Η καθημερινότητα στον Βόλο είναι πολύ διαφορετική μετά τον Daniel, την ακραία κακοκαιρία που έπληξε τη Μαγνησία τον περασμένο Σεπτέμβρη. Τα προβλήματα είναι πολλά και οι καταγγελίες γι’ αυτά που γίνονται και γι’ αυτά που έπρεπε να γίνουν είναι εξίσου πολλές και πολύ σοβαρές.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του Βόλου είναι η ποιότητα του πόσιμου νερού. Το νερό είναι βεβαίως κατάλληλο για χρήση, αλλά έχασε την πηγαία τροφοδότησή του από το Πήλιο.
Η πόλη μετά τον Daniel υδροδοτείται μόνο από γεωτρήσεις γιατί έχουν καταστραφεί όλα τα σημεία υδροληψίας από τις πηγές του Πηλίου. Για χρόνια το νερό αυτών των πηγών αναβάθμιζε την ποιότητα του πόσιμου νερού στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου.
Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Υποτίθεται ότι η υδροδότηση του Βόλου θα γινόταν μέσω του ταμιευτήρα της λίμνης Κάρλα. Ο ταμιευτήρας είναι με απλά λόγια μια τεχνητή λίμνη, η κατασκευή της οποίας άργησε… 60 χρόνια. Και όταν κατασκευάστηκε, ποτέ δεν έδωσε νερό στον Βόλο. Μετά ήρθαν οι πλημμύρες του Σεπτεμβρίου και σήμερα η κάποτε αποξηραμένη λίμνη Κάρλα έχει ξαναπάρει τη φυσική της μορφή.
«Ακόμη υπάρχει φόβος. Με το που βρέχει, είμαστε όλοι σε ετοιμότητα. Εμένα πλημμύρισε μόνο η αυλή μου. Είδα κι έπαθα μέχρι να την αποκαταστήσω. Κάποιοι από τα υπόγειά τους βγάζουν ακόμη λάσπες. Δυστυχώς δεν έχει αποκατασταθεί η ηρεμία και η καθημερινότητα».
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας ψάχνει τρόπους για τη γρήγορη άντληση των υδάτων της και την παροχέτευσή τους στον Πηνειό. Η προτεραιότητα που υπάρχει τώρα είναι να φύγει το νερό από τα χωράφια που βρίσκονται στον πάτο της Κάρλας, η οποία ανέκτησε τον υδάτινο όγκο που είχε πριν αποξηρανθεί.
Η χωματερή που «έσκασε» μέσα στον χείμαρρο
Ο Daniel έβγαλε κυριολεκτικά και μεταφορικά όλα τα σκουπίδια κάτω από το χαλί. Αυτή την εποχή ολοκληρώνεται η κατεπείγουσα προανάκριση που διέταξε ο Εισαγγελέας Βόλου για μια παλιά χωματερή η οποία είχε χωροθετηθεί δίπλα στην κοίτη του ποταμού Ξηριά. Η χωματερή, όπως λένε οι καταγγέλλοντες, είχε αποκατασταθεί τελείως πρόχειρα και «έσκασε» όταν υπερχείλισε το ποτάμι μετά τις τρομερές βροχοπτώσεις του Σεπτεμβρίου.
Το «αντιπλημμυρικό έργο» που προστάτευε την παλιά χωματερή ήταν ένα τοιχίο στα όρια της κοίτης. Το γεγονός κατήγγειλε ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος, γεωλόγος, μέλος των Ενεργών Πολιτών Βόλου, ο οποίος σήμερα είναι δημοτικός σύμβουλος της μείζονος αντιπολίτευσης. Όταν η χωματερή διερράγη, «τόνοι σκουπιδιών και λυμάτων είχαν παρασυρθεί από τον χείμαρρο Ξηριά και η κοίτη του χειμάρρου είχε γεμίσει με πλήθος πλαστικών, απορριμμάτων και στραγγιδίων, δηλαδή υγρών υπολειμμάτων της χωματερής. Όλα αυτά τα σκουπίδια περιέχουν ρύπους, όπως βαρέα μέταλλα και άλλες επικίνδυνες για τον άνθρωπο ουσίες. Ένα μέρος αυτών των υγρών υπολειμμάτων παρασύρθηκε από τα νερά του χειμάρρου Ξηριά και κατέληξε στον Παγασητικό. Τα υπόλοιπα κατείσδυσαν στον υπόγειο υδροφορέα», λέει ο ίδιος στη LiFO.
