποτελούν ένα οικείο πλέον λεξιλόγιο που προέρχεται από το παγκόσμιο λεξικό της ηλεκτρονικής επικοινωνίας –emojis, emoticons–, την κυβερνοαισθητική και τους διάφορους παγανισμούς που έχει μελετήσει. Κάθε μπάλωμα πάνω στο ύφασμα λειτουργεί σαν φυλαχτό και συμβολίζει κάθε φορά τη διαφορετική κατάσταση που επιθυμεί να προσελκύσει: φιλοξενία, αδελφότητα, ευημερία, γενναιοδωρία.
Στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης συναντάμε έργα των καλλιτεχνών Jumana Emil Abboud, Campus Novel, COYOTE, Hira Nabi, Γιάννη Παπαδόπουλου, Iva Radivojević, Corinne Silva.
Στο έργο τους «O ξενιστής, o τελεστής και ο μύστης» οι Campus Novel ακολουθούν μια «τοτεμική» διερεύνηση από κάτω προς τα πάνω, από τις διαδικασίες ζωής στο υπέδαφος έως το δομημένο αστικό περιβάλλον. Με τη μορφή μιας πολυεπίπεδης εγκατάστασης που αφορά την ίδια την ερευνητική διαδικασία, με ειδικά σχεδιασμένες κατασκευές, επινοητικές καταγραφές, δεκάδες λίτρα γόνιμου χώματος και υπεδάφια ευρήματα εντοπίζουν συσχετίσεις σε ένα αρχείο που περιλαμβάνει τις ιδιοσυγκρασιακές αφηγήσεις της πόλης γύρω από την επιρροή του αστικού κοσμοπολιτισμού στις ήδη εγκατεστημένες ταυτότητες της καταγωγής και της προέλευσης.
Στον ίδιο χώρο η Jumana Emil Abboud χρησιμοποιεί τη συμβολική υλικότητα της γης από την οποία εμπνέεται τα σχέδια και τις ιστορίες της, ζωγραφίζοντας με χειροποίητες μπογιές από ρόδι, σουμάκ και αβοκάντο. Με τον ίδιο τρόπο που το νερό διαπερνά το κέλυφος ενός ροδιού και μετατρέπεται σε καθαρή χρωστική ουσία, η καλλιτέχνιδα εισέρχεται στην πηγή των αφηγήσεων, φτάνοντας μέχρι τον πυρήνα τους. Η Corinne Silva, στο «Flames among stones», παρουσιάζει τον κήπο που δημιούργησαν στην Καππαδοκία οι αδελφές Güler και Türkan. Μαζί με τις κόρες και τις εγγονές τους, οι δυο αδελφές φροντίζουν στωικά το οικοσύστημα αυτού του θύλακα αλλά και τους αναρίθμητους κατοίκους του – ανθρώπους και μη.
Το έργο «Aleph» της Iva Radivojević συνδέει ετερόκλητους τόπους, ανθρώπους και μέρη με ιστορίες που υποδηλώνουν μια φυσική και μεταφυσική σχέση, η οποία μπορεί να είναι φανταστική, αλλά είναι δύσκολο να την απορρίψεις, και η Hira Nabi, στο «How to love a tree», μια καθηλωτική βιντεο-εγκατάσταση, παρακολουθεί τέσσερις μουσικούς που έχουν προσκληθεί από την ίδια να αυτοσχεδιάζουν, ο καθένας με το δικό του μουσικό όργανο, παίζοντας για κάποιο άρρωστο ή ετοιμοθάνατο δέντρο. Η μουσική τους αποτελεί μια στοχαστική μορφή παρηγορητικής φροντίδας, μια έκφραση αγάπης αλλά και ένα ανοιχτό ερώτημα: μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να αγαπήσουμε πραγματικά ένα δέντρο;
Στο Γενί Τζαμί, ένα κτίριο που αποκαλύπτει πολλά για την ιστορία της Θεσσαλονίκης –σχεδιάστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα του 19ου αιώνα, Βιταλιάνο Ποζέλι, ως τόπος λατρείας για τους Ντονμέδες της πόλης, λειτούργησε μεταγενέστερα ως αρχαιολογικό μουσείο, ενώ για ένα διάστημα στέγασε πρόσφυγες μετά την ανταλλαγή πληθυσμών την περίοδο 1922-1925–, η Alexandra Paperno με το «Abolished Constellations» μιλά για αυθαίρετα συστήματα, συλλογικές ουτοπίες και επακόλουθες αποτυχίες.
8η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Κεντρική έκθεση «Being as Communion»
04 Μαρτίου - 21 Μαΐου 2023
Καλλιτέχνες/-ιδες: Jumana Emil Abboud, Πάκυ Βλασσοπούλου, Gianfranco Baruchello, Campus Νovel, Aslı Çavuşoğlu, Φοίβη Γιαννίση, COYOTE, Cevdet Erek, Zheng Bo, Piero Gilardi, Sky Hopinka, Akira Ikezoe, Βάσω Κατράκη, Jumana Manna, Ahmed Morsi, Hira Nabi, Abraham Onoriode Oghobase, Γιάννης Παπαδόπουλος, Alexandra Paperno, Άγγελος Πλέσσας, Iva Radivojević, Κώστας Ρουσσάκης, Corinne Silva, Πάνος Σκλαβενίτης, Agnès Varda, Ana Vaz, Vessel (Navine G. Dossos
and James Bridle), Θανάσης Xονδρός & Αλεξάνδρα Κατσιάνη
Επιμέλεια: Μαρία-Θάλεια Καρρά
Βοηθοί επιμελήτριες: Φωτεινή Σαλβαρίδη, Μαντώ Ψαρέλλη
Συντονισμός παραγωγής: Θοδωρής Μάρκογλου, Κατερίνα Σύρογλου
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Εβίτα Φανού
Συγγραφείς κειμένων καταλόγου: Tristan Bera, Φοίβη Γιαννίση, Μαρία-Θάλεια Καρρά, Oι Aρχιτέκτονες της φάλαινας
Σχεδιασμός καταλόγου: Studio Lalios Vazoura
Όλες τις πληροφορίες για τις εκθέσεις μπορείτε να δείτε στο https://biennale8.gr
