Η Laura Jane Grace δεν θεωρείται άδικα μία από τις πιο θαρραλέες φιγούρες του αμερικανικού πανκ. Γνωστή από τους θρυλικούς Against Me!, παράτησε το σχολείο και σχημάτισε το γκρουπ το 1997, όταν ήταν μόλις 17. Ένα από τα πιο πολιτικοποιημένα συγκροτήματα της αμερικανικής ανεξάρτητης σκηνής –συγκεκριμένα του αναρχικού χώρου–, οι Against Me! έχουν τραγουδήσει για την ατομική και κοινωνική ελευθερία, την οικονομική ανισότητα και τα λάθη του συστήματος. Η τολμηρή τους στάση έκανε σταρ όπως ο Bruce Springsteen και οι Foo Fighters να τους προσέξουν.
Το σημείο καμπής τους ήταν το 2012, όταν η Grace σόκαρε τον κόσμο κάνοντας coming out ως trans γυναίκα σε μια τεράστια συνέντευξή της στο «Rolling Stone». Αν και στους στίχους των τραγουδιών του γκρουπ υπαινισσόταν την πραγματική της ταυτότητα, δεν το είχε παραδεχτεί ποτέ επίσημα. Τότε ήταν ακόμα παντρεμένη, είχε ένα παιδί και οι γονείς και ο αδελφός της δεν γνώριζαν τίποτα.
Δεν ήταν βέβαια η μόνη μουσικός που αυτοπροσδιοριζόταν έτσι, πριν από αυτήν υπήρχαν η πρωτο-πανκ καλλιτέχνις Jayne County και η Wendy Carlos στον χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής. Ήταν όμως η πρώτη φορά που το coming out αφορούσε ένα τόσο δημοφιλές συγκρότημα και γινόταν με ένα τόσο in your face τρόπο, και μάλιστα στον χώρο του ροκ – η μοναδική άλλη περίπτωση που έρχεται στον νου είναι οι Genesis P-Orridge, αλλά ήταν στο πλαίσιο της ανεξάρτητης σκηνής.
Δύο χρόνια μετά το coming out της κυκλοφόρησε ένα από τα πιο σημαντικά άλμπουμ της, το «Transgender Dysphoria Blues», μια σημαντική δημιουργική κατάθεση, που καθόρισε μια ολόκληρη γενιά. Τουλάχιστον για μια δεκαετία ήταν η πιο αναγνωρίσιμη τρανς γυναίκα στην Αμερική μετά την Caitlyn Jenner και δεν φοβόταν να μιλήσει ανοιχτά για την εμπειρία της και να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα ζητήματα φύλου και ταυτότητας στον κόσμο της μουσικής και όχι μόνο.
Στην Αθήνα τη φέρνει η συνεργασία της στη μικρού μήκους ταινία «Τείχη» του Χρήστου Σαρρή. Θα κάνει μία μοναδική εμφάνιση στο πλαίσιο του Stages A/Live στη Στέγη στις 13 Ιανουαρίου, η οποία θα μαγνητοσκοπηθεί.
Η υποστήριξη της μουσικής κοινότητας ήταν καθολική. Ο κόσμος ήταν πολύ άνετος, δεκτικός και ανοιχτόμυαλος επειδή μάθαιναν, όπως κι εγώ, αλλά, μετά, υπάρχει και το διαδίκτυο. Οι άνθρωποι γίνονται πολύ κακοί εκεί.
Τη συναντώ μέσω Zoom ένα ηλιόλουστο πρωινό στο Σικάγο και ένα κρύο απόγευμα στην Αθήνα και αρχικά τη ρωτάω πώς και δεν έχει επισκεφθεί την Ελλάδα μέχρι σήμερα. Όταν ήταν μικρή, η οικογένειά της έζησε κάποια χρόνια στη Νάπολη της Ιταλίας πριν χωρίσουν οι γονείς της και μετακομίσει μαζί με τη μητέρα και τον αδελφό της στη Νάπολη της Φλόριντα – τι ειρωνεία!