Οι καταγγελίες του Μ. Βαξεβανόπουλου προκάλεσαν κατεπείγουσα εισαγγελική προανάκριση γιατί «σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων» από το σημείο που έχει «κοπεί» η χωματερή, «υπάρχουν 9 γεωτρήσεις της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Βόλου (ΔΕΥΑΜΒ) που πιθανώς υδροδοτούν το πολεοδομικό συγκρότημα», λέει. Το αν, πόσες και ποιες από αυτές τις γεωτρήσεις υδροδοτούν την πόλη του Βόλου κανείς δεν το γνωρίζει, καθώς οι Ενεργοί Πολίτες, που απευθύνθηκαν στη δημοτική επιχείρηση, δεν έλαβαν κάποια απάντηση. Το ζήτημα τώρα διερευνάται από την εισαγγελική αρχή. Για το θέμα της παλιάς χωματερής, «η Περιφέρεια και ο δήμος ήταν ενήμεροι από το 2018» εξηγεί στη LiFO o M. Βαξεβανόπουλος: «Κάτοικος της περιοχής είχε ενημερώσει και διαμαρτυρηθεί για την κατάσταση. Συγκεκριμένα, στις 4-2-2018 είχε στείλει επιστολή προς τον δήμαρχο κ. Μπέο και τον περιφερειάρχη κ. Αγοραστό, όπου περιέγραφε την κατάσταση και προειδοποιούσε για αυτό που θα γινόταν με μαθηματική ακρίβεια. Ο δήμος Βόλου και η Περιφέρεια Θεσσαλίας αδιαφόρησαν. Το μόνο που έγινε είναι η κατασκευή ενός τοιχίου ενός περίπου μέτρου. Οι πλημμυρικές παροχές του Ξηριά βέβαια είναι γνωστό ότι ξεπερνούν τα 5 μέτρα στο σημείο», λέει.
220 εκατομμύρια για την αποκατάσταση του Βόλου
Για την αποκατάσταση των ζημιών και για τη δημιουργία υποδομών που θα θωρακίσουν τη Μαγνησία θα απαιτηθούν κονδύλια ύψους 500 εκατ. ευρώ, στα οποία δεν συνυπολογίζονται οι αποζημιώσεις πολιτών και επιχειρήσεων. Αυτό τουλάχιστον ανέφερε πρόσφατα ο Χρήστος Τριαντόπουλος, υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος δείχνει και ένα ειδικό ενδιαφέρον για την περιοχή, καθώς η Μαγνησία είναι ο τόπος καταγωγής του και η περιφέρεια στην οποία εκλέχθηκε.
Κατά την παραδοχή του Αχιλλέα Μπέου, δημάρχου Βόλου, το εκτιμώμενο κόστος των ζημιών στον δήμο Βόλου είναι 220 εκατ. ευρώ. Πρόσφατα ανέφερε ότι ήδη έχουν εγκριθεί 45 εκατ. ευρώ. Από αυτά, όπως είπε, εκταμιεύτηκαν 8 εκατ. ευρώ. Υποστήριξε όμως ότι «έχουν γίνει εργασίες που αντιστοιχούν σε 30 εκατ. ευρώ και έχουμε καλή συνεργασία με τους εργολάβους». Ο Αχιλλέας Μπέος έχει υποστηρίξει ότι ο δήμος Βόλου «πρωτοπορεί όχι μόνο στη Θεσσαλία αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα». Γιατί, όπως λέει, διαθέτει «εξαιρετική ετοιμότητα σε ώριμες μελέτες, που επιτρέπουν την άμεση χρηματοδότηση των έργων αποκατάστασης». Έχει πει ότι «ο Βόλος θα είναι η πρώτη πόλη που θα αποκατασταθεί μέχρι το τέλος του 2024, με όλους τους δρόμους, όλα τα γεφύρια, με όλες τις υποδομές και, το σημαντικότερο, με το αποχετευτικό δίκτυο και το υδροδοτικό δίκτυο».
Οι λάσπες στην πόλη, τα πλημμυρισμένα υπόγεια και οι κατεστραμμένες γέφυρες
Παρόλο που η LiFO επικοινώνησε πολλές φορές με τον δήμο Βόλου για να μιλήσει με τον Α. Μπέο για την πρόοδο και τον προγραμματισμό των έργων, δεν έλαβε καμία απάντηση. Από την αντιπολίτευση καταγγέλλεται ότι πολλά δεν έχουν γίνει. Οι Ενεργοί Πολίτες υποστηρίζουν ότι «ακόμη υπάρχουν λάσπες στην πόλη και πλημμυρισμένα υπόγεια δημόσιων κτιρίων». Ο καθαρισμός, όπως λένε, από τις λάσπες μπορεί να έγινε −και σωστά− στο κέντρο της πόλης, ωστόσο υπάρχουν αρκετά σημεία που δεν έχουν καθαριστεί: «Προσπάθησε να διορθώσει τη βιτρίνα της πόλης, και καλά έκανε. Από εκεί και πέρα, όσα δεν φαίνονται έμειναν έτσι», λένε. Υποστηρίζεται ακόμη ότι «δεν υπήρξε σωστό σχέδιο καθαρισμού και αποκατάστασης. Δεν ειδοποιούνταν οι πολίτες πότε και πού θα είναι τα συνεργεία καθαρισμού για να παίρνουν τα αυτοκίνητά τους, με αποτέλεσμα όταν έβγαιναν οι υδροφόρες στους δρόμους να υπάρχουν σταθμευμένα αυτοκίνητα επειδή δεν υπήρχε ενημέρωση. Εκτός από τα προβλήματα που δημιουργεί, η ύπαρξη λάσπης δεν είναι και κάτι πολύ υγιεινό. Στην περίπτωση που έχουμε έναν ξηρό μήνα και αέρα, όλη αυτήν τη σκόνη θα την αναπνεύσουμε», λέει ο Μ. Βαξεβανόπουλος.
