Η δυναμική
Προτού γίνει νόμος του ελληνικού κράτους, το νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο συγκέντρωσε τα πυρά μιας πληθυντικής Ακροδεξιάς – θρησκευτικής και πολιτικής, κοινοβουλευτικής και «κινηματικής», αντιπολιτευόμενης και κυβερνώσας. Ενώνοντας υπέρ του μια διακομματική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, δίχασε ομοϊδεάτες, όχι μόνο στα αριστερά και το κέντρο του πολιτικού φάσματος (βλ. στάση του ΚΚΕ, 11 απέχοντες από την Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, απέχοντες από ΣΥΡΙΖΑ και μειονοτικούς βουλευτές της Νέας Αριστεράς), αλλά και στο δεξιό άκρο: ο Άδωνης Γεωργιάδης (συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. Ο μύθος καταρρέει), υπερψήφισε, παίρνοντας αποστάσεις από Σαμαρά και Βορίδη (τους φυσικούς ηγέτες των 53 της ΝΔ που απείχαν ή ψήφισαν «όχι»)· η Ελληνική Λύση απέρριψε νωρίς τη συζήτηση για δημοψήφισμα που άνοιξε η Εκκλησία, διά του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου· ενώ Σπαρτιάτες-Νίκη, που είχαν ισχυρή παρουσία στις κινητοποιήσεις, συγκρούστηκαν στη Βουλή με το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου, ιδίως στο ζήτημα της ονομαστικής ψηφοφορίας, ανταλλάσσοντας βαρύτατους χαρακτηρισμούς.
Μολονότι η Ακροδεξιά εντός και εκτός ΝΔ αναδείχθηκε σε μείζονα αντιπολίτευση στη Βουλή και στον δρόμο –αξιοποιώντας τη συστηματική ιδεολογική προεργασία κατά του «δικαιωματισμού» και της «κουλτούρας της αφύπνισης» (για «woke παράνοια» μίλησαν βουλευτές), αλλά και δοκιμάζοντας μεγάλης κλίμακας κινητοποιήσεις για πρώτη φορά μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών–, η ίδια απέτυχε να δημιουργήσει μεγάλο γεγονός, και ηττήθηκε πολιτικά.
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς αναδείχθηκε κεντρικό πρόσωπο κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, συνεχίζοντας τους υψηλούς αντιπολιτευτικούς τόνους που τήρησε τους τελευταίους μήνες στα μείζονα ζητήματα της ακροδεξιάς ατζέντας καταψηφίζοντας το νομοσχέδιο, και προφυλάσσοντας έμμεσα τον υπουργό Επικρατείας Μάκη Βορίδη
Τα επιχειρήματα
Τα τρία κοινοβουλευτικά κόμματα επιχείρησαν μια «τριγωνική» επιχειρηματολογία:
α) μίλησαν για νομοσχέδιο άκαιρο μπροστά στα κρίσιμα κοινωνικά προβλήματα και υιοθέτησαν τη συλλογιστική του ΚΚΕ κατά της «εμπορευματοποίησης του γυναικείου σώματος», ώστε να αποκρούσουν το Άρθρο 11 «περί γονεϊκής σχέσης που έχει δημιουργηθεί στο εξωτερικό»·
β) από κοινού με τους διαφωνούντες της ΝΔ, «σαμαρικούς» και «καραμανλικούς», επικαλέστηκαν κατά κόρον το Άρθρο 21 του Συντάγματος («Η οικογένεια ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους»), αποφεύγοντας –πλην εξαιρέσεων– ρητορική μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων («τους αγαπούμε ως εικόνες Θεού», σημείωσε ο ειδικός αγορητής της Νίκης)·
και γ) επιχείρησαν, ήδη από τη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, να αντιπαραθέσουν το τρίπτυχο «πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια» στον «δικαιωματισμό» και τα «δόγματα της Δύσης».