«Ήμουν περίπου 7 χρονών όταν μέναμε στην Ιταλία και ήταν μια μαγική εμπειρία. Βρεθήκαμε εκεί επειδή ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός. Δεν μέναμε, όμως, στη στρατιωτική βάση αλλά σε ένα σπίτι που στην πίσω πλευρά του είχε έναν ατελείωτο δρόμο από κερασιές και δαμασκηνιές. Όλα τα παιδιά της γειτονιάς μαζευόμασταν για να παίξουμε πολεμικά παιχνίδια και διοργανώναμε μάχες και επικές περιπέτειες εκεί. Στις σχολικές εκδρομές πηγαίναμε στη Ρώμη.
Όταν οι γονείς μου χώρισαν, μετακομίσαμε στη γιαγιά μου στη Φλόριντα – αυτά τα δυο μέρη ήταν εντελώς διαφορετικά. Στη Νάπολη της Ιταλίας έχει τόση κουλτούρα και Ιστορία, στη Νάπολη της Φλόριντα δεν υπάρχει ούτε κουλτούρα, ούτε Ιστορία, μόνο μια πολύ όμορφη παραλία. Δεν είναι άσχημα, αλλά δεν είναι μέρος για παιδιά, νέους, για κόσμο που είναι διαφορετικός. Είναι πολύ δεξιά και ρεπουμπλικανική Πολιτεία με πολύ χρήμα, πάντοτε με έκανε να νιώθω κατάθλιψη».
— Πόσο σε επηρέασε η εμπειρία σου ως παιδιού στρατιωτικής οικογένειας;
Δεν ήξερα κάτι άλλο επειδή έτσι μεγάλωσα. Αυτή ήταν η πραγματικότητά μου, ένα πολύ μάτσο περιβάλλον. Έβλεπα τον τρόπο που ο στρατός είχε διαμορφώσει τον πατέρα μου, ο οποίος δεν είχε επαφή με τα συναισθήματά του. Υπήρχε πάντοτε μια ψυχρότητα, ήταν περίεργα. Όταν ήμασταν στην Ιταλία, ήταν η εποχή του πρώτου πολέμου στον Κόλπο και έκαναν συνέχεια ελέγχους για βόμβες στο σχολικό λεωφορείο, υπήρχαν παντού στο σχολείο φρουροί και στρατιώτες με πολυβόλα στην ταράτσα, και τότε άρχισα να συνειδητοποιώ πόσο διαφορετικά ζούσα ως παιδί στρατιωτικού. Μετά υπήρχε και αυτή η προσδοκία ότι και εγώ και ο αδελφός μου θα ακολουθούσαμε στρατιωτική καριέρα επειδή και οι δυο πλευρές της οικογένειάς μου ήταν στρατιωτικοί. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι όλα αυτά όταν κατάλαβα ότι κάτι έτρεχε με μένα και η δυσφορία φύλου που ένιωθα γινόταν ολοένα και πιο έντονη.
— Πώς αντέδρασαν οι γονείς σου όταν έμαθαν ότι είσαι τρανς γυναίκα;
Ήμουν 32 χρονών όταν έκανα coming out και νομίζω ότι τότε, αλλά και όταν ήμουν μικρότερη, η πληροφόρηση πάνω σε τέτοια ζητήματα ήταν μηδαμινή. Δεν υπήρχε τίποτα το 2012, ούτε καν η ανάλογη ορολογία. Ήταν κάτι πολύ καινούργιο για αρκετό κόσμο. Ξέρεις, το ότι είσαι διεμφυλικό άτομο και κάνεις coming out δεν σημαίνει ότι γνωρίζεις τα πάντα σχετικά ή καταλαβαίνεις πλήρως τον εαυτό σου. Μάθαινα όσο προχωρούσα και μαζί μου μάθαιναν και οι άνθρωποι γύρω μου, η οικογένεια και οι φίλοι μου. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία.