Ο δήμαρχος Βόλου, από την άλλη πλευρά, στα μέσα Οκτώβρη είχε υποστηρίξει δημόσια το αντίθετο. Ανέφερε ότι ο δήμος έβγαλε ανακοίνωση για τις μέρες και τις ώρες που τα συνεργεία θα πήγαιναν να καθαρίσουν δρόμους και πεζοδρόμια ώστε να απομακρύνουν οι πολίτες τα αυτοκίνητά τους, αλλά οι πολίτες σε κάποιες περιπτώσεις δεν το είχαν κάνει: «Αν δω την ίδια αδιαφορία, σταματάω», είχε πει. Δήλωσε, μάλιστα, ότι θα δώσει το τηλέφωνό του «για να επικοινωνούν οι πολίτες για καθαρισμό, υπό την προϋπόθεση ότι οι δρόμοι είναι άδειοι».
Ο Νίκος Παπαπέτρος, που βρέθηκε στις τελευταίες εκλογές απέναντι από τον Αχ. Μπέο, επικεφαλής της αντιπολίτευσης στον δήμο Βόλου, υποστηρίζει ότι «υπάρχουν μεγάλα προβλήματα στο τοπικό οδικό δίκτυο, το οποίο ακόμη δεν έχει αποκατασταθεί. Η δημοτική οδοποιία, οι εσωτερικοί δρόμοι μεταξύ των οικισμών, είναι κατεστραμμένη. Και δεν είναι καθόλου εύκολη η πρόσβαση σε σχολεία, σε βασικές εγκαταστάσεις. Υπάρχουν πρόχειρες αποκαταστάσεις, όχι ασφαλτοστρώσεις, μόνο και μόνο για να είναι δυνατή στοιχειωδώς η διέλευση των αυτοκινήτων. Κι όλα αυτά βέβαια μπορούν να συμβούν, αν δεν υπάρξουν δυσμενείς καιρικές συνθήκες». Η αντιπολίτευση υποστηρίζει ακόμη ότι δεν έχουν αποκατασταθεί τα κάγκελα ασφαλείας σε γέφυρες και πεζογέφυρες του χειμάρρου Κραυσίδωνα που καταστράφηκαν ή χρειάζονται επισκευές, γεγονός που «δημιουργεί μεγάλη επικινδυνότητα κατά τη διέλευση των πεζών». Ο χείμαρρος Κραυσίδωνας είναι αυτός που προκάλεσε τις μεγάλες πλημμύρες στην πόλη και μαζί με τον Ξηριά και τον Άναυρο είναι τα τρία ποτάμια που διαρρέουν τον Βόλο. Τα ποτάμια αυτά συλλέγουν νερό από όλα τα ρέματα του ορεινού κεντρικού Πηλίου.
Τα πλατάνια του Κραυσίδωνα που κόπηκαν
Τις τελευταίες μέρες υπάρχει στον Βόλο μια δημόσια διένεξη για τις κοπές των πλατάνων στον χείμαρρο Κραυσίδωνα. Τα δέντρα απομακρύνονται για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας και καθαρισμού της κοίτης του ποταμού, ούτως ώστε να βελτιωθεί η παροχετευτική ικανότητα του χειμάρρου.
Στην κοπή των αιωνόβιων πλατάνων αντιδρά η αντιπολίτευση αλλά και πολλοί πολίτες. Υποστηρίζουν ότι η απομάκρυνση των πλατάνων θα φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Θα αυξηθεί δηλαδή η ταχύτητα του νερού και θα επιταχυνθεί η διάβρωση της κοίτης: «Τα δέντρα μέσα στην πόλη του Βόλου, την οποία διαρρέει ο χείμαρρος, ήταν στις άκρες και ισχυροποιούσαν τα πρανή. Από ένα σημείο και πάνω, όταν αρχίζει το Πήλιο, υπήρχαν και πλατάνια μέσα στην κοίτη του ποταμού, τα οποία πάλι ανέκοπταν την ορμή των νερών. Εκτιμάμε ότι έπρεπε να κοπούν κάποια και πάλι με πολλή προσοχή, μόνο τα γέρικα, αυτά που ρίχνουν τα κλαδιά τους, ή να γίνει μια προσεκτική αραίωση και να μη γίνει ένας οριζόντιος χαμός», υποστηρίζει η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας. Υποστηρίζουν ακόμη ότι «τα δέντρα κόπηκαν χωρίς να γίνει κάποια σοβαρή περιβαλλοντική μελέτη» και «αντίθετα προς τη νομοθεσία, η οποία προβλέπει ότι πρέπει να υπάρξει τεκμηρίωση με τεχνική έκθεση για να αιτιολογηθεί επαρκώς ο λόγος».