Η επιχειρηματολογία τους αναπτύχθηκε, έτσι, στους εξής άξονες:
Άκαιρο και αποπροσανατολιστικό
«Την ώρα που έχουμε πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, την ώρα που υπάρχει ακρίβεια, την ώρα που οι Έλληνες πεινάνε, εμείς ασχολούμαστε με ένα θέμα που, κατά την άποψή μου, είναι δευτερεύον», σημείωσε ο βουλευτής Δημητριάδης των Σπαρτιατών. Στο ίδιο μήκος και η Νίκη, διά του Ν. Βρεττού: «Είναι άραγε η ανικανότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα της ακρίβειας, των πλειστηριασμών, των ιδιωτικών περιουσιών, της ραγδαίας αύξησης της νεανικής βίας και της συνεχούς αύξησης του δημοσίου χρέους που θέλετε να εξαφανίσετε προεκλογικά»;
Άχρηστο και για λίγους
Για μια άλλη κατηγορία επιχειρημάτων, ο νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης ήταν αρκετός για να επικυρώσει θεσμικά τη συμβίωση ομόφυλων ζευγαριών, και θα χρειαζόταν απλά μια τροπολογία. Σημειώνουμε εδώ ότι πριν ψηφιστεί το σύμφωνο συμβίωσης, οι ακροδεξιοί ήταν οι μεγαλύτεροι πολέμιοί του, ενώ τώρα εμφανίζονται ως ένθερμοι υποστηρικτές του. Σύμφωνα με τον βουλευτή Β. Γραμμένο της Ελληνικής Λύσης, αντί για μια απλή τροπολογία, η κυβέρνηση επέλεξε να διχάσει την ελληνική κοινωνία για να ικανοποιήσει «125 ζευγάρια που υπάρχουν στη χώρα μας», διασφαλίζοντάς τους ένα προνόμιο. Ο Στ. Φωτόπουλος, επίσης βουλευτής της Ελληνικής Λύσης, αντέστρεψε τη σχέση εξουσίας σε βάρος των ομόφυλων ζευγαριών, που για τον ίδιο εννοούν «να επιβάλουν την άποψή τους και τα θέλω τους τόσο στην ελληνική κοινωνία όσο και στην ελληνική έννομη τάξη».
Εμπόριο μήτρας
Επιδιώκοντας τη συνήθη ισορροπία μεταξύ κλασικής ακροδεξιάς ατζέντας και κοινωνικού ζητήματος, ιδίως οι βουλευτές της Ελληνικής Λύσης έδωσαν μεγαλύτερο βάρος στο Άρθρο 11 του νομοσχεδίου, περί αναγνώρισης γονεϊκής σχέσης που έχει συναφθεί στο εξωτερικό και έχει προκύψει από παρένθετη κύηση. Έκαναν λόγο για «ιατρικό τουρισμό», «σύγχρονο δουλεμπόριο», «παιδί-αξεσουάρ των πλουσίων» και «μετατροπή της γυναίκας σε αντικείμενο αναπαραγωγής». Η Ελληνική Λύση επιχείρησε, έτσι, τον αποστιγματισμό της, υιοθετώντας μέρος των ιεραρχήσεων και των επιχειρημάτων του ΚΚΕ απέναντι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Ο Κύριος των βιολογικών νόμων και θεματοφύλακας του Συντάγματος