— Έχουν αλλάξει τα πράγματα τώρα σε σχέση με τότε;
Υπάρχει σίγουρα περισσότερη ευαισθητοποίηση και βλέπεις όλο και περισσότερα τρανς άτομα στα μίντια, αλλά την ίδια στιγμή υπάρχουν αντιδράσεις που είναι αναμενόμενες, ειδικά όπως έχουν αλλάξει τα πράγματα στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την προεδρία του Τραμπ και όπως είναι τώρα. Κάποιες φορές μοιάζει σαν να υπάρχει μεγαλύτερη ορατότητα, αλλά δεν νομίζω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει δραστικά. Σε έναν βαθμό στην Αμερική αυτό εξαρτάται από το πού ζεις. Μια μεγάλη πόλη όπως το Σικάγο είναι πιο ασφαλής για τα κουίρ άτομα, π.χ. μπορούν να πάνε σε έναν γιατρό ή να βρουν σπίτι, αλλά όσον αφορά καθημερινές ανάγκες, όπως το να πας σε βενζινάδικο ή μανάβικο, είναι σχεδόν παντού το ίδιο.
Laura Jane Grace - Hole In My Head
— Βίωσες αντιδράσεις όταν έκανες coming out;
Η στήριξη από τη μουσική κοινότητα ήταν καθολική. Ο κόσμος ήταν πολύ άνετος, δεκτικός και ανοιχτόμυαλος επειδή μάθαιναν κι εκείνοι, όπως κι εγώ, αλλά υπάρχει και το διαδίκτυο. Οι άνθρωποι γίνονται πολύ κακοί εκεί. Δεν δίνω σημασία γενικά σε όλα αυτά, αλλά γνωρίζω και βλέπω ότι γίνονται τρανσφοβικά σχόλια γεμάτα μίσος σε αναρτήσεις που κάνω εγώ ή άλλοι άνθρωποι για μένα (σ.σ. τα σχόλια που γίνονται στα ποστ της είναι στην πλειοψηφία τους υποτιμητικά και άσχημα).
— Υπάρχουν φορές που μετάνιωσες που είσαι τόσο ειλικρινής και ανοιχτή;
Νομίζω ότι αυτό θα ήταν μαζοχιστικό. Απλώς είμαι ευγνώμων που έχω μια πλατφόρμα και κόσμο που θέλει να με ακούσει.
— Πού οφείλονται, όμως, κατά την άποψή σου αυτή η αντίδραση και το μίσος που δέχονται τα τρανς άτομα σήμερα;
Στην έλλειψη παιδείας. Σήμερα, δυστυχώς, οι άνθρωποι φαίνεται πως δεν θέλουν να μορφωθούν. Στην πραγματικότητα αντιδρούν σε αυτό το ενδεχόμενο. Το βλέπεις σε διάφορες Πολιτείες με την απαγόρευση βιβλίων και τις πολιτικές για τους ομοφυλόφιλους. Οι άνθρωποι στις ΗΠΑ τελευταία επικεντρώνονται στο να σταματήσουν κάθε είδους εκπαίδευση. Δεν θέλουν να γίνεται λόγος για τα διεμφυλικά άτομα στο σχολείο. Υπάρχει μεγάλος φόβος γύρω από αυτό. Εφόσον υπάρχει έλλειμμα στην παιδεία, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει φόβος. Όπως φοβούνται την παιδεία, φοβούνται και τα τρανς άτομα. Φοβούνται να συνευρίσκονται π.χ. στους ίδιους χώρους με μας. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να καταπολεμηθεί.
— Γιατί, όμως, τόση ανησυχία για ένα ζήτημα όπως η παιδεία;
Μακάρι να είχα μια απλή απάντηση, αλλά νομίζω ότι είναι κάτι που αυτοτροφοδοτείται. Ένας λόγος είναι ότι ενδεχομένως οι γονείς κάποιου είναι αμόρφωτοι, όπως και οι δικοί τους γονείς κ.ο.κ., έτσι η κατάσταση διαιωνίζεται. Αυτό το σχολιάζω συνέχεια. Υπάρχει τόσο πολλή τρανσφοβία εκεί έξω, αλλά και τα τρανς άτομα την έχουν εσωτερικεύσει επειδή σε αυτόν τον κόσμο μεγάλωσαν. Ο τρόπος που παρουσιάζονται σε εικόνες, ταινίες και τραγούδια τα τρανς άτομα, ως κάτι που πρέπει να φοβάσαι ή ως ένα παράξενο φρικιό που βλέπεις στο τσίρκο και συνδέεται με ψυχικές ασθένειες και παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι συγχέουν το φύλο με τη σεξουαλικότητα. Προφανώς, αυτό αφορά και την ομοφοβία και τον τρόπο που οι άνθρωποι ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζουν τους ομοφυλόφιλους. Γενικά τα κουίρ άτομα δεν είναι ακόμη ελεύθερα να ζήσουν χωρίς να υφίστανται διακρίσεις. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.