Ο Δημήτρης Κουρέτας, περιφερειάρχης Θεσσαλίας, που τάσσεται υπέρ της κοπής των πλατανιών, υποστήριξε ότι η κοπή των πλατανιών είναι μια διαδικασία απολύτως σύννομη και πως ό,τι κάνει η Περιφέρεια γίνεται για την ασφάλεια των πολιτών: «Αν κάποιος θεωρεί ότι δεν είμαστε σύννομοι, τα δικαστήρια είναι στη διάθεσή τους», είπε. Αλλά και ο Αχιλλέας Μπέος στήριξε την απόφαση της Περιφέρειας: «Κι εμάς μας αρέσουν τα δέντρα, αλλά προέχει η ανθρώπινη ζωή. Θα πρέπει να απομακρυνθούν από τις κοίτες των ποταμών», είπε.
Ο Νικήτας Μυλόπουλος είναι καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων. Χωρίς να έχει κάνει, όπως λέει, κάποια οργανωμένη επόπτευση στην περιοχή, η άποψή του για το ζήτημα των πλατάνων είναι ότι «υπάρχουν υγιή πλατάνια τα οποία είναι αυτά που κρατούν τις αντιστηρίξεις, τα πρανή. Όπως δεν τα πείραξαν ο Daniel και o Elias, δεν θα τα πειράξει και η επόμενη πλημμύρα. Αντιθέτως προσφέρουν ευεργετικό έργο στην περιοχή. Υπάρχουν κάποια πλατάνια, τα οποία ήταν ετοιμόρροπα και όντως έπεσαν και οι κορμοί τους έφραξαν στη συνέχεια την κοίτη. Προφανώς πρέπει να γίνει καθαρισμός για την απομάκρυνσή τους». Και πάλι όμως, «αυτός ο καθαρισμός θα πρέπει να είναι μελετημένος», λέει.
Τα έργα της αντιπλημμυρικής προστασίας
Για τον Νικήτα Μυλόπουλο, το καλό νέο των ημερών, όπως λέει στη LiFO, είναι ότι «το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με τον δήμο Βόλου και τις υπηρεσίες του δήμου και τελικά και με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, προτείναμε μια μελέτη για τον Βόλο, για τον σχεδιασμό της αντιπλημμυρικής προστασίας. Η μελέτη αυτή έγινε δεκτή και προχωράμε». Θα είναι, όπως εξηγεί, μια μελέτη ολοκληρωμένης αντιπλημμυρικής προστασίας του Βόλου και των όμορων περιοχών.
Υποστηρίζει ότι «η προσέγγιση θα είναι ολιστική. Η αντιπλημμυρική θωράκιση μιας περιοχής δεν έχει να κάνει με ένα έργο, αλλά με μια σειρά μικρών έργων που συνδυάζονται μεταξύ τους και συνδυάζονται με τη φύση. Πρέπει να δώσουμε χώρο στη φύση, στα ποτάμια. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι μια ιδεολογική τάση κάποιων οικολόγων, είναι μια πρακτική τάση, αυτό γίνεται πλέον. Επανακαθορίζονται τα όρια των χειμάρρων και οι πλημμυρικές ζώνες. Γι’ αυτό και εμείς θα προχωρήσουμε σε μια επικαιροποιημένη υδρολογική ανάλυση της περιοχής και του υδρογραφικού δικτύου, για να οριστούν οι πλημμυρικές ζώνες των χειμάρρων», λέει.
Αν και, όπως εξηγεί ο Ν. Μυλόπουλος, η αντιπλημμυρική προστασία απαιτεί έναν συγχρονισμένο σχεδιασμό και τα έργα που θα γίνουν θα πρέπει να λειτουργούν συνδυαστικά. Τον ρωτάμε ποιο είναι το έργο που λείπει από την πόλη και έχει καθοριστική σημασία για την προστασία της από τις πλημμύρες. Μας απαντάει ότι ένα πολύ σημαντικό έργο είναι «η κατασκευή τάφρου στην περιφερειακή οδό». Ένα έργο που μέχρι τώρα δεν έχει κατασκευαστεί στον Βόλο, γι’ αυτό και πλημμύρισε η πόλη: «Παραδοσιακά οι πόλεις προστατεύονταν με τάφρους. Όταν κατεβαίνουν οι χείμαρροι πλημμυρισμένοι, με μια τάφρο περιμετρικά η πλημμυρική ροή οδηγείται εκτός πόλης», εξηγεί ο Ν. Μυλόπουλος.