Τα τρία ακροδεξιά κόμματα χρησιμοποίησαν τη διαδικασία της διαβούλευσης με κοινωνικούς φορείς στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ώστε να προβληθούν ως οι αυθεντικοί εκπρόσωποι της Εκκλησίας απέναντι στη ΝΔ. Σπαρτιάτες, Νίκη και Ελληνική Λύση κάλεσαν για ακρόαση την Ιερά Σύνοδο, την Κοινότητα του Αγίου Όρους, εκκλησιαστικές οργανώσεις και οργανώσεις πολυτέκνων. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η υπερορθόδοξη Νίκη κάλεσε επίσης την Καθολική Ιεραρχία της Ελλάδος και την Ευαγγελική Εκκλησία. Στο βήμα της Ολομέλειας, ο επικεφαλής του κόμματος αποκάλεσε το νομοσχέδιο «ύβρη για τους προγόνους μας, ύβρη για τη φύση και πάνω απ’ όλα ύβρη και βλασφημία για τον ίδιο τον Θεό, που είναι ο κύριος των βιολογικών νόμων και της φυσικής τάξεως […] το πιο ανόσιο νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί από δημιουργίας του ελληνικού κράτους». Σε ανάλογο μήκος, ο βουλευτής Γραμμένος της Ελληνικής Λύσης: «Το έθνος μας είναι ορθόδοξο, είτε το θέλουν κάποιοι εδώ μέσα είτε όχι. Το Σύνταγμά μας έχει ψηφιστεί στο όνομα της Αγίας, Ομοούσιου και Αδιαιρέτου Τριάδος. Ανήκουμε ξεκάθαρα στην Ανατολική Ορθόδοξη του Χριστού Εκκλησία και όχι σε δυτικά δόγματα».
Η νομοθετική αρμοδιότητα της Φύσης
Παρά την προσπάθεια αποφυγής λεκτικών ακροτήτων σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, οι βουλευτές της Ακροδεξιάς συνέκλιναν στη θέση ότι η ομοφυλοφιλία συνιστά βιολογική παρέκκλιση και το νομοσχέδιο παραβίαση του φυσικού «κανόνα». «Τι θα γραφτεί στο υποσυνείδητο του νηπίου; Γιατί εκβιάζετε το κατά φύσιν με εικόνες του παρά φύσιν;», ρώτησε τους εισηγητές συμπολίτευσης και μείζονος αντιπολίτευσης ο Ν. Βρεττός της Νίκης. Σε ανάλογο τόνο, ο Α. Ζερβέας, βουλευτής των Σπαρτιατών, μίλησε για «εξίσωση του κατά φύση με το παρά φύση» και «κατάργηση του νόμου του θεού του υπερσυμπαντικού νου». Για τον βουλευτή Στ. Φωτόπουλο της Ελληνικής Λύσης, «το να παραβιάζουμε τη φύση και την κοινωνία υποδυόμενοι ρόλους για να εξυπηρετήσουμε τα εγώ μας, αποτελεί ύβρη […] κατάργηση της βιολογίας». Για τον εισηγητή του κόμματος, Π. Σαράκη, «ο γάμος αποτελεί ένωση μεταξύ ετεροφυλόφιλων, γιατί από τη φύση του στοχεύει στην αναπαραγωγή και στη διαιώνιση του είδους». Αν η εναντίωση στην «εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος» (βλ. παραπάνω) και τον «μεταμοντερνιισμό της Δύσης» (Σαράκης) υπήρξε το ίχνος της επίδρασης του ΚΚΕ στη ρητορική της Ελληνικής Λύσης, η επιχειρηματολογία περί βιολογικού «κανόνα» εντάχθηκε, με την αντίστροφη φορά, στη φαρέτρα βουλευτών του ΚΚΕ όπως ο Β. Μεταξάς, που έκανε λόγο για «αντικειμενική αλληλοσυμπληρούμενη σχέση γυναίκας-άντρα στην αναπαραγωγή του είδους, μια σχέση που φυσικά έχει βιοκοινωνικό χαρακτήρα».