— Πιστεύεις ότι η σκηνή του πανκ είναι woke;
Νομίζω ότι το πανκ ως είδος σημαίνει διαφορετικά πράγματα. Το είδος του πανκ που με γοήτευσε είναι οι βρετανικές μπάντες όπως οι Crass, οι Zounds, οι Omega Vibe, οι The Flux of Pink Indians, που στα τραγούδια τους δημιουργούσαν ασφαλείς χώρους όπου ένιωθες καλοδεχούμενος. Δεν υπήρχε ομοφοβία, ρατσισμός, σεξισμός κ.λπ. Μετά όμως ανακάλυπτες ότι στον μικρόκοσμο π.χ. του σχολείου σου τα συστήματα ή η κοινωνία δεν λειτουργούν έτσι. Αυτό με έκανε αντιμετωπίζω κάθε άνθρωπο ξεχωριστά και αυτό είναι ένα από τα καλά στοιχεία του πανκ. Το θέμα είναι κατά πόσο μπορείς να στηριχθείς σε αυτό, δίνοντάς του τη σημασία που εσύ θέλεις.
— Και όσον αφορά την αναρχία; Τι σημαίνει για σένα;
Αναρχία είναι να μπορείς να σκέφτεσαι για τον εαυτό σου. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα πάντα ελέγχονται από τις κυβερνήσεις. Δεν ζήτησα να γεννηθώ σε αυτόν τον κόσμο και μπορεί κανείς να συναινέσει να ορίζεται από διάφορους οργανισμούς ή να θεωρήσει ότι αυτό είναι το σωστό. Αναγνωρίζω ότι γίνονται παιχνίδια εξουσίας που εμένα με ξεπερνούν. Πρέπει να είναι έτσι; Όχι, πιστεύω ότι πρέπει να μπορείς να τα αμφισβητείς, να σκέφτεσαι για τον εαυτό σου, να αναγνωρίζεις ότι αυτά τα συστήματα ελέγχου μπορούν να εξαφανιστούν και να καταρρεύσουν και ότι όλα εξαρτώνται από εσένα.
— Πώς πιστεύεις ότι η πολιτική σου στάση αντικατοπτρίζεται στη μουσική σου; Πρέπει να συμβαίνει γενικά αυτό;
Όλα όσα γράφω είναι προϊόν εμπειρίας. Δεν προσπαθώ να τα σκέφτομαι πολύ. Τις περισσότερες φορές αυτό συμβαίνει όταν δίνω συνεντεύξεις. Για μένα είναι σημαντικό να το κάνω αυτό σε προσωπικό επίπεδο επειδή το να γράφω και να ηχογραφώ τραγούδια είναι ένα είδος κάθαρσης. Ακούγεται κάπως εγωιστικό, αλλά στην ουσία λειτουργεί ως θεραπεία. Το κάνω γιατί αλλιώς θα τινάξω τα μυαλά μου στον αέρα. Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης και το να μπορείς να το μοιράζεσαι με άλλους ανθρώπους σε κάνει να αισθάνεσαι λιγότερη μοναξιά.
— Αν έπρεπε να κάνεις μια ευχή για να αλλάξεις κάτι στον κόσμο, ποια θα ήταν αυτή;
Δεν θα ήθελα να επικεντρωθώ στα κουίρ άτομα μόνο, μάλλον θα ζητούσα να εξαφανιστούν όλα τα όπλα που υπάρχουν στον πλανήτη.
Laura Jane Grace - Cuffing Season
Η Laura Jane Grace στη Στέγη
13/1
Οι πόρτες ανοίγουν στις 21:00
Έναρξη συναυλίας: 21:45