Με ρυθμούς χελώνας
Οι αποκαταστάσεις όμως και τα έργα προχωρούν απελπιστικά αργά και πολλές από τις επείγουσες ανάγκες δεν μπορούν να περιμένουν. Η Γραμματή Μπακλατσή, τοπογράφος-πολεοδόμος μηχανικός που ζει και εργάζεται στον Βόλο, λέει ότι βρισκόμαστε πια στον πέμπτο μήνα μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία και «οι ρυθμοί αποκατάστασης των έργων υποδομής και των δικτύων ύδρευσης είναι πολύ αργοί. Δυστυχώς ως χώρα δεν μαθαίνουμε. Δίνουμε εκατομμύρια ευρώ για αποζημιώσεις ενώ πρέπει άμεσα να δράσουμε στην πρόληψη και προστασία, δημιουργώντας ανθεκτικές πόλεις και χωριά».
Η Γ. Μπακλατσή υποστηρίζει ότι αυτήν τη στιγμή στη Μαγνησία συνεχίζεται ο καθαρισμός των μεγάλων χειμάρρων. Υπάρχουν όμως, όπως λέει, «δεκάδες μικρά ρέματα που παραμένουν γεμάτα με τόνους φερτών υλικών, κορμούς δέντρων που στην πρώτη έντονη βροχή θα παρασυρθούν και θα ξαναπλημμυρίσουν. Το κράτος επικεντρώνεται μόνο στην καταγραφή των ζημιών για να δοθούν οι αποζημιώσεις, χωρίς όμως ταυτόχρονα να υπάρχει σχέδιο και καταγραφή των σημείων που δημιούργησαν τα προβλήματα».
Με απλά λόγια, όπως λέει, «οι περιοχές και οι οικισμοί στη Μαγνησία δεν πνίγηκαν μόνο από τον μεγάλο όγκο νερού που έπεσε, αλλά γιατί κάποιοι μπάζωσαν τα ρέματα, έχτισαν μέσα στα ρέματα κι έκαναν μάντρες, τοιχία, στέγαστρα και αποθήκες στα παραλιακά μέτωπα όπου κατέληγαν τα ρέματα, κυρίως για τουριστική εκμετάλλευση. Έτσι εμποδίστηκε η παροχέτευση του νερού προς τη θάλασσα, με τις τραγικές συνέπειες που ζήσαμε». Τα ρέματα, αναφέρει η μηχανικός, «βρήκαν τον δρόμο και τη μορφή που είχαν παλιά, όπως φαίνεται στην αεροφωτογραφία του έτους 1945. Επομένως πρέπει να τα σεβαστούμε και να δώσουμε τον απαραίτητο χώρο εκτόνωσης της πλημμύρας».
Η λίμνη Κάρλα και η υδροδότηση του Βόλου
Η διαχείριση του νερού στη Μαγνησία ήταν ανέκαθεν προβληματική. Η πικρή ιστορία του έργου της Κάρλας είναι μια απτή απόδειξη. Η κατασκευή του άργησε 60 χρόνια. Και όταν, το 1999, άρχισε να κατασκευάζεται το έργο, έμεινε ημιτελές. Δεν υδροδότησε ποτέ την πόλη του Βόλου και δεν άρδευσε ποτέ τα 92 χιλιάδες στρέμματα αγροτικής γης τα οποία προέκυψαν από την αποξήρανση της λίμνης. Ο Στέλιος Λημνιός είναι μηχανολόγος μηχανικός, μέλος της Περιβαλλοντικής Πρωτοβουλίας της Μαγνησίας, και έχει εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος. Σήμερα εκπροσωπεί τη μείζονα αντιπολίτευση στη διοίκηση της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης-Αποχέτευσης Βόλου (ΔΕΥΑΜΒ).
Τον περασμένο Οκτώβριο κατέθεσε υπόμνημα στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Βόλου για το έργο της Κάρλας, το οποίο, όπως υποστηρίζει, δεν εξυπηρετεί κανέναν από τους τρεις λόγους για τους οποίους κατασκευάστηκε. Στη θέση της λίμνης που αποξηράνθηκε μεταξύ 1959-1962 έπρεπε να κατασκευαστεί ένας ταμιευτήρας, μια τεχνητή λίμνη, για να το πούμε με απλά λόγια.
Αυτό το έργο θα εξυπηρετούσε τρεις επείγουσες αναγκαιότητες, όπως λέει ο Στ. Λημνιός. Την περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής, με την πλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα, τη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής και την επαναφορά της πανίδας και της χλωρίδας που είχε εκλείψει.