Το Σύνταγμα ως προαγωγός της παραδοσιακής οικογένειας
Ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης ήταν από τους πρώτους που επιχειρηματολόγησαν για την αντισυνταγματικότητα του νομοσχεδίου με βάση το Άρθρο 21, προκαλώντας παρέμβαση του Γ. Γεραπετρίτη («ζήτημα που δεν αφορά το Σύνταγμα αλλά είναι πρωτοβουλία του κοινού νομοθέτη)». Συντονιζόμενα με τη δεξιά πτέρυγα της ΝΔ, τα τρία ακροδεξιά κόμματα επικαλέστηκαν κατά κόρον το επίμαχο άρθρο, «θεμέλιο της συντήρησης και της προαγωγής του έθνους [με] σαφή αναφορά στο δημογραφικό ζήτημα, το οποίο είναι το νούμερο ένα πρόβλημα του έθνους», όπως υποστηρίχθηκε από την πλευρά της Ελληνικής Λύσης.
Ανεκτικότητα ναι, ισότητα όχι
Για τον Στ. Φωτόπουλο, βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, η ελληνική κοινωνία οφείλει να αντιμετωπίζει τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα με «ανεκτικότητα», όμως «από την ανεκτικότητα αυτή, την οποία μέχρι σήμερα κανένας δεν αμφισβητεί, μέχρι τη νομοθετική απονομή πλήρους θεσμικής υπόστασης στην ομοφυλόφιλη σχέση υπάρχει μεγάλη απόσταση».
Οι βασικοί «παίκτες»
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς αναδείχθηκε κεντρικό πρόσωπο κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, συνεχίζοντας τους υψηλούς αντιπολιτευτικούς τόνους που τήρησε τους τελευταίους μήνες στα μείζονα ζητήματα της ακροδεξιάς ατζέντας (Σύμφωνο περί Φιλίας με την Τουρκία, νομιμοποίηση μεταναστών εργατών γης), καταψηφίζοντας το νομοσχέδιο, και προφυλάσσοντας έμμεσα τον υπουργό Επικρατείας Μάκη Βορίδη (που έμεινε στην αποχή). Ο Σαμαράς κάλεσε την κυβέρνηση «να προσέχει», καθώς η απουσία αντιπολίτευσης «δεν είναι απαραίτητα καλό και σίγουρα δεν σημαίνει ότι έχει πάντα δίκιο».
Βορίδης, Πλεύρης, Συρίγος και Μηταράκης έμειναν στην αποχή, ανταποκρινόμενοι στη σχετική προτροπή του πρωθυπουργού. Είναι, ωστόσο, ενδεικτικό ότι ο πρώτος, επιχειρηματολογώντας περί αντισυνταγματικότητας, επικαλέστηκε τη συνέπεια στις απόψεις των φοιτητικών του χρόνων, περίοδο κατά την οποία αποβλήθηκε από τη Νομική για τη νεοφασιστική δράση του: «Αυτό το θέμα με έχει απασχολήσει αρκετά πολλά χρόνια, είναι ένα ζήτημα που σκέφτομαι από τα φοιτητικά μου χρόνια, από την εποχή που έκανα κοινωνική θεωρία του δικαίου».
Σε συλλογικό επίπεδο, πρωταγωνιστικό ρόλο στις κινητοποιήσεις, σύμφωνα με την εφημερίδα Δημοκρατία (12.2.2024), είχαν οι φορείς Εστία Πατερικών Μελετών, Ενωμένη Ρωμηοσύνη, Κίνημα υπέρ της παραδοσιακής ελληνορθόδοξης οικογένειας «Μαμά, μπαμπάς και παιδιά», Ορθόδοξος Φιλανθρωπικός Σύλλογος «Άγιος Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού», Ορθόδοξη Φιλανθρωπική Αδελφότης «Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων», Ορθόδοξος Ιεραποστολική αδελφότης «Ο σταυρός», Ορθόδοξος Σύλλογος «Άγιος Σάββας», Πανελλήνιος σύνδεσμος για την ελληνορθόδοξη παράδοση «Παρακαταθήκη», Ελληνική ορθόδοξη νεολαία, ΙΝΚΑ Πειραιά και Εθνικοί Φύλακες. Σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα, η επίσημη Εκκλησία τήρησε αποστάσεις, ενώ τον τόνο στο δρόμο έδωσαν οπαδοί της Νίκης και των Σπαρτιατών.