Θα εξυπηρετούσε επίσης την άρδευση 92.000 στρεμμάτων για να παύσει η υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα με τη λειτουργία εκατοντάδων ιδιωτικών γεωτρήσεων, νόμιμων και παράνομων, όπως λέει. Και φυσικά «την ύδρευση της πόλης του Βόλου με νερό καλής ποιότητας, ώστε να καταργηθεί η λειτουργία πολλών παλαιών γεωτρήσεων μεγάλου βάθους, που υδροδοτούν την πόλη με νερό κακής ποιότητας από την περιοχή αυτή». Μας εξηγεί ότι «στόχος ήταν να γίνουν 33 γεωτρήσεις γύρω από τη λίμνη σε χαμηλό βάθος, όχι σε μεγάλο βάθος, ώστε να έχουμε καλύτερης ποιότητας νερό, το οποίο θα δώσει ο υδροφόρος ορίζοντας, εφόσον εμπλουτιστεί από τη λίμνη. Το έργο αυτό έχει ολοκληρωθεί σε ό,τι αφορά τα 33 αντλιοστάσια, την εγκατάσταση των αντλιών, την ηλεκτροδότήσή τους, όμως ο Βόλος δεν παίρνει νερό ακόμη από αυτές τις γεωτρήσεις. Το γιατί δεν το γνωρίζουμε. Έχουμε απευθυνθεί τον Αύγουστο του 2023 με γραπτά ερωτήματα τόσο στην Περιφέρεια όσο και στη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης, ρωτώντας για ποιον λόγο δεν ενεργοποιούνται αυτές οι γεωτρήσεις και απάντηση δεν έχουμε πάρει», αναφέρει.
Ο ίδιος εξηγεί ότι «το νερό του Βόλου κατά 60 με 70% κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση έρχεται από γεωτρήσεις στην περιοχή του Ριζόμυλου, του Αγίου Γεωργίου, της Βιομηχανικής Ζώνης του Βόλου. Επομένως το νερό αυτό είναι επιβαρυμένο από μακροχρόνιες γεωτρήσεις και κατάλοιπα ψεκασμάτων και λιπασμάτων του κάμπου. Ειδικά όμως αυτή την περίοδο, μετά τις θεομηνίες, έχουν καταστραφεί όλα τα σημεία υδροληψίας από το Πήλιο, έχουν ενεργοποιηθεί και παλιές γεωτρήσεις, οι οποίες γενικά έχουν νερό υποβαθμισμένης ποιότητας. Το νερό γενικά έχει πάρα πολύ υψηλή σκληρότητα. Παρ’ όλα αυτά, επειδή υφίσταται επεξεργασία χλωρίωσης και είναι ενδεδειγμένο σε ό,τι αφορά τους μικροοργανισμούς και τα κολοβακτηρίδια, γίνεται χρήση του. Περιέχει υψηλές ποσότητες αρσενικού και χλωριόντων και αναμειγνύεται με πηγαίο νερό του Πηλίου, σε ένα ποσοστό που ποτέ δεν ξεπερνάει το 40% κατά μέσο όρο. Στην καλύτερη περίπτωση, όταν λιώνουν τα χιόνια, έχουμε αυτό το ποσοστό πηγαίου νερού. Το νερό είναι μεν επιβαρυμένο, αλλά είναι μέσα στα όρια που προβλέπει η νομοθεσία ώστε να είναι διαθέσιμο για κατανάλωση».
Ο νέος ταμιευτήρας δεν μπόρεσε ποτέ να γίνει «κανονική» τεχνητή λίμνη. Η στάθμη του βρίσκεται διαρκώς κάτω από το οικολογικό της όριο. Η άρδευση επίσης των 92 χιλιάδων στρεμμάτων ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, καθώς ποτίζονταν περίπου 20 χιλιάδες στρέμματα. Αναγκαία προϋπόθεση, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του έργου, ήταν και είναι η πλήρωση του ταμιευτήρα με επαρκή ποσότητα νερού, το οποίο θα εισέρχεται με φυσικό τρόπο από τους χειμάρρους της περιοχής, αλλά κυρίως από μεταφερόμενες ποσότητες νερού με άντληση από τον Πηνειό. Μετά την κακοκαιρία Daniel, οι πλημμύρες έφεραν την Κάρλα πάλι στην προηγούμενή της κατάσταση, πλημμυρίζοντας 200.000 στρέμματα και ξαναδίνοντας στη λίμνη το παλαιό της εύρος και μέγεθος. Οι εκτάσεις που καλλιεργούνταν βρίσκονται πια στον πάτο της λίμνης. Σήμερα η Περιφέρεια ψάχνει τρόπους άντλησης των νερών. Αν αφεθεί η κατάσταση στη φυσική της διαδικασία, θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια για να υποχωρήσουν τα νερά. Ο περιφερειάρχης πρότεινε την επαναφορά του νερού που πλημμύρισε τα χωράφια στον Πηνειό, με αντλητικά μηχανήματα που θα τοποθετηθούν σε πλωτές πλατφόρμες. Το κόστος του έργου υπολογίζεται κατά προσέγγιση στα 25 εκατ. ευρώ.
Οποιαδήποτε λύση κι αν χρησιμοποιηθεί, εδώ που έφτασαν τα πράγματα, είναι σίγουρο ότι θα έχει ένα κόστος. Στην περίπτωση της Κάρλας, όμως, κόστος είχαν και οι λύσεις που διαχρονικά δεν δόθηκαν, όπως με το έργο της τεχνητής λίμνης, του ταμιευτήρα, ο οποίος θα έπρεπε να λειτουργεί από το 1962 και μέχρι σήμερα η λειτουργία του είναι προβληματική: «Στο τότε έργο της αποξήρανσης της λίμνης υπήρχε ο σχεδιασμός του ταμιευτήρα, δηλαδή δεν εννοείτο, δεν ήταν δυνατόν, να αποξηρανθεί λίμνη χωρίς να φτιαχτεί ο νέος ταμιευτήρας», λέει ο Ν. Μυλόπουλος. «Αυτός ο ταμιευτήρας άργησε 50 με 60 χρόνια να κατασκευαστεί», τονίζει. «Αυτό σημαίνει», σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ότι «για 50 με 60 χρόνια είχαμε έναν τεράστιο κάμπο που ήταν η υδρολογική λεκάνη της Κάρλας. Πρόκειται για όλη την αγροτική έκταση μεταξύ Βόλου και Λάρισας, για τις πιο εντατικοποιημένες δηλαδή αρδευτικά και αγροτικά περιοχές, για τις οποίες η μόνη πηγή νερού ήταν ο υπόγειος υδροφορέας. Επί 60 χρόνια η περιοχή αρδευόνταν αποκλειστικά από τον υδροφορέα. Γι’ αυτό και εκεί έχουμε τεράστιες πτώσεις της στάθμης. Οι γεωτρήσεις δηλαδή που αντλούσαν κάποτε νερό στα 20 με 50 μέτρα, τώρα αντλούν στα 300 με 500 μέτρα. Αυτό, όταν συμβαίνει επί χρόνια, δημιουργεί ένα τεράστιο θέμα στην κατάσταση των υδατικών όγκων της περιοχής», εξηγεί ο Ν. Μυλόπουλος.
Ο βιολογικός καθαρισμός και τα αστικά λύματα
Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας κατήγγειλε ότι διοχετεύονται ακάθαρτα λύματα στον Παγασητικό από τον βιολογικό καθαρισμό της πόλης, ο οποίος κανονικά διοχετεύει μόνο επεξεργασμένα λύματα. Τον Οκτώβριο του 2023, η ίδια συλλογικότητα κατήγγειλε και δεύτερο περιστατικό. Υποστήριξε ότι το εργοστάσιο επεξεργασίας έκανε εκτροπή μερικώς επεξεργασμένων λυμάτων στον χείμαρρο Ξηριά. Ο Στ. Λημνιός, ένας από τους καταγγέλλοντες, υποστηρίζει ότι το δεύτερο περιστατικό συνέβη γιατί «ο βιολογικός καθαρισμός δεν είχε τη δυνατότητα να επεξεργαστεί αποτελεσματικά τα λύματα λόγω των πλημμυρικών φαινομένων». Ο Στ. Λημνιός υποστηρίζει ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο «το έχουμε καταγγείλει κατ’ επανάληψη, το έχουμε αναδείξει με βίντεο, έχουμε ανακαλύψει τα σημεία όπου πολλές φορές η διαρροή των ακαθάρτων δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Εκεί θα έπρεπε να ρέει επεξεργασμένο λύμα. Εγώ προσωπικά δέχτηκα αγωγή αποζημίωσης 100 χιλιάδων ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2022 γιατί είχα αναδείξει το σημείο όπου έβγαιναν ακαθαρσίες εκεί που ο αγωγός εκβάλλει κανονικά το επεξεργασμένο λύμα, που δεν θα έπρεπε με κανέναν τρόπο να υπάρχει. Το γεγονός καταγράφηκε, εξετάστηκε από εμάς το λύμα σε πιστοποιημένα εργαστήρια και είδαμε ότι είναι βοθρολύματα ανεπεξέργαστα. Για τον λόγο αυτό, η αγωγή που μου έκανε η ΔΕΥΑΜΒ, γιατί θεώρησε ότι δυσφημίστηκε, κατέπεσε ως αβάσιμη την άνοιξη του 2023».
Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι «έχουμε συχνά προβλήματα, δεν λειτουργεί σωστά ο βιολογικός καθαρισμός. Ενώ θα έπρεπε να υποδέχεται 40 με 45 χιλιάδες κυβικά μέτρα αστικών λυμάτων, δέχεται 75 με 80 χιλιάδες μετά τις πλημμύρες. Τουλάχιστον αυτό μας λένε από τη διεύθυνση και τη διοίκηση του βιολογικού καθαρισμού και η αιτιολογία είναι ότι ανέβηκε ο υδροφόρος ορίζοντας, περνάει νερό του υδροφόρου ορίζοντα μέσα από τα φρεάτια και μπαίνει στους αγωγούς που φέρνουν τα λύματα της πόλης στο εργοστάσιο επεξεργασίας. Προχθές επισκέφθηκα τη διεύθυνση του βιολογικού καθαρισμού. Μου έδειξαν και τα παροχόμετρα, στα οποία μέση ημερήσια παροχή στην είσοδο ήταν 76 χιλιάδες κυβικά μέτρα αστικών λυμάτων, ενώ θα έπρεπε να είναι μέχρι 45 χιλιάδες, σύμφωνα με τα λεγόμενα της διευθύντριας».