Χρονολόγιο
13.1.2024 Άρθρο Άδωνη Γεωργιάδη στα Νέα του Σαββατοκύριακου υπέρ γάμου – άσκηση πίεσης στη δεξιά πτέρυγα της ΝΔ
19.1.2024 Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος θέτει ζήτημα δημοψηφίσματος
24-31.1.2024 Η κυβέρνηση θέτει το νομοσχέδιο σε ηλεκτρονική διαβούλευση
26.1.2024 Ο Μάκης Βορίδης υποστηρίζει ότι το νομοσχέδιο είναι αντισυνταγματικό με βάση το Άρθρο 21 του Συντάγματος
1.2.2024 Επτασέλιδη επιστολή της Ιεράς Συνόδου προς τους βουλευτές: Το νομοσχέδιο «καταργεί την πατρότητα και τη μητρότητα, ουδετεροποιεί τα φύλα στο πλαίσιο της σχέσης γονέων και παιδιών, μετατρέπει τους γονείς από πατέρα και μητέρα σε ουδετερόφυλους κηδεμόνες και τοποθετεί τα δικαιώματα ομοφυλόφιλων ενηλίκων πάνω από τα συμφέροντα των μελλοντικών παιδιών»
4.2.2024 Ανάγνωση εγκυκλίου κατά του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών στις εκκλησίες
5.2.2024 Εισαγωγή του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής
7.2.2024 Η Ελληνική Λύση συγκεντρώνει υπογραφές για ονομαστική ψηφοφορία και ο πρόεδρός της κατηγορεί τον πρωθυπουργό ότι με το νομοσχέδιο διεκδικεί ανώτερη θέση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
11.2.2024 Συλλαλητήριο στην Πλατεία Συντάγματος. Την ίδια μέρα οργανώνεται στο Βελλίδειο της Θεσσαλονίκης εκδήλωση 22 ορθόδοξων σωματείων της πόλης, υπό την αιγίδα των Μητροπόλεων Θεσσαλονίκης, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως και Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, και κεντρικό ομιλητή τον Μητροπολίτη Λαρίσης και Τυρνάβου Ιερώνυμο. Στην εκδήλωση της Θεσσαλονίκης συμμετείχαν ο πρόεδρος των Σπαρτιατών Βασίλης Στίγκας, οι βουλευτές Θεσσαλονίκης της ΝΔ Θεόδωρος Καράογλου και Δημήτρης Κούβελας και παράγοντες της αυτοδιοίκησης.
14.2.2024 Κοινό αίτημα για ονομαστική ψηφοφορία από τους βουλευτές της Νίκης, των Σπαρτιατών και του ανεξάρτητου Κωνσταντίνου Φλώρου. Η Ελληνική Λύση αποκλείεται από το κοινό εγχείρημα.
15.2.2024 Το νομοσχέδιο ψηφίζεται στη Βουλή. 176 ΝΑΙ (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας), 76 ΟΧΙ (Σπαρτιάτες, Νίκη, Ελληνική Λύση, ΚΚΕ, διαρρεύσαντες από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), 47 αποχές και 2 ψήφοι «παρών». Από τα 158 μέλη της ΚΟ της ΝΔ, 31 απείχαν και 21 καταψήφισαν. Ο εισηγητής της Ελληνικής Λύσης Παύλος Σαράκης κατηγορεί τον επικεφαλής των Σπαρτιατών ως «δεκανίκι της ΝΔ», ενώ ο Βασίλης Στίγκας αποκαλεί τον Κυριάκο Βελόπουλο «απατεώνα» και «εθνικό γελωτοποιό».
Επιμέλεια Παρατηρητηρίου: Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος.
Το πρώτο σημείωμα του Παρατηρητηρίου θα το βρείτε εδώ