Κάτοικοι: Στον εισαγγελέα για απόδοση ευθυνών
Στην Αγριά του Βόλου κατέθεσαν επτά υπομνήματα στον Εισαγγελέα, ένα για κάθε ρέμα που βρίσκεται στην περιοχή. Ο Τριαντάφυλλος Κανελλάκης, εκπαιδευτικός, κάτοικος της περιοχής, λέει στη LiFO ότι οι πολίτες απευθύνθηκαν στις εισαγγελικές αρχές ζητώντας να διερευνηθούν οι ευθύνες των αρχών για τον σχεδιασμό δημόσιων κτιρίων και υποδομών της περιοχής πάνω στα ρέματα: «Το πνεύμα του υπομνήματος αφορά την ολιγωρία της αποκατάστασης αλλά και τις παραλείψεις στον σχεδιασμό της περιοχής. Κυρίως το δεύτερο. Το γυμνάσιο Αγριάς έχει χτιστεί ακριβώς πάνω στο ρέμα. Όπως και το νηπιαγωγείο που χτίστηκε πάνω στο ρέμα των 12 Αποστόλων, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων. Δεν μπορείς όμως να τιθασεύσεις το νερό, δεν γίνεται». Οι κάτοικοι, όπως υποστηρίζει ο Τ. Κανελλάκης, θα επιδιώξουν μέσα από τα υπομνήματα να αναζητηθούν ευθύνες σχετικά με την προετοιμασία και τα έργα που έπρεπε να είχαν γίνει πριν από τις πλημμύρες, αλλά και για τις ενέργειες αποκατάστασης που θα έπρεπε να έχουν γίνει μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης πλημμύρας. Ο ίδιος λέει ότι στην πλημμύρα έχασε το μηχανάκι του, που ήταν γι’ αυτόν ένα πολύτιμο εργαλείο. Άλλοι πολύ περισσότερα. «Σίγουρα εδώ στην περιοχή όλοι κάτι έχουμε χάσει. Και σίγουρα έχουμε χάσει την ησυχία μας. Ακόμη υπάρχει φόβος. Με το που βρέχει, είμαστε όλοι σε ετοιμότητα. Εμένα πλημμύρισε μόνο η αυλή μου. Είδα κι έπαθα μέχρι να την αποκαταστήσω. Κάποιοι από τα υπόγειά τους βγάζουν ακόμη λάσπες. Δυστυχώς δεν έχει αποκατασταθεί η ηρεμία και η καθημερινότητα», λέει.
Αποκαθιστούν τις αυθαιρεσίες
Από την άλλη πλευρά, όσο η πολιτεία αργεί να αποκαταστήσει τις υποδομές, η αυθαιρεσία επανέρχεται. Η Γραμματή Μπακλατσή υποστηρίζει ότι κατά τις πρόσφατες επισκέψεις της στον Βόλο, στο Πήλιο και σε άλλες περιοχές διαπιστώνει ότι «οι ιδιώτες μόνοι τους, για να προστατέψουν τις περιουσίες τους, ξαναχτίζουν τοίχους και μάντρες στις παλιές τους θέσεις». Ποιο είναι το αποτέλεσμα; «Να ξαναμπαζώνουν τα ρέματα και να κάνουν πάλι περιφράξεις και περιτοιχίσεις σε λάθος σημεία και χωρίς καμία επίβλεψη. Άγιος Ιωάννης, Πλατανιάς, Πάλτση, Ποτιστικά, Χόρτο, Λεφόκαστρο, Καστρί, περιοχές με ωραίες παραλίες και σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί σήμερα βρίσκονται μέσα στη λάσπη, χωρίς παραλία». Αναφέρει ακόμη ότι «εάν δεν γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις, λόγω της κλιματικής αλλαγής που ζούμε είναι πιθανόν να συμβούν οι ίδιες καταστάσεις και στο μέλλον. Γι’ αυτό θα πρέπει άμεσα να υπάρξει ολοκληρωμένη αντιπλημμυρική θωράκιση από τα ψηλά προς τα χαμηλά και να απομακρυνθούν όλες οι αυθαίρετες ή και οι νόμιμες κατασκευές που εμποδίζουν τη διέλευση του νερού».
Η καταστροφή στον Βόλο και τη Μαγνησία ανέδειξε τις παθογένειες χρόνων. Σήμερα εκόντες άκοντες οι πολίτες στον Βόλο διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχουν βεβαιότητες και καλούνται να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες, αναμένοντας τα έργα αποκατάστασης, πολλά από τα οποία βρίσκονται ακόμη στον σχεδιασμό.
